००४ कृणुष्व पाजः ...{Loading}...
परिचयः
- सायणः /- तैत्तिरीयभाष्ये ऽत्र। ऋग्भाष्ये ऽत्र।
- तत्रैव ‘मदे चिदस्य ’ इत्यर्धर्चम् एवोद्धृत्य। तैत्तिरीयभाष्ये ऽत्र।
आह्वानम्
०१ कृणुष्व पाजः ...{Loading}...
कृणुष्व᳓ पा᳓जः +++(=तेजः)+++ प्र᳓सितिन् +++(=जालं)+++ न᳓ पृथ्वीं᳓
याहि᳓ रा᳓जेवा᳓मवाँ +++(=सहवान्)+++ इ᳓भेन+++(=यूथेन)+++ ।
तृष्वी᳓म् +++(=वेगम्)+++ अ᳓नु प्र᳓सितिं +++(=सैन्यं)+++ द्रूणानो᳓
+++(निर्)+++ ऽस्ताऽसि, वि᳓ध्य रक्ष᳓सस् त᳓पिष्ठैः ॥
युद्धप्रार्थना
०२ तव भ्रमास ...{Loading}...
त᳓व भ्रमा᳓स आशुया᳓ पतन्त्य् अ᳓नु
स्पृश धृषता᳓ +++(=अभिभवता)+++ शो᳓शुचानः ।
त᳓पूँष्य् अग्ने जुह्वा᳙ पतङ्गा᳓न्
अ᳓-सन्दितो +++(=अनिरुद्धः)+++ वि᳓ सृज वि᳓ष्वग् उल्काः᳓ ॥
०३ प्रति स्पशो ...{Loading}...
प्र᳓ति स्प᳓शो वि᳓ सृज तू᳓र्णितमो
भ᳓वा पायु᳓र् विशो᳓ अस्या᳓ अ᳓-दब्धः ।
यो᳓ नो दूरे᳓ अघ᳓-शँसो यो᳓ अ᳓न्ति
अ᳓ग्ने मा᳓किष् टे व्य᳓थिर् +++(=बाधकः)+++ आ᳓दधर्षीत् ॥
०४ उदग्ने तिष्ठ ...{Loading}...
उ᳓द् अग्ने तिष्ठ प्र᳓त्या᳓ऽऽतनुष्व
न्य् अ᳙मि᳓त्राँ ओषतात् +++(=प्रदह)+++ तिग्म-हेते ।
यो᳓ नो अ᳓रातिँ समिधान चक्रे᳓
नीचा᳓ तं᳓ धक्ष्य् +++(=दह)+++ अतसं᳓ +++(=काष्ठविशेषः)+++ न᳓ शु᳓ष्कम् ॥
०५ ऊर्ध्वो भव ...{Loading}...
ऊर्ध्वो᳓ भव प्र᳓ति विध्या᳓-
+ध्य् अस्म᳓द् आवि᳓ष् कृणुष्व दै᳓व्यान्य् अग्ने ।
अ᳓व स्थिरा᳓ तनुहि यातु-जू᳓नां+++(=प्रेरकाणां)+++
जामि᳓म् +++(=ज्ञातिं)+++ अ᳓जामिं प्र᳓ मृणीहि +++(=जहि)+++ श᳓त्रू᳓न् ॥
उपासकसौभाग्यम्
०६ स ते ...{Loading}...
स᳓ ते जानाति सु-मतिं᳓ यविष्ठ
य᳓ ई᳓वते+++(=गमनशीलाय)+++ ब्र᳓ह्मणे +++(=पुष्टाय)+++ गातु᳓म् ऐ᳓रत् +++(=प्रेरयति)+++ ।
वि᳓श्वान्य् अस्मै सुदि᳓नानि रायो᳓
द्युम्ना᳓न्य् अर्यो᳓ वि᳓ दु᳓रो +++(=गृहान्)+++ अभि᳓ द्यौत् +++(=द्योतस्व)+++ ॥
०७ सेदग्ने अस्तु ...{Loading}...
से᳓द्+++(=स+इत्)+++ अग्ने अस्तु सुभ᳓गस् सुदा᳓नुर्
य᳓स् त्वा नि᳓त्येन हवि᳓षा य᳓ उक्थैः᳓ ।
पि᳓प्रीषति, स्व᳓ आ᳓युषि दुरोणे᳓ +++(=गृहे)+++ +++(तिष्ठतु)+++
वि᳓श्वे᳓द् अस्मै सुदि᳓ना सा᳓ ऽसद्+++(=भूयात्)+++ इष्टिः᳓ ॥
प्रतिज्ञा
०८ अर्चामि ते ...{Loading}...
अ᳓र्चामि ते सु-मतिं᳓, घो᳓ष्य् +++(=घोषवती)+++ अर्वा᳓क्+++(=पुरतः)+++
स᳓म्+ ते वावा᳓ता+++(=पुनः पुनः)+++ जरताम् +++(=स्तौतु)+++ इयं᳓ गीः᳓ ।
स्व्-अ᳓श्वास् त्वा सु-र᳓था मर्जयेमा+++(=अलङ्कुर्याम)+++
ऽस्मे᳓+++(=अस्मासु)+++ क्षत्रा᳓णि धारयेर् अ᳓नु द्यू᳓न् +++(=अन्वहम्)+++ ॥
०९ इह त्वा ...{Loading}...
इह᳓ त्वा भू᳓र्य् आ᳓ चरेद् उ᳓प +++(आ)+++त्म᳓न्
दो᳓षावस्तर् +++(=रात्रावहः)+++ दीदिवाँ᳓सम्+++(=दीप्यमानं)+++ अ᳓नु द्यू᳓न्+++(=अन्वहम्)+++ ।
क्री᳓डन्तस् त्वा सु-म᳓नसस् सपेम+++(=परिचरेमा)+++
+अभि᳓ द्युम्ना᳓ तस्थिवाँ᳓सो ज᳓नानाम् ॥
१० यस्त्वा स्वश्वः ...{Loading}...
य᳓स् त्वा स्व्-अ᳓श्वस् सु-हिरण्यो᳓ अग्न
उपया᳓ति व᳓सुमता र᳓थेन ।
त᳓स्य त्राता᳓ भवसि, त᳓स्य स᳓खा
य᳓स् त आतिथ्य᳓म् आनुष᳓ग् +++(=अनुक्रमेण)+++ जु᳓जोषत् ॥
११ महो रुजामि ...{Loading}...
महो᳓ +++(=महद्राक्षसान्)+++ रुजामि +++(=भनज्मि)+++ बन्धु᳓ता+++(~बन्धुतया)+++
व᳓चोभिस् त᳓न् मा पितु᳓र् गो᳓तमाद् अ᳓न्वियाय ।
त्व᳓न् नो अस्य᳓ व᳓चसश् चिकिद्धि
हो᳓तर् यविष्ठ सु-क्रतो द᳓मूनाः +++(=दान्तमनाः)+++॥
किरणकीर्तिः
१२ अस्वप्नजस्तरणयः सुशेवा ...{Loading}...
अ᳓-स्वप्न-जस् तर᳓णयस् सु-शे᳓वा +++(=सुमुखाः)+++
अ᳓-तन्द्रासो ऽवृका᳓+++(=अहिंसका)+++ अ᳓-श्रमिष्ठाः ।
ते᳓ +++(रश्मयः)+++ पाय᳓वस् सध्रि᳓यञ्चो +++(=सङ्गताः)+++निष᳓द्य+++(=उपविश्य)+++
+अ᳓ग्ने त᳓व नः पान्त्व् अमूर +++(=अमर्त्य)+++ ॥
१३ ये पायवो ...{Loading}...
+++(उतथ्यभार्या ममता। तस्याम् बृहस्पतिर् रेतः स्थापयितुम् अयतत। तत्र वर्तमानं रेतोऽन्तरम् आक्षिपत्। बृहस्पतिर् अशपत् तम् दीर्घतमा भवेति। सोऽ अग्नेर् अलभत चक्षुः।)+++
ये᳓ पाय᳓वो मामतेय᳓न् ते अग्ने
प᳓श्यन्तो अन्ध᳓न् दुरिता᳓द् अ᳓रक्षन् ।
रर᳓क्ष ता᳓न्त् सुकृ᳓तो विश्व᳓-वेदा
दि᳓प्सन्त +++(=दम्भितुकामाः)+++ इ᳓द् रिप᳓वो ना᳓ ह देभुः᳓ +++(=परिभवन्ति)+++ ॥
प्रतिज्ञानुवर्तनम्
१४ त्वया वयं ...{Loading}...
त्व᳓या वयँ᳓ सधन्य᳓स् त्वो᳓तास् +++(त्वया +अविताः=रक्षिताः)+++
त᳓व प्र᳓णीत्या ऽश्याम वा᳓जा᳓न् +++(=अन्नानि)+++ ।
उभा᳓ +++(पाप-)+++शँ᳓सा +++(शत्रू)+++ सूदय सत्य-ताते+++(=तते)+++
ऽनुष्ठुया᳓+++(=अनुक्रमेण)+++ कृणुह्य् अ-ह्रयाण +++(=अह्रीः)+++ ॥
१५ अया ते ...{Loading}...
अया᳓ +++(=अनया)+++ ते अग्ने समि᳓धा विधेम
प्र᳓ति स्तो᳓मँ शस्य᳓मानं गृभाय +++(=गृहाण)+++ ।
द᳓हा ऽश᳓सो +++(=अशंसो)+++ रक्ष᳓सः पाह्य् अ᳓स्मा᳓न्
द्रुहो᳓ निदो᳓ +++(=निन्दकात्)+++ मित्र-महो +++(=मित्रपूज्य!)+++ अवद्या᳓त्+++(=परिवादात्)+++ ॥
०१ रक्षोहणं वाजिनमा ...{Loading}...
रक्षोह᳓णं वाजि᳓नम् +++(=अन्नवन्तम्)+++ आ᳓ऽऽजिघर्मि +++(=दीपयामि)+++
मित्रं᳓ प्र᳓थिष्ठम् +++(=विस्तीर्णतमम्)+++ उ᳓पयामि श᳓र्म ।
शि᳓शानो +++(=तीक्ष्णः)+++ अग्निः᳓ क्र᳓तुभिस् स᳓मिद्धस्
स᳓ नो दि᳓वा स᳓ रिषः᳓ +++(=हिंसकात्)+++ पातु न᳓क्तम् ॥
रक्षोहाग्निध्यानम्
०९ वि ज्योतिषा ...{Loading}...
वि᳓ ज्यो᳓तिषा बृहता᳓ भात्य् अग्नि᳓र्
आवि᳓र् वि᳓श्वानि कृणुते महित्वा᳓ +++(=महत्तया)+++ ।
प्रा᳓देवीर् माया᳓स् सहते दुरे᳓वाः +++(=दुरत्ययः)+++
शि᳓शीते +++(=तीक्ष्णीकरोति)+++ शृ᳓ङ्गे र᳓क्षसे विनि᳓क्षे +++(=विनाशाय)+++ ॥
१० उत स्वानासो ...{Loading}...
उत᳓ स्वाना᳓सो +++(=सस्वनाः)+++ दिवि᳓ षन्त्व् अग्ने᳓स्
तिग्मा᳓युधा र᳓क्षसे ह᳓न्तवा᳓ उ ।
+++(अस्माकं)+++ म᳓दे +++(=मदाय)+++ चिद् अस्य प्र᳓रुजन्ति +++(=भञ्जन्ति (अदेवीः))+++ भा᳓मा+++(=भासः रश्मयो)+++,
न᳓ वरन्ते +++(अस्मान्)+++ परिबा᳓धो अ᳓देवीः ॥