आगमे वैष्णवे विश्वासटिप्पन्यः

॥ अथैकोनविंशः पटलः ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अथ वक्ष्यामि संक्षेपात् प्रतिष्ठानन्तरक्रियाम्।
पूर्ववत् स्थण्डिलान्यष्टौ होमार्थं दिक्षु कल्पयेत्॥ 19.1 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उल्लेखनादिकं कृत्वा पूर्वोक्तविधिना क्रमात्।
प्रणीत वैष्णवं वह्निं जुहुयुर्दिक्षु दीक्षिताः॥ 19.2 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इन्द्रक्रतुमिति प्राच्यामग्निंदूतं हुताशने।
नोक्तसुपर्णं याम्यायां नैर्ऋत्यां मोषुणः परा॥ 19.3 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यरंक्षन्तीति वारुण्यां वायवायाहि पावने।
सोमंराजानमित्येवं सौम्ये शार्वे त्रियम्बकम्॥ 19.4 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पञ्च तारान् पुरोऽनूच्य प्रत्येकं पूर्वतः क्रमात्।
अमीभिर्हुहुयुर्मन्त्रैः पक्वं विधिवदृत्विजः॥ 19.5 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पलाशखदिराश्वत्थप्लक्षन्यग्रोधबिल्वजाः।
औदुम्बराश्च काश्मर्यः समिधोऽष्यशतं पृथक्॥ 19.6 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तावदाज्यान्नलाजादीन् हुत्वा शेषं समापयेत्।
समिदादि यथालाभमिन्द्राद्यस्त्रैश्च होमयेत्॥ 19.7 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इन्द्रादीन् होमयित्वैवं स्वमन्त्रैरष्टदिक्षु च।
सम्पाताज्ययुतैस्तोयैर्घटस्थैर्मन्त्रसंस्कृतैः॥ 19.8 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

संस्नाप्य पीठिकास्वेतान् गन्धाद्यैः पूजयेत् क्रमात्।
स्कन्दमैन्द्यां प्रतिष्ठाप्य षण्मुखायेति विद्यया॥ 19.9 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शास्तारमग्नौ भांबीजं भूताधिपतये नमः।
ब्राह्मी माहेश्वरी चैव कौमारी वैष्णवी तथा॥ 19.10 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वाराह्यैन्द्री च चामुण्डी याम्ये वै सप्त मातरः।
वीरभद्रगणेशाभ्यां सह प्राकारपार्श्वतः॥ 19.11 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वीरभद्रः स्वराः सर्वे सप्तवर्गास्तु मातरः।
कूटो गणपतिश्चेति क्रमाज्ज्ञेया च मातृका॥ 19.12 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रणवेन स्वमन्त्रैर्वा नैर्ऋत्यां तु दिवाकरम्।
घषोत्कायेति मन्त्रो वा हुतान्तस्तद्विधौ भवेत्॥ 19.13 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पश्चाद् ब्रह्मा स्वषट्केण तथान्यस्तत्सदित्यपि।
ततो भूरिति बीजेन वराहो वायुगोचरे॥ 19.14 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुर्गा ह्रीङ्कारपूर्वेण सा नाम्नोत्तरतस्तथा।
सश्रीधरहयास्या वा वागीश्वर्यादिमातरः॥ 19.15 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वागीश्वरी क्रिया कीर्तिर्लक्ष्मीः सृष्टिश्च पञ्चमी।
विद्या कान्तिरिति ज्ञेयाः शङ्खचक्रगदाधराः॥ 19.16 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चतुर्थषष्ठौ बिन्द्वन्तौ द्वादशोऽथ त्रयोदशः।
आद्यश्चैकादशो ज्ञेयो द्वितीयश्चैन्द्रगाः स्वराः॥ 19.17 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विष्वक्सेनोऽदितौ स्थाप्यः शङ्खचक्रगदाधरः।
तर्जयन् वामतर्जन्या नासाग्रासन्नया जगत्॥ 19.18 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गन्धपुष्पैः समभ्यर्च्य शिष्टद्रव्यैस्तु याज्ञिकैः।
देवोपयुक्तं पुष्पादि यत् प्रासादान्तरस्थितम्॥ 19.19 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत् सर्वमस्मै दत्त्वाऽन्ते वस्त्राभ्यां परिवेष्टयेत्।
ईशानं चेशदिग्भागे स्वमन्त्रैः स्थापयेत् ततः॥ 19.20 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कुमुदाद्याश्च पीठेषु पूर्वादिध्वजदेवताः।
प्राकारात्तु बहिः स्थाप्याः पूज्याश्च बलिभिः क्रमात्॥ 19.21 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बलिपीठे बलश्चाग्रे सगणो भूतनायकः।
स्थापयित्वाऽर्चयित्वा च सर्वान् विज्ञापयेत् ततः॥ 19.22 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यावदत्र जगन्नाथो बिम्बमाश्रित्य तिष्ठति।
तावदत्रैव रक्षार्थं यूयं तिष्ठत सर्वदा॥ 19.23 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्तर्मण्डलदण्डार्धदण्डे स्यादन्तहारका।
मध्यहारा द्विदण्डा च चतुर्मर्यादभित्तिका॥ 19.24 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सप्तदण्डायता कार्या मर्यादाभित्तिका ततः।
मुखायामस्त्रिभागेन पादेनार्धेन वा पुनः॥ 19.25 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बलिपीठसमुत्सेधो गर्भागारप्रतेः समः।
पूजापीठसमो वाऽपि षडूनो वा प्रकीर्त्तितः॥ 19.26 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्सेधं दशधा कृत्वा सप्तांशस्तस्य विस्तरः।
सप्तविंशतिधा कृत्वा सममेव तदुच्छ्रयम्॥ 19.27 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एकांशं पादुकं विद्यात् चतुर्भिर्जगतीं पुनः।
त्रिभागं कुमुदं चैव तथैकांशेन पट्टिकाम्॥ 19.28 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दशांशं कण्ठमित्याहुरंशाभ्यां कम्बुनिद्रवौ।
त्रिभिः कपोतमित्याहुरेकांशेनाग्रपट्टिकाम्॥ 19.29 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्व्यंशकं पद्ममन्ते स्यादेतत् पीठस्य लक्षणम्।
उत्तमाधममध्यत्वं बिम्बयोगात् प्रकल्पयेत्॥ 19.30 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्तमानां तु बिम्बानां वर्जिते मध्यमाधमे।
वर्जिता पीठिकाश्चाष्टौ मध्यमाधमयोस्तथा॥ 19.31 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पीठिकानां विपर्यासे कुलनाशो भवेद् यतः।
स्वानां स्वानां विपर्यासो न कार्योऽतः सुखार्थिभिः॥ 19.32 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्सेधनिर्गमौ तुल्यौ पादुकस्य प्रकीर्त्तितौ।
जगतीकुम्भयोः सन्धौ तावदन्तर्गतं भवेत्॥ 19.33 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भागं कुम्भोत्तरे कृत्वा भागार्धं पट्टिकां ततः।
भागमेकं त्रिभागैकं कुर्याद् वै कण्ठपादुकम्॥ 19.34 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भागार्धान्तर्गतं कण्ठं पादमात्रा तु मेखला।
विस्तारादष्टभागैकं पादविस्तार उच्यते॥ 19.35 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चत्वारो द्वादशैवं वा कर्तव्याः कण्ठपादुकाः।
कण्ठाग्रपट्टिकां कुर्याद् यथावत् कुम्भपट्टिकाम्॥ 19.36 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भागं बाह्यगतं चैव वलभ्यर्धं तु भङ्गुरम्।
अन्तर्भङ्गुरवद् भागं सलिलं सर्वतो भवेत्॥ 19.37 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऊर्ध्वं तु पट्टिका ज्ञेया पद्माकृतिरथान्तरे।
तत्पीठं मध्यतः कृत्वा मण्डपं लक्षणान्वितम्॥ 19.38 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बीजाङ्कुरध्वजारोहबलिमङ्गलपूर्वकम्।
उत्सवान्नाद्यपुण्याहस्थानशुद्ध्यादिसंयुतम्॥ 19.39 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समन्तात् पीठविस्तारं लिखित्वा भद्रकाष्टकम्।
कलशान् पूरयित्वाऽष्टौ घृतैर्धान्यैस्तु वाऽम्बुभिः॥ 19.40 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वरत्नसमायुक्तं वस्त्रयुग्मैस्तु वेष्टयेत्।
लोहजं मृण्मयं वाऽन्यं पीठस्योपरि कल्पयेत्॥ 19.41 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूतनाथस्य चारभ्य भूतानां चप्रदक्षिणम्।
गन्धादिनाऽर्चयित्वा तु फलैः पुष्पैश्च सर्वतः॥ 19.42 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भक्ष्यभोज्यादिसंयुक्तं कलशांश्चैव पूर्ववत्।
वस्त्रैः संवेष्टयेत् सर्वान् नवैः केशादिवर्जितैः॥ 19.43 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

होमार्थं तु द्विजा ग्राह्या अष्टौ चत्वार एव वा।
स्वयं वैकं प्रकुर्वीत पूर्वोक्तविधिना गुरुः॥ 19.44 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वेदाध्ययनसंयुक्तं तथा जागरणं निशि।
प्रासादाभ्यन्तरे देवमाराध्य विधिपूर्वकम्॥ 19.45 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बलिदानं यथाशक्ति सर्वं कृत्वा तु पूर्ववत्।
सर्वेषां मूर्तिपानां तु होमयेन्मूलविद्यया॥ 19.46 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथा स्वनाममन्त्रेण समिदाज्यहवींषि च।
लाजांशअच सर्षपांश्चैव तथा सक्तून् यवांस्तिलान्॥ 19.47 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दधि क्षीरं तथा क्षौद्रं पुष्पाणि तु फलानि च।
सर्वं साज्यं तु होतव्यं सर्वशान्तिकरं शुभम्॥ 19.48 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अष्टोत्तरसहस्रं वा शतं वा होमयेत् पृथक्।
दद्यात् पूर्णाहुतिं चात्र प्रतिद्रव्यं विधानतः॥ 19.49 ॥

मूलम्

शङ्खतूर्यादिसंयुक्तं दिक्षु भूतबलिं हरेत्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

ओन्नमः प्राच्येभ्यो भूतेभ्यो विश्वभूतेभ्यः।
नमोऽस्तु विश्वरूपेभ्यो विरूपेभ्यश्च वो नमः॥ 19.50 ॥

मूलम्

ओम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नमोऽस्तु दक्षिणेभ्यश्च भूतेभ्यः शार्ङ्गधन्वनः।
नमो हाहाभ्यो भूतेभ्यः सर्वेभ्यो वो नमोनमः॥ 19.51 ॥

मूलम्

ओन्नमः पाश्चात्त्येभ्यो भूतेभ्यो भैरवेभ्यो विष्णुपालकेभ्यो वियद्ग्रहोदरवर्तिभ्यो हुं फट् ओं गच्छत ठठ। विष्णुगणानामतो बलिमुपाहरामि भद्रं नो ददत प्रीणयत स्वाहा। ओन्नमो विष्णुभूतेभ्य उदीच्येभ्यः सकलजन्तुहितकरेभ्यो विश्वपालकेभ्यो वो नमः स्वाहा।

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुस्नातः स्वस्तिवाच्याथ ब्राह्मणानामनुज्ञया।
देवस्य महतीं पूजां कृत्वा भक्त्या समाहितः॥ 19.52 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वैनतेयं च सम्पूज्य परिवारं च शक्तितः।
भूतनाथमथाराध्य मूर्तिपान् पूजयेत् क्रमात्॥ 19.53 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अपूपसक्तुभिर्धानाफलभक्ष्यसमन्वितैः।
एतत्सर्वं क्रमात् कृत्वा ब्राह्मणानां च तर्पणम्॥ 19.54 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दक्षिणा चात्र दातव्या ब्राह्मणेभ्यः स्वशक्तितः।
गन्धपुष्पैरथाभ्यर्च्य बलिपीठं समाहितः॥ 19.55 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूतानाथं प्रतिष्ठाप्य कुम्भतोयेन सेचयेत्।
इतरान् सेचयेद् दिक्षु मूर्त्तिपानां यथाक्रमम्॥ 19.56 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आचार्यो यजमानश्च बलिपीठं प्रदक्षिणम्।
अभ्यर्च्य गन्धपुष्पाद्यैः प्रणमेद् भूतनायकम्॥ 19.57 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पायसं कृसरं चैव गुलान्नं घृतसंयुतम्।
दध्ना मधुफलैर्युक्तं पूजयेद् भूतनायकम्॥ 19.58 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आचार्यो मूर्तिपालेभ्यो दक्षिणां दापयेत् ततः।
पूर्ववत् स्नपनं कुर्याद् देवदेवस्य शक्तितः॥ 19.59 ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्नानशेषैस्तु कुम्भस्थैराचार्यो मूर्त्तिपैः सह।
प्रोक्षयेत् परिवारांस्तान् गन्धादिभिरथार्चयेत्॥ 19.60 ॥

मूलम्

॥ इतिविष्णुसंहितायां एकोनविंशः पटलः ॥