२३

A B C omit this line ↩︎

B C omit two lines from here ↩︎

मन्त्रमस्याक्षं E ↩︎

सहद्वय D ↩︎

कर्षयेन्नाभिं D ↩︎

मयस्यैतदक्षं B C E F ↩︎

नृसिंहानुष्टभं B C ↩︎

दिव्या B.F ↩︎

तत्र D ↩︎

A B C E F omit this line
प्रागादिक्रमयोगेन यावदीशानगोचरम् ॥ 23.61 ॥
तत्तदक्षरसंयुक्तं मन्त्रं चाप्यरपार्श्वयोः
शतारीयं महापुण्या सा ब्रह्मास्त्रमयी परा ॥ 23.62 ॥
पादैः पदैरक्षरैश्च त्रिधैव प्रतिलोमया।
ब्रह्मदण्डब्रह्मशिरोब्रह्मास्त्रमयतेजसा¹¹ ॥ 23.63 ॥
आन्तरं नेमिभागं तु गायत्र्या कल्पयेत् सुधीः।
आग्नेयास्त्रस्वरूपिण्या त्रिष्टुभा प्रतिलोमया ॥ 23.64 ॥
मध्यमं नेमिभागं तु कल्पयेन्मन्त्रवित्तमः।
अनुष्टुभा तृतीयं तु नेमिभागं प्रकल्पयेत् ॥ 23.65 ॥
त्रैयम्बकास्त्ररूपिण्या वर्णशः प्रतिलोमया।
विलिखेत् प्रतिलोमास्ता मन्त्रेण ग्रथिताः सुधीः ॥ 23.66 ॥
तारतारानुताराभिर्ग्रथितं हुं बहिर्लिखेत्।
शक्तिताररमास्त्रिस्त्रिः परितो बहिरालिखेत् ॥ 23.67 ॥
फट्कारग्रथितां बाह्ये मातृकां प्रधिमालिखेत्।
त्रिषु लोकेषु विख्यातं त्रिज्योतिश्चक्रमुत्तमम्¹² ॥ 23.68 ॥
ब्रह्मचक्रम्
अस्माच्चक्राद् बहिः पञ्च होतारः ¹³सग्रहाः स्मृताः ॥ 23.69 ॥
सं भाराः ¹⁴पत्नयश्चैव दक्षिणा हृदयानि च। ↩︎

तेजसः D ↩︎

अद्भुतम् E.F ↩︎

सगृहाः A; संग्रहाः B.C ↩︎

पतयश्चैव A B C
तद्बहिः शतरुद्राणि पञ्च ब्रह्माणि तद्बहिः ॥ 23.70 ॥
¹⁵त्वरितां तद्बहिश्चैव सूक्तं पौरुषमेव च।
श्रीसूक्तं तद्बहिश्चैव गायत्रीं व्याहृतित्रयम् ॥ 23.71 ॥
प्रणवं चेति परितः ¹⁶पङ्क्तीरेताः क्रमाल्लिखेत्।
एतद् ब्रह्ममयं चक्रं सर्वच्छन्दोविनिर्मितम्¹⁷ ॥ 23.72 ॥
सर्वदुः खोपशमनं सर्वपापनिबर्हणम्।
स्मृतिमात्रेण सर्वेषामभीष्टार्थप्रदं सदा ॥ 23.73 ॥
सहस्रारमातृकाचक्रम्
बहिः प्रवर्तते चास्मान्मातृकाचक्रमुत्तमम्।
¹⁸सोमसूर्यौर्वबिन्दूनां कूटं तु परितो लिखेत् ॥ 23.74 ॥
तारतारानुताराभिर्ग्रथितं मन्त्रनायकम्।
तद्बहिर्विलिखेन्मन्त्री तारादिग्रथितान् पुनः ॥ 23.75 ॥
नामवर्णान् लिखेद् बाह्ये तद्बहिर्मन्त्रमिश्रितान्¹⁹।
मातृकां विलिखेद् बाह्ये सहग्रथितमातृकाम् ॥ 23.76 ॥
एतदक्षं समुद्दिष्टं मातृकाचक्रसंभवम्।
तारतारानुताराभिर्वर्णमातृकयापि च ॥ 23.77 ॥
ग्रथितं ²⁰कल्पयेन्नाभिं स्राकारं परमाद्भुतम्।
स्राकारग्रथितां चापि मातृकां बहिरालिखेत् ॥ 23.78 ॥ ↩︎

त्वरिताः B C E F ↩︎

पङ्क्तीरेखाः E; पङ्क्तिरेखाः B C ↩︎

विनिर्जितम् D ↩︎

सोमसूर्येन्दुवह्नीनां E ↩︎

तद्वहिर्मातृकां श्रिताम् B C E F ↩︎

मन्त्रयेन्नाभिं D
एषा नाभिः समुद्दिष्टा शब्दब्रह्ममयी परा।
अराण्यस्य सहस्रं ²¹स्युस्तद्विधानमिदं श्रृणु ॥ 23.79 ॥
पूर्वादिषु विभक्तेषु सूत्रैः क्षेत्रेषु पूर्ववत्।
पञ्च पञ्चाशतं कुर्यादराणि ²²प्रतिभागशः ॥ 23.80 ॥
पञ्चाशद्भिस्तु विंशत्या सहस्रारं भवेत् तलम्।
तारतारानुताराभिर्वाग्भवाद्यैस्त्रिभिस्तथा ॥ 23.81 ॥
चतुर्भिर्मातृकाबीजैराद्यैरौर्वान्तिमैः स्वरैः।
आदिद्विसप्तसंभिन्नैः काद्यैः क्षान्तैश्च वर्णकैः ॥ 23.82 ॥
त्रैलोक्यैश्वर्यदोपेतैः शतैः पञ्चभिरक्षरैः²³।
तावद्भिश्चैव सृष्ट्यन्तैः सहस्रेणेति संहतैः²⁴ ॥ 23.83 ॥
अराणि कल्पयेदेवं सहस्रं सद्विधिं श्रृणु।
रेफं मन्त्राक्षरं तारं रेफं मन्त्रार्णतारके ॥ 23.84 ॥
रेफं मन्त्रार्णलक्षअम्यौ च रेफमित्यनया दिशा।
प्रागादिक्रमयोगेन लिखेदरसहस्रकम् ॥ 23.85 ॥
सहस्रारीयमुद्दिष्टा शब्दब्रह्ममयी परा।
ऐश्वर्यं बिन्दुसंयुक्तं वाग्भवं संप्रचक्षते ॥ 23.86 ॥
करालविबुधाख्यस्था माया व्यापिसमन्विता।
कामराजमयं बीजं ²⁵सोमोर्वव्यापिसंयुता ॥ 23.87 ॥ ↩︎

स्यात् D ↩︎

प्रविभागशः A B C ↩︎

पञ्च पञ्चभिरक्षरैः B C;शनैः पञ्चभिरक्षरैः D ↩︎

संहरैः D ↩︎

सोमोर्वौर्यापि संयुता D ↩︎

D omits this line ↩︎ ↩︎

व्यापि D ↩︎

अनिशम् B C ↩︎

देवैरनुष्ठितम् B C E F
अजिताख्यमिदं चक्रं सुरासुरनमस्कृतम्।
अस्य चक्रस्य विधिवद् विधानमुपदिश्यते ॥ 23.15 ॥
वासुदेवाह्वयं ³चक्रमस्याक्षं परिकल्पयेत्।
यथा तथा विधानेन विधानं श्रुणु सांप्रतम् ॥ 23.16 ॥
तारतारानुताराभिर्ग्रथितं मन्त्रनायकम्।
परितो विलिखेन्मन्त्री वासुदेवाह्वयाद् बहिः ॥ 23.17 ॥
तारादिग्रथितान् साध्यनामवर्णान् लिखेद्बहिः।
जितंताग्रथितं मन्त्रं परितो बहिरालिखेत् ॥ 23.18 ॥
मातृकां विलिखेद् बाह्ये ⁴सहद्वन्द्वविदर्भिताम्।
विद्यादजितचक्रस्य सम्यगक्षमिदं बुधः ॥ 23.19 ॥
जितंताख्येन मन्त्रेण शक्तिश्रीबीजतारकैः।
ग्रथितं ⁵कल्पयेन्नाभिं स्राकारं परमाद्भुतम् ॥ 23.20 ॥
स्राकारग्रथितां चापि मातृकां परितो लिखेत्।
एषा नाभिः समुद्दिष्टा पुण्डरीकाक्षसंमता ॥ 23.21 ॥
द्वात्रिंशतमराण्यस्य परितो नाभिमालिखेत्।
दिक्षु चत्वारि चत्वारि लिखेदष्टसु वै क्रमात् ॥ 23.22 ॥
रेफं मन्त्राक्षरं तारं रेफं मन्त्रार्णतारिके।
रेफं मन्त्रार्णलक्ष्म्ययौ च रेफमित्यनया दिशा ॥ 23.23 ॥
द्वात्रिंशतमराण्येवं लिखेत् सम्यग्जितंतया। ↩︎

येनाद्यः B C E F ↩︎

मातृकाम् All MSS
महाविष्णुमयं⁶ ह्येतदक्षं चक्रस्य शोभनम् ॥ 23.33 ॥
उग्रवीरादिमन्त्रेण शक्तिश्रीबीजतारकैः।
ग्रथितं कल्पयेन्नाभिं स्राकारं परमाद्भुतम् ॥ 23.34 ॥
स्राकारग्रथितां चापि मातृकां परितो लिखेत्।
एषा नाभिः समुद्दिष्टा महाविष्णुमयी परा ॥ 23.35 ॥
द्वात्रिंशतमराण्यस्य परितो नाभिमालिखेत्।
दिक्षु चत्वारि चत्वारि लिखेदष्टसु वै क्रमात् ॥ 23.36 ॥
रेफं मन्त्राक्षरं तारं रेफं मन्त्रार्णतारके।
रेफं मन्त्रार्णलक्ष्म्यौ च रेफमित्यनया दिशा ॥ 23.37 ॥
द्वात्रिंशतमराण्येवं नृसिंहानुष्टुभा⁷ लिखेत्।
तत्तदक्षरसंयुक्तं मन्त्रं चाप्यरपार्श्वयोः ॥ 23.38 ॥
सा द्वात्रिंशदरी ⁸विद्या दुष्टदैत्यनिबर्हणी।
अस्य चक्रस्य नेमिं तु त्रीणि छन्दांसि कल्पयेत् ॥ 23.39 ॥
गायत्रीं त्रिष्टुभं चैव तथानुष्टुभमेव च।
तारतारानुताराभिर्ग्रथितं हुं बहिर्लिखेत् ॥ 23.40 ॥
शक्तिताररमास्त्रिस्त्रिः परितो बहिरालिखेत्।
फट्कारग्रथितां बाह्यो मातृकां प्रधिमालिखेत् ॥ 23.41 ॥
एतदत्यद्भुतं घोरं दुष्टदानवसूदनम्।
नारसिंहं महाचक्रं मृत्युंजयमिति श्रुतम् ॥ 23.42 ॥ ↩︎

देवानां D ↩︎

नेत्रस्थं D ↩︎

जगत् A
तारादिग्रथितांश्चापि साध्यवर्णान् लिखेद् बहिः।
छन्दोभिर्ग्रथितं मन्त्रं मन्त्री तद्बहिरालिखेत् ॥ 23.52 ॥
मातृकां विलिखेद् बाह्यो सहद्वयविदर्भिताम्।
एतदक्षं समुद्दिष्टं ज्योतिश्चक्रस्य नारद ॥ 23.53 ॥
त्रिभिस्तदाद्यैश्छन्दोभिः शक्तिश्रीबीजतारकैः।
ग्रथितं कल्पयेन्नाभिं स्राकारं परमाद्भुतम् ॥ 23.54 ॥
स्राकारग्रथितां चापि मातृकां बहिरालिखेत्।
एषा नाभिः समुद्दिष्टा वेदवेदान्तपूजिता ॥ 23.55 ॥
अराणि शतमस्य स्युर्विधानं ⁹तस्य मे श्रृणु।
वायुतो वह्निपर्यन्तं रक्षसः शर्वगोचरम् ॥ 23.56 ॥
सूत्रद्वयं पातयित्वा चतुर्धा प्रविभज्य तु।
अराणि पञ्च प़ञ्चैव क्षेत्रमेकैकमालिखेत् ॥ 23.57 ॥
अराणि शतमेवं स्युर्विधानं तस्य मे श्रृणु।
गायत्र्यादीनि यानि स्युस्तत्र च्छन्दस्त्रयं लिखेत् ॥ 23.58 ॥
रेफं मन्त्राक्षरं तारं रेफं मन्त्रार्णतारके।
रेफं मन्त्रार्णलक्ष्म्यौ च रेफमित्यनया दिशा ॥ 23.59 ॥
विलिखेदरगायत्रीं गायत्र्यादौ समाहितः।
अराणां त्रिष्टुभं चैव त्रिष्टुभैव समालिखेत् ॥ 23.60 ॥
¹⁰अनुष्टुभमराणां चानुष्टुभैव समालिखेत्। ↩︎

सारस्वतमिदं बीजं D ↩︎

नलभामिनि E ↩︎

द्व्यादि D ↩︎

सूक्ष्मस्थ आनन्दो व्यापिसंमितम् A B C E F ↩︎

सोमकायान्त D ↩︎

गोपनाः A B C E F ↩︎

बहिरालिखेत् D ↩︎

यं बीजम् D ↩︎

अचक्रादीनि D ↩︎

सद्येति D ↩︎

प्राकारकं ततः D ↩︎

वायुर्बीजं D; वायुबिग्बं तु B C E F ↩︎

अनिलश्चैव D
सव्यापिनः क्रमादेतद् व्योमादेर्बीजपञ्चकम् ॥ 23.105 ॥
अनलः कमलश्चैव भास्करो मर्दनस्तथा।
अनलः सूक्ष्म और्वश्चाप्यूर्जः पिण्डीकृता इमे ॥ 23.106 ॥
सव्यापिनः स्मृतं बीजं चिन्तामणिरिदं परम्।
परा नाम महाविद्या सोमस्थौर्वस्थसृष्टिका ॥ 23.107 ॥
सव्यापी सोमगो विष्णुरियं प्रोक्ता परावरा।
सौदर्शनेन कूटेन पृथिवीं परिवेष्टयेत् ॥ 23.108 ॥
²⁶योनिं सुदर्शनस्याथ वेष्टयेत् तारया बहिः।
सोमः सूर्यस्ततः सोमः कालपावकयोर्द्वयम् ॥ 23.109 ॥
सौदर्शनमिदं कूटं निरचां पञ्चकं हलाम्।
एतत् सौदर्शनं रूपं कालानलसमद्युति ॥ 23.110 ॥
शमयेत् कूटमेतद्वै तारयामृतरूपया।
अग्नीषोमात्मकं चक्रमेतत्ते दर्शितं मुने।
वैष्णवं परमं तेजो ²⁷ध्याहि चक्रमिदं सदा ॥ 23.111 ॥
इति श्रीपाञ्चरात्रे तन्त्ररहस्ये अहिर्बुध्न्यसंहितायां वासुदेवादियन्त्रनिरूपणं नाम त्रयोविंसोऽध्यायः
आदितः श्लोकाः 1415 ↩︎