सहस्रशीर्षा ...{Loading}...
ऋक्
32_0617 सहस्रशीर्षाः पुरुषः ...{Loading}...
स꣣ह꣡स्र꣢शीर्षाः꣣ पु꣡रु꣢षः सहस्रा꣣क्षः꣢ स꣣ह꣡स्र꣢पात्। स꣣र्व꣡तो꣢ वृ꣣त्वा꣡त्य꣢तिष्ठद्द꣣शाङ्गुल꣢म् ॥ 32:0617 ॥
विश्वास-शाकल-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
+++(बहु-देवता-सङ्ग्रहात्)+++ सह᳓स्र+++(~अनन्त)+++शीर्षा पु᳓रुषः।
सहस्राक्षः᳓ सह᳓स्रपात् ।
स᳓ +++(वक्ष्यमाणां विराजं)+++ भू᳓मिं विश्व᳓तो वृत्वा᳓ ।
अ᳓त्यतिष्ठद् दशाङ्गुल᳓म् । १
+++(मुख-मूर्ध्नोर् अन्तरं दशाङ्गुलम्, वाचिक+अव्यक्त-कल्पनयोश् चेति केचित्।)+++
33_0618 त्रिपादूर्ध्व उदैत्पुरुषः ...{Loading}...
त्रि꣣पा꣢दू꣣र्ध्व꣢꣫ उदै꣣त्पु꣡रु꣢षः꣣ पदो꣢ऽस्ये꣣हा꣡भ꣢व꣣त्पु꣡नः꣢। त꣢था꣣ वि꣢ष्व꣣꣬ङ् व्य꣢꣯क्रामदशनानश꣣ने꣢ अ꣣भि꣢ ॥ 33:0618 ॥
विश्वास-शाकल-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
+++(सो ऽयं)+++ त्रिपा᳓द्+++(→त्रिविक्रम-सूचना)+++ ऊर्ध्व᳓ उ᳓दैत् पु᳓रुषः +++(शिष्टस्यापेक्षया)+++।
+++(पूर्वोक्त-)+++पा᳓दो ऽस्येहा᳓ऽऽभवात् पु᳓नः +++(पुनःपुनः)+++ ।
त᳓तो +++(पादः)+++ वि᳓ष्वङ्+++(=सर्वतो)+++ व्य᳙क्रामत् +++(वक्ष्यमाण-जननाय)+++।
साशनानशने᳓+++(=जीवाजीवे [वस्तू])+++ अभि᳓+++(लक्ष्य)+++ । ४
34_0619 पुरुष एवेदम् ...{Loading}...
पु꣡रु꣢ष ए꣣वे꣢꣫दꣳ सर्वं꣣ य꣢द्भू꣣तं꣢꣫ यच्च꣣ भा꣡व्य꣢म्। पा꣡दो꣢ऽस्य꣣ स꣡र्वा꣢ भू꣣ता꣡नि꣢ त्रि꣣पा꣡द꣢स्या꣣मृ꣡तं꣢ दि꣣वि꣢ ॥ 34:0619 ॥
०२ पुरुष एवेदं ...{Loading}...
+++(स्व-शरीरैकदेशेन)+++ पु᳓रुष एवे᳓दँ᳓ स᳓र्वम् ।
य᳓द् भूतं᳓ य᳓च् च भ᳓व्यम्।
उत᳓+++(→तथा देवात्मभिः)+++ +अ᳓मृतत्व᳓स्ये᳓शानः +++(परमे व्योम्नि)+++ ।
य᳓द्+++(→यस्माद्)+++ +++(ब्रह्माण्डरूपेण)+++ अ᳓न्नेन+++(=अशितेन)+++ +अतिरो᳓हति । ३
35_0620 तावानस्य महिमा ...{Loading}...
ता꣡वा꣢नस्य महि꣣मा꣢꣫ ततो꣣ ज्या꣡या꣢ꣳश्च꣣ पू꣡रु꣢षः। उ꣣ता꣡मृ꣢त꣣त्व꣡स्येशा꣢꣯नो꣣ य꣡दन्ने꣢꣯नाति꣣रो꣡ह꣢ति ॥ 35:0620 ॥
०३ एतावानस्य महिमातो ...{Loading}...
एता᳓वान् +++(ब्रह्माण्डम् इति)+++ अस्य महिमा᳓ ।
अ᳓तो+++(→ततोऽपि)+++ ज्या᳓याँश् च पू᳓रुषः ।
+++(कथम् इति चेत्-)+++
पा᳓दोऽस्य वि᳓श्वा भूता᳓नि ।
+++(अवशिष्टस्)+++ त्रिपा᳓द् +++(अंशः पर-देवतापूर्णः)+++ अस्यामृ᳓तं +++(=अविनाशी)+++ दिवि᳓+++(=परमे व्योम्नि)+++ ।
36_0621 ततो विराडजायत ...{Loading}...
त꣡तो꣢ वि꣣रा꣡ड꣢जायत वि꣣रा꣢जो꣣ अ꣢धि꣣ पू꣡रु꣢षः। स꣢ जा꣣तो꣡ अत्य꣢꣯रिच्यत प꣣श्चा꣢꣫द्भूमि꣣म꣡थो꣢ पु꣣रः꣢ ॥ 36:0621 ॥
विश्वास-शाकल-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
+++(पादांशात्)+++ त᳓स्माद् विरा᳓ड्+++(→पुरुष-मेध-ब्राह्मणे छन्दोऽपि)+++ +++(ब्रह्माण्ड-शरीरम्)+++ अजायत ।
+++(तस्माद्)+++ विरा᳓जो अ᳓धि पू᳓रुषः +++(ऋतात्मना /पुरुषमेध-कर्मरूपेण अजायत)+++ ।
स᳓ जातो᳓ अ᳓त्यरिच्यत -
+++(क्वेति चेत् -)+++ पश्चा᳓द् +++(विराजम्)+++ भू᳓मिम् अ᳓थो +++(जीवानाम्)+++ पुरः᳓+++(=पूर्वम्)+++। ५
साम
पुरुषव्रतं ।
उ+++([])+++हुवा, हाउ ।। त्रिः ।।
स+++([])+++हस्र शीर्षा, पुरू,उषाः ।
स+++([])+++हस्राक्ष,स् साहस्रा,अ पात् ।
स+++([])+++ भूमिं, सर्वा,तो वा,अर्त्वा ।
अ+++([])+++त्यतिष्ठ, द्दाशांगू,उलां ।
उ+++([])+++हुवाहाउ ।। द्विः ।। उ+++([])+++हुवा, हउ । वा+++([])+++अ ।
इ+++([])+++ट् इडाअ ॥
उ+++([])+++हुवौहोवा+++([प्रे])+++अ ।। त्रिः ।।
त्रि+++([])+++: पादूर्ध्व, उदैत्, पुरू,उषाः ।
पा+++([])+++दोस्येहा, भावत् पू,उनाः ।
त+++([])+++धा, विश्वं, वियक्रा,अमात् ।
अ+++([])+++शना, आना।शाने, आ,आभि ।
उ+++([])+++हुवौ, होवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः।।
उ+++([])+++हुवौ । हो,+++([])+++ओ । वा+++([])+++अआ । औ+++([])+++होवाअ ।
ई+++([])+++डाअ ।
उ+++([])+++हुवौहोवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः।। उ+++([])+++हुवौ ।
हो,+++([])+++ओवा,+++([])+++अआ । औ+++([])+++हो, वाअ ।
सू+++([])+++वाः ।
उ+++([])+++हुवौ, होवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः।। उ+++([])+++हुवौ ।
हो+++([])+++ओवा+++([])+++अअ औ+++([])+++होवाअ ।
ऊ+++([])+++ऊ ॥
इ+++([])+++यौ, होवा+++([])+++अ ।। त्रिः ।।
पुरुष, ए,वेदंसा,अर्वां ।
य+++([])+++त् भूतं, यच्चा, भा,वा,अयां ।
पा+++([])+++दोस्य, सर्वा, भूता,अनि ।
त्रि+++([])+++पादस्या, मृतं दा,अइवि ।
इ+++([])+++यौ, होवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः ।।
इ+++([])+++यौ । हो,+++([])+++ओ । वा,+++([])+++अआ । औ+++([])+++होवाअ ।
ई+++([])+++डाअ ।
इ+++([])+++यौ, होवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः ।।
इ+++([])+++यौ । हो,+++([])+++ओ । वा+++([])+++अआ । औ+++([])+++होवाअ ।
ज्यो+++([])+++तीः ।
इ+++([])+++यौ, होवा+++([प्रे])+++अ ।। द्विः।।
इ+++([])+++यौ । हो,+++([])+++ओवा,+++([])+++अआ । औ+++([])+++होवाअ ।
ई+++([])+++इ ॥
हा+++([])+++उ ।।त्रिः।।
ता+++([])+++वा,न् अस्या । म+++([])+++हा,अइमाअ ।
हा+++([])+++उ ।। त्रिः ।।
त+++([])+++तो, ज्याय्यां,श् चापू,रूषाअः ।
हा+++([])+++उ ।। त्रिः ।।
उ+++([])+++तामृ,तत्वस्येशा,नाअ: ।
हा+++([])+++उ ।। त्रिः ।।
य+++([])+++दन्येना,तीरोहा,तीइ ।
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उ वा+++([])+++अ ।
इ+++([])+++ट्इडाअ ॥
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उवा ।
त+++([])+++तो, विराड् अजा,आयत ।
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उवा ।
वि+++([])+++राजो, आधिपूरुषाः ।
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उवा ।
सा+++([])+++जा,अतो ऽत्या,रिच्यता ।
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उवा ।
प+++([])+++श्चाद्+++(थ्)+++ भूमीइ, माथो+++(धो)+++, पूरः ।
हा+++([])+++उ । हा+++([])+++उ । ह+++([])+++उवाअ ।
ई+++([])+++ई ॥