आगमे वैष्णवे विश्वासटिप्पन्यः

मन्त्रोद्धारो नाम अष्टादसोऽध्यायः
ध्यातं सकृद्भवानेककोट्यघौघं हरत्यरम्।
सुदर्शनस्य तद्दिव्यं भर्गो देवस्य धीमहि॥

शक्तिमन्त्रोद्धारः
अहिर्बुध्न्यः—

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.1

सक्तिं समुद्धरेत् पूर्वमग्नीषोमात्मना स्थिताम्।
विष्णुस्थां परमात्मस्थां स्पृशन्तीं व्यापिनीं पुनः ॥ 18.1 ॥

मूलम् - 18.1

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.2

वाणीहृदयमादाय¹ योजयेदन्तरात्मना।
हृदा पुनः समायोज्य योजयेदूष्मणो ²द्वयम् ॥ 18.2 ॥

मूलम् - 18.2

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.3

पञ्चबिन्दुं महाशक्तिं स्मरेदथ तदासनाम्।
व्योमेशमाश्रयन्तीं तां स्मरेदथ धिया पुनः ॥ 18.3 ॥

मूलम् - 18.3

संक्षेपतस्तत्प्रभावः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.4

इयं दिव्या महाशक्तिः सोमसूर्याग्निभूषणा।
माया नाम तनुर्विष्णोत्त्रैलोक्यैश्वर्यदोज्ज्वला ॥ 18.4 ॥

मूलम् - 18.4

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.5

स्थूलसूक्ष्मपरत्वेन शक्तिरेषा निदर्शिता।
सौदर्शनानां मन्त्राणामियं योनिर्महामुने ॥ 18.5 ॥

मूलम् - 18.5

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.6

विष्णुसंकल्परूपाणां ये चान्ये वैष्णवा भुवि।
इयं सा परमा शक्तिरहंतेयं हरेः परा ॥ 18.6 ॥

मूलम् - 18.6

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.7

विचित्रानेकशब्दार्थतत्तत्संकल्पकोरका।
युग्मान्तैरादिभिः षड्भिराद्यन्तस्वरषट्कयोः ॥ 18.7 ॥

मूलम् - 18.7

अङ्गक्लृप्तिः समुद्दिष्टा शक्त्या मेलितया स्वया। सुदर्शनदशाक्षरमन्त्रोद्धारः मनसाभ्यस्य तां शक्तिं संतोषावधि वैष्णवीम् ॥ 18.8 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.9

समुद्धरेन्महामन्त्रं सोदर्शनमनन्यधीः।
अमृतं शक्तिहृद्भूतमप्रमेयेन ⁶वर्णयेत् ॥ 18.9 ॥

मूलम् - 18.9

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.10

दिव्यं तदन्तरात्मानं परमात्मानमञ्जसा।
योजयेत् प्रथमेनैव तत्स्थां तृप्तिं तु केवलाम् ॥ 18.10 ॥

मूलम् - 18.10

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.11

केवलं तत्स्थितं सोमं ⁷तत्स्थितं च स्मरेत् सुधीः।
अशेषभुवनाधारं ⁸तत्स्थमानन्दमेव च ॥ 18.11 ॥

मूलम् - 18.11

[^4]कालपावकमादाय दुष्टपापेन्धनानलम्। योजयेद् व्यापकेनैव नानाविधविभाविना ॥ 18.12 ॥ संक्षेपतस्तत्प्रभाववार्णनम् [^7]दशाक्षरी महाविद्या शक्तिः सौदर्शनी त्वियम्। स्थूलसूक्ष्मपराकारा विष्णुसंकल्परूपिणी ॥ 18.13 ॥

⁹तत्तद्विचित्रसंकल्पसदसद्भावभाविनी।
सर्वभावानुगा विष्णोः परा सौदर्शनी स्थितिः ॥ 18.14 ॥
¹⁰आकाशादिपृथिव्यन्तभूतिभेदानुयायिनी।
सूक्ष्मा सौदर्शनी शक्तिः कारणादिविभागिनी¹¹ ॥ 18.15 ॥
तत्तद्दुरितदैत्यौघतमोविध्वंसनात्मिका।
¹²स्थूलचक्रस्वरूपाढ्या विष्णोः ¹³सांकल्पिकी स्थितिः॥ 18.16 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.17

स्वरव्यञ्जनकूटस्थैः पूर्णेयं चतुरक्षरी।
निदानं सर्वसिद्धीनामपदं¹⁴ लाभनाशयोः ॥ 18.17 ॥

मूलम् - 18.17

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.18

कूटे ¹⁵त्र्यर्णमये त्वस्याः परतः प्रायशः ¹⁶स्थितेः।
याभ्यां षडक्षरी सैषा विद्या भुवनकारिका ॥ 18.18 ॥

मूलम् - 18.18

त्रेधा पञ्चमबीजकथनम्

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.19

परमातमानमादाय योजयेदुदयेन तु।
प्रधानं संसृपृशेद्भूयः परं बीजं तु पञ्चमम् ॥ 18.19 ॥

मूलम् - 18.19

[^16]सूर्यमुद्दामकालाढ्यं सूक्ष्मं तद्बीजमुच्यते। सप्राणं भुवानाधारं रक्षोदुरितमर्दनम् ॥ 18.20 ॥ स्थूलं तु पञ्चमं बीजं सौदर्शनमनुत्तमम्।

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.22

योजयेदप्रमेयेण चन्द्रिकाकेवलेन च।
परं तत् परमं षष्ठं दीप्तिशालि सुदर्शने ॥ 18.22 ॥

मूलम् - 18.22

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.23

सर्वशास्त्रार्थकूटस्थमिति¹⁷ तेजोऽप्रमेयकम्।
षष्ठे ¹⁸परा स्थितिर्बीजे सेयं नारद दर्शिता ॥ 18.23 ॥

मूलम् - 18.23

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.24

तत् फुल्लनयनाकारं फुल्लैर्यन्नयनैर्वृतम्¹⁹।
प्रथितं प्रथमाक्रान्तं विश्वाप्ययकृदुज्ज्वलम् ॥ 18.24 ॥

मूलम् - 18.24

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.25

सूक्ष्मं षष्ठं समुद्दिष्टं बीजं सौदर्शनं परम्।
यस्मान्नयति सन्मार्गं ²⁰छित्त्वाघं बाह्यमान्तरम् ॥ 18.25 ॥

मूलम् - 18.25

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.26

प्रथते च मुहुर्वृद्ध्या विश्वमाप्याययत्यपि।
इयं ते मध्यमावस्था सूक्ष्मा षष्ठी प्रदर्शिता ॥ 18.26 ॥

मूलम् - 18.26

[^21]श्वेताख्या व्यापकाक्रान्ता आह्लादेन तु केवलम्। षष्ठी स्थूला समुद्दिष्टा विधा नारद ते मुने ॥ 18.27 ॥ स्थाणुं छित्त्वा यथा दग्ध्वा [^22]पूर्वं केदारकारकः। [^23]फलप्रापणबीजानि प्रथयित्वा च वारिणा ॥ 18.28 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.29

आप्याय्य शान्तसंतापो व्याप्नुवन् विविधं फलम्।
आह्लादं लभतेऽतीव सेयं षष्ठीं परा मुने ॥ 18.29 ॥

मूलम् - 18.29

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.33

अक्षरादादिमादस्याः सूक्तं पौरुषमुद्गतम्।
द्वितीयाक्षरसंभूतं श्रीसूक्तं नाम यन्मुने ॥ 18.33 ॥

मूलम् - 18.33

संक्षेपतो मन्त्रार्थवर्णनम् [^27]सहयोर्यत् स्मृतं ज्ञानं तत् सहस्रारमुच्यते। सहो बलं समाख्यातं तत् स्रवत्यखिलेन यत् ॥ 18.34 ॥ तत् सहस्रं समाख्यातमनन्तं[^28] प्राणनं च तत्। [^29]अरं ज्ञानं समाख्यातं नित्यशुद्धं निरञ्जनम् ॥ 18.35 ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.36

ज्ञानक्रियात्मिका ²¹शक्तिरिति सौदर्शनी कला।
संप्राप्योदयमुद्दामं भुवनस्य कृते स्वयम् ॥ 18.36 ॥

मूलम् - 18.36

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.37

प्राणसूर्यात्मिका भूत्वा परमात्मस्वरूपिणी।
निहत्य दुरितं ²²शश्वद्विश्वमाप्याययन्त्यपि²³ ॥ 18.37 ॥

मूलम् - 18.37

[^33]स्वेता प्रसन्नभूयिष्ठा स्वयमानन्दते मुहुः। [^34]संहृतैर्विगृहीतैश्च वाक्यैर्वर्णैः पदैरपि ॥ 18.38 ॥ लेशतोऽर्थगतिः प्रोक्ता [^35]विस्तृत्या नैव शक्यते। सुदर्शनसप्ताक्षरी प्रणवेन समाक्रान्ता सेयं सप्ताक्षरी [^36]स्मृता ॥ 18.39 ॥ सुदर्शनाष्टाक्षरी [^37]स्वशक्त्या च समाक्रान्ता सेयमष्टाक्षरी स्मृता। सुदर्शननवाक्षरी श्रिया समेता भूयोऽपि स्मृता सैषा [^38]नवाक्षरी ॥ 18.40 ॥

अथाङ्गसिद्ध्यर्थाङ्गमन्त्रः

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.41

अथास्या ²⁴अङ्गसिद्ध्यर्थमेकमङ्गं निशामय।
चन्द्रांशुमुद्धरेत् पूर्वमप्रमेयेण ²⁵भूषयेत् ॥ 18.41 ॥

मूलम् - 18.41

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.42

अशेषभुवनाधारं परप्रकृतिसंयुतम्।
आनन्देन समाक्रान्तं द्वितीयं कूटमुद्धरेत् ॥ 18.42 ॥

मूलम् - 18.42

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.43

चतुर्गतिमथादाय ह्यप्रमेयेण भूषयेत्।
ततोऽमृतमुपादायाप्यमृताधारभूषितम्॥ 18.43 ॥

मूलम् - 18.43

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.44

आनन्दयोजितं ²⁶पश्चात् परमात्मानमुद्धरेत्।
आनन्दपूरितः²⁷ सोऽयं मन्त्रः सर्वाङ्गमन्त्रराट् ॥ 18.44 ॥

मूलम् - 18.44

विश्वास-प्रस्तुतिः - 18.45

अतिचञ्चलदीप्ताग्निः फुल्लत्कमलसंनिभः।
सूर्यानलसहस्राभ आदिदेवसमद्युतिः ॥ 18.45 ॥

मूलम् - 18.45

नित्यतृप्तश्च मन्त्रात्मा [^43]सूक्ष्मावस्थ उदाहृतः। [^44]करालाकारवर्णाभा स्फुरच्चक्रायुतान्विता[^45] ॥ 18.46 ॥ निहत्य दुरितं सर्वं प्राणेन स्वेन तेजसा। [^46]सोमसूर्यात्मिका भूत्वा गोपायति जगत्त्रयम् ॥ 18.47 ॥ इति स्थूला गतिर्दिव्या चक्रमन्त्रस्य दर्शिता। [^47]इदं नानाविधैर्बीजैर्हृदयाद्यङ्गसंततौ। योजयेच्चक्रमन्त्रं तु [^48]यथा तन्मे निशामय ॥ 18.48 ॥

इति श्रीपाञ्चरात्रे तत्ररहस्ये अहिर्बुध्न्यसंहितायां मन्त्रोद्धारो नाम अष्टादशोऽध्यायः

आदितः श्लोकाः 1103

माधाय D ↩︎ ↩︎
यमः D ↩︎ ↩︎
जप्तार्चितहुतध्याता D ↩︎
C omits the portion from here up to the end of the chapter ↩︎
तृप्तिसोमा D ↩︎
कल्पयेत् E ↩︎ ↩︎
तत्तत्स्थानं B.C ↩︎ ↩︎
तत्समानन्द D ↩︎ ↩︎
तत्तद्विचित्रसंकल्पा D ↩︎
आगमादि D ↩︎
विभाविनी A B C E F J ↩︎
स्थूला D ↩︎
संकल्पसंस्थितिः A B C J ↩︎
स्वपदाम् B C; आपदाम् E ↩︎ ↩︎
त्वर्णमये D ↩︎ ↩︎
स्थितः A B C F; स्थितिः E ↩︎ ↩︎
मति D E J ↩︎ ↩︎
वरा A B C D ↩︎ ↩︎
उन्नयनैर्वृतम् B C ↩︎ ↩︎
नित्वाघम् D ↩︎ ↩︎
शक्तिरतः सौदर्शनी परा D ↩︎ ↩︎
विश्वं विश्व D ↩︎ ↩︎
यत्यपि A B E F G ↩︎ ↩︎
अङ्गशुद्ध्यर्थम् E F ↩︎ ↩︎
भूषितम् D ↩︎ ↩︎
कृत्वा D ↩︎ ↩︎
पूरितम् D ↩︎ ↩︎