०४

अतः परं प्रवक्ष्यामि स्नानं पापहरं परम्
मृत्पिण्डं गोमयं पुष्पं तिलमामलकं कुशम् १
सद्यमन्त्रेण सङ्ग्राह्य नदीं गच्छेत्समुद्र गाम्
तटाके वापि कूपे च ह्रदे निम्नजलेपि वा २
आचम्य विधिवत्पूर्वं पादौ हस्तौ च क्षाळयेत्
जलस्नानं पुराकृत्वा मन्त्रस्नानमतः परम् ३
सद्योजातेन मन्त्रेण मृत्पिण्डन्तु त्रिधा भजेत्
पूर्वं च दक्षिणं चैव उत्तरं च प्रकल्पयेत् ४
पूर्वं तत्पुरुषेणैव अघोरेणैव दक्षिणम्
वामदेवेन मन्त्रेण उत्तरं चाभिमन्त्रयेत् ५
अस्त्रेण प्रक्षिपेद्दिक्षु दशस्वपि यथाक्रमम्
दक्षिणेन मृदा चैव अङ्गमालिप्य मन्त्रतः ६
शिरोवक्त्रं च हृदयं गुह्यं पादौ विभागशः
हृदयेनैव घोरेण सर्वाङ्गमुपलेपयेत् ७
उत्तरेण मृदञ्चैव शिवतीर्थं प्रकल्पयेत्
स्नानार्थे चोपचारेण सुगन्धामलकादिभिः ८
पञ्च ब्रह्मशिवाङ्गैश्च अभिषेकं प्रकल्पयेत्
गोमयेन पुनश्चैव स्नापयेदुपलिप्य च ९
कलशमुद्रा ंबद्ध्वा तु प्रासादेनाभिषेचयेत्
तत्तीर्थन्तु समासाद्य रजन्यालेपनं कुरु १०
पश्चात्स्नानं समासाद्य आचम्य च यथाविधि
सद्येनैवोदकं प्राश्य ईशानेन तु मार्जयेत् ११
तत्पुरुषेण मन्त्रेण जपेदष्टशतं बुधः
सूर्यश्चेति मन्त्रेण उदकं प्राश्य यत्नतः १२
पश्चादाचमनं कृत्वा दधिक्राविण्णेति प्रोक्षयेत्
भूर्भुस्वेति मन्त्रेण पूर्वे पूर्वे च निक्षिपेत् १३
उपस्पृश्य ततो जप्त्वा पञ्चब्रह्मषडङ्गकैः
कलामन्त्राणि सर्वाणि व्योमव्यापिन्तथैव च १४
देवानृषीन् पितॄंश्चैव तर्पयित्वा यथाक्रमम्
देवांश्च वामदेवेन अघोरेण ऋषींस्तथा १५
पितॄणां सद्यमन्त्रेण एवमेव क्रमेण तु
तर्पयित्वा विधानेन आचम्य विधिवद्बुधः १६
दैविकेन तु तीर्थेन देवान्तर्प्योदपुष्पयुक्
आर्षेण तु तीर्थेन ऋषीन्सर्वांश्च तर्पयेत् १७
पैतृकेन तु तीर्थेन पितॄन्सर्वांश्च तर्पयेत्
अपसव्यकरेणैव उपवीतकत्रयेण तु १८
आचम्य तु विधानेन व्योमव्यापिन्तथैव च
श्रीरुद्रं पुरुषसूक्तं च विष्णुसूक्तं जपेद्बुधः १९
हुङ्कारेण तु मन्त्रेण तीर्थं चैवोपसंहरेत्
पुष्पेण ऋषिदेवांश्च तिलेन पितृतर्पणम् २०
कुशपुष्पाणि सर्वाणि सर्वकर्म समाचरेत्
सावित्र्याश्च जपन्तत्र यावच्छक्ति समाचरेत् २१
उदुत्यं चित्रमन्त्रं च हंसश्शुचिन्ततो जपेत्
प्रदक्षिणन्ततः कृत्वा गुणसङ्ख्या तथैव च २२
पुष्पहस्तं गृहीत्वा तु आलयं प्रविशेद्बुधः
अतः परं प्रवक्ष्यामि भस्मस्नानविधिं परम् २३
गावश्शिवपुरात्पञ्च क्षितिं प्राप्तश्शिवेच्छया
पञ्चगावस्समुत्पन्नास्सर्वलोकस्य मातरः २४
नन्दा भद्रा च सुरभिः सुशीलास्सुमनास्तथा
कपिलं श्वेतकृष्णं च धूम्रं रक्तन्तथैव च २५
नन्दादि सुमनान्तं स्याद्वर्णमेतत्प्रकीर्तिताः
सर्वलोकोपकारार्थन्देवानां तर्पणाय च २६
गोमातरस्स्थिता भूमौ स्नानार्थं च शिवस्य च
गोमयं रोचना मूत्रं क्षीरं दधिघृतं गवाम् २७
षडङ्गानि पवित्राणि सर्वसिद्धिकराणि च
गोभिर्यज्ञाः प्रवर्तन्ते गोषु देवाः प्रतिष्ठिताः २८
गोभिर्वेदास्समुत्तीर्णास्सषडङ्गपदक्रमाः
शृङ्गमूले गवान्नित्यं ब्रह्मविष्णुश्च संस्थिताः २९
शृङ्गाग्रे सर्वतीर्थानि स्थावराणि चराणि च
शिरोमध्येप्यहं वत्सं सहभूतै —–३०
आचमनं विधिवत्कृत्वा सन्ध्या कर्मसमाचरेत्
नोक्तकार्याणि सर्वाणि पूर्ववत्कारयेत्सुधीः ३१
माहेन्द्रं स्नानमाख्यातं मारुतस्नानकं श्रुणु
गोपांसुन्तु समावेश्य गोधूळिं पञ्चगव्यकम् ३२
गोगन्धेन समाविष्टं मूलमन्त्रशतं जपेत्
पश्चादाचमनं कृत्वा नोक्तं पूर्ववदाचरेत् ३३
मारुतं स्नानमाख्यातं मन्त्रस्नानमतः श्रुणु
पादप्रक्षाळनं कृत्वा चमनं विधिवत्कुरु ३४
ताम्रपात्रे जलं ग्राह्य आपोहिष्ठेति मन्त्रतः
हिरण्यं पवमानं च कुशैश्च प्रोक्ष्य बुद्धिमान् ३५
अन्य कर्माणि सर्वाणि पूर्ववत्कारयेत्सुधीः
वारुणं भस्म माहेन्द्रं मारुतं मन्त्रसञ्ज्ञकम् ३६
एवं पञ्चविधं स्नानं सर्वकार्येषु योग्यकम्
इति योगजे क्रियापादे स्नानविधिपटलश्चतुर्थः