आगमे वैष्णवे विश्वासटिप्पन्यः

चतुर्थोऽध्यायः
अथ प्राप्तकालभगवत्समाराधनविधिवर्णनम्
हारीत उवाच

विश्वास-प्रस्तुतिः - १

अथ वक्ष्यामि राजेन्द्र विष्णोराराधनं परम्
प्रत्यूषे सहसोत्थाय सम्यगाचम्य वारिणा १

मूलम् - १

विश्वास-प्रस्तुतिः - २

आत्मानं देहमीशञ्च चिन्तयेत्संयतेन्द्रियः
ज्ञानानन्दमयो नित्यो निर्विकारो निरामयः २

मूलम् - २

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३

देहेन्द्रियात्परः साक्षात्पञ्च विंशात्मको ह्यहम्
अस्मिन्देशे वसाम्यद्य शेषभूतो हि शार्ङ्गिणः ३

मूलम् - ३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४

शुक्रशोणितसम्भूते जरारोगाद्युपद्रवे
मेदोरक्तास्थिमांसादिदेहद्रव्यसमाकुले ४

मूलम् - ४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५

मलमूत्रवसापङ्के नानादुःखसमाकुले
तापत्रयमहावह्निदह्यमानेऽनिशम्भृशम् ५

मूलम् - ५

मलमूत्रवसापङ्के नानादुःखसमाकुले
तापत्रयमहावह्निदह्यमानेऽनिशम्भृशम् ५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६

इषणात्रयकृष्णाहिबाध्यमाने दुरत्यये
क्लिश्यामि पापभूयिष्ठे कारागृहनिभेऽशुभे ६

मूलम् - ६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७

बहुजन्मबहुक्लेशगर्भवासादि दुःखिते
वसामि सर्वदोषाणामालये दुःखभाजने ७

मूलम् - ७

बहुजन्मबहुक्लेशगर्भवासादि दुःखिते
वसामि सर्वदोषाणामालये दुःखभाजने ७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८

अस्माद्विमोक्षणायैव चिन्तयिष्यामि केशवम्
वैकुण्ठे परमव्योम्नि दुग्धाब्धौ वैष्णवे पदे ८

मूलम् - ८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८२

अनन्तभोगिपर्य्यङ्के समासीनं श्रिया सह
र्

५८२

मूलम् - ५८२

अनन्तभोगिपर्य्यङ्के समासीनं श्रिया सह
र्

५८२

इन्द्रनीलनिभं श्यामं चक्रशङ्खगदाधरम् ९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०

पीताम्वरधरं देवं पद्मपत्रायतेक्षणम्
श्रीवत्सकौस्तुभोरस्कं सर्वाभरणभूषितम् १०

मूलम् - १०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११

चिन्तयित्वा नमस्कृत्वा कीर्तयेद्दिव्यनामभिः
सङ्कीर्त्य नामसाहस्रं नमस्कृत्वा गुरूनपि ११

मूलम् - ११

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२

तुलसीं काञ्चनं गाञ्च संस्पृश्याथ समाहितः
दूराद्बहिर्विनिष्क्रम्य शुचौ देशे च निर्जने १२

मूलम् - १२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३

कर्णस्थ ब्रह्मसूत्रस्तु शिरः प्रावृत्य वाससा
कुर्यान्मूत्रपुरीषे च ष्ठीवनोच्छ्वासवर्जितः १३

मूलम् - १३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४

अहन्युदङ्मुखो रात्रौ दक्षिणाभिमुखस्तथा
समाहितमना मौनी विण्मूत्रे विसृजेत्ततः १४

मूलम् - १४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५

उत्थायातन्द्रितः शौचं कुर्यादभ्युद्धृतैर्जलैः
गन्धलेपक्षयकरं यथासङ्ख्यां मृदा शुचिः १५

मूलम् - १५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६

अर्द्धप्रसृतिमात्रां तु मृदं दद्याद्यथोक्तवत्
षडपाने त्रिलिङ्गे तु सव्यहस्ते तथा दश १६

मूलम् - १६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७

उभयोः सप्त दद्याच्च तिस्रस्तिस्रस्तु पादयोः
आजङ्घान्मणिबन्धात्तु प्रक्षाल्य शुभवारिणा १७

मूलम् - १७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८

उपविष्टः शुचौ देशे अन्तर्जानुकरस्तथा
पवित्रपाणिराचामेत्प्रसृतिस्थः स वारिणा १८

मूलम् - १८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९

त्रिः प्राश्याङ्गुष्ठमूलेन द्विधोन्मृज्य कपोलकौ
मध्यमाङ्गुलिभिः पश्चाद्द्विरोष्ठौ मृजयेत्तथा १९

मूलम् - १९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०

नासिकौष्ठान्तरं पश्चात्सर्वाङ्गुलिभिरेव च
पादौ हस्तौ शिरश्चैव जलैः संमार्जयेत्ततः २०

मूलम् - २०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१

अङ्गुष्ठतर्जनीभ्यां तु स्पृशेत् द्वौ नासिकापुटौ
अङ्गुष्ठानामिकाभ्यां तु चक्षुःश्रोत्रे जलैः स्पृशेत् २१

मूलम् - २१

कनिष्ठाङ्गुष्ठनाभिञ्च तलेन हृदयन्ततः

५८३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२

सर्वाङ्गुलिभिः शिरसि बाहुमूले तथैव च
नामभिः केशवाद्यैश्च यथासङ्ख्यमुपस्पृशेत् २२

मूलम् - २२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३

द्विराचामेत्तु सर्वत्र विण्मूत्रोत्सर्जने त्रयम्
सामान्यमेतत्सर्वेषां शौचं तु द्विगुणोदितम् २३

मूलम् - २३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४

आचम्यातःपरं मौनी दन्तान् काष्ठेन शोधयेत्
प्राङ्मुखोदङ्मुखो वापि कषायं तिक्तकण्टकम् २४

मूलम् - २४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५

कनिष्ठाग्रमितस्थूलं द्वादशाङ्गुलमायतम्
पूर्वार्धः कृतकूर्च्चेन तेन दन्तान्निकर्षयेत् २५

मूलम् - २५

अपां द्वादशगण्डूषैः वक्त्रं संशोधयेद्द्विजः

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६

मुखं संमार्जयित्वाऽथ पश्चादाचमनं चरेत्
पवित्रपाणिराचम्य पश्चात् स्नानं समाचरेत् २६

मूलम् - २६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २७

नद्यां तडागे खाते वा तथा प्रस्रवणे जले
तुलसीमृत्तिकां धात्रीमुपलिप्य कलेवरे २७

मूलम् - २७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २८

अभिमन्त्र्य जलं पश्चान्मूलमन्त्रेण वैष्णवः
निमज्ज्य तुलसीमिश्रं जलं सम्प्राशयेत्ततः २८

मूलम् - २८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २९

आचम्य मार्जनं कुर्यात्कुशैः सतुलसीदलैः
पौरुषेण तु सूक्तेन आपो हि ष्ठादिभिस्तथा २९

मूलम् - २९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३०

निमज्ज्याप्सु जले पश्चात्त्रिवारमघमर्षणम्
उत्थाय पुनराचम्य पश्चादप्सु निमज्ज्य वै ३०

मूलम् - ३०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३१

मन्त्ररत्नं त्रिवारं तु जपन्ध्यायन्सनातनम्
पिवेदुत्थाय तेनैव त्रिवारमभिमन्त्रितम् ३१

मूलम् - ३१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३२

आचम्य तर्पयेद्देवान् पितॄनपि विधानतः
निष्पीड्य कूले वस्त्रं तु पुनराचमनं चरेत् ३२

मूलम् - ३२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३३

धौतवस्त्रं सोत्तरीयं सकौपीनं धरेत्स्थितम्
निबद्धशिखकच्छस्तु द्विराचम्य यथाविधि ३३

मूलम् - ३३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८४

धारयेदूर्ध्वपुण्ड्राणि मृदा शुभ्राणि वैष्णवः
र्

५८४

मूलम् - ५८४

धारयेदूर्ध्वपुण्ड्राणि मृदा शुभ्राणि वैष्णवः
र्

५८४

श्रीकृष्णतुलसीमूलमृदा वाऽपि प्रयत्नतः ३४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३५

मन्त्रेणैवाभिमन्त्र्याथ लालाटादिषु धारयेत्
नासिकामूलमारभ्य विभृयाच्छ्रीपदाकृति ३५

मूलम् - ३५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३६

सान्तरालं भवेत्पुण्ड्रँ दण्डाकारं तु वा तथा
ललाटादि तथा पश्चाद्ग्रीवान्तं केशवादिभिः ३६

मूलम् - ३६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३७

नाम्नां द्वादशभिर्मूर्ध्नि वासुदेवं तलाम्बुना
पवित्रपाणिः शुद्धात्मा सन्ध्यां कुर्यात्समाहितः ३७

मूलम् - ३७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३८

प्रादेशमात्रौ कौशेयौ साग्रौ मूलयुतौ तथा
अन्तर्गर्भौ सुविमलौ पवित्रं कारयेद्द्विजः ३८

मूलम् - ३८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३९

देवार्चने जपे होमे कुर्याद्ब्राह्म्यं च पवित्रकम्
इतरे वर्तुलग्रन्थिरेवं धर्मो विधीयते ३९

मूलम् - ३९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४०

पथि दर्भाश्रिता दर्भा ये दर्भा यज्ञभूमिषु
स्तरणासनपिण्डेषु ब्रह्मयज्ञे च तर्पणे ४०

मूलम् - ४०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४१

पाने भोजनकाले च धृतान् दर्भान्विसर्जयेत्
सपवित्रकरेणैव आचामेत्प्रयतो द्विजः ४१

मूलम् - ४१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४२

आचान्तस्य शुचिः पाणिर्यथापाणिस्तथा कुशः
सन्ध्याचमनकाले तु धृतं न परिवर्जयेत् ४२

मूलम् - ४२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४३

अप्रसूताः स्मृता दर्भाः समिधस्तु कुशाः स्मृताः
समूलास्तु कुशा ज्ञेयाश्छिन्नाग्रास्तृणसंज्ञिताः ४३

मूलम् - ४३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४४

कुशोदकेन यत्कण्ठं नित्यं संशोधयेद्द्विजः
न पर्युषन्ति पापानि ब्रह्मकूर्चं दिने दिने ४४

मूलम् - ४४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४५

कुशासनं सदापूतं जपहोमार्च्चनादिषु
केशेनैव कृतं कर्म सर्वमानन्यमश्नुते ४५

मूलम् - ४५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४६

तस्मात्कुशपवित्रेण सन्ध्यां कुर्यात् यथाविधि
स्मगृह्योक्तविधानेन सन्ध्योपास्तिं समाचरेत् ४६

मूलम् - ४६

ध्यात्वा नारायणं देवं रविमण्डलमध्यगम्

५८५

गायत्र्याऽर्घ्यं प्रदद्याच्च जपं कुर्वीत भक्तिमान् ४७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४८

सूर्यस्याभिमुखो जप्त्वा सावित्रीं नियतात्मवान्
उपस्थानं ततः कृत्वा नमस्कुर्यात्ततो हरिम् ४८

मूलम् - ४८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४९

नमो ब्रह्मण इत्यादि जपित्वाऽथ विसर्जयेत्
ततः सन्तर्पयेद्विष्णुं मन्त्ररत्नेन मन्त्रवित् ४९

मूलम् - ४९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५०

शतवारं सहस्रं वा तुलसीमिश्रितैर्जलैः
वैकुण्ठपार्षदं पश्चात्तर्पयेच्च यथाविधि ५०

मूलम् - ५०

अनन्तदीपारेखादिदेवतानामनुक्रमात्

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५१

एकैकमञ्जलिं दत्त्वा पश्चादाचमनं चरेत्
श्रीशस्याऽऽराधनार्थं वै कुर्यात्पुष्पस्य सञ्चयम् ५१

मूलम् - ५१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५२

तुलसीबिल्वपत्राणि दूर्वां कौशेयमेव च
विष्णुक्रान्तं मरुवकं केशाम्बुददलं तथा ५२

मूलम् - ५२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५३

उशीरं जातिकुसुमं कुन्दञ्चैव कुरण्टकम्
शमीञ्चम्पाङ्कदम्बञ्च चूतपुष्पं च माधवीम् ५३

मूलम् - ५३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५४

पिप्पलस्य प्रबालानि जाम्बवं पाटलं तथा
आस्फोटं कुटजं लोध्रं कर्णिकारञ्च किंशुकम् ५४

मूलम् - ५४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५५

नीपार्जुने शिंशपञ्च श्वेतकिंशुकनामकम्
जम्बीरं मातुलिङ्गं च यूथिकारचयं तथा ५५

मूलम् - ५५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५६

पुन्नागं वकुलं नागकेशराशोकमल्लिकाः
शतपत्रं च हारिद्रं करवीरं प्रियङ्गु च ५६

मूलम् - ५६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५७

नीलोत्पलं तूत्पलञ्च नन्द्यावर्तञ्च कैतकम्
घटजं स्थलपद्मं च सर्वाणि जलदानि च ५७

मूलम् - ५७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८

तत्कालसम्भवं पुष्पं गृहीत्वाऽथ गृहं विशेत्
वितानादियुते दिव्यधूपदीपैर्विराजिते ५८

मूलम् - ५८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९

चन्दनागरुकस्तूरी कर्पूरामोदवासिते
विचित्ररङ्गवल्याढ्ये मण्डपे रत्नपीठके ५९

मूलम् - ५९

र्

५८६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६०

विस्तीर्णपुष्पपर्यङ्के देव्या सहितमच्युतम्
सन्निधा वासने स्थित्वा कुशे पद्मासने स्थितः ६०

मूलम् - ६०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६१

प्राणायामविधानेन भूतशुद्धिं विधाय च
प्राणायामत्रयं कृत्वा पश्चाद्ध्यानं यथोक्तवत् ६१

मूलम् - ६१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६२

परव्योम्नि स्थितं देवं लक्ष्मीनारायणं विभुम्
पराभिः शक्तिभिर्युक्तं भूलीलाविमलादिभिः ६२

मूलम् - ६२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६३

अनन्तविहगाधीशसैन्याद्यैः सुरसत्तमैः
चण्डाद्यैःकुमुदाद्यैश्च लोकपालैश्च सेवितम् ६३

मूलम् - ६३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६४

चतुर्भुजं सुन्दराङ्गं नानारत्नविभूषणम्
वामाङ्कस्थश्रिया युक्तं शङ्खचक्रगदाधरम् ६४

मूलम् - ६४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६५

मन्त्ररत्नविधानेन न्यासमुद्रादिकर्मकृत्
पञ्चौपनिषदं न्यासं कुर्यात्सर्वत्र कर्मसु ६५

मूलम् - ६५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६६

ओमीशाय नमः परायेति परमेष्ठ्यात्मने नमः
ओं यां नमः परायेति ततः पुरुषात्मने नमः ६६

मूलम् - ६६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६७

ओं रां नमः परायेति ततो विश्वात्मने नमः
ओं वां नमः परायेति स्वनिवृत्यात्मने नमः ६७

मूलम् - ६७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६८

ओं लां नमः परायेति ततः सर्वात्मने नमः
शिरोनासाग्रहृदयगुह्यपादेषु विन्यसेत् ६८

मूलम् - ६८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६९

यथाक्रमेण तन्मन्त्रान्पञ्चाङ्गेषु क्रमान्न्यसेत्
तन्मुद्रया तदाऽऽवाह्य दद्यादासनमेव च ६९

मूलम् - ६९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७०

पाद्यार्घ्याचमनस्नानपात्राणि स्थाप्य पूजयेत्
पूरयित्वा शुभजलं पात्रेषु कुसुमैर्युतम् ७०

मूलम् - ७०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७१

द्रव्याणि निक्षिपेत्तेषु मङ्गलानि यथाक्रमात्
उशीरं चन्दनं कुष्ठं पाद्यपात्रे विनिक्षिपेत् ७१

मूलम् - ७१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७२

विष्णुक्रान्तञ्च दूर्व्वाञ्च कौशेयान्तिलसर्षपान्
अक्षतांश्च फलं पुष्पमर्घ्यपात्रे विनिक्षिपेत् ७२

मूलम् - ७२

५८७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७३

जातीफलञ्च कर्पूरमेलाञ्चाचमनीयके
मकरन्दं प्रबालञ्च रत्नं सौवर्णमेव च ७३

मूलम् - ७३

जातीफलञ्च कर्पूरमेलाञ्चाचमनीयके
मकरन्दं प्रबालञ्च रत्नं सौवर्णमेव च ७३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७४

तानि दद्यात्स्नानपात्रे धात्रीं सुरतरुं तथा
द्रव्याणामप्यलाभे तु तुलसीपत्रमेव च ७४

मूलम् - ७४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७५

चन्दनं वा सुवर्णं वा कौशेयं वा विनिक्षिपेत्
दर्शयेत्सुरभेर्मुद्रां पूजयेत्कुसुमव्रजैः ७५

मूलम् - ७५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७६

अभिमन्त्र्य च मन्त्रेण धूपदीपैर्निवेदयेत्
अनन्तं चोद्धरण्या च दद्यात्पाद्यादिकं तथा ७६

मूलम् - ७६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७७

तत्पात्रक्षालनं कृत्वा तथा पुष्पाञ्जलिं न्यसेत्
सौवर्णानि च रौप्याणि ताम्रकांस्यानि योजयेत् ७७

मूलम् - ७७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७८

पात्राणामप्यलाभे तु शङ्खमेकं विशिष्यते
शङ्खोदकं सदा पूतमतिप्रियतरं हरेः ७८

मूलम् - ७८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७९

उद्धरिण्या जलं दद्यान्नाप्सु शङ्खं निमज्जयेत्
अष्टाक्षरेण मनुना मन्त्ररत्नेन वा यजेत् ७९

मूलम् - ७९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८०

पाद्यार्घ्याचमनं दत्त्वा मधुपर्कं निवेदयेत्
पुनराचमनं दत्त्वा पादपीठं निवेदयेत् ८०

मूलम् - ८०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८१

दन्तधावनगण्डूषदर्पणालोचनं तथा
निवेद्याभ्यञ्जनं तैलेनोर्द्वर्त्तं केशरञ्जनम् ८१

मूलम् - ८१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८२

सुखोष्णितजलैः स्नानं पुनरुद्वर्तनं चरेत्
कुङ्कुमेन हरिद्रेण चन्दनेन सुगन्धिना ८२

मूलम् - ८२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८३

उद्वर्त्य गन्धतोयेन स्नापयेच्च पुनस्ततः
स्नानपात्रोदकं पश्चादादाय कुसुमैः सह ८३

मूलम् - ८३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८४

पौरुषेण तु सूक्तेन स्नापयेत्कमलापतिम्
मार्जयेच्छुभवस्त्रेण दीपैर्नीराजयेत्तथा ८४

मूलम् - ८४

वस्त्रञ्चैवोपवीतञ्च दद्यादाभरणानि च

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८८

कस्तूरीतिलकं गन्धं पुष्पाणि सुरभीणि च
र्

५८८

मूलम् - ५८८

कस्तूरीतिलकं गन्धं पुष्पाणि सुरभीणि च
र्

५८८

अङ्के निवेश्य देवस्य लक्ष्मीं संपूजयेत्तथा ८५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८६

पार्श्वयोरर्द्धधरणी महिष्यः पतितास्तथा
विमलोत्कर्षणीत्यापः पूर्वमेव प्रकीर्तिताः ८६

मूलम् - ८६

चण्डादि द्वारपालांश्च कुमुदादींस्तथार्चयेत्

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८७

वासुदेवः सीरपाणिः प्रद्युम्नश्च उषापतिः
दिक्षु कोणेषु तत्पत्न्यो लक्ष्मीरेव रती उषा ८७

मूलम् - ८७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८८

द्वितीयावरणं पश्चात्केशवाद्याः सशक्तयः
संकर्षणादयः पश्चान्मत्स्यकूर्मादयस्तथा ८८

मूलम् - ८८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८९

श्रीर्लक्ष्मीः कमला पद्मा पद्मिनी कमलालया
रमा वृषाकपेर्धन्या वृत्तिर्यज्ञान्तदेवता ८९

मूलम् - ८९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९०

शक्तयः केशवादीनां संप्रोक्ताः परमे पदे
हिरण्या हरणी सत्या नित्यानन्दा त्रयी सुखा ९०

मूलम् - ९०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९१

सुगन्धा सुन्दरी विद्या सुशीला च सुलक्षणा
सङ्कर्षणादिमूर्तीनां शक्तयः समुदाहृताः ९१

मूलम् - ९१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९२

वेदा वेदवती धात्री महालक्ष्मीः सुखालया
भार्गवी च तदा सीता रेवती रुक्मिणी प्रभा ९२

मूलम् - ९२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९३

मत्स्यकूर्मादिमूर्तीनां शक्तयः सम्प्रकीर्तिताः
एवं सशक्तयः पूज्याः केशवाद्याः सुरेश्वराः ९३

मूलम् - ९३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९४

पश्चात्सशक्तयः पूज्याश्चक्रशङ्खादिहेतयः
शङ्खं चक्रं गदां पद्मं शार्ङ्गञ्च मुसलं हलम् ९४

मूलम् - ९४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९५

वाणञ्च खड्गखेटं च छुरिका दिव्यहेतयः
भद्रा सौम्या तथा माया जया च विजया शिवा ९५

मूलम् - ९५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९६

सुमङ्गला सुनन्दा च हिता रम्या सुरक्षिणी
शक्तयो दिव्यहेतीनां पूजनीयाः सनातनाः ९६

मूलम् - ९६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८९

बर्हिर्लोकेश्वराः पूज्याः साध्याश्च समरुद्गणाः
एवमावरणं सर्वमर्च्चयेत्परमातमनः

५८९

मूलम् - ५८९

५८९

पुनरर्घ्यादिकं दत्त्वा धूपदीपैर्निवेदयेत् ९७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९८

प्रागुदीच्याञ्च सदृशं नागराजं तथापरे
पुरतो वैनतेयञ्च पूजयेच्छक्तिभिः सह ९८

मूलम् - ९८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९९

सेनापतेः सूत्रवतीं नागराजस्य वारुणीम्
भद्राञ्चलां तथा यस्य पूजयेद्वैष्णवोत्तमः ९९

मूलम् - ९९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १००

गुग्गुलुं महिषाक्षीञ्च सालनिर्यासमेव च
अगरुं देवदारुञ्च उशीरं श्रीफलं तथा १००

मूलम् - १००

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०१

ह्रीबेरं चन्दनं मुस्ता दशाङ्गं धूपमुच्यते
गवाज्येन च संयोज्यं दद्याद्धूपं सुवासितम् १०१

मूलम् - १०१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०२

कार्पासमार्कं क्षौमञ्च शाल्मलीक्षीरकोद्भवम्
अम्भोजं कौटजं काशतूलिकाऽष्टाङ्गमुच्यते १०२

मूलम् - १०२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०३

गवाज्यं तिलतैलं वा कुसुमैश्च सुवासितम्
संयोज्य वह्निना दीपं भक्त्या विष्णोर्निवेदयेत् १०३

मूलम् - १०३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०४

नैवेद्यं शुभहृद्यान्नं पायसापूपसंयुतम्
फलैश्च भक्ष्यभोज्यैश्च पानकैर्व्यञ्जनैः सह १०४

मूलम् - १०४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०५

गवाज्यञ्च दधि क्षीरं शर्कराञ्च निवेदयेत्
शुद्धं हविष्यं हृद्यञ्च सुरुच्यं वै निवेदयेत् १०५

मूलम् - १०५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०६

यच्छास्त्रेषु निषिद्धं तु तत्प्रयत्नेन वर्जयेत्
कोद्रवं चौलकं लुब्धं यावनालं तथा सितम् १०६

मूलम् - १०६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०७

निष्पावञ्च मसूरञ्च तुच्छधान्यानि सर्व्वशः
भुक्तं पर्युषितं रूक्षं यज्ञे कर्म्मणि वर्जयेत् १०७

मूलम् - १०७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०८

वर्जयेदारनालञ्च मद्यमांससमानि च
निर्यासान्वर्जयेत्सर्व्वान्विना हिङ्गु च गुग्गुलुम् १०८

मूलम् - १०८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०९

छत्राकं मूलकं शिग्रु करञ्जं लशुनं तथा
कुम्भीदलञ्च पिण्याकं श्वेतवृन्ताकमेव च १०९

मूलम् - १०९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९०

आत्रञ्च नालिकाशाकं नालिकेर्याख्यमेव च
र्

५९०

मूलम् - ५९०

आत्रञ्च नालिकाशाकं नालिकेर्याख्यमेव च
र्

५९०

बिल्वञ्च शणपुष्पञ्च भूस्तृणं भौतिकं तथा ११०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १११

कोशातकीं बिम्बफलं मद्यमांससमानि च
अभक्ष्याण्यप्यशेषाणि वर्जयेद्यज्ञकर्मणि १११

मूलम् - १११

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११२

कालिङ्गं कतकं बिल्वफलं जन्तुफलं तथा
वंशाङ्कुरमलाबुञ्च तालहिन्तालके फले ११२

मूलम् - ११२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११३

अश्वत्थं प्लक्षनीपञ्च वटमारग्वधं तथा
कलम्बिका च निर्गुण्डिमुण्डिवार्त्ताकमेव च ११३

मूलम् - ११३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११४

ऊषरं लवणञ्चैव श्वेतञ्च बृहतीफलम्
नखचर्मातकञ्चैव चिञ्चिलञ्चेति यत्नतः ११४

मूलम् - ११४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११५

विज्ञेयानि च भक्ष्याणि वर्जयेद्यज्ञकर्म्मणि
श्लेष्मातकञ्च विड्जानि प्रत्यक्षलवणं तथा ११५

मूलम् - ११५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११६

अनिर्दर्शाहगोक्षीरमवत्सायास्तथाऽऽविकम्
ओष्ट्रमेकशफञ्चैव पशूनां विड्भुजामपि ११६

मूलम् - ११६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११७

अतिदीर्णं तथा तक्रं करनिर्म्मन्थितन्दधि
ताम्रेण संयुतं गव्यं क्षीरञ्च लवणान्वितम् ११७

मूलम् - ११७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११८

घृतं लवणसंयुक्तं प्रयत्नेन विवर्जयेत्
सूपान्नञ्च गुडान्नञ्च शर्करामधुसंयुतम् ११८

मूलम् - ११८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११९

मरीचिमिश्रं दध्यन्नं पायसान्नं फलैः सह
तुलसीदलसम्मिश्रं जलैः सम्प्रोक्ष्य वाग्यतः ११९

मूलम् - ११९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२०

अष्टाविंशतिवारन्तु मूलमन्त्राभिमन्त्रितम्
मुद्राञ्च सौरभेयीन्तां दर्शयेन्मन्त्रमुच्चरन् १२०

मूलम् - १२०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२१

सुधाब्धिममृतं बीजं चिन्तयन्परमात्मनः
दद्यात्पुष्पाञ्जलिं पश्चाद्दशवारं समाहितः १२१

मूलम् - १२१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२२

पेषणक्रियया पूर्वमन्नमस्मै निवेदयेत्
शतवारं जपेन्मन्त्रं घण्टाशब्दं निनादयन् १२२

मूलम् - १२२

जपेत्पीयूषदैवत्यान्मन्त्रानेकाग्रचेतसा

५९१

हरेर्भुक्तवतः पश्चाद्दद्याद्वारि सुवासितम् १२३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२४

पश्चादाचमनं दद्याज्जलैर्गन्धमिविश्रितैः
अभ्यर्चा पौरुषस्यास्य सूक्तस्य सुरसत्तमान् १२४

मूलम् - १२४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२५

विष्ण्वर्पितचतुर्भागं क्रमाद्धव्यस्य चार्पयेत्
अनन्ततार्क्ष्यसेनेशपवित्राणां निवेदयेत् १२५

मूलम् - १२५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२६

तीर्थेन सहितं हव्यं पृथक्पात्रेषु निक्षिपेत्
सर्वेषां वारिपूर्वेण पश्चात्पुष्पाञ्जलिञ्चरेत् १२६

मूलम् - १२६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२७

नीराजनं ततो दत्त्वा ताम्बूलञ्च निवेदयेत्
प्रणमेच्च ततो भक्त्या रम्यैः स्तोत्रैः शुभाह्वयैः १२७

मूलम् - १२७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२८

प्रसार्य बाहू पादौ च बद्धेनाञ्जलिना सह
स्तुवन्स्तुतिभिरेवं तु प्रणामो दीर्घ उच्यते १२८

मूलम् - १२८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२९

नत्वा दीर्घप्रणामैश्च स्तुत्वा स्तुतिभिरेव च
सर्वैश्च वैष्णवैर्मन्त्रैः कुर्यात्पुष्पाञ्जलिं ततः १२९

मूलम् - १२९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३०

सूक्तैश्च विष्णुदैवत्यैर्नामभिः शार्ङ्गिणस्तथा
ततः शुभासने स्थित्वा जपेन्मन्त्रमनुत्तमम् १३०

मूलम् - १३०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३१

न्यासमुद्रादिपूर्वेण ध्यायन्वै कमलेक्षणम्
अष्टोत्तरसहस्रं वा शतमष्टोत्तरं तु वा १३१

मूलम् - १३१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३२

जप्त्वा पुष्पाञ्जलिं दद्याद्यथाशक्त्या च मन्त्रतः
नमेद्योगेन देवेशः हृदिस्थं कमलेक्षणम् १३२

मूलम् - १३२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३३

मनसि वाऽर्चयित्वास्मिन् समाधौ विरमेत्सुधीः
प्रातरौपासनं कृत्वा तत्र होमं समाचरेत् १३३

मूलम् - १३३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३४

आज्येन चरुणा वाऽपि समिद्भिर्वा च यज्ञियैः
तण्डुलैर्घृतमिश्रैर्वा बिल्पत्रैरथापि वा १३४

मूलम् - १३४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३५

तिलैर्वा कुसुमैर्वाऽपि यवैर्मिश्रभिरेव वा
यज्ञरूपं हरिं ध्यात्वा सर्ववेदमयं विभुम् १३५

मूलम् - १३५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९२

दिव्याभरणसम्पन्नं शङ्खचक्रगदाधरम्
र्

५९२

मूलम् - ५९२

दिव्याभरणसम्पन्नं शङ्खचक्रगदाधरम्
र्

५९२

वरदं पुण्डरीकाक्षं वामाङ्कस्थश्रियं हरिम् १३६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३७

यज्ञस्वरूपिणं वह्नौ ध्यायन्मन्त्रद्वयेन च
सर्वश्च वैष्णवैर्मन्त्रैरेकैकेनाऽऽहुतिं तथा १३७

मूलम् - १३७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३८

नामभिः केशवाद्यैश्च सूक्तैर्विष्णुप्रकाशकैः
वैकुण्ठपार्षदं सर्वं हुत्वा चैव ततो बलिम् १३८

मूलम् - १३८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३९

क्षिपेच्चतुर्विधान् भूतानुद्दिश्य च ततो भुवि
आचम्य पूजयेत्पश्चात्तदीयान् सुसमाहितः १३९

मूलम् - १३९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४०

तेभ्यः प्रणम्य भक्त्याऽथ सन्तर्प्य पितृदेवताः
वेदमध्यापयेच्छक्त्या धर्मशास्त्रञ्च संहिताः १४०

मूलम् - १४०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४१

सात्विकानि पुराणानि सेतिहासानि वैष्णवः
सर्व्वोपनिषदामर्थं सद्भिः सह विचिन्तयेत् १४१

मूलम् - १४१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४२

योगक्षेमार्थवृद्धिञ्च कुर्य्याच्छक्त्या यथार्हतः
ब्राह्मणाः क्षत्त्रिया वैश्याः शूद्रा बर्णा यथाक्रमम् १४२

मूलम् - १४२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४३

आद्यास्त्रयो द्विजाः प्रोक्तास्तेषां वै मन्त्रसत्क्रियाः
सवर्णभ्यः सवर्णासु जायन्ते हि सजातयः १४३

मूलम् - १४३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४४

तेषां सङ्करयोगाश्च प्रतिलोमानुलोमजाः
विप्रान्मूर्धाभिषिक्तस्तु क्षत्त्रियायामजायत १४४

मूलम् - १४४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४५

वैश्यायान्तु तथाऽऽम्बष्ठो निषादः शूद्रया तथा
राजन्याद्वैश्यशूद्र्यान्तु माहिष्योग्रौ तु तौ स्मृतौ १४५

मूलम् - १४५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४६

शूद्र्यां वैश्यात्तु करणस्थिरैर्वा तेऽनुलोमजाः
विप्रायां क्षत्त्रियात्सूतः वैश्याद्वैदेहिकस्तथा १४६

मूलम् - १४६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४७

चण्डालस्तु तथा शूद्रात्सर्वकर्मसु गर्हितः
मागधः क्षत्त्रियायां वै वैशयाक्षत्त्रात्तु शूद्रतः १४७

मूलम् - १४७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४८

शूद्रादयोगवं वैश्या जनयामास वै सुतम्
रथकारः करण्यान्तु माहिष्येण प्रजायते १४८

मूलम् - १४८

असत्सन्ततयो ज्ञेयाः प्रतिलोमानुलोमजाः

५९३

प्रतिलोमासु वै जाता गर्हिताः सर्वकर्मणाम् १४९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५०

एतेषां ब्राह्मणाद्याश्च षट्कर्मसु नियोजिताः
त्रिकर्मसु क्षत्त्रविशावेकस्मिन् शूद्रयोनिजः १५०

मूलम् - १५०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५१

प्रतिग्रहञ्च वृत्त्यर्थं ब्राह्मणस्तु समाचरेत्
असदेवासतां प्रोक्तं निषिद्धं तद्विवर्जयेत् १५१

मूलम् - १५१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५२

पाषण्डाः पतिताः पापास्तथैव प्रतिलोमजाः
कुलटाश्च विकर्मस्था असतः परिकीर्तिताः १५२

मूलम् - १५२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५३

लवणं तिलकार्पासं चर्म्म च त्रपुसीसकम्
आयसं मधु मांसञ्च विषमन्नं घृतं रुजम् १५३

मूलम् - १५३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५४

किल्विषं गजमुष्ट्रञ्च सर्षपं जलमेव च
तृणं काष्ठञ्च कूष्माण्डं शिंशपाञ्च विवर्जयेत् १५४

मूलम् - १५४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५५

महिषीं गर्दभञ्चैव वाजिनञ्च तथाऽऽविकम्
दासीमजां यानवृक्षा न पञ्चानडुहन्तुलाम् १५५

मूलम् - १५५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५६

एवमाद्यमसद्द्रव्यं प्रयत्नेन विवर्जयेत्
धान्यं वासांसि भूमिञ्च सुवर्णं रत्नमेव च १५६

मूलम् - १५६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५७

पुष्पाणि फलमूलाद्यं सद्द्रव्यं मुनिभिः स्मृतम्
सर्वत्र परिगृह्णीयाद्भूमिं धान्यं फलादिकम् १५७

मूलम् - १५७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५८

भूमिं यस्तु प्रगृह्णाति भूमिं यस्तु प्रयच्छति
तावुभौ पुण्यकर्माणौ नियतौ स्वर्गगामिनौ १५८

मूलम् - १५८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५९

धान्यं करोति दातारं प्रगृहीतारमेव च
धान्यं नृपवरश्रेष्ठ इहलोके परत्र च १५९

मूलम् - १५९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६०

तस्माद्धान्यं धरित्रीञ्च प्रतिगृह्णीत सर्वतः
कुसुम्भधान्य एव स्यात्कुसुम्भधान्यवान्नृप १६०

मूलम् - १६०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६१

शीलोञ्छेनापि वा जीवेच्छ्रेयानेषां परो वरः
जीवेद्यायावरेणैव विप्रः सर्वत्र सर्वदा १६१

मूलम् - १६१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९४

वर्जयित्वैव पाषण्डान् पतितांश्चान्यदविकान्
र्

५९४

मूलम् - ५९४

वर्जयित्वैव पाषण्डान् पतितांश्चान्यदविकान्
र्

५९४

कृषिणा वाऽपि जीवेत सतां चानुमतेन वा १६२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६३

न वाहयेदनडुहं क्षुधार्तं श्रान्तमेव च
तस्य पुंस्त्वमहित्वैव वाहयेद्द्विजपुङ्गवः १६३

मूलम् - १६३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६४

कर्मलोपमकुर्वन्वै कृषिं कुर्वीत वै द्विजः
हरेः पूजां यथाकालं कृषिलोपे समाचरेत् १६४

मूलम् - १६४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६५

न ब्राह्म्यं सन्त्यजेत्विप्रस्तथा यज्ञादिकर्म च
आपद्यपि न कुर्वीत सेवां वाणिज्यमेव च १६५

मूलम् - १६५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६६

असत्प्रतिग्रहं स्तेयं तथा धर्मस्य विक्रयम्
अन्यायोपार्जितं द्रव्यमापद्यपि विवर्जयेत् १६६

मूलम् - १६६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६७

भृतकाध्यापनं चैव सदासत्कर्मभावनम्
प्रीतये वासुदेवस्य यद्दत्तमसतामपि १६७

मूलम् - १६७

भृतकाध्यापनं चैव सदासत्कर्मभावनम्
प्रीतये वासुदेवस्य यद्दत्तमसतामपि १६७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६८

महाभागवतस्पर्शात्तत्सदित्युच्यते बुधैः
तापादीन्पञ्च संस्कारांस्तथाकारैस्त्रिभिर्युतः १६८

मूलम् - १६८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६९

हरेरनन्यशरणो महाभागवतः स्मृतः
यक्षराक्षसभूतानां तामसानां दिवौकसाम् १६९

मूलम् - १६९

हरेरनन्यशरणो महाभागवतः स्मृतः
यक्षराक्षसभूतानां तामसानां दिवौकसाम् १६९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७०

तेषां यत्प्रीतये दत्तं तथा यद्यपि वर्जयेत्
बुद्धरुद्रौ तथा वायुर्दुर्गागणसुभैरवाः १७०

मूलम् - १७०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७१

यमः स्कन्दो नैर्ऋतश्च तामसा देवताः स्मृताः
एवं विशुद्धिं द्रव्यस्य ज्ञात्वा गृह्णीत सत्तमः १७१

मूलम् - १७१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७२

कृषिस्तु सर्ववर्णानां सामान्यो धर्म उच्यते
प्रतिग्रहस्तु विप्राणां राज्ञां क्ष्मापालनं तथा १७२

मूलम् - १७२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७३

कुसीदञ्चैव वाणिज्यं विशामेव प्रकीर्तितम्
सेवावृत्तिस्तु शूद्राणां कृषिर्वा सम्प्रकीर्तिता १७३

मूलम् - १७३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७४

अशक्तस्तु भवेद्राजा पृथिव्याः परिपालने
जीवेद्वाऽपि विशां वृत्त्या शूद्राणां वा यथासुखम् १७४

मूलम् - १७४

कृषिर्भृतिः पाशुपाल्यं सर्वेषां न निषिध्यते

५९५

स्तेयं परस्त्रीहरणं हिंसा कुहककौशिके १७५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७६

स्त्रीमद्यमांसलवणविक्रयं पतितं स्मृतम्
अपकृष्टनिकृष्टानां जीवितं शिल्पकर्मभिः १७६

मूलम् - १७६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७७

हीनन्तु प्रतिलोमानामहीनमनुलोमिनाम्
चर्मवैणववस्त्राणां हिंसाकर्म च नेजनम् १७७

मूलम् - १७७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७८

गाणिक्यं वपनाग्निञ्च मद्यमांसक्रिया तथा
सारथ्यं वाहकानाञ्च रथानां भूभृतामपि १७८

मूलम् - १७८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७९

एवमादि निषिद्धं यत्प्रातिलोम्यं यदुच्यते
यत्सौम्यशिल्पं लोकेऽस्मिन्सौम्यं तदनुलोमकम् १७९

मूलम् - १७९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८०

मृद्दारुशैललोहानां शिल्पं सौम्यमिहोच्यते
न्यायेन पालयेद्राजा पृथिवीं शास्त्रमार्गतः १८०

मूलम् - १८०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८१

स्वराष्ट्रकृतधर्मस्य सदा षडभागसिद्धये
राज्ञां राष्ट्रकृतं पापमिति धर्मविदो विदुः १८१

मूलम् - १८१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८२

तस्मादपापसंयुक्तां यथा संरक्षयेद्भुवम्
अग्निदङ्गरदञ्चोरं हिंस्रं दुर्वृत्तमेव च १८२

मूलम् - १८२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८३

धूर्त्तं पतितमित्यादीन् हन्यादेवाविचारयन्
अङ्कयित्वा श्वपादेन गर्दभे चाधिरोह्य वै १८३

मूलम् - १८३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८४

प्रवासयेत् स्वराष्ट्रात्तु ब्राह्मणं पतितं नृपः
कुलटां कामचारेण गर्भघ्नीं भर्तृहिंसकाम् १८४

मूलम् - १८४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८५

निकृत्तकर्णनासोष्ठीं कृत्वा नारीं प्रवासयेत्
न्यायेन दण्डनं राज्ञः स्वर्गकीर्तिविवर्धनम् १८५

मूलम् - १८५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८६

अदण्ड्यान् दण्डयन्राजा तथा दण्ड्यानदण्डयन्
अयशो महदाप्नोति नरकं चाधिगच्छति १८६

मूलम् - १८६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८७

दिग्दण्डस्त्वथ वाग्दण्डो धनदण्डो वधस्तथा
ज्ञात्वाऽपराधं देशं च जनं कालमदोऽपि वा १८७

मूलम् - १८७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९६

वयः कर्म च वित्तञ्च दण्डं न्यायेन पातयेत्
र्

५९६

मूलम् - ५९६

वयः कर्म च वित्तञ्च दण्डं न्यायेन पातयेत्
र्

५९६

निश्चित्य शास्त्रमार्गेण विद्वभिः सह पार्थिवः १८८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८९

गुरूणां तु गुरुं दण्डं पापानां च लघोर्लघुम्
व्यवहारान् स्वयं पश्यन् कुर्यात् सभ्यैर्वृतोऽन्वहम् १८९

मूलम् - १८९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९०

मिथ्यापवादशुद्ध्यर्थं पञ्च दिव्यानि कल्पयेत्
ज्ञात्वा शुद्धेषु दिव्येषु शुद्धान्वै मानयेत्तथा १९०

मूलम् - १९०

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९१

तन्मिथ्याशंसिनं दुष्टं जिह्वाच्छेदेन दण्डयेत्
परद्रव्यादिहरणं परदाराभिमर्शनम् १९१

मूलम् - १९१

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९२

यः कुर्यात्तु बलात्तस्य हस्तच्छेदः प्रकीर्तितः
यो गच्छेत्परदारांस्तु बलात्कामाच्च वा नरः १९२

मूलम् - १९२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९३

सर्वस्वहरणं कृत्वा लिङ्गच्छेदञ्च दापयेत्
दहेत्कटाग्निना देहं गुरुस्त्रीगामिनं तदा १९३

मूलम् - १९३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९४

ब्रह्मघ्नं च सुरापं वा गोस्त्रीबालनिषूदनम्
देवविप्रस्वहर्तारं शूलमारोपयेन्नरम् १९४

मूलम् - १९४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९५

दैवतं ब्राह्मणं गाञ्च पितृमातृगुरुंस्तथा
पादेन ताडयेद्यस्तु तस्य तच्छेदनं स्मृतम् १९५

मूलम् - १९५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९६

तेषामुपरि हस्तं तु दोष्णोश्छेदन्तु कामतः
प्रत्येकं दण्डनं कुर्याद्दुर्वृत्तस्य परस्त्रियाम् १९६

मूलम् - १९६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९७

चुम्बने तालुविच्छेदो द्वौ हस्तौ परिरम्भणे
हस्तस्याङ्गुलिविच्छेदः केशादिग्रहणे स्त्रियः १९७

मूलम् - १९७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९८

दाहयेत्तप्ततैलेन हस्तमुष्ट्या च ताडनम्
सुरतं याचमानस्य जिह्वाच्छेदं च कामतः १९८

मूलम् - १९८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९९

कामेङ्गितेषु सर्वत्र ताल्वोश्च दहनं स्मृतम्
दृष्ट्वा मुहुः प्रेरणे तु नेत्रयोः स्फोटनं चरेत् १९९

मूलम् - १९९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २००

मानकूटं तुलाकूटं कूटसाक्ष्यकृतां नृणाम्
सहस्रं दापयेद्दण्डं वृत्त्या स्वस्यापनायने २००

मूलम् - २००

येषु केषु च पापेषु शरीरे दण्डनं स्मृतम्

५९७

तेषु तेष्वङ्कनेनैव अक्षतो ब्राह्मणो व्रजेत् २०१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०२

पापानेवाङ्कयित्वाऽस्य मुण्डयित्वा शिरोरुहान्
सर्वस्वहरणं कृत्वा राष्ट्रात्सम्यक्प्रवासयेत् २०२

मूलम् - २०२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०३

अवैष्णवं विकर्मस्थं हरिवासरभोजनम्
ब्राह्मणं गार्दभं यानमारोप्यैव विवासयेत् २०३

मूलम् - २०३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०४

न्यायेन पालयेद्राजा धर्मान् षड्भागमाहरेत्
त्रिभागमाहरेद्धान्याद्धनात् षड्भागमेव च २०४

मूलम् - २०४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०५

गोभूहिरण्यवासोभिर्धान्यरत्नविभूषणैः
पूजयेद्ब्राह्मणान् भक्त्या पोषयेच्च विशेषतः २०५

मूलम् - २०५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०६

बिम्बानि स्थापयेद्विष्णोर्ग्रामेषु नगरेषु च
चैत्यान्यायतनान्यस्य रम्याण्येव तु कारयेत् २०६

मूलम् - २०६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०७

वसुपुष्पोपहारौघं भूधेन्वादि समर्पयेत्
इतरेषां सुराणां च वैदिकानां जनेश्वरः २०७

मूलम् - २०७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०८

धर्मतः कारयेद्यश्च चैत्यान्यायतनानि तु
वापी कूपतडागादि फलपुष्पवनानि च २०८

मूलम् - २०८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०९

कुर्वीत सुविशालानि पूर्वकान्यपि पालयेत्
फलितं पुष्पितं वाऽपि वनं छिन्द्यात्तु यो नरः २०९

मूलम् - २०९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१०

तडागसेतुं यो भिन्द्यात्तं शूलेनानुरोहयेत्
अग्निदं गरदं गोघ्नं बालस्त्रीगुरुघातिनम् २१०

मूलम् - २१०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २११

भगिनीं मातरं पुत्रीं गुरुदारान् स्नुषामपि
साध्वीं तपस्विनीं वाऽपि गच्छन्तमतिपापिनम् २११

मूलम् - २११

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१२

हिंस्रयन्त्रप्रयोक्तारं दाहयेद्वै कटाग्निना
अदण्डयित्वा दुर्वृत्तान् तत्पापं पृथिवीपतिः २१२

मूलम् - २१२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१३

सम्प्राप्य निरयं गच्छेत्तस्मात्तान् दण्डयेत्तथा
यः स्ववर्णाश्रमं हित्वा स्वच्छन्देन तु वर्तयेत् २१३

मूलम् - २१३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९८

तं दण्डयेद्वर्षशतं नाशयेत्तद्विदेशतः
र्

५९८

मूलम् - ५९८

तं दण्डयेद्वर्षशतं नाशयेत्तद्विदेशतः
र्

५९८

सर्वेष्वेतेषु पापेषु धनदण्डं प्रयोजयेत् २१४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१५

पितेव पालयेद्भृत्यान् प्रजाश्च पृथिवीपतिः
प्रजासंरक्षणार्थाय संग्रामं कारयेन्नृपः २१५

मूलम् - २१५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१६

तस्मिन् मृत्युर्भवेच्छ्रेयो राज्ञः संग्राममूर्द्धनि
मृतेन लभ्यते स्वर्गं जितेन पृथिवी त्वियम् २१६

मूलम् - २१६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१७

यशः कीर्त्तिविवृध्यर्थं धर्मसंग्राममाचरेत्
मुक्तशीर्षं मुक्तवस्त्रं त्यक्तहेतिं पलायितम् २१७

मूलम् - २१७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१८

न हन्याद्बन्दिनं राजा युद्धे प्रेक्षणकृज्जनान्
भग्ने स्वसैन्यपुञ्जे च संग्रामे विनिवर्तिनः २१८

मूलम् - २१८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१९

पदे पदे समग्रस्य यज्ञस्य फलमश्नुते
नातः परतरो धर्मो नृपाणां नरशालिनाम् २१९

मूलम् - २१९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२०

युद्धलब्धा महीशस्य दीयते नृपसप्तमैः
जित्वा शत्रून्महीं लब्ध्वा लब्धां यत्नेन पालयेत् २२०

मूलम् - २२०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२१

पालितां वर्धयेन्नित्यं वृद्धां पात्रे विनिक्षिपेत्
पात्रमित्युच्यते विप्रस्तपोविद्यासमन्वितः २२१

मूलम् - २२१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२२

न विद्यया केवलया तपसा वाऽपि पात्रता
श्रुतमध्ययनं शीलं तप इत्युच्यते बुधैः २२२

मूलम् - २२२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२३

ईश्वरस्याऽऽत्मनश्चापि ज्ञानं विद्येति चोच्यते
तथाविधेषु पात्रेषु दत्त्वा भूमिं धनं नृपः २२३

मूलम् - २२३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२४

शासनं कारयेत्सम्यक् स्वहस्तलिखितादिभिः
उपजीव्योपसर्पेच्च रम्ये देशे नृपोत्तमः २२४

मूलम् - २२४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२५

दुर्गाणि तत्र कुर्वीत जनकस्यात्मगुप्तये
तत्र कर्मसु निष्णातान् कुशलान् धर्मनिष्ठितान् २२५

मूलम् - २२५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२६

सत्यशौचयुतान् शुद्धानध्यक्षान् स्थापयेत् नृपः
अशीतिभागो वृद्धिः स्यान्मासि मासि सबन्धके २२६

मूलम् - २२६

अबन्धके स्याद्द्विगुणं यथा तत्कालमात्रकम्

५९९

लेखयेत्तदृणं सम्यक् समामासादिकल्पनैः २२७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२८

देयं सवृद्ध्याधविके पुरुषैस्त्रिभिरेव तत्
निर्धनस्तु शनैर्दद्याद्यथाकालं यथोदयम् २२८

मूलम् - २२८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२९

औद्धत्याद्वा बलाद्वा तु न दद्याद्धनिने ऋणम्
दण्डयित्वैव तं राजा धनिने दापयेदृणम् २२९

मूलम् - २२९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३०

छिन्ने दग्धेऽथवा पत्रे साक्षिभिः परिकल्पयेत्
वस्त्रधान्यहिरण्यानां चतुस्त्रिद्विगुणादिभिः २३०

मूलम् - २३०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३१

न सन्ति साक्षिणस्तत्र देशकालान्तरादिभिः
शोधयित्वा तु दिव्येन दापयेद्धनिने ऋणम् २३१

मूलम् - २३१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३२

मध्यस्थस्थापितं द्रव्यं वर्धते न ततः परम्
कृते प्रतिग्रहे चाऽऽधौ पूर्वो वै बलवत्तरः २३२

मूलम् - २३२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३३

अवधिर्द्विविधं प्रोक्तं भोग्यं गोप्यं तथैव च
क्षेत्रारामादिकं भोग्यं गोप्यं द्रव्यमुपस्करम् २३३

मूलम् - २३३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३४

गोप्याधिभोग्ये नो वृद्धिः सोपस्कारे तथापि ते
नष्टं देयं विनष्टञ्च द्रव्यं राजकृतादृते २३४

मूलम् - २३४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३५

उपस्थितस्य भोक्तव्यमाधिस्तेनोऽन्यथा भवेत्
प्रयोजने सति धनं कुलेन्यस्याधिमाप्नुयात् २३५

मूलम् - २३५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३६

तत्कालकृतमूल्ये वा तत्र तिष्ठेदवृद्धिकम्
विना धारणकाद्वापि विक्रीणीतमसाक्षिकम् २३६

मूलम् - २३६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३७

तं वनस्थमनाख्याय धान्यमस्य न दीयते
तदा यदधिकं द्रव्यं प्रतिदेयं तथैव च २३७

मूलम् - २३७

तं वनस्थमनाख्याय धान्यमस्य न दीयते
तदा यदधिकं द्रव्यं प्रतिदेयं तथैव च २३७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३८

न दाप्योऽपहृतन्त्यक्तराजदैविकतस्करैः
न प्रदद्यात्तु तन्मोहात्स दण्ड्यश्चोरवत्तदा २३८

मूलम् - २३८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३९

ददीत स्वेच्छया दण्डं दापयेद्वापि सोदरम्
याचितान्वाहितन्यायान्निक्षेपादिष्वयं विधिः २३९

मूलम् - २३९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६००

सुराकामद्यूतकृतं वृथा दानं तथैव च
र्

६००

मूलम् - ६००

सुराकामद्यूतकृतं वृथा दानं तथैव च
र्

६००

दण्डशुल्कानुशिष्टञ्च पुत्रो दद्यान्न पैतृकम् २४०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४१

पितरि प्रोषिते प्रेते व्यसनाभिष्टुतेऽपि वा
पुत्रपौत्रैर्ऋणं देयं निह्नुते साक्षिचोदितम् २४१

मूलम् - २४१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४२

रिक्थग्राही ऋणं दद्याद्योषिद्ग्राहस्तथैव च
पुत्रो न स्वाश्रितद्रव्यः पुत्रहीनस्तु रिक्थिनः २४२

मूलम् - २४२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४३

प्रातिभाव्य मृणं साक्ष्यं देयं तस्मै यथोचितम्
दीयते स्यात्प्रतिभुवा धनिने तु ऋणं यथा २४३

मूलम् - २४३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४४

द्विगुणं तत्प्रदातव्यं दण्डं राज्ञे च तत्समम्
पुत्रादिभिर्न दातव्यं प्रविभाव्यमृणं स्त्रियाम् २४४

मूलम् - २४४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४५

प्रतिपन्नं स्त्रिया देयं पत्या चैव हि यत्कृतम्
स्वयं कृतं तु यदृणं नान्यस्त्री दातुमर्हति २४५

मूलम् - २४५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४६

पत्यै स्वकं धनं पुत्रा विभजेयुः सुनिर्णितम्
मातृकञ्चेद्दुहितरस्तदभावे तु तत्सुत २४६

मूलम् - २४६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४७

भगिन्यश्च प्रमुदिताः पैतृकादाहरेद्धनात्
न स्त्रीधनं तु दायादा विभजेयुरनापदि २४७

मूलम् - २४७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४८

पितृमातृसुताभ्रातृपत्यपत्याद्युपागतम्
आधिवेतनिकाद्यं च स्त्रीधनं परिकीर्तितम् २४८

मूलम् - २४८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४९

अपुत्रा योषितश्चैव भर्तव्या साधुवृत्तयः
निर्वास्या व्यभिचारिण्यः प्रतिकूलास्तथैव च २४९

मूलम् - २४९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५०

नैव भागं वनस्थानां यतीनां ब्रह्मचारिणाम्
पाषण्डपतितानां च नचावदिककर्मणाम् २५०

मूलम् - २५०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५१

विभक्तष्वनुजो जातः सवर्णो यदि भागभाक्
अविभक्तपितृकाणां पितृव्यात् भागकल्पना २५१

मूलम् - २५१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५२

द्वै मातृणां मातृतश्च कल्पयेद्वा समोऽपि वा
विभक्तस्यास्य पुत्रस्य पत्नी दुहितरस्तथा २५२

मूलम् - २५२

पितरौ भ्रातरश्चैव तत्सुताश्च सपिण्डिनः

६०१

सम्बन्धिबान्धवाश्चैव क्रमाद्वै रिक्थभागिनः २५३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५४

सीम्नोऽपवादे क्षेत्रेषु सामन्ताः स्थविरादयः
गोपाः सीमाकृषाणां च सर्वे भवनगोचराः २५४

मूलम् - २५४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५५

नयेयुरेते सीमानं स्थूणाङ्गारतुषद्रुमैः
न तु वल्मीकनिम्नास्थिचैत्याद्यैरुपशोभिताः २५५

मूलम् - २५५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५६

औरसो दत्तकश्चैव क्रीतः कृत्रिम एव च
क्षेत्रजः कानिकश्चैव दौहित्रः सत्तमः स्मृतः २५६

मूलम् - २५६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५७

पिण्डजश्च परश्चैषां पूर्वाभावे परः परः
पुत्रः पौत्रश्च तत्पुत्रः पुत्रिकापुत्र एव च २५७

मूलम् - २५७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५८

पुत्री च भ्रातरश्चैव पिण्डदाः स्युर्यथाक्रमात्
एवं धर्मेण नृपतिः शासयेत्सर्वदा प्रजाः २५८

मूलम् - २५८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५९

यदुक्तं मनुना धर्मं व्यवहारपदं प्रति
विलोक्य तञ्च विद्वद्भिर्वीतरागैर्विमत्सरैः २५९

मूलम् - २५९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६०

विमृश्य धर्मविद्भिश्च विमलैः पापभीरुभिः
धर्मेणैव सदा राजा शासयेत्पृथिवीं स्वकाम् २६०

मूलम् - २६०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६१

विपरीतां दण्डयेद्वै यावद्दर्पोपनाशनम्
सभ्या अपि च दण्ड्या वै शास्त्रमार्गविरोधिनः २६१

मूलम् - २६१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६२

राजधर्मोऽयमित्येवं प्रसङ्गात् कथितो मया
कात्यायनेन मनुना याज्ञवल्क्येन धीमता २६२

मूलम् - २६२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६३

नारदेन च सम्प्रोक्तं विस्तरादिदमेव हि
तस्मान्मया विस्तरेण नोक्तमत्र नृपोत्तम २६३

मूलम् - २६३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६४

परं भागवतं धर्मं विस्तरेण ब्रवीमि ते
विष्णोरभ्यर्च्चनं यत्तु नित्यं नैमित्तिकं नृप २६४

मूलम् - २६४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६५

यदाह भगवान् धातुस्तेन स्वायम्भुवस्य च
नारदस्य च मे सम्यक् तदद्य कथयामि ते २६५

मूलम् - २६५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६०२

इति वृद्धहारीतस्मृतौ विशिष्टधर्मशास्त्रे प्राप्तकालभगवत्-
र्

६०२

मूलम् - ६०२

इति वृद्धहारीतस्मृतौ विशिष्टधर्मशास्त्रे प्राप्तकालभगवत्-
र्

६०२

समाराधनविधिर्नाम चतुर्थोऽध्यायः