आगमे वैष्णवे विश्वासटिप्पन्यः

॥ अथ सप्तविंशः पटलः ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अथ वक्ष्यामि संक्षेपात् प्रोक्षणादिविधिक्रमम्।
नवीकरणमुद्दिश्य कार्यं सर्वं यथाक्रमम॥ 27.1 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्मृज्य सर्वतो गेहं कपिलागोमयेन च।
तन्मूत्रेण च तेनात्र प्रोक्षयेच्छमिति ब्रुवन्॥ 27.2 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चतुर्दिक्षु तथा कृत्वा सगर्भगृहमादितः।
तूष्णीं मन्त्रैश्च सम्प्रोक्ष्य शुद्धोदैर्मन्त्रवारिभिः॥ 27.3 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इमा आपः शिवा गव्यैः पञ्चोपनिषदेन च।
सर्वतश्चक्रसज्जप्तैर्विकिरेत् सर्षपाक्षतैः॥ 27.4 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

संशोध्य मण्डपं चाग्रे तोरणध्वजमण्डितम्।
शयनं कल्पयेत् यम्यक् कुसुमोत्करसंयुतम्॥ 27.5 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततः सुरक्षितं कृत्वा पुण्याहं तत्र वाच्येत्।
कर्मार्यां स्थापयित्वाऽद्भिः सरत्नाभिश्च पञ्चभिः॥ 27.6 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तीर्थोदैश्च त्रयीसारसूक्तैः स्नपनमाचरेत्।
नवाभ्यां शुक्लवस्त्राभ्यां वेष्टयित्वाऽक्षरेण तु॥ 27.7 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उपवीतमथाद्येन मकुटं मध्यमेन तु।
उत्तरीयं तृतीयेन पुंबीजेन च भूषणम्॥ 27.8 ॥

मूलम्

उपवीतमथाद्येन मकुटं मध्यमेन तु।
उत्तरीयं तृतीयेन पुंबीजेन च भूषणम्॥ 27.8 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वेण गन्धपुष्पाद्यैरिष्ट्वा पुण्याहमाचरेत्।
ओङ्कारं भगवन् सर्वव्यापिन् सर्वपदं पुनः॥ 27.9 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूताधिपत इत्येवं सर्ववेदपदं पुनः।
सारमयेत्यतः सर्वदेवाधिपत इत्यपि॥ 27.10 ॥

मूलम्

भूताधिपत इत्येवं सर्ववेदपदं पुनः।
सारमयेत्यतः सर्वदेवाधिपत इत्यपि॥ 27.10 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

एह्येहि पुरुषेत्येन्महापुरुषशब्दवत्।
अन्तादिमध्यभूतेति परात्परतरेति च॥ 27.11 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

व्यक्ताव्यक्तपदं पश्चाद् स्थूलसूक्ष्ममहापदम्।
योगिन् नम इति स्वाहशब्दान्तेन तमाह्वयेत्॥ 27.12 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सकलीकृत्य मूलेन हृदयादिभिरोमिति।
दद्यात् पाद्यं तथाचाममितिगन्धानुलेप्नम्॥ 27.13 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इमाः सुमनसः पुष्पं धूपं चैव वनस्पतेः।
शुभं ज्योतिः प्रदीपं च दद्यादर्ध्यं दशाङ्गवत्॥ 27.14 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आपः सिद्धार्थका दूर्वा अक्षतास्तितलण्डुलाः।
क्षीरं यवाश्च माषाश्च कुशाग्राणीति तद् विदुः॥ 27.15 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ओन्नमः पदमादौ तु ततः पुरुषोत्तमाय च।
ततः समस्तलोकाधिपतयेऽर्घ्यमनन्तरम्॥ 27.16 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

निवेदयामिसंयुक्तो नमः स्वाहेत्ययं मनिः।
भूयश्चाचमनं दद्यात् पञ्चभिः स्नापयेत् पुनः॥ 27.17 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पूर्ववद् वस्त्रभूषादि पाद्याचमनमर्चनम्।
बद्ध्वाऽथ कौतुकं धेनुप्रदानं स्वस्तिवाचनम्॥ 27.18 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कृत्वाऽधिवासयेद्धोमान् पूर्ववद् दिक्षु कारयेत्।
ऋग्यजुस्सामाथर्वज्ञा जुहुयुर्दिक्षु दीक्षिताः॥ 27.19 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्रमाच्छाब्दिकनैरुक्तच्छन्दश्शिक्षाविदोऽन्यतः।
ज्योतिःकल्पेतिहासज्ञाः पुराणज्ञाः सदस्यकाः॥ 27.20 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मीमांसान्यायसाङ्खयज्ञा वेदान्तज्ञाश्च साक्षिणः।
गायत्र्या तु मथित्वाऽग्निमक्षरैः प्रोक्ष्य चाष्टभिः॥ 27.21 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तद्युक्तैस्तैर्निषेकादि कृत्वा पूर्णां प्रदाय च।
विहृत्याग्निमुखं कृत्वा जुहुयुः सर्व एव ते॥ 27.22 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समिधः क्षीरिजा ब्राह्मीरथ पालाश्य एव वा।
पृथगष्टसहस्राणि घृताक्ता मन्त्रसम्मिताः॥ 27.23 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततः प्रोक्ष्य जलैर्बिम्बं सदस्येभ्यो निवेदयेत्।
सुहुताः समिधः पूर्वमस्माभिः शास्त्रदृष्टिभिः॥ 27.24 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शं भवन्तो वदन्त्वत्र प्रीयतां च जनार्दनः।
तत ओं स्वस्ति भवन्तो ब्रुवन्त्विति विधानतः॥ 27.25 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ओं स्वस्ति शान्तिरित्यष्टौ सदस्या ब्रूयुरादरात्।
ओं स्वस्ति शान्तिः सुहुतं भवत्विति गुरुर्वदेत्॥ 27.26 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सदस्यानुमताः पश्चादाज्येन जुहुयुस्तथा।
आज्यभागा हुतास्तावदित्युक्त्वा शं ब्रुवन्त्विति॥ 27.27 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

निवेदयेयुरष्टौ ते वदेयुश्च शमस्त्विति।
आचार्य ओं शं सुहुतं भवत्विति तदा वदेत्॥ 27.28 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चरुं हुत्वा निवेद्यं तु चरुहोमः कृतस्त्विति।
ओं मङ्गलं ब्रुवन्त्वन्ते तेऽपि मङ्गलमस्त्विति॥ 27.29 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ओं मङ्गलं च सुहुतं भवत्विति गुरुर्वदेत्।
पुनराज्यं तथा हुत्वा निवेद्यं प्राग्वदेव तु॥ 27.30 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शमित्यत्र सदस्यैश्च वक्तव्यं गुरुणा तथा।
सर्वव्याहृतिभिर्होमाः कर्तव्यास्तैर्विदानतः॥ 27.31 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आद्यन्तयोः परीषेकः कार्यः पूर्णां तथान्ततः।
एवं हुत्वा तथा सर्वे जुहुयुश्चावसानिकम्॥ 27.32 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इन्द्रविष्णुमरुद्भ्योऽग्निधर्मनेतृभ्य एव च।
साध्येभ्यश्च दिशापालैः सर्वदेवगणैः सह॥ 27.33 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

व्याहृत्याग्निवायुशक्रवरुणब्रह्मविष्णुभिः।
अश्विभ्यां गोपतियमाग्निविष्णुवसुबास्करैः॥ 27.34 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विश्वभूतदिशापालनिर्ऋतीरौद्ररूपकैः।
विष्णवे च पुनः शूलपाणये च यमाय च॥ 27.35 ॥

मूलम्

विश्वभूतदिशापालनिर्ऋतीरौद्ररूपकैः।
विष्णवे च पुनः शूलपाणये च यमाय च॥ 27.35 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सकालधर्मो दण्डी च त्र्यम्बको वरुणः पुनः।
विष्णुर्मित्रोऽथ परमेष्ठ्यादित्यभूतसमुद्रवान्॥ 27.36 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आपगावायुविष्णुभ्यो मरुद्भ्यो जातवेदसे।
इन्द्राय सर्वलोकेभ्यो ब्रह्मणे विश्वकर्मणे॥ 27.37 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोमाय सोमपार्षद्भ्यो ग्रहनक्षत्रसंयुतैः।
तारागणैर्भूतभौमदिव्यनागैश्च होमयेत्॥ 27.38 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वाश्च देवता रुद्रविश्वरूपाख्यविष्णवः।
ब्रह्मा रुद्राः सर्वदेवाः सहविघ्नैर्गणाधिपैः॥ 27.39 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आदावन्ते च योक्तव्यास्तथा व्याहृतयः पृथक्।
ससम्पातैस्ततः कुम्भं पूरयेच्छान्तिवारिभिः॥ 27.40 ॥

मूलम्

देवस्योत्तरतो विद्वान् संस्थाप्य सकमण्डलुम्, सर्वतीर्थाहृतैः सर्वसमुद्रादाहृतैरपि॥ 27.41 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्राक्‌स्रोतसीभ्यो वापीभ्यः प्रत्याहृतैरथाम्बुभिः।
सरत्नकैः सपवित्रैः कलशं पूरयामि च॥ 27.42 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वद्वयं ततो व्यापिन् सर्वलोकाधिसंयुतम्।
पतये नमः स्वाहेति तारादिः पूरणे मनुः॥ 27.43 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अनेन मन्त्ररूपेण पूरियित्वा कमण्डलुम्।
वेष्टयेत् क्षौमपट्टेन सापिधानमलङ्कृतम्॥ 27.44 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शेषैः शान्त्युदकैः पूर्णं पूरयित्वाऽन्यमादितः।
सापिधानमलङ्कृत्य क्षौमाभ्यां परिवेष्ट्य च॥ 27.45 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गन्धादिभिरथाभ्यर्च्य कलशं च कमण्डलुम्।
कलशं सर्वकल्याणं गृहीत्वा प्रोक्षकः शुचिः॥ 27.46 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वमङ्गलसंयुक्तो नवाम्बरधरो हरिः।
स्वयं भूत्वा जपन्मन्त्रं शनैर्गच्छेत् प्रदक्षिणम्॥ 27.47 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आधाय सकुशे हस्ते सव्ये तूपरि दक्षिणम्।
तथा कमण्डलुं चान्यो गृहीत्वा च तदग्रतः॥ 27.48 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सकुशां पातयेद् धारामविच्छिन्नामनुत्कटाम्।
शन्नोदेव्यणोरणीयान्मन्त्रद्वयमुदाहरेत्॥ 27.49 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रासादान्तश्च संशोध्य तथा कृत्वा विचक्षणः।
कारयेद् बिम्बशुद्धिं च युक्तितो मूर्तिपैर्गुरुः॥ 27.50 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शान्तिं कृत्वा तदग्रे तु कौतुकस्नानमाचरेत्।
पीठे निवेश्य तच्छय्यामनुगैरपनाययेत्॥ 27.51 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षालितं शुद्धतोयेन स्नापयेन्मन्त्रवारिभिः।
शिष्टैः शान्त्युदकैश्चैव स्नापयेत् प्रणवेन तु॥ 27.52 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पाद्याचामाम्बरं भूषामुपवीतं च वेष्टनम्।
पूर्ववत् सम्प्रदातव्यं दीपान्तं पुनरेव च॥ 27.53 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्माणमीश्वरं विप्राननुमान्य यथाविधि।
अनुज्ञादक्षिणां दत्त्वा कुर्याच्च स्वस्तिवाचनम्॥ 27.54 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शयने रुद्रसूक्तेन पीठाच्चोत्थापनं भवेत्।
स्थाने पुरुषसूक्तेन ब्राह्मेणासनकर्मणि॥ 27.55 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुरुषेऽक्षरराजं वा मध्यमं शाङ्करे तथा।
अन्त्यं ब्राह्मे यथायोगं युक्त्या चोत्थापनं चरेत्॥ 27.56 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शान्तिकुम्भं पुरस्कृत्य धारं चैव कमण्डलोः।
कर्मार्चामानयेद् विद्वान् वाग्यतोऽन्तः स्मरन् हरिम्॥ 27.57 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्त्वज्ञेन धृतं कुम्भं सम्यगुद्वाहयेत् पुरः।
शाकुनस्वस्तिसूक्ताभ्यां जयशब्दादिसंयुतम्॥ 27.58 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

साग्निं प्रदक्षिणीकृत्य प्रासादं प्रविशेत् पुनः।
दत्त्वाऽर्घ्यं कौतुकं पीठे स्थापयेद् ब्राह्ममुच्चरन्॥ 27.59 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शिखासिरोमुखग्रीवाद्विबाहुहृदये तथा।
नाभावुपस्थ ऊर्वोश्च करयोः पादयोर्न्यसेत्॥ 27.60 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऐन्द्रे तु पृष्ठतः कार्यमेवं न्यासविधिः स्मृतः।
ततस्तु प्रोक्षयेत् विद्वान् तं सम्यग् द्विषडक्षरैः॥ 27.61 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कर्मार्चागतमावाह्य गन्धपुष्पोदकेन तु।
स्नापयेन्मूलबिम्बं तु ततः शान्त्युदकेन च॥ 27.62 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वान्तैः कास्यहृद्गुह्यपादस्थैः कल्पयेत् तनुम्।
हृदयादीनि चाङ्गानि यथास्थानं निवेशयेत्॥ 27.63 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पाद्यादि पूर्ववत् कार्यं पुण्याहं वाचयेत् ततः।
गन्धपूष्पादिभिः सम्यक् पूजयित्वा च भक्तितः॥ 27.64 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पायसं यावकं चान्नं गौलं वाऽत्र निवेदयेत्।
तद् भक्ष्यक्षीरसंयुक्तं साज्यं स्वादूपदंशकम्॥ 27.65 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अनुक्तमन्त्रकार्येऽत्र गायत्रीं वैष्णवीं वदेत्।
तच्छेषेण ततो दद्यात् पार्षदेभ्यो बलिं क्रमात्॥ 27.66 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आचम्याचमनीयं च दत्त्वा चान्नं विसृज्य तत्।
दक्षिणां च ततो दद्यादन्नाद्यं चानिवारितम्॥ 27.67 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चक्रादीनां तु मन्त्राः स्युः स्वनामपदलक्षिताः।
यदुक्तं स्थापने कर्म तत् सर्वं कारयेत् ततः॥ 27.68 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्थापनोक्तविधानेन स्नपनं कारयेत् ततः।
उत्सवं च तथा यात्रां सप्ताहं भक्तिपूर्वकम्॥ 27.69 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दिनत्रयं तु वा कुर्यादेकाहमथवाऽऽपदि।
तथाऽवश्यं तु कर्तव्या शान्त्यर्थं चोत्सवक्रिया॥ 27.70 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रोक्षणं सद्य एवेष्टं प्रायश्चित्ते विशेषतः।
स्वर्शश्च विष्णुसूक्तेन सहस्राष्टाक्षरान्वितः॥ 27.71 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शुद्धौ कृतायामिष्टोऽयं विधिः पञ्चाज्यहोमवान्।
न तिथिर्न च नक्षत्रं न कालस्य परीक्षणम्॥ 27.72 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रायश्चित्तेषु कर्तव्या सद्य एव च निष्कृतिः।
चतुस्त्रिद्व्येकवेदाः स्युस्तन्त्रज्ञाश्चाधिकारिणः॥ 27.73 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सद्यश्‌चेदेकवेदोऽपि बहुवेदो(द)विलम्बने।
आचार्यः सर्वतन्त्रज्ञस्तदा स्याच्चोत्तमो विधिः॥ 27.74 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अधमोऽपि विधिः कार्यः सद्योऽशक्तैरिति स्थितिः।
पदवाक्यप्रमाणज्ञैर्वेदयज्ञव्रतस्थितैः॥ 27.75 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दक्षैर्जितेन्द्रियैः शान्तैर्मूर्तिपैः सहितो गुरुः।
एवं कुर्याद् विधानेन जलसम्प्रोक्षणं हरेः॥ 27.76 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आढकत्रयसम्पूर्णमच्छिद्रं कलशं शुभम्।
सकूर्चं वस्त्रयुग्मन वेष्टितं रत्नसंयुतम्॥ 27.77 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शालिकूर्चस्थितं पूर्णं पुरुषसूक्तेन पूजयेत्।
मूलेनाङ्गचतुर्मूर्तिविधिनाऽर्घ्यादिभिः क्रमात्॥ 27.78 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्र विष्णुं महाविष्णुं सदाविष्णुं च विन्यसेत्।
उल्लेखनादिकं कृत्वा संस्कृत्याग्निं च होमयेत्॥ 27.79 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पौरुषं विष्णुसूक्तं च चित्तिस्रुक्‌सप्तहोतृकम्।
चतुर्होता च षड्ढोता पञ्चोपनिषदो जितम्॥ 27.80 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सावित्री व्याहृतिश्चैव हंसःशुचिषदित्यपि।
मूलत्रयं च गायत्रीं जुहुयात् सुसमाहितः॥ 27.81 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

हुत्वा हुत्वा स्पृशेद् बिम्बं कलशं भवनं तथा।
मूलत्रयेण होमान्ते स्पृशेत् प्रसृतिमुद्रया॥ 27.82 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्पातहुततोयेन कलशस्थेन सर्वतः।
परिभ्रम्याग्रतो धारां कृत्वा सम्प्रोक्षयेत् कुशैः॥ 27.83 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वास्तुहोमे कृतेऽन्तश्च वास्तोष्पदशपञ्चकैः।
हुनेदष्टसहस्रं तु पालाशं खादिरं तु वा॥ 27.84 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तथा पञ्चशतं वाऽपि कुर्यादष्टशतं तु वा।
तावदाज्यं चरुं लाजांस्तिलाञ् शालींश्च होमयेत्॥ 27.85 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रत्येकमेवमेवं तु मन्त्रे मन्त्रे च होमयेत्।
यथालाभं तु होतव्यं शास्त्रदृष्टेन वर्त्मना॥ 27.86 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वैदिकानां हुनेदाज्यं शेषं वै मूलविद्यया।
एवं कृत्वा विधानेन कौतुकं बन्धयेत् ततः॥ 27.87 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्वादशाक्षरमन्त्रेण पद्मसूत्रेण चैव हि।
रात्रौ महोत्सवं कुर्याच्छङ्खतूर्यरवैः शुभैः॥ 27.88 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

रात्रौ महोत्सवं कर्तव्यो जलसम्प्रोक्षणं दिवा।
प्रभाते सुमुहूर्ते च प्रोक्षणं कर्तुमारभेत्॥ 27.89 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आवाह्य पूजयेद् देवं शङ्खचक्रादिलक्षणम्।
साङ्गं द्वादशभिश्चैव दशभिर्मुर्तिभिः सह॥ 27.90 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आदित्यरुद्रवस्वाद्यैः किन्नराद्यैश्च संवृतम्।
वाङ्गयादिं सबिन्दुं च नमस्कारान्तमुत्तमम्॥ 27.91 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रणवादिकमन्त्रेण स्नापयेत् सुसमाहितः।
शेषोदकेन मन्त्रज्ञः स्नापयेद् भुवनेश्वरम्॥ 27.92 ॥

मूलम्

सूक्ताभ्या