बलिपीठविधिं वक्ष्ये शृणुध्वं तत्प्रभञ्जन ।
भद्रं क्षुद्रं द्विधा प्रोक्तं क्षुद्रमेवाल्पपीठकम् ॥ १ ॥
भद्रं प्रोक्तं महापीठं लिङ्गं त्रैय्येकरूपकम् ।
एतयोः क्षुद्रपीठानां लक्षणं वक्ष्यतेऽधुना ॥ २ ॥
शिवलिङ्गस्य पीठायस्तुङ्गतारनवांशके ।
सप्तांशमुत्तमं प्रोक्तं पञ्चांशमध्यमं स्मृतम् ॥ ३ ॥
प्। ३१३)
त्रिभागं कन्यसङ्ख्यातं क्षुद्रपीठस्य विस्तरम् ।
तद्विस्तारचतुर्भागे एकैकं पीठतुङ्गकम् ॥ ४ ॥
मानाङ्गुलवशद्वाधख्यष्टरसमन्त्रकम् ।
आर्त्तोसेधांशमानेन पञ्चभागे कृते * * ॥ ५ ॥
एकेन कर्णिकां कुर्यात् दधावान्यविधानतः ॥ ६ ॥
अशेषं फल्लपद्माभं कारयेन् मानकोविदः ।
मात्रपीठ प्रा * * न्तु अयुक्तं वा सयुक्तकम् ॥ ७ ॥
अयुक्तं पूर्ववत्प्रोक्तं सयुक्तं पीठपङ्कजम् ।
चतुषडङ्गुलं वापि सप्तपीठविशालकम् ॥ ८ ॥
उत्तुङ्गलक्षणाद्यादि पूर्ववत् परिकीर्तितम् ।
तत्तदन्तरमानं तु एकाङ्गलवशास्मृतम् ॥ ९ ॥
भद्रपीठविधिप्रोक्तं परिवारविधिं पुरा ।
एतत्सर्वं समापाद्य प्रतिष्ठाविधिमाचरेत् ॥ १० ॥
द्वारे पीठप्रतिष्ठा च प्रथमे च द्वितीयके ।
भद्रपीठप्रतिष्ठा च समतन्त्रे च कारयेत् ॥ ११ ॥
पृथक्तन्त्रेण वा कुर्याच्चतुरङ्गं विधानतः ।
एकाचार्येण कर्तव्यमेकस्मिन्नेककालके ॥ १२ ॥
अङ्कुरं वास्तुयागादि समतन्त्रकमाचरेत् ।
प्रासादपूर्वदिग्भागे मण्डपं विधिनाचरेत् ॥ १३ ॥
प्। ३१४)
तन्मध्ये वेदिकां कुर्याद्धस्तमात्रप्रमाणतः ।
रुद्रवेदिति सा प्रोक्ता तत्तारत्रैकतुङ्गकम् ॥ १४ ॥
तत्पूर्वादि चतुर्दिक्षु विधिवेदी प्रकल्पयेत् ।
अनेन वा समं कुर्यात् तद्विधानप्रकारतः ॥ १४ ॥
एवमेव प्रकारेण मण्डपं सम्यगाचरेत् ।
नवाहे वाथ पञ्चाहे त्रियाहेऽङ्कुरमाचरेत् ॥ १६ ॥
जीर्णपीठपरित्यागं कृत्वाथास्थापयेन्नवम् ।
तज्जिर्णं तु त्रिधा प्रोक्तं स्पुटतश्चिन्नभिन्नकम् ॥ १७ ॥
भद्रपीठं विशेषेण महाङ्गोपाङ्गसंयुतम् ।
उपानजगति चाथ कुमुदं कण्ठपट्टिका ॥ १८ ॥
पद्मं च कर्णिका चाध महाङ्गमिति कीर्तितम् ।
दलोपदलनास्यादि उपाङ्गमिति कीर्तितम् ॥ १९ ॥
वर्जयेत् तु महाङ्गेषु न त्याज्यं चेत्प्रभञ्जन ।
क्षुद्रपीठादि सर्वेषु विहीने ताश्चवर्जयेत् ॥ २० ॥
तस्योद्धारं क्रमं वक्ष्ये पीठदक्षिणमण्डले ।
सङ्कल्प्यासनमावाह्य पूजामन्त्रं समाचरेत् ॥ २१ ॥
तत्पूर्वे स्थण्डिलं कृत्वा शालिभिः मण्डलैः शुभैः ।
तन्मध्ये पद्ममालिख्य साष्टपत्रसकर्णिकम् ॥ २२ ॥
द्रोणं पूरितघटान् तन्मध्ये विन्यसेद् बुधः ।
आवाह्य पीठाद् देवाश्च कुम्भमध्ये तु विन्यसेत् ॥ २३ ॥
प्। ३१५)
निवेद्यादि समाप्याथ चाग्निकार्योक्तमार्गतः ।
आधानादिविवाहान्तं कृत्वा मधुघृतेरपि ॥ २४ ॥
दूर्वाभिः तण्डुलैस्तत् तद् देवतामन्त्रमुच्चरन् ।
शतमर्धं तदर्धं वा होमयेत् तु पृथक् पृथक् ॥ २५ ॥
क्षुरिका बीजमुख्येन पूर्णाहुति समाचरेत् ।
जयादिरभ्याधानां च क्रमाद्रष्ट्रभृतं हुनेत् ॥ २६ ॥
अग्निस्थं मण्डलस्थं च कुण्डमध्ये समापयेत् ।
भूतले निखनेतांश्च समुद्रेष्वथवा नयेत् ॥ २७ ॥
जीर्णपीठादि सभूतम् अस्मि चेति तमाचरेत् ।
पीठशुद्धिं ततः कृत्वा पञ्चमृद्गव्य बिल्वकैः ॥ २८ ॥
भद्रपीठो विशेषोऽस्तिस्तदग्रे स्थित दर्पणेः ।
धाराभिषेचनं कुर्याच्छुद्धै रुद्धैति मन्त्रतः ॥ २९ ॥
वास्तुहोमं बलिं चाथ मण्डपार्चां पुरा चरेत् ।
रक्षाबन्धं ततः कृत्वा भद्रपीठोर्ध्व कर्णिके ॥ ३० ॥
अन्येषामेव पीठानां कृतं वा तद्विना चरेत् ।
वेद्यास्थ स्थण्डिलं कुर्यादष्टद्रोणेन शालिना ॥ ३१ ॥
तदर्धैस्तण्डुलैर्युक्तं तदर्धं तिलसंयुतम् ।
लाजैः पुष्पैः तिलैः दर्भैविकीर्णै समलङ्कृतम् ॥ ३२ ॥
तत्पूर्वे वेदिकुम्भेषु दक्षिणोत्तरमध्यतः ।
नन्दिनं च महाकालं वृषभं पूजयेत् क्रमात् ॥ ३३ ॥
प्। ३१६)
ततो दक्षिण सम्भूते वेदिकुम्भेषु सर्वतः ।
दुर्गामन्स्त्रश्च विघ्नेशं वरस्कन्दं च वधावम् ॥ ३४ ॥
चण्डेशमऽग्न्यादि शान्तमग्रे भूतेशमध्य च ।
प्रदिचि वेदिकुम्भेषु धरिषं भुजगेश्वरम् ॥ ३५ ॥
धर्मदेववमामेव चत्वाम्मध्येत्वनुक्रमात् ।
उदीचिवेदिकुम्भेषु इन्द्रं वैश्वानरं यमम् ॥ ३६ ॥
निरुतिं पाशिपध्विन्दुवटुकाख्यं महेश्वरम् ।
विष्णुं पीतामहञ्चापि पूर्वदारभ्य पूजयेत् ॥ ३७ ॥
तन्मध्ये वेदिकुम्भेषु आमोदं च प्रमोदकम् ।
सुमुखं दुर्मुखं चाथ अविघ्नं विघ्ननायकम् ॥ ३८ ॥
पूर्वदक्षिणपाशिन्दु रुद्रदिक्कर्णिकोध्वतः ।
आसनैः मूर्तिमूलाद्यैः संयुक्तां सम्यगार्चयेत् ॥ ३९ ॥
तत् तद् वेद्युत्तरे देशे क्षुद्रपीठादि वासनम् ।
भद्रपीठे विशेषोस्ति तस्धाने चाधिवासयेत् ॥ ४० ॥
वेदपारयणं कुर्यात् कुम्भस्थापनपूर्वकम् ।
अग्न्याधानादिकं सर्वमग्निकार्योक्तमाचरेत् ॥ ४१ ॥
समिधाज्यचरूलाजान् सर्षपांश्च यवातिलान् ।
तत्तमूलषडङ्गैश्च पवमानैः स्त्र्यम्बकैः ॥ ४२ ॥
स्पृष्ट्वा तु जुहुयात् तत्र मूलमन्त्रमनुस्मरन् ।
एवं जागरणं रात्रौ प्रभाते स्नानमाचरेत् ॥ ४३ ॥
प्। ३१७)
तोरणादि घटान् सर्वान् अर्चयेद् गन्धपुष्पकैः ।
क्षुद्रपीठप्रतिष्ठाया स्थानं वक्ष्यामि तच्छृणु ॥ ४४ ॥
प्रासादमध्यमाशृत्य चान्तर्मण्डलमध्यतः ।
दुर्गादि चण्डपीठान्तमग्न्यादीशान्तमर्चयेत् ॥ ४५ ॥
अग्ने वृषस्थलं यत्र तत्र तत्पीठमाचरेत् ।
देशकः तत्पृष्ठे भूतनाथस्य पीठं दत्वा प्रमाणतः ॥ ४६ ॥
द्वारं प्रति विशेषेण द्वारेशं पीठदेशकम् ।
अन्तर्मण्डलमात्रं स्याधर्मेशस्य वृषामृतः ॥ ४७ ॥
इन्द्रपीठं मुखायामे भद्रपीठोभ्रमानतः ।
तस्धानसीमसम्बन्धम् अन्तर्मण्डलमानतः ॥ ४८ ॥
अग्न्यादि स्थापयेत् सप्तदिक्षु सोमेशमध्यतः ।
नैरुते दण्डमानेन विष्णुपीठं प्रतिष्ठयेत् ॥ ४९ ॥
ऐशान्यां हस्तमानेन ब्रह्मपीठं प्रतिष्ठयेत् ।
द्वितिर्यवरणे पीठोस्वेवमेवं प्रकल्पयेत् ॥ ५० ॥
भद्रपीठप्रतिष्ठा तु प्रोक्त प्राकारलक्षणम् ।
आचार्यं पूजयेत् पश्चाद् वस्त्रहेमाङ्गुलियकैः ॥ ५१ ॥
अध्येत्रं परिचारांश्च यथावित्तानुसारतः ।
पर्यष्टिनोत्तरियाद्यैरुष्णिषैर्मण्डितेन च ॥ ५२ ॥
पूर्वे तु स्थापितघटान्सर्वतोद्य समन्वितम् ।
शिरसा वाहयित्वाथ कृत्वा धामप्रदषिणम् ॥ ५३ ॥
प्। ३१८)
तत् तन् मूलसमुच्चार्य तत् तत्पीठेऽभिषिच्य च ।
भद्रपीठो विशेषोऽस्ति मन्त्रन्यासं समाचरेत् ॥ ५४ ॥
गोपुरस्य विधिं वक्ष्ये शृणुध्वं तत्प्रभञ्जन ।
अन्तर्मण्डलमारभ्य मर्याद्याद्यान्तसलके ॥ ५५ ॥
शोभार्थ रक्षरार्थं च द्वारशालिदिमं चरेत् ।
द्वारशाला द्वारशोभा द्वारप्रासादहर्म्यकम् ॥ ५६ ॥
द्वारगोपुरमित्येते पञ्चधा परिकीर्तितम् ।
द्वादशालादिहर्म्यन्तं शोभार्थरक्षणार्थकम् ॥ ५७ ॥
किञ्चिद् भेदं विशेषेण महागोपुर * * ते ।
एकादि त्रितलान्तं च स्नानार्थं सम्प्रकल्पयेत् ॥ ५८ ॥
युगादि सप्तपर्यन्तं वस्त्रमाभरणाय च ।
अष्टादि पञ्क्तिपर्यन्तं शयनार्थं प्रकल्पयेत् ॥ ५९ ॥
रुद्रादि त्रयोदशान्तं गौसभार्षादि कल्पयेत् ।
त्रितालादिषु भूम्यान्तं द्वारप्रासादमाचरेत् ॥ ६० ॥
षट् तालदष्टपर्यन्तं द्वारहर्म्यं प्रकल्पयेत् ।
कलाभूम्यवसानं च महागोपुरमिष्यते ॥ ६१ ॥
अथवा सर्वसालेषु मुनि सङ्ख्यतलं भवेत् ।
सलानमपि सर्वासां मित्येवं परिकल्पयेत् ॥ ६२ ॥
उपपीठसमायुक्तं केवलं वामसूकरम् ।
उपपीठसमायुक्तं पञ्चांशं तु विभाजिते ॥ ६३ ॥
प्। ३१९)
अधिष्ठानं शिवांशं तु द्व्यंशं वा चरणायतम् ।
एकांशप्रस्तरोत्सेधम् अधिष्ठानमुभांशकेत् ॥ ६४ ॥
उपपीठक्रमेणैव कुम्भपीठ प्रकल्पयेत् ।
अश्रमायाम उत्सेधं विस्तारात् सम्प्रवक्ष्यते ॥ ६५ ॥
मूलहर्म्यविशालं तु चतुर्गुणमुदाहृदम् ।
पञ्चषड्भागमानं तु गोपुरं सम्प्रकल्पयेत् ॥ ६६ ॥
विस्तारमष्टधा कृत्वा द्वादशांशं दशांशकम् ।
शिवांशं रोपयेद् धीमान्नेकांश रहितं क्रमात् ॥ ६७ ॥
पञ्चषट्सप्तभागस्तु गुणितास्सम्प्रकीर्तितम् ।
शालादिगोपुरान्तं च विस्तारमिह कथ्यते ॥ ६८ ॥
प्रासादमानमेवं हि हस्तामानं शृणु क्रमात् ।
पञ्चहस्तं समारभ्य द्विद्विहस्तविवर्धनात् ॥ ६९ ॥
यथा श्रद्धानुसारेण कल्पयेत् तु विचक्षणः ।
पञ्चधा गोपुरे कार्यं क्रमेण विनिवेशयेत् ॥ ७० ॥
सप्तहस्तसमारभ्य द्वेकहस्तविवर्धनात् ।
हस्त सप्तति यवच्च यथामानं प्रकल्पयेत् ॥ ७१ ॥
नवहस्तं समारभ्य द्विद्विहस्तविवर्धनात् ।
अशितिद्वयहस्तान्तं पञ्चधा परिकल्पयेत् ॥ ७२ ॥
रुद्रहस्तं समारभ्य त्वशित्यन्तं प्रकल्पयेत् ।
विस्तारमेवमाख्यातं मायामं मधुना शृणु ॥ ७३ ॥
प्। ३२०)
सार्धपादं सपादं वा सत्रिपादमथापि वा ।
द्विगुणं द्विगुणार्धं च त्वयामं कल्पयेद् बुधः ॥ ७४ ॥
अस्तं त्रिपादमर्धं वा वृद्धिहानिं च कारयेत् ।
आयादि शोभनार्थं च विस्तारे तु विशेषतः ॥ ७५ ॥
पद्बाह्ये पदमध्ये तु पदाभ्यन्तरमेव वा ।
आयादि शुभसंयुक्तं तत्र मानं प्रकल्पयेत् ॥ ७६ ॥
विस्तारात् कल्प्यञ्चोत्सेधं विस्तारं रसथा भजेत् ।
शात्योत्सेधं तु धर्मांशं कल्पयेत् तु विचक्षणः ॥ ७७ ॥
विस्तारे तु नवांशं तु द्वादशांशं तु शोभया ।
त्रिपादाधिकप्रासादं भज्यं द्विगुणमुत्तमम् ॥ ७८ ॥
द्विगुणं द्विगुणार्धं च गोपुरं तु प्रकल्पयेत् ।
उत्तरादिशिखान्तं च वा मस्तकादिं त मथापि वा ॥ ७९ ॥
कुटकोष्ठादि निव्रञ्च मानसूत्राद् बहि क्रमात् ।
प्रासादोक्तपदात् तत्र निवृच्चेशं च कथ्यते ॥ ८० ॥
त्रिभागे द्वयमेवं वा चतुर्भागे द्विभागिकम् ।
सप्तभागे त्रिभागं च सालनिष्क्रान्तमेव हि ॥ ८१ ॥
त्रिहस्तं तु समारभ्य यवद्दशकरान्तकम् ।
द्वारविस्तारमेवं तु क्रमेणैव तु कल्पयेत् ॥ ८२ ॥
सार्धपादं सपादं वा त्रिपादसहितं तु वा ।
द्विगुणं तु तदुत्सेधं द्वारमानं विधीयते ॥ ८३ ॥
प्। ३२१)
द्व्यङ्गुलादि च सप्तान्तं मध्यान्निव्रं प्रकल्पयेत् ।
लिङ्गस्य मध्याद्वामे तु द्वारमध्ये प्रकल्पयेत् ॥ ८४ ॥
द्वादशाङ्गुलमारभ्य पञ्चाशच्च स्मृतं भवेत् ।
त्रिभगेनैकभागं वा पञ्चभागेकमेव वा ॥ ८५ ॥
स्तम्भनिष्क्रान्तमेवं हि अधोदुम्बरमुन्नतम् ।
द्वारस्तम्भप्रमाणेन उपनाद्युत्तरान्तकम् ॥ ८६ ॥
द्वारोच्चं वसुभागं तु वेदाङ्गमुपपीठकम् ।
अधिष्ठानं च द्व्ययंशेन द्व्ययंशतिलपायनम् ॥ ८७ ॥
अष्टनन्दशांशं तु उपपीठं त्रियंशकम् ।
त्रिभागेनैकभागेन अधिष्ठानोच्छ्रयं भवेत् ॥ ८८ ॥
द्वयंशं तलिपायामं प्रथमं च प्रकल्पयेत् ।
उपपीठोदयान्तं च स्थानमानं विधीयते ॥ ८९ ॥
पूर्वे परे च बाले च द्वारस्धम्भं प्रकल्पयेत् ।
पूर्वे कवाटबन्धं स्यादपरे तु विवर्जयेत् ॥ ९० ॥
कवटद्वारयोगं च धामोक्त विधिवत् ततः ।
पङ्क्तित्रयं समारभ्य रुद्रपङ्क्त्यन्तविस्तृतम् ॥ ९१ ॥
पङ्क्तिद्वयं वा चैकं वा पङ्क्तिमानं प्रकल्पयेत् ।
विस्तारे नवभागे तु पञ्चांशं नालगेहकम् ॥ ९२ ॥
शेषं कुड्यविशालं स्यात् तदर्थं वापि कल्पयेत् ।
शेषं तु भित्तिविस्तारमेकभौम प्रकल्पयेत् ॥ ९३ ॥
प्। ३२२)
विस्तारं सप्तभागे तु आयामं च तथा भवेत् ।
त्रयंशं ग्रभगेहं स्यात्पादं भित्तिविशालकम् ॥ ९४ ॥
कर्णकूटं शिवांशस्याच्छलयामं द्वयंशकम् ।
हारान्तरद्वयंशेनविस्तारायाममेव च ॥ ९५ ॥
द्वितालं त्विति विख्यातं त्रितालं त्वधुनोच्यते ।
दशांशं द्विभजेदीर्घं विस्तारं च तथा भवेत् ॥ ९६ ॥
त्रियंशं गर्भगेहं स्याद् देकांशग्रहपिण्डिका ।
आलिन्द्रं द्वेकभागेन हाराव्यासं शिवांशकम् ॥ ९७ ॥
कर्णकूटं शिवांशेन शालादीर्घं त्रियंशकम् ।
एकांशं पञ्चरव्यासमर्धांशं हरयोन्नरम् ॥ ९८ ॥
एवमेव क्रमेणैव द्वितालं पूर्ववद् भवेत् ।
त्रितालं द्वितिविख्यातं चतुर्भुममधशृणु ॥ ९९ ॥
एकादियुगभूम्यन्तं निष्कान्तं भित्तिकं विना ।
द्वितालादि कलान्तं च सार्धकोटि समन्वितम् ॥ १०० ॥
एकांशमर्धमथवा सार्धकोटिविशालकम् ।
मध्यकोष्ठांशसंयुक्तं सार्धकोटि सुभद्रकम् ॥ १०१ ॥
विस्तारे रुद्रभागं तु नालागेह त्रियंशकम् ।
द्वयंशं भित्तिविस्कम्भमंशेना धारिकं भवेत् ॥ १०२ ॥
हाराव्यासमथार्धांशं बाह्ये भित्तिरुदाहृदम् ।
विस्तारं दशधा कृत्वा कर्णकूटविशांशकम् ॥ १०३ ॥
प्। ३२३)
चतुरंशं कोष्ठादिर्घं शेषं हारसपञ्जरम् ।
कर्णकूटांशकं त्यक्त्वा आयामे तु विशेषतः ॥ १०४ ॥
षोडशांश विभज्याथ द्वयंशं पार्श्वकोष्ठकम् ।
शालादीर्घं षडंशं तु अर्धांशेन तु पञ्जरम् ॥ १०५ ॥
शेषं हारान्तरं प्रोक्तम् एवमेव क्रमेण तु ।
त्रियोदशांशं विस्तारे नालं गेहे त्रियंशकम् ॥ १०६ ॥
एकांशे त्रिधपिण्डस्तु अंशेनाण्डानिकं भवेत् ।
हारदीर्घं च मेकांशं बाह्यभित्तिविशालकम् ॥ १०७ ॥
रसभूम्यादि भूम्यन्तं कल्पयेत् कल्पवित्तमम् ।
द्वादशाङ्गुलविस्तारमेकांशं कूटविस्मृतम् ॥ १०८ ॥
पञ्चांशं कोष्ठदीर्घं तु शेषं हारा सपञ्जरम् ।
कर्णकूटांशकं त्यक्त्वा आयामे तु विशेषतः ॥ १०९ ॥
शालायामं तु सप्तांशं शेषं हारासपञ्जरम् ।
रसभूमिरिति ख्यातं सप्तभूमिरथोच्यते ॥ ११० ॥
त्रयोदशांशं कृत्वाथ एकांशं कूटविस्तृतम् ।
शालादीर्घं तु भूतांशं शेषं हारान्तरं भवेत् ॥ १११ ॥
कर्णकूटांशकं त्यक्त्वा आयामे तु विशेषतः ।
त्रयोविंशांशमायामं रसांशं कोष्ठदीर्घिकम् ॥ ११२ ॥
द्वयंशं पार्श्वकोष्ठं च एकांशं चैव पञ्जरम् ।
शेषं हारसमायुक्तं सप्तभूमिमिति स्मृतम् ॥ ११३ ॥
प्। ३२४)
विस्तारं पूर्ववत् कृत्वा एकांशं कर्णकूटकम् ।
शालाशं भूतभागं तु शेषं हार सपञ्जरम् ॥ ११४ ॥
आयामे तु विशेषेण कर्णकूटांशकं त्यजेत् ।
त्रयोविंशतिभागं तु पार्श्वकोष्ठद्वयंशकम् ॥ ११५ ॥
शालायामं तु सप्तांशं सार्धांशपञ्जरं भवेत् ।
एकांशाधिकं कोष्ठं च शेषं हारा सपञ्जरम् ॥ ११६ ॥
कर्णकूटांशकं त्यक्त्वा दीर्घमेवं विधीयते ।
एवं रसादीभूम्यन्तं त्रियंशं गर्भगेहकम् ॥ ११७ ॥
शेषं पूर्ववदुद्यष्टं नवभूम्यन्तमुच्यते ।
पञ्जरम् ॥ ११८ ॥
शेषं हारान्तरं प्रोक्तं नवभूमिरिति स्मृतम् ।
विस्तरे सप्तदाशांशम् एकांशं कूटविस्तृतम् ॥ ११९ ॥
सप्तांशं कोष्ठदीर्घं स्याच्छेषं हारा सपञ्जरम् ।
द्वात्रिंशदीर्घमेवं तु द्वयंशं पार्श्वकोष्ठकम् ॥ १२० ॥
दशांशं कोष्ठमेवं तु अर्धांशेनैव पञ्जरम् ।
शेषं हारान्तरं प्रोक्तं दशभौमं प्रकल्पयेत् ॥ १२१ ॥
विस्तारे तु चतुर्विंशदेकांशं कर्णकूटकम् ।
द्वयंशं पार्श्वकोष्ठं च रसांशं कोष्ठदैर्घ्यकम् ॥ १२२ ॥
अर्धांशं पञ्जरं व्यासं शेषहारान्तरमतम् ।
दीर्घमेवं प्रकर्तव्यं कर्णकूटांशकं विना ॥ १२३ ॥
प्। ३२५)
आयामे च द्वयंशं तु अष्टांशं कोष्ठमायतम् ।
पक्षांशं पार्श्वकोष्ठं च पञ्जरं तु त्रिपादकम् ॥ १२४ ॥
शेषं हारान्तरं प्रोक्तं रुद्रभूमिरिति स्मृतम् ।
एकमर्धं त्रिपादं वा पञ्जरस्य तु दीर्घकम् ॥ १२५ ॥
शेषं हारान्तरं प्रोक्तं कल्पये तु यथाविधिः ।
त्रिसप्तति विभागं तु एकांशं कर्णकूटकम् ॥ १२६ ॥
युगांशं पार्श्वकोष्ठं च दशांशं मध्यकोष्ठकम् ।
अर्धांशं पञ्जरं प्रोक्तं शेषं हारान्तरं स्मृतम् ॥ १२७ ॥
अष्टत्रिंशांशमायामं द्वयंशं पार्श्वकोष्ठकम् ।
शालायामं तु भान्वाशनन्दाशं पञ्जरं भवेत् ॥ १२८ ॥
शेषहारासमं प्रोक्तं कर्कभूमिरिति स्मृतम् ।
त्रीं विंशदंशेन विस्तारम् एकांशं कूटविस्तरम् ॥ १२९ ॥
द्वयांयाशं पार्श्वकोष्ठं च दशांशाङ्कोष्ठमेव च ।
एकांशपञ्जरं प्रोक्तं त्रयोदशतलं क्रमात् ॥ १३० ॥
द्वाविंशतिश्च विस्तारम् एकांशं कूटविस्तरम् ।
शालादीर्घं तु रुद्रांशं पार्श्वकोष्ठद्वयंशकम् ॥ १३१ ॥
पञ्चरर्थेन कर्तव्यशेषं हारा समं भवेत् ।
चत्वार्यंशं विभज्याथ अर्कांशं कोष्ठमेव च ॥ १३२ ॥
द्वयंशं पार्श्वकोष्ठं च अर्धांशेन तु पूजनम् ।
शेषं हारान्तरं चैव चतुर्दशतलं मतम् ॥ १३३ ॥
प्। ३२६)
विस्तारं विशदंशं तु एकांशं कर्णकूटकम् ।
नन्दांशं कूटमेवं तु पार्श्वकोष्ठद्वयंशकम् ॥ १३४ ॥
अर्धांशं पञ्जरं प्रोक्तं शेषं हारान्तरं तमम् ।
आयामे तु विशेषेण पञ्चाशद्भागमेवं हि ॥ १३५ ॥
विंशद्भागं च कोष्ठं च द्वयंशं पार्श्वकोष्ठकम् ।
त्रिपादं पञ्जरं प्रोक्तं शेषं हारान्तरं क्रमात् ॥ १३६ ॥
एकोनत्रिंश विस्तारम् एकांशं कूटविस्तरम् ।
पार्श्वकोष्ठद्वयंशं च दशांशं मध्यकोष्ठकम् ॥ १३७ ॥
एकांशं पञ्जरं प्रोक्तं शेषं हारान्तरस्मृतम् ।
षष्ठ्यंशं विभजेत् तत्रात्रैदशं मध्यकोष्ठकम् ॥ १३८ ॥
द्वयशं पार्श्वकोष्ठं च एकांशं पञ्जरं भवेत् ।
शेषं हारान्तरं प्रोक्तं र्दन्तिमानमिदं परम् ॥ १३९ ॥
प्रस्थरे पञ्चभूम्यादि वेशनं च ततः शृणु ।
सुभद्रं वा विभद्रं वा पस्थरम कल्पयेद् बुधः ॥ १४० ॥
कण्यकूटादिशालानां भद्रमेवं विधीयते ।
गण्डमानमधोवक्ष्ये शृणुध्वं तत्प्रभञ्जनम् ॥ १४१ ॥
उक्तारादिशिखान्तं च भूमिभागं च कल्पयेत् ।
सार्धांशं तु कपोतोच्चं मेकांशं गलमेव च ॥ १४२ ॥
पादोनत्रंशशिखरे शिखमानं तु शेषकम् ।
एवमेव क्रमेणैवा एकभौममिति स्मृतम् ॥ १४३ ॥
प्। ३२७)
उत्तरादि शिखान्तं च नन्दभागमिति स्मृतम् ।
एकांश पञ्चमानं तु सार्धपक्षंशकं घटम् ॥ १४४ ॥
शिखशेषं प्रकर्तव्यं द्वितलं च यथा क्रमम् ।
उत्तरादि शिखान्तं च त्रयोदशांशमेव च ॥ १४५ ॥
मञ्चं सार्धांशमानं च सार्धद्व्यंशांशमघ्रिकम् ।
प्रस्तरोच्चं सपादाशं द्वयंशं पादमेव च ॥ १४६ ॥
कपोतोच्चं त्वें कपादं तत्समं गलमेव च ।
सार्धपक्षं शकं प्रोक्तं शेषं घ्युदयं स्मृतम् ॥ १४७ ॥
उत्तरादि शिखान्तं च रन्द्रभाग विभाजिते ।
पञ्चमानं सपादांशं द्वयंशं चरणायतम् ॥ १४८ ॥
कपोतोच्चं शिवांशं च सार्धपक्षांशकं शिरः ।
शेषं स्तूप्यदयं प्रोक्ता द्वितलं ज्वीति विद्यते ॥ १४९ ॥
उत्तरादि शिखान्तं च त्रयोदश विभाजिते ।
सार्धांश पञ्चमानं स्यात्सार्धद्व्यांशाङ्घ्रि तुङ्गकम् ॥ १५० ॥
कपोतोच्चं सपादांशं पक्षांशं पाददैर्घ्यकम् ।
मञ्चमानं शिवांशं च शश्यम्भं गलमुच्यते ॥ १५१ ॥
शिखरं सार्धपक्षंशं शेषं स्धुप्युदयं भवेत् ।
त्रितलं ह्येवमाख्यातं चतुर्भुमिमध शृणु ॥ १५२ ॥
स्थूप्यात्युत्तरसिद्धान्तं मषादिश विभाजिते ।
मदो न द्वयंशमञ्चोञ्चं पक्षांशं चरणायतम् ॥ १५३ ॥
प्। ३२८)
व्योमांशं मञ्चमानं स्याद्गलं तत्सममुच्यते ।
पादोनत्रिंशशिखरं शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ॥ १५४ ॥
चतुर्भुमिरितिप्रोक्तं बाणभूममध शृणु ।
उत्तरादि शिखान्तं च पञ्चविंशति भागया ॥ १५५ ॥
पक्षांशं मञ्चमानं स्यार्धाग्न्यंशाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
सपादोंशकपोतोच्चं गुणांशं तलिपायतम् ॥ १५६ ॥
सार्धांशं मञ्चमानं स्यात्सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ।
सपादांशकपोतोच्चं पक्षांशं तलिपायतम् ॥ १५७ ॥
कपोतोच्चं सार्धं पादांशगलतत्सममुच्यते ।
युगांशं शिखरोत् तुङ्गं शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ॥ १५८ ॥
पञ्चभूमिमिति प्रोक्तं रसभूममथोच्यते ।
उत्तरादिशिखान्तं च एकत्रिंशांशकं भवेत् ॥ १५९ ॥
सपादद्व्यमञ्चोच्चं युगांशं शरणायतम् ।
पक्षांशं मञ्चमानं तु सार्ध ह्यंशं घ्रितुङ्गकम् ॥ १६० ॥
पादोनद्व्यंशमञ्चोच्चं गुणांशं चराणायतम् ।
सार्थांशमञ्चमानं तु सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ॥ १६१ ॥
सपादांशकपोतोच्चं कलांशं चरणायतम् ।
व्योमाशं मञ्चमानं तु सपादांशं गलोदयम् ॥ १६२ ॥
शिखरं युगभागं तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
रसभूमिमिति प्रोक्तं सप्तभूमिमध शृणु ॥ १६३ ॥
उत्तरादि शिखान्तं च अष्टत्रिंशति भागया ॥ १६३� ॥
प्। ३२९)
सार्थद्वयं मशं चोर्चं सार्धवेदांशमङ्घ्रिकम् ।
सपादद्वयं शमं चोच्चं युगांशं तलिपायतम् ॥ १६४ ॥
पक्षंशम्मञ्च मां तु चार्धाग्न्यंशाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं वेदांशं चरणायतम् ॥ १६५ ॥
पक्षांशप्रस्थरोत्सेधं युगपादादिकं भवेत् ।
स्थाणु त्रिपादमच्चोर्चं मग्न्यर्धं तलिपातकम् ॥ १६६ ॥
सार्धांशं मञ्चमानं तु त्रिंशं पादाधिकं भवेत् ।
सपादांश कपोतोच्चं त्रिभागं गलमुच्यते ॥ १६७ ॥
शिखरे पञ्चभागे तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
सप्तभूमिमिति प्रोक्तं वसुभूमिमधशृणु ॥ १६८ ॥
पञ्चांश द्व्येधमाधिक्यं भागं कृत्वा ग्रहोन्ततम् ।
द्विपादद्वंशमञ्चोर्चं रसार्धं तिलपायतम् ॥ १६९ ॥
सपादद्व्यंशं मञ्चोच्चभूतांशं तलिपायतम् ।
सपादद्व्यंशं चोर्चं वेदार्धं चरणायतम् ॥ १७० ॥
पक्षांशमञ्चमानं तु युगांशं चाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
पादोन द्व्यंशमञ्चोर्चं गुणार्धं चरणायतम् ॥ १७१ ॥
सार्धंशं मञ्चमानं तु द्विगुणं चाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
सपादंश कपोतोच्चं पक्षार्थं चरणायतम् ॥ १७२ ॥
सपादंश कपोतोर्चं गुणांशं गलमुच्यते ।
शिखरे पञ्चभागे तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ॥ १७३ ॥
प्। ३३०)
वसुभौममिति प्रोक्तं नन्दभौममध शृणु ।
उत्तरादि शिखान्तं च षड्यंशं विभजेत् ततः ॥ १७४ ॥
द्विपादद्व्यंशमञ्चोच्चं भूतार्धं चरणायतम् ।
द्विपादद्व्यंशत्कपोतं च पञ्चाशच्चरणोदयम् ॥ १७५ ॥
सपादद्व्यंशमञ्चं तु युगांशं तलिपायतम् ।
द्व्यशं प्रस्थरं चैवमग्न्यर्थं तालिपायतम् ॥ १७६ ॥
त्रिपादांशं कपोतोच्चं गुणांशं चरणायतम् ।
सार्धं शमञ्चमानं तु द्व्यशार्थं शरणायतम् ॥ १७७ ॥
सपादंशकपोतोच्चं द्व्यंशं चरणायतम् ।
अंशप्रस्तरमानं तु त्रियंशं गलमुच्यते ॥ १७८ ॥
शिखरे पञ्चभागे तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
उत्तरादिशिखान्तं च चतुःषष्ट्यंशकं भवेत् ॥ १७९ ॥
सपादत्रिशमञ्चोच्चं कौशिकार्धाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
गुणांशमञ्चमानं तु सार्धभूतांशमङ्घ्रिकम् ॥ १८० ॥
पादोनद्व्यंशमञ्चोर्चं भूतांशं तलिपायतम् ।
कपोतं सार्धपक्षांशं सार्धवेदांशमघ्रिकम् ॥ १८१ ॥
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं वेदांशं चरणायतम् ।
सपादांशं कपोतोच्चं गलं तत्सममुच्यते ॥ १८२ ॥
शिखरे युगभागे तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
दशभूमिमिति प्रोक्तं रुद्रभूमिमध शृणु ॥ १८३ ॥
प्। ३३१)
सप्ततियुगभागं तु उत्तरादिशिखान्तकम् ।
सर्धाग्न्यंशं कपोतोच्चं तलिपं सार्धषट्ककम् ॥ १८४ ॥
सपादात्रयंशमञ्चोच्चं कौशिकांशाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
कपोतोच्चं गुणांशं तु सार्धभूतांशमङ्घ्रितम् ॥ १८५ ॥
पादोन त्रयंशमञ्चोच्चं भूतांशं चरणायतम् ।
कपोतं सार्धपक्षांशं सार्थवेदांशमघ्रिकम् ॥ १८६ ॥
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं वेदांशं चरणायतम् ।
पक्षाशं मञ्चमानं तु सार्धाग्न्य * घ्रितुङ्ग * ॥ १८७ ॥
पादोनद्व्यंशमञ्चोच्चं गुणांशं चरणायतम् ।
सार्धांशं मञ्चमानं तु सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ॥ १८८ ॥
सपादांशं कपोतोच्चं कलांशं चरणायतम् ।
मञ्चमानं सपादांशं गलं तत्सममुच्यते ॥ १८९ ॥
शिखरं वेदभागं तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
रुद्रभूमिमिति प्रोक्तं भानुभूमिमथ शृणु ॥ १९० ॥
पञ्चाधिकमशित्यंशम्मुत्तरादिशिखान्तकम् ।
त्रिपादद्व्यंशमञ्चोच्चं थात्वांशं तलिपायतम् ॥ १९१ ॥
सार्धाग्न्यशं कपोतोच्चं वरणं सार्धषट्ककम् ।
सपादत्र्यंशमञ्चोच्चं षडंशं तलिपायतम् ॥ १९२ ॥
कपोतोच्चं गुणांशं तु सार्धभूतांशमङ्घ्रिकम् ।
पादो न त्र्यंशमञ्चोच्चं भूतांशं तलिपायतम् ॥ १९३ ॥
प्। ३३२)
सार्धपक्षांशमञ्चोच्चं सार्धवेदांशमघ्रिकम् ।
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं वेदांशं चरणायतम् ॥ १९४ ॥
पक्षांशं मञ्चमानं तु सार्धाग्न्यंशाङ्घ्रितुङ्गकम् ।
पादोनद्व्यंशमञ्चोच्चं गुणांशं तलिपायतम् ॥ १९५ ॥
सार्धांशं मञ्चमानं च सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ।
सपादांशं कपोतोच्चं पक्षांशं चरणायतम् ॥ १९६ ॥
मञ्चमानं सपादांशं गलं तत्सममेव च ।
शिखरं वेदभागं तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ॥ १९७ ॥
भानुभूमिमिति प्रोक्तं त्रयोदशतलं शृणु ।
उत्तरादिशिखान्तं च षण्णवत्यंशकं भवेत् ॥ १९८ ॥
युगांशं मञ्चमानं तु सार्धभूतांशमङ्घ्रिकम् ।
त्रिपादत्र्यंशमञ्चोच्चं विस्तारं चरणायतम् ॥ १९९ ॥
सार्धाग्न्यंशकपोतोच्चं तलिपं सार्धषट्ककम् ।
सपादं त्र्यंशमञ्चोच्चं षडंशं तलिपायतम् ॥ २०० ॥
गुणांशं मञ्चमानं तु सार्धबूतांशमङ्घ्रिकम् ।
पादोन त्र्यंशमञ्चोच्चं भूतांशं चरणायतम् ॥ २०१ ॥
कपोतं सार्धपक्षांशं सार्धवेदांशमघ्रिकम् ।
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं युगांशं चरणायतम् ॥ २०२ ॥
पादो न द्व्यंशमञ्चोर्चं गुणांशं चरणायतम् ॥ २०३ ॥
प्। ३३३)
सार्धांशं मञ्चमानं च सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ।
सपादादंशमञ्चोच्चं पक्षांशं चरणायतम् ॥ २०४ ॥
शिवांशं मञ्चमानं च सपादांशं गलोदयम् ।
शिखरं युगभागं तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ॥ २०५ ॥
त्रयोदशतलं प्रोक्तं मनुभूमिमथ शृणु ।
उत्तरादि शिखान्तं च अष्टाधिकशताधिकम् ॥ २०६ ॥
सपादयुगमञ्चोच्चं वस्वंशं चरणायतम् ।
वेदांशं मञ्चमानं तु सार्धसप्तांशमङ्घ्रिकम् ॥ २०७ ॥
त्रिपादग्न्यंशमञ्चोच्चं सप्तांशं चरणायतम् ।
सार्धाग्न्यंशं कपोतोर्च्चं तलिपं सार्धषट्ककम् ॥ २०८ ॥
सपादत्र्यंशमञ्चोच्चं षडंशं तलिपायतम् ।
गुणांशमञ्चमानं तु सार्धभूतांशमङ्घ्रिकम् ॥ २०९ ॥
पादोन त्र्यंशमञ्चोच्चं भूतांशं चरणायतम् ।
सार्धपक्षांशकर्मं च सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ॥ २१० ॥
सपादद्व्यंशमञ्चोच्चं वेदांशं चरणायतम् ।
पादो न द्व्यंशमञ्चाच्चं गुणांशं तलिपायतम् ।
सार्धांशं मञ्चमानं तु सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ॥ २१२ ॥
स * * * * * * * * * शं चरणायतम् ।
श * शमञ्चमानं तु गलं तत्सममेव च ॥ २१३ ॥
प्। ३३४)
शिखरं वेदभागं तु शेषं स्थूप्यादयं भवेत् ।
मन्मभूमिति प्रोक्तं तिथिभौममध शृणु ॥ २१४ ॥
एकविंश शतान्तं तु * * * * * * * * ।
पञ्चमानं युगांशं तु सार्धपक्षांशमघ्रिकम् ॥ २१५ ॥
सपादयुगमञ्चोच्चं वस्वंशं तलिपायतम् ।
युगांशमञ्चमानं तु सार्धसप्तमशङ्घ्रिकम् ॥ २१६ ॥
त्रिपादाग्न्यंशम * * * * * शरणायतम् ।
सार्धाग्न्यंश कपोतोच्चं तलिपं सार्धषट्ककम् ॥ २१७ ॥
सपादात्रयंशकं चोच्चं षडंशं तिलपायतम् ।
गुणांशमञ्चमानं तु * * * * * मघ्रिकम् ॥ २१८ ॥
पादोन त्र्यंशमञ्चोच्चं भूतांशं चरणायुतम् ॥ २१८� ॥
अपूर्णः