चतुर्दश तरङ्ग
स्वगोष्ठि श्रीगौरसुन्दरेर वन्दना—
जय़ जय़ श्रीकृष्णचैतन्य सर्वाश्रम ।
जय़ नित्यानन्द राम रोहिणीतनय़ ॥१॥
जय़ स्रीअद्वैतचन्द्र कुबेर-नन्दन ।
जय़ गदाधर—याꣳर गौराङ्ग जीवन ॥२॥
जय़ जय़ श्रीवास, मुरारि प्रेममय़ ।
जय़ जय़ वक्रेश्वर गुणेर आलय़ ॥३॥
जय़ हरिदास, जय़ दास गदाधर ।
जय़ पुण्डरीक विद्यानिधि, शुक्लाम्बर ॥४॥
जय़ नरहरि, गौरीदास, धनञ्जय़ ।
जय़ रामानन्द भवानन्देर तनय़ ॥५॥
जय़ा श्रीविजय़ वासु, माधव, मुकुन्द ।
जय़ काशीश्वर, यदु श्रीपरमानन्द ॥६॥
जय़ जय़ श्रीनन्दन, आचार्यरतन ।
जय़ गौरचन्द्रप्रिय़ रूप सनातन ॥७॥
जय़ रघुनाथ, रघुनाथ श्रीगोपाल ।
श्रीभूगर्भ, श्रीलोकलनाथ श्रीजीव दय़ाल ॥८॥
जय़ जय़ श्रीगौरचन्द्रेर भक्तगण ।
याꣳ-सबार स्मरणे मिलय़े भक्तिधन ॥९॥
जय़ जय़ श्रेतागण गुणेर आलय़ ।
एबे ये कहिय़े शुन हईय़ा सदय़ ॥१०॥
व्रजमण्डल ओ गौड़मण्डलेर मध्ये पत्र विनिमय़—
श्रीआचार्यठाकुर परमानन्दमने ।
भक्तिग्रन्थ सदा आस्वादय़े गणसने ॥११॥
सर्वशास्त्रे अध्यापक प्रभुर कृपाय़ ।
भक्तिविरोधीर गण हरय़े सदाय़ ॥१२॥
आचार्येर प्रेमभक्तिचेष्टा-अन्त नाइ ।
याꣳरे अत्यादर करे श्रीजीव गोꣳसाइ ॥१३॥
श्रीजीवेर स्नेह यैछे के कहिते पारे ।
व्रज हैते कृपापत्री लेखे आचार्येरे ॥१४॥
एकदिन आचार्य कहय़े निजगणे ।
‘आसिब गोसाञिर पत्री, विलम्ब वा केने’ ॥१५॥
हेनई समय़े विज्ञ श्रीवसन्त राय़ ।
पत्र लैय़ा आइला तेꣳहो आचार्य-सभाय़ ॥१६॥
व्रजेर सꣳवाद ज्ञानाइय़ा अल्पाक्षरे ।
श्रीजीवगोसाञिर पत्र दिला आचार्येरे ॥१७॥
आचार्य परमादरे पत्रिका लईय़ा ।
करे पत्री पाठ नेत्रजले सिक्त हिय़ा ॥१८॥
श्रीपत्रिका—
(१)
श्रीवृन्दावननाथो जय़ति ।
स्वस्ति मदीय़समस्तसुखप्रद-पदद्वन्द्व श्रीश्रीनिवासाचार्यचरणेषु—
जीवनामा सो’य़ꣳ नमस्कृत्य विज्ञापय़ति—
भवता ? कुशलꣳ सदा समीहे ॥ तत्तु बहुदिनम्ꣳ यावन्न प्राप्तमिति तेन वय़मानन्दनीय़ाः । अत्राहꣳ सम्प्रति देह नैरुज्येन वर्ते अन्ये च तथा वर्तते । किन्तु श्रीभूगर्भ गोस्वामिचरणा देहꣳ समर्पिततवन्त आत्मानन्तु श्रीवृन्दावननाथाय़ ज्ञानपूर्वकमित्ति विशेषः । स्वपरिकराणाꣳ विशेषतः श्रीवृदावनदासस्य कुशलꣳ लेख्यꣳ किञ्चिदसौ पठति न वेत्यपि ।
परञ्च—श्रीव्यसशर्माणꣳ प्रति कथꣳ कुत्र वर्तते, श्रीवासुदेव-कविराजो वा तदपि लेख्यम् ।
अपरञ्च—श्रीरसामृतसिन्धु श्रीमाधवमहोत्सवोत्तरचम्पू-हरिनामामृतानाꣳ शोधनानि किञ्चिदवशिष्टानि वर्तन्त इति वर्षास्चेति सम्प्रति न प्रस्थापितानि, पश्चात्तु दैवानुकूल्येन प्रस्थाप्यानि । क्तिञ्चात्रकीय़सर्वेषाꣳ यथायथꣳ नमस्कीरादय़ो ज्ञेय़ाः । तत्रकीय़ेषु तु मम नमस्कारादय़ो वाच्याः । इति भाद्रसुदी । श्रीराजमहाशय़ेषु शुभाशिषः ॥
पत्री-मध्ये वृन्दावनदास नाम याꣳर ।
तेꣳहो आचार्येर ज्येष्ठ नन्दन प्रचार ॥१९॥
पुत्र हबा मात्र व्रजे सꣳवाद हईल ।
श्रीजीवगोस्वामी हर्षे ए नाम खुइल ॥२०॥
व्यास, वसुदेव आचार्येर शिष्यद्वय़ ।
राजा-नाम श्रीवीरहाम्बीर श्रेष्ठाशय़ ॥२१॥
इत्येकपत्रिका—
किछुदिने पुनः पत्री आइल आचार्येरे ।
सभामध्ये आचार्य पत्रिका पाठ करे ॥२२॥
(२)
श्रीवृन्दावननाथो जय़ति ।
स्वस्ति—समस्तगुणप्रशस्त-बन्धुवर-श्रीनिवासाचार्यमहत्तमेषु—
इतः श्रीवृन्दावनात् जीवनान्नस्तस्य सप्रणामालिङ्गनशुभाशꣳ—
सकम् । स्वस्तिमुखमिदꣳ—समीहासमीहितꣳ श्रीवृन्दावनवासरूपꣳ
वसत्येव । भवताम् तत्तदनुभवाय़ समुत्सुको’पि मध्ये मध्ये
तदश्रवण-तद्विरुद्धश्रवणाभ्याꣳ दूनचित्तो’स्मि । तस्मात् यथायथꣳ
साम्प्रतेनापि तद्च्छ्रावणेन सान्त्वय़ितव्यो’स्मि ।
परञ्च—पूर्वभवत्पत्रिका-प्रतिवचनꣳ पूर्वमेव लिखितवन्तः स्म । सम्प्रति च निवेदय़ामः—विरोधी । भगवद्भक्तैर्विदाहीन्द्रिय़देहय़ोः शोकस्तथापि कर्तव्ये, यदि शोको निवर्तत इति ।
अन्यच्च—एते श्रीश्यामदासाचार्याः पारमाथिका भबताꣳ सवासना भवन्ति व्युत्पन्नाश्च, तन्मादेतैः समꣳ व्यतिस्नित्या श्रीभगवद्भक्ति-विचारादिकꣳ कर्तुमुचितम्, ईदृशेन सहाय़ेन पाषण्डिनश्च खण्डिताः स्युः । सम्प्रति शोधय़ित्वा विचार्य च वैष्णवतोषणी-दुर्गमसङ्गमनी-श्रीगोपालचम्पू-पुस्तकानि । तत्त्रामीभिर्नीय़मानानि सन्ति । ततः पुस्तक-विचारय़ोः शोधनाय़
च व्यतियषक्तव्यमेभिरात्मीय़पाल्यबुद्धिश्च कर्तव्यात्रेति ।
अपरञ्च—पूर्वꣳ यथरिनामामृतव्याकरणꣳ भवत्सु ग्रन्थापितमासीत् तद् यदि पाठ्यते तदा तत्र भाष्यादि-वृल्त्यादिदृष्ट्या भ्रमादिकꣳ शोध्यम् । अन्यपरिशेषपुस्तकान्तरꣳ चात्र वर्तते, तद् यदि मृग्यते तदाज्ञाप्तव्यꣳ, सम्प्रति श्रीमदुत्तरागोपालचसम्पूर्लिखितास्ति, किन्तु विचारय़ितव्यास्तीति निवेदितम् । पुनस्तादृशꣳ भाग्यꣳ कदा स्यात् यदा भवत्प्रसङ्ग इति दूरादपि श्रुत्वानुध्यानः कार्यम् । श्रीवृन्दावनदासादिषु शुभानुध्यानꣳ श्रीगोपालदास प्रभृतिषु शुभानुध्यानम् । श्रीश्रीनिवासाचार्यचरणेषु ।
पत्रीमध्ये श्यामदासाचार्य याꣳर नाम ।
तेꣳहो व्यासाचार्येर नन्दन विद्यमान ॥२३॥
वृन्दावनदास श्रीनिवासेर नन्दन ।
आदि-शब्दे जानो ताꣳर भ्राता-भग्नीगण ॥२४॥
वीरहाम्बीरेर पुत्र श्रीगोपाल दास ।
श्रीजीवगोस्वामिदत्त ए नाम-प्रकाश ॥२५॥
श्रीधाड़िहाम्बीर नाम सर्वत्र प्रचार ।
श्राजीवगोस्वामी शुभ चिन्ते ए सभार ॥२६॥
इत्येकपत्रिका—
गोस्वामीर पत्री आचार्येरे आसे यैछे ।
आचार्य पाठान गोस्वामीरे पत्र तैछे ॥२७॥
सदा प्राप्त सꣳवाद वैष्णव गताय़ाते ।
पत्रीद्वारे ये आनन्द ना पारि कहिते ॥२८॥
आचार्यठाकुर याजिग्रामे विलसय़ ।
रामचन्द्रे देखिबारे उद्विग्न हृदय़ ॥२९॥
रामचन्द्र, नरोत्तम, श्रीगोविन्द—तिने ।
श्रीखेतरीग्रामे सदा मत्त सङ्कीर्तने ॥३०॥
एकदिन वसिय़ा आछेन तिनजन ।
हेनकाले आइल जीवेर लिखन ॥३१॥
परम आदरे पत्री मस्तके धरिय़ा ।
गोविन्द पड़ेन पत्री प्रेमाविष्ट हैय़ा ॥३२॥
(३)
श्रीवृन्दावनचन्द्रो जय़ति
स्वस्ति—समस्तवैष्णवगण-प्रशस्त-श्रीरामचन्द्र-कविराज-
श्रीनरोत्तमदास-श्रीगोविन्ददासाख्य-मद्विधसुखास्पद-सम्पद्रूपेषु—
श्रीवृन्दावनज्जीवनामाहꣳ सालिङ्गनꣳ निवेदय़ामि—समीहाविशेषस्तु भवताꣳ कुशलम् । स्नेहसूचकपत्रस्य समुपलब्धत्वात्त-देव मुहुर्वाञ्छामि । तत्र यन्मय़ि स्नेहꣳ विधाय़ श्रीमति गीतानि प्रस्थापितानि तेन तु अतीवमङ्गलसङ्गतो’स्मि, किꣳ बहुना निरुपाधिस्निग्धेषु । अथ यन्मुहुर्नित्यस्मरण प्रक्रिय़ा मृग्यते तत्तु रसामृतसिन्धौ व्यक्तमेवस्ति—‘सेवा साधकरूपेण’ इत्यादिना । अत्र साधकरूपेण बहिर्देहेन, सिद्धरूपेण
निजेष्टसेवानुरूप-चिन्तितदेहेनेत्यर्थः । तत्र च सिद्धरूपेण रागानुसारेणैवेति कालदेशलीलाभेदा बहुधेति किय़ती लेख्या । साधकरूपेण सेवा तु त्रिविध प्रक्रिय़य़ा आगमाद्यनुसारेण ज्ञेय़ा । श्रीमदाचार्य-महाशय़ास्तत्र तामुपदेक्ष्यन्ति, एते हि अस्माकꣳ सर्वस्वमेवेति । किमधिकम् ? । वैशाखस्य चतुर्दश्ɛहनि ॥
इत्येकपत्रिका—
गोस्वामीर कृपापत्री करिय़ा श्रवण ।
सबे हर्षे गाय़ गोस्वामीर गुणगण ॥३३॥
श्रीगोविन्द कविराज खेतरी हईते ।
आइला विदाय़ हैय़ा बुधरि-ग्रामेते ॥३४॥
निर्जने बसिय़ा निज गीतरत्नगणे ।
करेन एकत्र अति उल्लसित मने ॥३५॥
हेन काले पत्रिका आइल व्रज हैते ।
पत्री पड़े गोविन्द धरिय़ा निज-माथे ॥३६॥
(४)
श्रीवृन्दावनचन्द्रो जय़ति ।
स्वस्ति—परमप्रेमास्पद-श्रीगोविन्द-कविराज-महाभागवतेषु जीवस्य कृष्णस्मरणꣳ, श्रीमताꣳ भवताꣳ शुभानुध्यानेनात्रत्य कुशलꣳ, तत्रत्यꣳ तदीहेतमाम् । तत्र भवन्त एवास्माकꣳ मित्रतय़ा विराजन्ते, तन्माद्भवदीय़कुशलꣳ श्रोतुꣳ सदा वाञ्छामस्तत्रावधानꣳ कर्तव्यम् ।
सम्प्रति यत् कृष्णवर्णनामय़-स्वीय़ानि गीतानि प्रस्थापितानि, पूर्वमपि यानि, तैरमृतैरिव तृप्ता वर्तामहे । पुनरपि नृतनतत्तदाशय़ा मुहुरप्यतृप्तिञ्च लभामहे, तस्मात्तत्र च दय़ावधानꣳ कर्तव्यम् ।
परञ्च—पूर्वꣳ श्यामदासमार्दङ्गिकहस्तेन श्रीश्रीनिवासाचार्यगोस्वामिकृते बृहद्भागवतामृतꣳ प्रस्थापितमासीत्, तत्तत्र प्रविष्टꣳ नवेति विल्ख्य वय़ꣳ सन्देहान्निवर्तनीय़ाः । किꣳ बहुना स्वत एव दय़ालुषु श्रीमच्छुभवत्सु लिखितमिदम् चैत्रस्य शुक्लतृतीय़ाय़ाम् ।
इह श्रीमन्नरोत्तमकविराजौ प्रति शुभाशीर्वादाः, निवेदनꣳ चेदम् । इह श्रीकृष्णदासस्य नमस्काराः ।
पत्रीमध्ये ‘कविराज’-रामचन्द्र कय़ ।
नत्रोत्तम, रामचन्द्र—दोꣳहे एक हय़ ॥३७॥
पत्रीमध्ये श्रीकृष्णदासेर नमस्कार ।
कृष्णदास कविराज गोस्वामी प्रचार ॥३८॥
इत्येकपत्रिका—
पत्रीपाठे श्रीगोविन्द विह्वल हईय़ा ।
पाठाइला ‘गीतामृत’ ज्येष्ठे जानाइय़ा ॥३९॥
गोविन्देर काव्य यैछे—उपमा कि ताय़ ?
केबा ना प्रशꣳसे ताꣳर गुण, के ना गाय़ ? ॥४०॥
तथाहि गीते—
जय़ गोविन्द विदित मही-माझ ।
प्रेमरतन-धन वितरण-पण्डित
निरुपम मधुर-चरित कविराज ॥४१॥
परम विचित्र काव्य-विन्यास
कि रचब ? सुकौशल नहु अवगाह ।
तिखिन बाण-सम वेधई हिय़ शिर
घुमई रसिकगण शुनई उच्छाह ॥४२॥
वृन्दाविपिल समाज राज तहि,
श्रीमज्जीव जगतजन-प्राण ।
प्रमुदितचित परशꣳसि परस्पर
करु नित्य गीत अमिय़ा रस-पान ॥४३॥
श्रील नरोत्तम, रामचन्द्र-सह
उमड़ई हिय़ा सुख कहन ना याय़ ।
गाय़ई अखिल लोक अति उनमत,
नरहरि कुमति विमुख भेल ताय़ ॥४४॥
श्रीनिवासाचार्य प्रभुर गृहे रामचन्द्र कविराज—
ए सब सꣳवाद शुनि आचार्यठाकुर ।
धरिते नारय़े अङ्ग आनन्द प्रचुर ॥४५॥
आचार्येर आकर्षणे खेतरी हईते ।
आइलेन रामचन्द्र श्रीय़ाजिग्रामेते ॥४६॥
श्रीआचार्य देखि रामचन्द्र कविराजे ।
ना जानि कि—आनन्द उथले हिय़ामाझे ॥४७॥
रामचन्द्र लोटाय़ा-पड़िले पदतले ।
कोले लैय़ा आचार्य सिञ्चय़े नेत्रजले ॥४८॥
जिज्ञासिय़ा श्रीनरोत्तमेर समाचार ।
आज्ञा कैल—याह एब भवन-माझार ॥४९॥
श्रीरामचन्द्रेर महानन्द हैल मने ।
प्रणमिल गिय़ा दुइ ईश्वरीचरणे ॥५०॥
द्रौपदी ईश्वरी, श्रीगौराङ्गप्रिय़ा दोꣳहे ।
कैल ये वात्सल्य-स्नेह उपमा कि ताहे ॥५१॥
रामचन्द्रे देखिय़ा सभार हर्ष-मन ।
सभा-सह यथायोग्य हईल मिलन ॥५२॥
श्रीरामचन्द्रेर चेष्टा अति सुमधुर ।
याꣳर प्रेमाधीन सदा आचार्यठाकुर ॥५३॥
रामचन्द्र लैय़ा श्रीआचार्य श्रीनिवास ।
कहिते कि जानि—कैल ये प्रेम-प्रकाश ॥५४॥
श्रीरामचन्द्रेर अति अद्भुत चरित ।
अन्ये विस्तारिल गुण—सर्वत्र विदित ॥५५॥
एथाह वर्णिब किछु पूर्वे मने कैनु ।
ग्रन्थ-बाहुल्येर भय़े वर्णिते नारिनु ॥५६॥
एकदिन पूर्णिमा रजनी चन्द्रोदय़े ।
रामचन्द्र हासे महा उल्लास-हृदय़े ॥५७॥
रामचन्द्र हासे—देखि द्रौपदी ईश्वरी ।
श्रीआचार्य-प्रति यत्ने कहे धीरि धीरि ॥५८॥
कि लागि हासय़े किछु ना पारि बुझिते ।
आचार्य कहेन—‘कहि शुन साबहिते ॥५९॥
श्रीराधिका कृष्ण दोꣳहे पुष्पेर कानने ।
करे पुष्प-चय़न वेष्टित सखीगणे ॥६०॥
अपूर्व प्रस्फुट कुन्दपुष्प तोले राइ ।
भ्रमे चन्द्र-ज्योत्स्ना ताहा तोलय़े माधाइ ॥६१॥
देखिय़ा कृष्णेर भ्रम सखीगण हासे ।
रामचन्द्र हासे तथा रहि मोर पाशे’ ॥६२॥
शुनि श्रीईश्वरी-मने हैल चमत्कार ।
ऐछे रङ्ग प्रकाशय़े—कहिते कि आर ? ॥६३॥
रामचन्द्र सह श्रीआचार्य निरन्तर ।
गोस्वामीर ग्रन्थास्वादे विह्वल अन्तर ॥६४॥
रामचन्द्र कविराज महा-विद्यावान् ।
ताꣳर विद्या—उपमा दिवार नाहि स्थान ॥६५॥
याजिग्रामे महानन्द बार्ह्̤ए दिने दिने ।
सभे महाविह्वल प्रभुर सङ्कीर्तने ॥६६॥
श्रीनिवास प्रभुर भ्रमण—
किछु दिने आचार्य लईय़ा प्रिय़गण ।
काञ्चनगड़िय़ा-ग्रामे करिला गमन ॥६७॥
तथा महा-सङ्कीर्तनानन्दे मग्न हैला ।
अनाय़ासे जीवेर कल्मष दूर कैला ॥६८॥
सबा-सह किछुदिन रहि महासुखे ।
आइला बुधरि-ग्रामे परम कौतुक ॥६९॥
श्रीखेतरी-ग्रामे शीघ्र लोक पाठाइला ।
तेꣳहो ए सꣳवाद महाशय़े निवेदिला ॥७०॥
श्रीठाकुर महाशय़ निजगणसने ।
आइला बुधरि-ग्रामे महानन्दमने ॥७१॥
ये प्रेम-आवेश परस्पर सन्मिलने ।
नेत्र भरि देखे ताहा भाग्यवन्तगणे ॥७२॥
आचार्य-शोभाय़ सबे विह्वल अन्तर ।
केबा वा ना गाय़ रूप-गुण मनोहर ॥७३॥
गीते यथा—सारङ्ग—
जय़ जय़ गुणमणि श्रीश्रीनिवास ।
धनि धनि अवनि-भाग ! कि ए अपरूप
गौर-प्रेममय़ मुरुति प्रकाश ॥ ध्रु ॥७४॥
कुम् कुम् कनक, कञ्ज जिनि तनुरुचि,
रुचिर वदनविधु, अधर सुधार ।
मधुरिम हास, भाष मृदु मञ्जुल
यनु वरिषय़े नव अमिय़ अपार ॥७५॥
चन्दन-तिलक भाल, भुरु निरुपम,
डगमग लोचनकमल विशाल ।
कोमल भुजयुग जानु विलम्बित
कम्बुकण्ठ उरुमण्डित माल ॥७६॥
शोहई पहिरण वसन कृशोदर
त्रिबलि सुबलित नाभि अभिराम ।
ऊरु उरुजङघ- पर्व-जनरञ्जन
पदनख-निछनि दास घनश्याम ॥७७॥
पुनः—वेलाबली—
जय़ श्रीनिवास आचार्य जगत-जन-जीवन
परमरसिक गुणधाम ।
पामर-अगति पतित-गतिदाय़क,
दीनबन्धु वरचरित ललाम् ॥७८॥
सुललित भावभूषणे अति भूषित,
चम्पक शोण कुसुमसम देह ।
निरुपम गौरचन्द्र प्रिय़ परिकर,
याहे हेरि हिय़ ना बाꣳधई थेह ॥७९॥
भुवन सुविदित प्रेमरस-वादर,
सुखद नरोत्तम पꣳहु जछु प्राण ।
निरवधि युगालकेलि अमिय़ा पिबि
माति विलसे—कि रचव कवि आन ॥८०॥
मरि ! मरि ! याꣳक चरणकिङ्कर
करुणामय़ रामचन्द्र कविराज ।
कि कहब—कि ए नव भकतिकल्पतरु
नरहरि लागि रोपल महीमाझ ॥८१॥
श्रीनरोत्तमेर शोभा सबारे माताय़ ।
नरोत्तम-रूप-गुण केबा नाहि गाय़ ॥८२॥
गीते यथा—वेलाबली—
जय़ श्रीनरोत्तम परम उदार ।
जगजन-रञ्जन कनक-कञ्ज रुचि,
जनु मकरन्द वरिषे अनिवार ॥ ध्रु ॥८३॥
झलमल विपुल पुलक-कुल-मण्डित
निरुपम वदने निरत मृदुहास ।
टलमल नय़न करुण-रस-रञ्जित
हरई श्रवण-मन वचन-विलास ॥८४॥
निरुपम तिलक, ललाट मधुरतर
तुलसीमालाकुल कण्ठ उजोर ।
सुबलनि बाहु, ललित करपल्लब,
परिसर उर—उपमा नहु थोर ॥८५॥
कटितट क्षीण नील नव अम्बर,
पीन प्रवर उरु गढ़ल सुढ़ार ।
कोमल चरणयुगल अति शीतल
विलसत नरहरि-हृदय़-माझार ॥८६॥
शोभामय़ वैष्णवमण्डल मनोरम ।
देखे सबे से सबार तेज सूर्यसम ॥८७॥
आचार्य बुधरि-ग्रामे से सबार सने ।
दिवानिशि हईला विह्वल सङ्कीर्तने ॥८८॥
बोराकुलिग्रामे महामहोत्सव—
किछुदिन श्रीबुधरि-ग्रामे विलसिय़ा ।
बोराकुलि-ग्रामे यात्रा कैला हर्ष हैय़ा ॥८९॥
श्रीगोविन्द चक्रवर्ती विह्वल प्रेमाय़े ।
गणसह आचार्ये मिलेन निजालय़े ॥९०॥
आचार्येर अतिप्रिय़ शिष्य—चक्रवर्ती ।
गीत-वाद्य-विद्याय़ निपुण, भक्तिमूर्ति ॥९१॥
श्रीगोविन्द यैछे आचार्येर शिष्य हैला ।
महुला हईते यैछे बोराकुलि आइला ॥९२॥
यैछे बोराकुलि-ग्रामे करिलेन वास ।
इहा कि वर्णिब ?–इहा सर्वत्र प्रकाश ॥९३॥।
श्रीगोविन्दभवने आनन्द उथलिल ।
सबा-सह आचार्येर गमन हईल ॥९४॥
महामहोत्सव-आय़ोजन कराइला ।
सर्वत्रई निमन्त्रण-पत्री पाठाइला ॥९५॥
आइलेन वीरचन्द्र निजगण-सने ।
कृष्णमिश्र आइला वेष्टित निजगणे ॥९६॥
श्रीहृदय़ानन्द-शिष्य श्रीगोपीरमण ।
अम्बिका हईते तिꣳहो करिला गमन ॥९७॥
ठाकुर रामाइ महा-उल्लास-हिय़ाय़ ।
आइला बलराम-आगे हईय़ा विदाय़ ॥९८॥
ठाकुर कानाइ रघुनन्दन-तनय़ ।
गणसह खण्ड हैते करिला विजय़ ॥९९॥
कण्टकनगर हैते श्रीयदुनन्दन ।
गौरचन्द्रे प्रणमिय़ा करिला गमन ॥१००॥
श्रीनय़नानन्दमिश्र महाहर्ष हैय़ा ।
करिला गमन प्रिय़गण-सङ्गे लैय़ा ॥१०१॥
आइला सबे बोराकुलि-ग्राम-सन्निधाने ।
हैल ये आनन्द ता वर्णिते केबा जाने ॥१०२॥
श्रीआचार्यठाकुर, ठाकुर महाशय़ ।
रामचन्द्र, श्रीदास, गोकलानन्दोदय़ ॥१०३॥
आगुसरि गिय़ा आनिलेन सर्वजने ।
हईल अद्भुत रङ्ग गोविन्द-भवने ॥१०४॥
से दिवस नृत्य-गीतानन्दे गोङाइला ।
प्रातःकाले सबे स्नानादिक क्रिय़ा कैला ॥१०५॥
सबे आसि वसिलेन मन्दिर-प्राङ्गणे ।
हईल अपूर्व शोभा—देखे सर्वजने ॥१०६॥
श्रीनिवास आचार्य श्रीविग्रह आनाइल ।
देखिय़ा सबार महा आनन्द बाड़्हिल ॥१०७॥
अभिषेकादिक कार्य करिवार तरे ।
सबे अनुमति दिला आचार्यठाकुरे ॥१०८॥
सकलेर अनुमति लईय़ा आचार्य ।
करय़े आनन्दे अभिषेकादिक कार्य ॥१०९॥
श्रीविग्रह नाम कि हईबे विचारिते ।
अकस्मात् हैल शब्द मन्दिर-मध्येते ॥११०॥
‘श्रीराधाविनोद’-नामे कर अभिषेक ।
शुनि सर्व-चित्तामोद जन्मिल अनेक ॥१११॥
श्रीआचाय़य यत्ने सब कार्य समाधिल ।
सिꣳहासने बसाय़े विचित्र वेश कैल ॥११२॥
श्रीराधाविनोद-शोभा अति चमत्कार ।
देखिते सबार नेत्रे बहे अश्रुधार ॥११३॥
श्रीराधिका-पाने नेत्र दिय़ा सर्वजन ।
परम्पर कहे—एकि अद्भुत दर्शन ॥११४।
श्रीराधिका-श्रीराधाविनोद दोꣳहे देखि ।
फिराइते नारे केह अनिमिष आꣳखि ॥११५॥
आइसे असꣳख्य लोक—लेखा नाइ तार ।
गोविन्द-भवने आनन्देर नाहि पार ॥११६॥
हईल मङ्गलमय़ गोविन्द-भवन ।
चतुर्दिके जय़ध्वनि करे सर्वजन ॥११७॥
से दिवस ये उत्सव करिते नारिय़े ।
तार पर दिन ये ता किछु निवेदिय़े ॥११८॥
प्रभु वीरचन्द्र, कृष्णमिश्रादि सकले ।
करिलेन सबे स्नानादिक प्रातःकाले ॥११९॥
श्रीराधाविनोदेर प्राङ्गणे सबे आसि ।
कैल राधाविनोन्द-दर्शन सुखे भासि ॥१२०॥
श्यामदास, देवी, गोकुलादि सबे आइला ।
हईय़ा सुसज्ज सङ्कीर्तनारम्भ कैला ॥१२१॥
श्यामदास, देवीदास बाजाय़ मृदङ्ग ।
ताहे उपजाय़ कत रसेर तरङ्ग ॥१२२॥
भेदय़े गगन मृदङ्गेर ध्वनि ।
केह थिर हईते नारे ताल पाठ शुनि ॥१२३॥
गोकुलादि नाना छꣳदे राग आलापय़ ।
रागालापे उत्कट गमक प्रकाशय़ ॥१२४॥
सप्त्स्वर, ग्रामादिक हैल मूर्तिमान् ।
प्रथमेइ करे गौर्चन्द्र गुण-गान ॥१२५॥
गान-मन्त्रे प्रभु गौरचन्द्रे आकर्षिल ।
गणसह प्रभु येन साक्षात् हईल ॥१२६॥
श्रीनरोत्तमेर कण्ठध्वणि मनोहर ।
वरिषय़े कि नव अमिय़ा निरन्तर ॥१२७॥
उपमा कि देवेर दुर्लभ सङ्कीर्तने ।
हईलेन परम विह्वल सर्वजने ॥१२८॥
प्रेममय़ाचारय अङ्गे अङ्ग हेलाइय़ा ।
नाचे वीरचन्द्र प्रभु अधैर्य हईय़ा ॥१२९॥
कृष्णमिश्र प्रभु अद्वैताचार्य-तनय़ ।
निज-नेत्रजले सिक्त हैला अतिशय़ ॥१३०॥
श्रीरघुनन्दनपुत्र ठाकुर कानाइ ।
प्रेमावेशे मत्त यैछे—कि साध्य नाइ ॥१३१॥
श्रीनय़नानन्द मिश्र धूलाय़ धूसर ।
नाचिय़ा बुलय़े—किबा भङ्गि मनोहर ॥१३२॥
ठाकुर रामाइ नाचे अद्भुत भङ्गिते ।
हुङ्कार-गर्जन करि फिरे चारिभिते ॥१३३॥
दास गदाधर-शिष्य श्रीय़दुनन्दन ।
देखि ताꣳर दशा के ना करय़े क्रन्दन ॥१३४॥
श्रीगोपीरमण चक्रवर्ती प्रेमभरे ।
डुबिलेन सङ्कीर्तन-सुखेर साय़रे ॥१३५॥
रामचन्द्र श्रीदासादि वैष्णवसकल ।
धरिते नारय़े धैर्य प्रेमाय़ विह्वल ॥१३६॥
प्रभु वीरचन्द्र नृत्यावेशे स्थिर हैय़ा ।
करय़े क्रन्दन नरोत्तमे आलिङ्गिय़ा ॥१३७॥
हईल परम प्रेम-आवेश सबार ।
केबा कारे आलिङ्गय़े लेखा नाइ तार ॥१३८॥
आत्मविस्मरित सबे भूमे गड़ि याय़ ।
केह केह काꣳदिय़ा धरय़े कारु पाय़ ॥१३९॥
ये भाव-आवेश ता वर्णिते केबा पारे ? ।
देखि देवगण धन्य माने आपनारे ॥१४०॥
सङ्कीर्तन स्थिर हैते सबे स्थिर हैला ।
प्रभुर प्राङ्गणे महा आनन्दे बसिला ॥१४१॥
राधाकृष्ण-चैतन्य-चरित्र-आलापने ।
सबे यैछे मग्न ता देखय़े भाग्यवाने ॥१४२॥
सबे स्थिर हैय़ा श्रीअङ्गने प्रशꣳसय़ ।
प्रेमेर सागर ए अङ्गन सुनिश्चय़ ॥१४३॥
चक्रवर्ती गोविन्देर देखि भावावेश ।
सबार अन्तरे हैल उल्लास अशेष ॥१४४॥
‘श्रीभावुक चक्रवर्ती’ हैल तार ख्याति ।
केबा ना प्रशꣳसय़े देखि प्रेमभक्ति-रीति ॥१४५॥
किछुदिन बोराकुलि-ग्रामे सर्वजने ।
रहिलेन महामत्त हैÿआ सङ्कीर्तने ॥१४६॥
प्रभु वीरचन्द्र कृष्णमिश्रादि सकले ।
हईला व्याकुल अति विदाय़ेर काले ॥१४७॥
विदाय़ हईय़ा यैछे सबार गमन ।
ताहा एक मुखे किछु ना हय़ वर्णन ॥१४८॥
आचार्य, ठाकुर महाशय़ गणसने ।
पाछे पाछे चले—अश्रु झरय़े नय़ने ॥१४९॥
विविध सामग्री अति यतन करिय़ा ।
लोकद्वारे पश्चात् दिलेन पाठाइय़ा ॥१५०॥
श्रीआचार्य-प्रिय़ नरोत्तमादि-सहिते ।
किछुदिन रहिलेन श्रीबोराकुलिते ॥१५१॥
आर ये ये शिष्य गृहे करिला विजय़ ।
ताहा ना वर्णिल ग्रन्थबाहुल्येर भय़ ॥१५२॥
बोराकुलि-प्रदेशे ये आनन्द जन्मिल ।
यैछे, भक्ति वृद्धि—ताहा वर्णिते नारिल ॥१५३॥
श्रीआचार्य-ठाकुरेर कृपाब्वलोकने ।
हैल महामग्न सर्वलोक सङ्कीर्तने ॥१५४॥
श्रीगोविन्द-आलय़े आचार्यगणसङ्गे ।
श्रीराधाविनोद-शोभा देखे महारङ्गे ॥१५५॥
श्रीराधाविनोदे मनोवृत्ति जानाइय़ा ।
चलिला खेतरी पद्मावती पार हैय़ा ॥१५६॥।
सबासह गिय़ा गौरचन्द्रेर प्राङ्गणे ।
हईला विह्वल प्रभुगणेर दर्शने ॥१५७॥
कतदिन सङ्कीर्तनरसे मग्न हैला ।
खेतरी-निवासी लोके महानन्द दिला ॥१५८॥
प्राणाधिक नरोत्तमे कहि कि निभृते ।
विदाय़ हईय़ा आइला बुधरि-ग्रामेते ॥१५९॥
आचार्य दर्शने अन्य देशी कतजन ।
परस्पर कहे आचार्येर गुणगण ॥१६०॥
केह कहे—‘गौरप्रेम-स्वरूप आचार्य ।
आचार्येर द्वारे प्रभु साधे बहु कार्य ॥१६१॥
गोस्वामिगणेर ग्रन्थ करिय़ा प्रचार ।
भक्ति-विरोधीर दर्प करय़े सꣳहार’ ॥१६२॥
केह कहे—‘ओहे भाइ बहिर्मुखगण ।
हईय़ा स्वतन्त्र धर्म करय़े लङ्घन ॥१६३॥
बहिर्मुखगण-मध्ये ये प्रधान तारे ।
‘राघुनाथ’ साह्जाइय़ा भाꣳडाय लोकेरे ॥१६४॥
स्व-मत रचिय़ा से पापिष्ठ दुराचार ।
कहय़े कब्वीन्द्र बङ्गदेशेते प्रचार’ ॥१६५॥
केह कहे—‘देखिलाम, महापापिगण ।
आपनाके गाओय़ाय़ छाड़ि श्रीकृष्णकीर्तन’ ॥१६६॥
केह कहे—‘राढ़देशे एक विप्राधम ।
‘माल्लिक’ खेय़ाति, दुष्ट नाहि तार सम ॥१६७॥
से पापिष्ठ आपनारे ‘गोपाल’ कहाय़ ।
प्रकाशि राक्षस-माय़ा लोकेरे भाꣳड़्आय़ ॥१६८॥
तथाहि श्रीचैतन्यभागवते—
सेइ भाग्ये अद्यापिह धन्य बङ्गदेशे ।
श्रीचैतन्यसङ्कीर्तन करे स्त्री-पुरुषे ॥१६९॥
मध्ये मध्ये कथोमात्र पापिगण गिय़ा ।
लोक नष्ट करे आपनारे लुकाइय़ा ॥१७०॥
उदर भरण लागि पापिष्ठ सकले ।
‘रघुनाथ’ करि आपनारे केह बोले ॥१७१॥
कोन पापी सब छाड़ि कृष्णसङ्कीर्तन ।
आपनारे गाओय़ाय़ कतक भुतगण ॥१७२॥
देखितेछि दिने तिन अवस्था याहार ।
कोन लाजे आपनारे गाओय़ाय़ से छार ॥१७३॥
राड़्हे आर एक महाब्रह्मदैत्य आछे ।
अन्तरे राक्षस, विप्र काचमात्र काचे ॥१७४॥
से पापिष्ठ आपनारे बोलाय़ ‘गोपाल’ ।
अतएव तारे सबे बोलय़े ‘शिय़ाल’ ॥१७५॥
केह कहे—‘महा अमङ्गल ए सबार ।
ए-सब स्लेच्छेर शास्ता कल्कि-अवतार’ ॥१७६॥
ऐछे कत कहि सबे उल्लसित मने ।
प्रणमिल श्रीनिवासाचार्येर चरणे ॥१७७॥
पूर्ण कैला आचार्य सबार अभिलाष ।
सबा-सह् याजिग्रामे आइला निजवास ॥१७८॥
याजिग्रामे लोकमुखे करय़े श्रवण ।
‘प्रभु वीरचन्द्र कैल धर्म-सꣳस्थापन ॥१७९॥
राड़्हदेशे काꣳदरा नामेते ग्राम हय़ ।
तथा श्रीमङ्गल ज्ञानदासेर आलय़ ॥१८०॥
तथाय़ काय़स्थ जय़गोपालेर स्थिति ।
विद्या-अहङ्कारे तार जन्मिल दुर्माति ॥१८१॥
गुरु विद्याहीन—इथे हेय़ अतिशय़ ।
जिज्ञासिले परमगुरुके गुरु कय़ ॥१८२॥
प्रभु वीरचन्द्र प्रकारेते व्यक्त कैल ।
लङ्घिल प्रसाद—तेञि तारे त्याग दिल’ ॥१८३॥
इहा शुनि आचार्येर थैल हर्ष-मन ।
हेनकाले आइले वीरचन्द्रेर लिखन ॥१८४॥
आचार्य परमादरे पत्रिका लईय़ा ।
करे पत्री पाठ अति प्रफुल्लित हिय़ा ॥१८५॥
(४)
श्रीश्रीगौरनित्यानन्दौ जय़ातः
भवदीय़ावश्यस्मरणीय़ः श्रीवीरचन्द्रदेवः प्रेमालिङ्गनपूर्वकꣳ निवेदय़ति—श्रील श्रीनिवासाचार्य ! त्वꣳ श्रीश्रीमहाप्रओहोः शक्तिः । अतएव एकया शक्त्या प्रभुशक्तिरूपादिːस्रीमद्रूप-गोस्वामि-द्वारा ग्रन्थः प्रकाशितः । अपरय़ा शक्त्या गौड़मण्डले महाजनसꣳसदि ग्रन्थविस्तारꣳ करोति । इति भवतो’स्तिके मदीय़वार्ताꣳ प्रेषयामि । जय़गोपालदासेन मत्प्रसादोल्लङ्घनꣳ कृतꣳ तच्च जगति विदितमितीह तेन सार्धꣳ मदीय़जनेन केनाप्यालापादिकꣳ न क्रिय़ते, मय़ापि निषिद्धꣳ, भवतापि
तथालापादिकꣳ न कर्तव्यमिति ।
काꣳदरा हईते ऐछे पत्री पाठाइय़ा ।
पुत्रे जानाइल प्रभु खड़दहे गिय़ा ॥१८६॥
यैछे प्रभु वीरचन्द्र गुणेर आलय़ ।
तैछे ताꣳर तिन पुत्र प्रेमभक्तिमय़ ॥१८७॥
ज्येष्ठ पुत्र—‘गोपीजनवल्लभ’ प्रचार ।
मध्यम—‘श्रीरामकृष्ण’ परम उदार ॥१८८॥
कनिष्ठ ‘श्रीरामचन्द्र’ परम सुशान्त ।
ए तिनेर चरित्र वर्णिबे भाग्यवन्त ॥१८९॥
प्रभु वीरचन्द्र गुणे केबा नाहि झुरे ।
करिलेन त्याग पापी जय़गोपालेरे ॥१९०॥
ए सकल कथा हईल सर्वत्र विदित ।
आलापादि केह ना करय़े कदाचित् ॥१९१॥
याजि ग्रामे आचार्य लईय़ा शिष्यगणे ।
गोङाय़ेन सदा शास्त्रालाप-सङ्कीर्तने ॥१९२॥
शिष्यगण-नाम एथा लिखिते नारिनु ।
श्रीनिवास-चरित्र ग्रन्थेते विस्तारिनु ॥१९३॥
आचार्येर गुणे कार हिय़ा ना जुड़ाय़ ।
आचार्येर चरित्र केबा वा नाहि गाय़ ॥१९४॥
श्रीनिवासाचार्य चरित-गीति—
गीते यथा—कामोद—
ए मोर जीवन-प्राण, परम करुणावान्,
आचार्य ठाकुर श्रीनिवास ।
जिनिय़ा काञ्चन-देह, जगते विदित येह,
श्रीचैतन्य-प्रेमेर प्रकाश ॥१९५॥
चैतन्येर प्रिय़ यत करे स्नेह अविरत
कहिते कि जानि गुणगण ।
अल्प वय़स हैते विद्याय़ निपुण चिते
चिन्ते सदा चैतन्यचरण ॥१९६॥
एकदिन रात्रिशेषे श्रीचैतन्य स्नेहावेशे
निताइ चाꣳदेरे सङ्गे लैय़ा ।
श्रीनिवास-पाशे आसि स्वप्नच्छले हासि हासि
कहे श्रीनिवासमुख चाञा ॥१९७॥
‘याबे शीघ्र वृन्दाब्वन, तथा रूप-सनातन,
रचिल विचित्र ग्रन्थगण ।
वितरिब तोमाद्वारे’ एत कहि वारे वारे,
नित्यानन्दे कैल समर्पण ॥१९८॥
हेनकाले स्वप्नभङ्ग, धरिते नारय़े अङ्ग,
श्रीनिवास व्याकुल हईला ।
नीलाचल, गौड़्अदेशे भ्रमिय़ा से प्रेमावेशे
वृन्दावने गमन करिला ॥१९९॥
कत अभिलाष मने, उल्लासे अल्पदिने
मथुरानगरे प्रवेशिल ।
श्रीरूप सनातन ए दोꣳहार अदर्शन
शुनि तथा मूर्छित हईल ॥२००॥
कान्दय़े चेतन पाञा, कहे भूमे लोटाइय़ा
‘हा हा प्रभु रूप-सनातन ।
कि लागि वञ्चित कैला ना बुझि एसब खेला
क्ति लागिय़ा राखिला जीवन’ ॥२०१॥
ऐछे खेदयुक्त मन जानि रूप-सनातन
स्वप्नच्छले आसि प्रेमावेशे ।
श्रीनिवासे कोले लैय़ा, नेत्रवारि निवारिय़ा
कहे अति सुमधुर भाषे ॥२०२॥
‘शीघ निय़ा ब्वृन्दावन कर आत्मसमर्पण
श्रीगोपालभट्टेर चरणे ।
ना भाविबे कोन दुःख, पाइबे परम सुख
ऐछे देखा दिव दुइ जने’ ॥२०३॥
एत कहि अदर्शन हैल रूप-सनातन,
श्रीनिवास प्रभाते उठिय़ा ।
प्रवेशय़े वृन्दावने, प्रेमधारा दुनय़ने
वृन्दावनशोभा निरखिय़ा ॥२०४॥
श्रीजीव श्रीश्रीनिवासे पाइय़ा आनन्दावेशे
गोस्वामिगणेरे मिलाइला ।
श्रीरूपेर स्वप्नादेशे अति स्नेहे श्रीनिवासे
श्रीगोपालभट्ट शिष्य कैला ॥२०५॥
श्रीजीव गोस्वामीर यत स्नेह के कहिबे कत
कराइला शास्त्र-विचक्षण ।
श्रीवास आनन्दमने प्रिय़ नरोत्तम-मने
किछु दिने हईल मिलन ॥२०६॥
नरोत्तमे लैय़ा सङ्गे व्रजे भ्रमिलेन रङ्गे
गोविन्देर आज्ञामाला पाञा ।
गोस्वामीर ग्रन्थगण करिलेन वितरण
श्रीगौड़मण्डले स्थिर हञा ॥२०७॥
गौरप्रेम-सुधा-पाने सदा मत्त सङ्कीर्तने
जगते घोषय़े यश यार
कहे नरहरि दीने उद्धारे आपना-गुणे,
एमन दय़ालु नाहि आर ॥२०८॥
पुनः—वेलाबली—
जय़ जय़ श्रीनिवास गुणधाम ।
दीनहीन-तारण प्रेम-रसाय़न,
ऐछन मधुरिम नाम ॥ ध्रु ॥२०९॥
काञ्चनवरण हरण तनु सुललित,
कौषिकल्वसन विराजे ।
प्रेम—नाम करि कहत भागवते
सेइ वरण तनु साजे ॥२१०॥
निज-निज भकत पारिषद सङ्गहि
प्रकट सुचरणारविन्दे ।
निरवधि बदनहि नाम विराजित
‘राधे कृष्ण गोविन्दे’ ॥२११॥
युगल-भजन, लीला-आस्वादन,
ग्रद्न्थ-कल्पतरु हाते ।
तुय़ा विनु अधमे शरण को देओब
गोविन्ददास अनाथे ॥२१२॥
आचार्य चरित्र किछु वर्णिते नारिल ।
ये से मध्ये आपन-सौभाग्य जन्माइल ॥२१३॥
आचार्येर प्रिय़ श्रीठाकुर महाशय़ ।
केबा नाहि गाय़ से चरित्र प्रेममय़ ॥२१४॥
श्रीश्रीठाकुर महाशय़ेर चरित-गीति—
गीते यथा—कामोद—
ओ-मोर करुणामय़ श्रीठाकुर महाशय़
नरोत्तम प्रेमेर मूरति ।
किबा से कोमल-तनु शिरीषकुसुम यनु
जिनिय़ा कनक-देह-द्युति ॥२१५॥
अलप वय़स ताय़ कोन सुख नाहि भाय़
गोरागुण शुनि सदा झुरे ।
राज्यभोग तेय़ागिय़ा अति अलक्षित हैय़ा
गमन करिला व्रजपुरे ॥२१६॥
प्रवेशिला वृन्दावने परम आनन्दमने
लोकनाथे आत्म समर्पिल ।
कृपा करि लोकनाथ करिलेन आत्मसात्
राधाकृष्णमन्त्र-दीक्षा दिल ॥२१७॥
नरोत्तम चेष्टा देखि वृन्दावने सबे सुखी
प्राणेर समान करे स्नेह ।
श्रीनिवासाचार्य-सने ये मर्म ता केबा जाने
प्राण एक, भिन्नमात्र देह ॥२१८॥
श्रीराधाविनोद देखि सदाइ जुड़ाय़ आꣳखि,
प्रभु-लोकनाथ-सेवारत ।
भक्तिशास्त्र अध्यय़ने महानन्द बाड़े मने,
पूर्ण हैल अभिलाष यत ॥२१९॥
प्रभु अनुमति-मते श्रीव्रजमण्डल हैते
श्रीगौड़मण्डले प्रवेशिला ।
प्रभु-अनुग्रह-बले नवद्वीप-नीलाचले
भक्तगृहे भ्रमण करिला ॥२२०॥
किबा से मधुर-रीति खेतरी-ग्रामेते स्थिति
सेबे ‘गौर’ श्रीराधारमणे ।
‘श्रीवल्लबीकान्त’ नाम, ‘राधाकान्त’ रसधाम
‘राधाकृष्ण’, ‘श्रीव्रजमोहने’ ॥२२१॥
ए छय़ा विग्रह येन साक्षात् विहरे हेन,
शोभा देखि केबा नाभि भुले ?
प्रिय़ रामचन्द्र-सङ्गे नरोत्तम महारन्गे
भासे प्रेमरसेर हिल्लोले ॥२२२॥
नतोत्तम-गुण यत के ताहा कहिबे कत
प्रेमवृष्टि याꣳर सङ्कीर्तने ।
श्रीअद्वैत, नित्यानन्द, गणसह गौरचन्द्र
नाचय़े—देखिल भाग्यवाने ॥२२३॥
गौरगण-प्रिय़ अति नरोत्तम महामति,
वैष्णवसेवने याꣳर ध्वनि ॥
कि अद्भुत दय़ावान कारे वा ना करे दान
निर्मल भकति चिन्तामणि ॥२२४॥
पाषण्डी असुरगणे माताइला गोरागुणे
विह्वल हईय़ा प्रेमावेशे ।
अलौकिक क्रिय़ा यार हेन कि हईबे आर
से ना यश घोषे देशे देशे ॥२२५॥
कहे नरहरि दीन हबे कि एमन दिन
नरोत्तमपदे विकाइब ?
सघने दुबाहु तुलि ‘प्रभु नरोत्तम’ बलि
काꣳदि कि धूलाय़ लोटाइब ? ॥२२६॥
पुनः—देशपाल—
(रङ्गवधिनी छन्दः)
जय़तु शुभमण्डित सुपण्डित,
नर्त्तम महाशय़, मनोज्ञ सब रीत
वरपगौरब गभीर अतिधीर गुणधाम ।
प्रेममय़ रूप रसकूप उपमा-रहित,
मत्त दिन राति रत गान नव तान,
गतिञृत्य हृत चित्त, मृदु अङ्ग अभिराम ॥२२७॥
सेवन सुविग्रह निरन्तर महामुदित
गौरहरिभक्त-प्रिय़पात्र, करुणा विदित
दीनजन-बन्धु कृत पूर्ण सब काम ।
मञ्जुतर कीर्ति, जगभूषण न दूषण,
अपार गुण पार नाहि पाय़त,
करीन्द्रगण गाय़त अनुक्षण हि दास घनश्याम ॥२२८॥
श्रीनरोत्तमेर चारु चरित्र अपार ।
ताहा एकमुखे कि वर्णिब मुञि छार ? ॥२२९॥
श्रीठाकुर महाशय़-गुणे के ना झुरे ? ।
चिन्तिते चरित्र अमङ्गल याय़ दूरे ॥२३०॥
श्रीनिवास आचार्यचरण चित्रा करि ।
भक्तिरत्नाकर कहे दास नरहरि ॥२३१॥
इति श्रीभङक्तिरत्नाकरे श्रीश्रीमदाचार्याशिष्यगृहे भ्रमणादि-वर्णणꣳ नाम चतुर्दशस्तरङ्गः ॥१४॥
…