३६

अतः परं प्रवक्ष्यामि अभिषेकार्चनं परम् ।
धर्मार्थं काममोक्षार्थं शान्तिकं पौष्टिकं तथा ॥ १ ॥

प्। १८४)

आयुः श्रीमृत्युविजयं व्याधिनाशं रिपुक्षयम् ।
ग्रामवृद्धिकरं प्रोक्तं सर्वोपहति नश्यति ॥ २ ॥

अङ्कुरार्पणपूर्वं तु सप्ताहं चैव पञ्चधा ।
त्रियहं भौवनं प्रोक्तम् आदिशैव प्रशस्यते ॥ ३ ॥

रोहिण्यानि च सुयुक्तं पुष्ये वैष्णवमुच्यते ।
आदित्यहस्तमित्युक्तमष्टम्यं तु चतुर्दशि ॥ ४ ॥

दर्शयी पौर्णमास्यायां मासान्तेन विशेषतः ।
नवाहमुत्तमं प्रोक्तं सप्ताहं मध्यमं भवेत् ॥ ५ ॥

पञ्चाहं शान्तिकं प्रोक्तं त्रियाहं तु शिव प्रियम् ।
एकाहं रोगनाशार्थम् एवं ज्ञात्वा तु बुद्धिमान् ॥ ६ ॥

पूर्वरात्रौ तु कर्तव्यं निर्वाणं दीपमाचरेत् ।
क्षीराभिषेकं कृत्वा तु तस्मात् कौतुक बन्धनम् ॥ ७ ॥

पयप्रस्तं तु नैवेद्यं पायसं तु प्रशस्यते ।
प्रातस्नात्वा शुचिर्भूत्वा देशिकं शिष्यमेव च ॥ ८ ॥

गोमयालेपनं कृत्वा पुण्याहं प्रोक्षणं तथा ।
जलभाण्डवर्धनीकुम्भान् कलशं पुष्पपात्रकम् ॥ ९ ॥

पाद्याचमन पात्रं च अभिषेक घटानपि ।
पाटालिसदृशाकारं सर्वलक्षणसंयुतम् ॥ १० ॥

सर्वपात्रं ततः कृत्वा क्षालयेदस्त्रमन्त्रतः ।
दर्भासनोपरि स्थित्वा कवचेनावकुण्ठयेत् ॥ ११ ॥

प्। १८५)

निरीक्ष हृदयेनैव प्रोक्षयेत् पुरुषेण तु ।
ताडनं हुं फट्डतेन स्पट्नं सद्यमन्त्रकैः ॥ १२ ॥

उन्मिलनं नेत्रमन्त्रे मण्डपस्योत्तरस्थितम् ।
वस्त्रपूतेन तोयेन जलभाण्डेषु सङ्ग्रहेत् ॥ १३ ॥

उदयादेव कर्तव्यं रात्रान्तेव जलं ग्रहेत् ।
एलालवुङ्गकर्पूरं गन्धं पुष्पं जलं ग्रहेत् ॥ १४ ॥

पञ्चाङ्गभूषणोपेतो देशिको मूर्तिपैस्सह ।
अङ्गन्यासकरन्यासन्तर्यागं समाचरेत् ॥ १५ ॥

प्राणप्रकृष्टे योगेन ज्ञात्वा सर्वं समाचरेत् ।
कुम्भाश्च वर्धनीं चैव तन्तुनावेषयेत् ततः ॥ १६ ॥

यन्त्रयो यद्वमन्त्रेण तत् तन् मन्त्रेण देशिकः ।
रत्नजं हस्तिमांस च रोमनाडि च तन्तुना ॥ १७ ॥

स्नपनं पञ्चगव्येन पञ्चामृतं तु स्थापयेत् ।
स्नपनमण्डपे मध्ये शालिभिस्तण्डिलं कुरु ॥ १८ ॥

प्राक्सूत्रं वसुसूत्रं स्यादुदक् सूत्रं तथैव च ।
सूत्रात् सूत्रन्तरं तालं मध्ये नवपदं गृहेत् ॥ १९ ॥

अभितस्तस्य बाह्ये तु पादमेकं परित्यजेत् ।
वसुद्वारसमायुक्तं त्यजेद् गोमयवारिणा ॥ २० ॥

द्विभारं चैकभारं वा शालिभिस्तण्डिलं कुरु ।
शाल्यार्थतण्डुलं प्रोक्तं तस्यार्थं तु तिलं तथा ॥ २१ ॥

प्। १८६)

युगद्रोणशालभिर्वा तिलतण्डुलशालिभिः ।
सूत्रतारे तु कर्तव्यं दर्भे पुष्पै परिस्तरेत् ॥ २२ ॥

नवाष्टभूतवेदाग्नि शक्तिदर्भै प्रशस्यते ।
पूर्वाग्रं चोत्तराग्रं च पदं प्रतिपदं प्रति ॥ २३ ॥

मध्यमे शिवकुम्भं तु विधिमध्ये तु वर्द्धनी ।
पाद्यमाचमनं चार्घ्यं कस्तुरिगन्धतैलकम् ॥ २४ ॥

निवारं कुङ्कुमं चैव तिलमाजिमुरं तथा ।
प्रथमावरणे चैव कलशं चाष्टदिक्षु च ॥ २५ ॥

द्वितीयावरणे चैव घटान्षोडश कल्पयेत् ।
मधुकां क्षमाङ्गुलं चैव उशिरं चन्दनं तथा ॥ २६ ॥

तक्कोलं सर्वगन्धं च जातिचम्पकमेव च ।
कल्हारशतपत्रं च मालतिद्रोणमेव च ॥ २७ ॥

लाजं च त्रिफलं चैव नालिकेरं तथैव च ।
कदलि पनसं चैव वैरवं सर्षपं तथा ॥ २८ ॥

गोरचन्दनबिल्वं च पञ्चविंशतिसङ्ख्यया ।
ब्रह्माविष्णुहरं चैव हृषिकेशस्तथैव च ॥ २९ ॥

सूर्यसोममहासेन शर्वरद्रो ज्वरेश्वरः ।
प्रथमावरणे चैव देवपाणिस्थलं न्यसेत् ॥ ३० ॥

द्वितीयवर्णदेवस्य कृत्वा देवं पितामहम् ।
इन्द्रादिलोकपालंश्च सोमाङ्गारबृहस्पति ॥ ३१ ॥

प्। १८७)

पीठलं मनुजश्चैव ब्रह्माविष्णुरिषिस्तथा ।
वसिष्ठं काश्यपं चैव मुनिभि षोडशो भवेत् ॥ ३२ ॥

सप्तपाणितले न्यस्य स्नपनं कल्पयेद् बुधः ।
दर्भैरेकादशैश्चैव देशिके हस्तकूर्चकम् ॥ ३३ ॥

अवेदाङ्गुलं चैव ग्रन्धि व्योमाङ्गुलं भवेत् ।
वर्धनीं च नवग्रन्धिं विस्तारं तालमात्रकैः ॥ ३४ ॥

भूताग्रद्वादशाङ्गुल्यां सर्वैश्च कलशेरः * ।
पुष्पगन्धै समभ्यर्च्य स्वस्वमन्त्राभिधानकम् ॥ ३५ ॥

प्रत्येकं नववस्त्रेण स्नपनं कारयेत् ततः ।
तस्य पश्चिमदिग्भागे पञ्चगव्यं तु विन्यसेत् ॥ ३६ ॥

स्थण्डिलं शालिभिः कुर्यान्नवकोष्ठानि विन्यसेत् ।
त्रिपादि पञ्चकोष्ठानि मध्ये पूर्वेध दक्षिणे ॥ ३७ ॥

वामपश्चिमके चैव परिस्तरणपूर्वकम् ।
लाजपुष्पतिलैश्चैव रन्ध्रसूत्रेषु योजयेत् ॥ ३८ ॥

कलशं क्षालयित्वा तु त्रिपाद्युध्वे विशेषतः ।
क्षरं तु मध्यमस्थाप्य गोमूत्रं पूर्वदेशके ॥ ३९ ॥

गोमयं दक्षिणस्थाप्य पश्चिमे दधिरुच्यते ।
उत्तरे तु घृतं स्थाप्य वनौ च मधुसंस्थितम् ॥ ४० ॥

नैर्-ऋते फलसारं च वायव्ये गुलसारकम् ।
ऐशान्ये नालिकेरं च नवद्रव्यं विधीयते ॥ ४१ ॥

प्। १८८)

क्षिरं तत्प्रस्थमित्युक्तं गोमूत्रं कुडुपद्वयम् ।
गोमयं कुडुपं चैव दधिर्वै कुडुपत्रयम् ॥ ४२ ॥

आज्यं गुडुममित्युक्तं द्विप्रस्तं गुडुपत्रयम् ।
गुडुपं तु मधुश्चैव फलोदकुडुपद्वयम् ॥ ४३ ॥

गुलसारं ततः प्रस्थं चतुर्थनालिकेरकम् ।
नवद्रव्येणसङ्ख्यायमधिदेवं ततः शृणु ॥ ४४ ॥

अगस्त्यं च पुलस्त्यं च विश्वामित्रं च काश्यपम् ।
भार्गवं तु मरञ्चैव भारद्वाजेन मुद्गलः ॥ ४५ ॥

ऋषिब्रह्मपदश्चैवं कलशं पाणिसंस्थितम् ।
पुष्पकूर्चं समभ्यर्च्य स्वस्व मन्त्रेण देशिकः ॥ ४६ ॥

धूपदीपादिभिः कृत्वा लिङ्गं सुरभिमुद्रया ।
तत् तन् मन्त्रेण सम्पूज्य दशमुद्रां प्रदर्शयेत् ॥ ४७ ॥

प्रधानकलशं मध्ये सर्वत्र स्थापयेद् बुधः ।
सापिधानं च सर्वत्र अस्त्रमन्त्रेण बुद्धिमान् ॥ ४८ ॥

द्वार अस्त्राबुना प्रोक्ष्य द्वारपालान् प्रपूजयेत् ।
गर्भगेहं प्रविशित्वा देशिकश्चोत्तराननः ॥ ४९ ॥

प्राणप्रकृति योगेन ज्ञात्वा कर्मसमाचरेत् ।
सम्पूज्ये मूललिङ्गं तु लिङ्गशुद्धि शिवास्त्रकैः ॥ ५० ॥

तुलसी बिल्वपत्रैश्च लिङ्गं पीठं च घर्षयेत् ।
पिष्टामलकडारिद्रं प्रत्येकं लेपयेद्बुधः ॥ ५१ ॥

प्। १८९)

स्नापयेन् मूलमन्त्रेण प्राणयोगं समाचरेत् ।
अष्टत्रिंशत् कलान्यासं मकुटादि क्रमान्यसेत् ॥ ५२ ॥

सदाशिवं तु लिङ्गस्थं कुम्भस्थं तु महेश्वरम् ।
प्राकृतं भावमुत्सृज्य एकचित्तेन पूजयेत् ॥ ५३ ॥

स्नपनं पञ्चगव्येन अर्चनोक्तं समर्चयेत् ।
मूलब्रह्मषडङ्गैश्च गन्धतोयैः प्रपूजयेत् ॥ ५४ ॥

चन्द्रात्नाशेव जलं सर्वपूजार्हकं विदुः ।
वेदाध्यायनं विप्राणाम् अर्धमण्डपमध्यमे ॥ ५५ ॥

चमकं नमकं चैव पुरुषसूक्तं तथैव च ।
विप्रादीनां चतुर्वेदिमहाशैवास्सदीक्षिता ॥ ५६ ॥

अदितोभक्तिहिनोपि मन्त्रहीनो न संस्पृशेत् ।
लिङ्गायामपि तत् तुल्यमाचार्यास्तु समाचरेत् ॥ ५७ ॥

वेदाध्ययनसंयुक्तो गन्धवारिं प्रपूजयेत् ।
गव्यं पञ्चामृतं चैव व्योमव्यापिं समुच्चरेत् ॥ ५८ ॥

दशाक्षरेण मन्त्रेण पूजयेत् तु महेश्वरम् ।
लम्बकूर्चसमायुक्तं मूलब्रह्मषडङ्गकैः ॥ ५९ ॥

कर्पूरागरुसंयुक्तं गन्धतोयेन पूरितम् ।
अष्टपुष्पं तिसृगन्धिं सप्तसङ्ख्या निवेदयेत् ॥ ६० ॥

नृत्तगीतसमायुक्तं स्तोत्रमङ्गलवाचकैः ।
कलशै पञ्चविंशत्या अभिषेकं च कारयेत् ॥ ६१ ॥

प्। १९०)

नानावस्त्रेरलङ्कृत्या नानागन्धसमन्वितम् ।
नानापुष्पेरलङ्कृत्य अर्चनोक्तं समर्चयेत् ॥ ६२ ॥

मुद्गान्नं पायसान्नं च गुलान्नं कृसरान्नकम् ।
शुद्धान्नं चैव इत्येते पञ्चान्नं तु प्रशस्यते ॥ ६३ ॥

नैवेद्यं दापयेच्छम्भो पुनराचमनीयकम् ।
ताम्बूलं दर्पणं छत्रं मुखवासं च दर्शयेत् ॥ ६४ ॥

मन्त्रपुण्दतैद्विप्रेर्वेदघोषेण कारयेत् ।
शैवाग्निं च प्रवक्ष्यामि अग्निकार्योक्तमार्गतः ॥ ६५ ॥

ब्रह्मवृक्षसमद्भिस्तु समिधाज्यचरूहुनेत् ।
होमद्रव्याणि सर्वाणि सद्योजातेन होमयेत् ॥ ६६ ॥

जयादि स्विष्टकृत्यन्तं पूर्णाहुति समाचरेत् ।
सर्वरोगनिवृत्यर्थं सर्वकामफलप्रदम् ॥ ६७ ॥

आचार्य पूजयित्वा तु दैवज्ञं पूजयेद् बुधः ।
एवं यः पूजयेद् धीमान् सर्वकामफलं भवेत् ॥ ६८ ॥

इति सूक्ष्मशास्त्रे महाभिषेकविधिं नाम अष्टत्रिंशत् पटलः ॥