अथ दहनविधि-पटलः
अतः परं प्रवक्ष्यामि दहनस्यविधिक्रमम् ।
यदा चैतन्यरहिते प्रारभेद्दहनक्रियाम् ॥ ९-१ ॥
दहनञ्च कृतिं भद्रञ्चावटाग्निकमेव च ।
अवटादि क्रियाः सर्वाः सङ्क्षेपाच्छृणु सुवृत ॥ ९-२ ॥
गर्भस्रावञ्च पतनमुढगर्भं तथा प्रजाः ।
चौलकार्यादयोमर्त्या ये मृताश्चावटाभिकाः ॥ ९-३ ॥
दहनं हलिकर्मादि वर्ज्यन्तेषां प्रयत्नतः ।
पवनोर्ध्व मृतिर्येषामब्दं प्रतिदिनेदिने ॥ ९-४ ॥
बलिदाहाद्यकर्माणि सममेतदुदाहृतम् ।
दशवर्षादतिक्रान्ते दशाहं दापयेत् बलिम् ॥ ९-५ ॥
अवटाग्निककार्यं तु समासात् प्रोच्यतेऽधुना ।
कृत्वा शरीरशुद्धिं तत् रजनीपुष्पशोभितम् ॥ ९-६ ॥
दर्भैरावेष्ट्य यत्नेन बन्धुभिः परिवारितः ।
कार्पासवाससा वापि ग्राहयेत् तु विचक्षणः ॥ ९-७ ॥
शिवभक्तिः शुचिर्भूत्वा भस्मोद्धूलितविग्रहः ।
अपसव्योपवीतस्तु कृतदर्भोत्तरीयकः ॥ ९-८ ॥
गत्वा श्मशान देशे तु शुद्धदेशेमनोहरे ।
खात्वोर्वीं तत्प्रमाणेन विस्तारं तत्प्रमाणतः ॥ ९-९ ॥
बाहुमात्रभिदे निम्ने न्यस्त्वादर्भाक्षतादिभिः ।
शिरस्तु दक्षिणे देशे शाययेन्मृतकं तथा ॥ ९-१० ॥
तूष्णीं गन्धादिनाभ्यर्च्य दर्भैराच्छाद्यतच्छवम् ।
मृदं सम्पूर्य तत्रैव सुस्निग्धन्तु सुवर्णकैः ॥ ९-११ ॥
तदा स्नानञ्च कर्तव्यं तत्सपिण्डैः सहैव तु ।
दाहक्रियाविना यत्र बलिकर्म न कारयेत् ॥ ९-१२ ॥
अवटाग्निकमेवोक्तमाकृतिञ्च ततः शृणु ।
वाचायुक्तस्यमरणं शस्त्रेणैव तु मुष्टिका ॥ ९-१३ ॥
वसूरिक्षयकुष्ठाद्यैरात्म घातकमारणम् ।
जलेन श्रिङ्गिणावापि वह्निना वा विशेषतः ॥ ९-१४ ॥
एतैस्तु मरणम् एषां तेषामाकृतिरुच्यते ।
सर्पेण पशुनानागैर्देशाद् देशान्तरे गते ॥ ९-१५ ॥
द्वादशाब्दादति क्रान्ते चा कृतिर्दहनं स्मृतम् ।
तस्य पत्न्यस्ति चेत्तत्र वैधव्यं कारयेत् क्रमात् ॥ ९-१६ ॥
बलिकर्माणि चान्यानि कृत्वा चैव समन्त्रकम् ।
पश्चात् कृते गते वापि मङ्गल्याभरणं तथा ॥ ९-१७ ॥
मङ्गल्यमुत्तरीयेण पत्न्याकण्ठे तु रोपयेत् ।
आचार्यं पूजयेद्धिमान्यावदा मरणान्तिकम् ॥ ९-१८ ॥
यत्र पूर्वक्रियासूत्या तत्र कर्म न कारयेत् ।
शस्त्रादिमरणं यत्र कार्यं संवत्सरोपरि ॥ ९-१९ ॥
अमन्त्रेण दहेद् देहं खनित्वा चाथभूतले ।
सुदर्भैराकृतिं कृत्वा सूत्रैरावेष्ट्य चा कृतिम् ॥ ९-२० ॥
पलाशपत्रैरावेष्ट्य सर्वाङ्गं परिकल्प्य वै ।
मृतवत् सर्वकर्माणि कारयेत् तु विचक्षणः ॥ ९-२१ ॥
आकृतेर्दहनं प्रोक्ता दहनस्य विधिं शृणु ।
शवशुद्धिं पुराकृत्वा भस्मस्नानमतः परम् ॥ ९-२२ ॥
सिकते स्थण्डिलङ्कृत्वा स्वप्रमाणेन देशिकः ।
दर्भैरुपरिविन्यस्य प्रेतं तत्रोपविन्यसेत् ॥ ९-२३ ॥
बध्वापादौ च हस्तौ च रङ्गमाल्यैरलङ्कृतम् ।
ध्यात्वा शिवतनुं पूर्वं ब्रह्माङ्गाकृति विग्रहः ॥ ९-२४ ॥
कर्णमन्त्रञ्जपं कृत्वा बीजमुख्यन्तु मन्त्रतः ।
स्नात्वा चम्यविधानेन वामे तदुपवीतकम् ॥ ९-२५ ॥
सपिण्डैर्बान्धवैर्वापि संस्नाय्येवं शिवाग्निकम् ।
चतुरश्रमलङ्कृत्वा खनित्वा कीलकत्रयम् ॥ ९-२६ ॥
तेषामूर्ध्वे तथा पात्रं न्यस्त्वाधसुषकं बुधः ।
तस्याधश्चाग्निमुद्दीप्य तु षकाग्नौ यथा विधि ॥ ९-२७ ॥
शिवाग्निं ध्याययेत् तत्र गन्धाद्यैश्चाग्निपूजनम् ।
निधाय शुद्धदेशे तु कृत्वाश्वास परीक्षणम् ॥ ९-२८ ॥
हृन्नासिकर्ण देशेषु स्पर्शयित्वा क्रमात् बुधः ।
हृदयेन तु मन्त्रेण श्वासंसंशोध्यमन्त्रवित् ॥ ९-२९ ॥
अघोरेण तदुथाप्य शशाने चोपरोप्यते ।
यावत् प्रेतस्य चायामं तावत् भूमिन्तु खातयेत् ॥ ९-३० ॥
अरतिमात्रमर्धं वा तिलाक्षत कुशोदकैः ।
वामदेवेन सम्प्रोक्ष्य स्नात्वाकोणेषु कीलकान् ॥ ९-३१ ॥
सूत्रैरावेष्ट्य परितः काष्ठन्तत्रैव निक्षिपेत् ।
प्रेतस्य दक्षिणे भागे शिवाग्निं पूर्ववत् बुधः ॥ ९-३२ ॥
हृदयेन शतं हुत्वा तन्नाम्ना तु शताहुतिः ।
होमशेषं घृते नैव चरुक्षीराक्षतादिभिः ॥ ९-३३ ॥
नाभि हृद्वक्त्रदेशेषु हृदयेन विनिक्षिपेत् ।
इन्धनोपरि विन्यस्य दक्षिणे तु शिरस्ततः ॥ ९-३४ ॥
दत्वाहिरण्यशकलं नवद्वारेषु बुद्धिमान् ।
तदास्य चक्षुषी कर्णौ नासिद्वारौ गुहसथा ॥ ९-३५ ॥
लिङ्गञ्चेति नवद्वारं हृदयेन निधापयेत् ।
क्षीरतण्डुलसम्मिश्रं दत्वा वामेन चास्यके ॥ ९-३६ ॥
छेदयित्वा ततः पाशमघोरास्त्रेण मन्त्रवित् ।
स्रग्वासञ्च ततः कुर्यात् सपिण्डैर्भ्रातृभिस्तथा ॥ ९-३७ ॥
प्रदक्षिणत्रयं कृत्वा वेलाग्रेणैव बुद्धिमान् ।
जलधारा समायुक्तं वह्निस्थ नवमृत्घटम् ॥ ९-३८ ॥
प्रदक्षिणवशाद्वारमस्त्रमन्त्रेण देशिकः ।
प्रदक्षिणत्रयङ्कृत्वा वामपार्श्वे निधाय वै ॥ ९-३९ ॥
ततः कपालतोयैश्च प्राणस्थानेषु योजयेत् ।
मूर्धादिपादपर्यन्त माज्यालेपं सुशोभितम् ॥ ९-४० ॥
पादद्वयञ्च संस्पृश्य स्मृत्वागौ तु हविष्यवत् ।
अघोरेणाग्नि निक्षिप्य शिरस्थाने शिवं स्मरेत् ॥ ९-४१ ॥
नद्यां वापि तटाके वा सुस्नात्वा भारकैः सह ।
पञ्चगव्यं घृतं पीत्वा मूलमन्त्रं शतञ्जपेत् ॥ ९-४२ ॥
यथा शक्त्याधनं दत्वा ब्राह्मणानां दरिद्रिणाम् ।
तीर्त्थं गत्वा यथा न्यायं स्नापयित्वा सपिण्डकैः ॥ ९-४३ ॥
तिलोदकन्तु तातव्यं तस्य तन्नामपूर्वकम् ।
दहनस्य विधिः प्रोक्ता ब्रह्मचर्यादिषु क्रमात् ॥ ९-४४ ॥
दहनन्तु न कुर्वीत यतीनाञ्चावटाग्निकम् ।
संवाह्य शिबिकाद्येषु तूर्यशब्दैर्महारवैः ॥ ९-४५ ॥
सर्वमङ्गलकर्माणि कारयेत् तु विचक्षणः ।
खात्वादण्डप्रमाणेन प्राङ्मुखं तत्र पूर्ववत् ॥ ९-४६ ॥
स्नानं तत्र न कुर्वीत नास्त्ये वा शौचं मन्त्रिणः ।
बलिकर्मणि कर्तव्यमेकोद्दिष्टाधिकं विना ॥ ९-४७ ॥
समासाद्दहनं प्रोक्तं पितृयज्ञविधिं शृणु ।
इति दहनविधिपटलोनवमः ॥ ९ ॥