॥ अथ मन्त्रावतारपटलः ॥
अथ सङ्क्षेपतो वक्ष्ये मन्त्राणामुद्धृतिं क्रमात् ।
मन्त्रं विना क्रिया नास्ति कर्षणाद्यर्चनान्तकम् ॥ ४।१ ॥
मननं सर्ववेदित्वं त्राणं संसार्यनुग्रहः ।
मननत्राणधर्मित्वान्मन्त्र इत्यभिधीयते ॥ ४।२ ॥
मन्त्रो द्विरूपो विज्ञेयो वाच्यवाचकभेदतः ।
वाग्रूपो वाचकः प्रोक्तो वाच्यस्त्वर्थात्मकः स्मृतः ॥ ४।३ ॥
वाच्यवाचकयोश्चैव तादात्म्यं क्वचिदिष्यते ।
नादो मन्त्र इति प्रोक्तः स नादो जायते परात् ॥ ४।४ ॥
नादाद्बिन्दुः समुद्भूतो बिन्दोराद्यस्वरो भवेत् ।
तस्मात्स्वरद्वयं द्वौ द्वौ तेषां भेदास्त्रयोदश ॥ ४।५ ॥
स्वराः षोडश जीवाख्याः कादयो देहवन्मताः ।
सङ्ख्यया ते चतुस्त्रिंशत्त एव व्यञ्जनानि तु ॥ ४।६ ॥
प्राणोपाधिविभेदेन व्याप्तं तैरेव सर्वतः ।
तैरेव रचितं शास्त्रं परापरविभेदितम् ॥ ४।७ ॥
नव खण्डं तु नादाख्यं पञ्चाशद्वर्णभेदितम् ।
विकारभूतभूताख्यवेदवेदेन्दुसङ्ख्यया ॥ ४।८ ॥
खण्डानां निर्णयो वर्णैरेवमेव नवात्मकः ।
स नादः कथ्यते विप्राः पर्यायैश्शिवनामभिः ॥ ४।९ ॥
स्थूलः सूक्ष्मः परश्चेति त्रिविधः परिपठ्यते ।
शब्दबोधानुभूतात्मा सर्वप्राणिहृदि स्थितिः ॥ ४।१० ॥
पञ्चाशद्रुद्रभेदेन पञ्चाशच्छक्तिभेदतः ।
संस्थिता मातृका ज्ञेयाः साधकैस्तत्त्वदर्शिभिः ॥ ४।११ ॥
तद्व्यासो वक्ष्यते विप्राः पश्चाद्वर्णाध्ववर्णनैः ।
ऋषय ऊचुः -
भगवन् प्राणिनो लोके क्षीणसत्वाचिरायुषः ॥ ४।१२ ॥
लोभमोहमहामानरागद्वेषादिभिर्युताः ।
तेषां योग्यमशक्तानां यथातथा ।
बहुधा मन्त्रसद्भावो वक्तव्यः करुणानिधे ॥ ४।१३ ॥
ईश्वर उवाच -
येन येन प्रकारेण सुखोपायो भवेन्नृणाम् ।
तेन तेन प्रकारेण कथयामि समासतः ॥ ४।१४ ॥
(चिन्तामणिमन्त्रः)
जीवाद्यं पञ्चमं वायुपूर्वं कारणकार्ययुक् ॥ ४।१५ ॥
चिन्तामणिरिति ख्यातो मन्त्रोऽयं शिववाचकः ॥ ४।१६ ॥
पञ्चविंशच्चतुर्थस्य पञ्चमं पञ्चविंशकम् ।
अष्टकात्पञ्चमं युग्मं मायाबीजसमन्वितम् (षष्ठकात्पञ्चकं
युग्मम् अग्निबीजसमन्वितम्) ॥ ४।१६ ॥
भेदो द्वितीयबीजस्थं धातुपूर्वं यथाक्रमम् ॥ ४।१७ ॥
हृच्छिरश्चूलिका वर्म हेतयो मुनिपुङ्गवाः ।
सद्योजातादयो वापि तत्स्थाने ह्युभयं तु वा ॥ ४।१८ ॥
मन्त्रः समुदितो वापि वाचकः स्याच्छिवस्य तु ।
यदा हम्स शिवायेति मन्त्रं पञ्चाक्षरं भवेत् (यदा हौं स इति
पाठः) ॥ ४।१९ ॥
तदा तद्वर्णभेदेन कार्या वक्त्राङ्गकल्पना ।
अथवाऽन्यप्रकारेण मन्त्रलक्षणमुच्यते ॥ ४।२० ॥
सान्तार्कबीजसंयोगात् पादहृद्गुह्यमस्तकैः ।
हृच्चूडास्यतनुत्राणमूर्ध्वमूलदृगस्त्रकान् ॥ ४।२१ ॥
उद्धरेत्क्रमशो मन्त्री सज्वालान्सृष्टिरस्त्रकम् ।
यद्वानलासनारूढो वर्णव्योमेन्दुभास्करैः ॥ ४।२२ ॥
यष्टभूजलवह्न्यादि व्योमबीजाङ्गसङ्गमात् ।
मन्त्रोऽयं मूलभूतस्तु प्राग्वदस्याङ्गकल्पना ॥ ४।२३ ॥
तत्त्वम्पदार्थयोर्वापि समायोगस्य कारणम् ।
खबीजानल बीजस्थं कारणोक्तं सितार्णकम् ॥ ४।२४ ॥
(पृ० ९)
ससृष्टिमुद्धरेद्ध्रस्वं तद्वा शिवपदान्वितम् ॥
तारमाद्यं तदन्यं खबीजं स्वस्यापि नेति च । २५ ॥
ऊद्धरेद्दीपकं प्राग्वन्मूलमन्त्रोयमीरितः ।
तत्र ब्रह्माङ्गसङ्कॢप्तिरनुलोमविलोमतः ॥ ४।२६ ॥
कालान्तकमन्त्र :-
अथ कालात्मनश्चेह वक्ष्येहं मन्त्रलक्षणम् ।
सनामि पद्मं संलिख्य प्राग्दलाद्यक्षरान्न्यसेत् ॥ ४।२७ ॥
पूर्वोरकादौ योन्यस्य विकारं तस्य दक्षिणे ।
एवं प्रदक्षिणं न्यासो मन्त्रोद्धारो दलक्रमात् ॥ ४।२८ ॥
श्रीस्थितिश्च विसर्गस्थो मकारो मूतयाचया ।
ये निपाताश्च विश्वेश स्वराद्यो नास्वरादिकम् ॥ ४।२९ ॥
मश्च वश्च भकारोन्तिजाक्षिज्ञार्वस्तनोन्ततः ।
मनेताताश्च सिद्धं या दीपको कथयोपकृत् ॥ ४।३० ॥
नानिपञ्च प्रयोश्चाथ स्याच्चितुश्च न सस्थतः ।
ध्याशियश्च यकारश्च वकारो यश्च वा ततः ॥ ४।३१ ॥
नानापव्याथवा नाच धारमद्विभगास्तराः ।
ज्ञार्वावन्तो द्विधा धूक् च नियौतत् तद्विसर्गतः ॥ ४।३२ ॥
यरोमश्च मकारश्च स्वराद्यो नानमा तथा ।
वरौ द्वराद्यौ तुश्चैव नदावन्ते तथा च ने ॥ ४।३३ ॥
यमाद्यं वसुभेनां च समेद्य प्रनधुस्तथा ।
निर्गर्हासी प्रसा प्राश्चै स्वकुशामी प्लको ततः ॥ ४।३४ ॥
व्योम स्वराद्यो योर्वाश्च रुचौमः सविसर्गकः ।
वश्च स्वश्च तथा दींश्चस्तिसृ धूथमते तथा ॥ ४।३५ ॥
मर्वभूताश्च पप्तौ च नकारोन्ते ननौ तथा ।
शागीन्द्र इगुश्चैव योरव्यमवराटिकाः ॥ ४।३६ ॥
धूनभोसि विसर्गोज भूमिस्तुत नशास्तथा ।
सविसर्गे मकारस्तु व्योन्ताश्च न भवौ तथा ॥ ४।३७ ॥
भ्याभ्यागाप तथापिङ्ग ते धूधूनिश्चयोशता ।
तशश्च दर्शिकारोन्ते मयष्का स्याश्चवे तथा ॥ ४।३८ ॥
कर्तृश्च तिथिकार्याश्च जकारश्च विसर्गकः ।
मश्च दीपोथ रागार्वा सूरूपू पग्वसूपव ॥ ४।३९ ॥
रूस्वराद्यो यनेराश्च सौगश्च कृचयौ च ते ।
ते स्वराद्याथ भूरामोधिशखाद्यर्पितं क्षथा ॥ ४।४० ॥
पानायोहा स्तथावाच स्वरद्यो द्यो तथैव च ।
ह्याता स्वराद्यो बीजाद्यो जकारः सविसर्गकः ॥ ४।४१ ॥
अकारो दीपकोक्षश्च भावर्वाश्च प्रभौ तथा ।
दिक् धूपदीपको यश्च धागरायास्तथश्चवौ ॥ ४।४२ ॥
जयायाश्चोध रूपज्योस्मभुस्म तथा च यः ।
देते भन्दरताश्चैव पीठश्च क्ष्मश्च एव च ॥ ४।४३ ॥
सयवीयाश्च रौ रौ च तगो ज्योतांश्च विंशतिः ।
स्वराद्यः सविसर्गोप शिवौ मुचवसौ तथा ॥ ४।४४ ॥
स्वराद्यः सकलश्चैव सविसर्गो म एव च ।
दृश्च स्वराद्यो मश्चैव दीपको शादृमू तथा ॥ ४।४५ ॥
प्रेति नाश्च स्वराद्यश्च ज्योना दीपौ वसौ तथा ।
चर्वास्तथा नाक्षिपंश्च विंश्च वः सविसर्गकः ॥ ४।४६ ॥
स्वराद्योरु तथा चैव रुतिकारो विसर्गयुत् ।
देशश्च शद्भामुरश्चैव कारः सार्चिसागशाः ॥ ४।४७ ॥
मकारः सविसर्गान्ते प्रादक्षिण्येन विन्यसेत् ।
चक्रं तु गन्धपुष्पाद्यैः समभ्यर्च्य च दर्शयेत् ॥ ४।४८ ॥
शिष्यस्य शिवभक्तस्य शिवविप्रस्य धीमतः ।
गुर्वाज्ञापूर्वकं चैवं गृह्णीयान्मन्त्रमुत्तमम् ॥ ४।४९ ॥
अन्यथा स्वीकृतेऽन्यत्र तज्जपेद्यद्यनर्थकृत् ।
शिवाद्यवनिपर्यन्तं भूतभावादिकं क्रमात् ॥ ४।५० ॥
मन्त्रेस्मिन् संस्थितं ज्ञात्वा मुच्यते पाशबन्धनात् ।
चैत्र्यादि दिनमारभ्य फाल्गुन्यन्तदिनान्तकम् ॥ ४।५१ ॥
(पृ० १०)
यजेद्वर्णं प्रतिदिनम् एकैकं प्रणवादिकम् ।
नाभिपद्मदलेष्वष्टौ वर्णा दीपकपूर्वकाः ॥ ४।५२ ॥
तैरेतान् सम्पुटान् कृत्वा जपेद्ध्यायेद्यजेदिति ।
एकेन वा यजेदह्ना चक्रेस्मिन् सव्यवस्थितम् ॥ ४।५३ ॥
रुद्रमन्त्रचक्रम् :-
अथातो रुद्रमन्त्रस्य चक्रलक्षणमुच्यते ।
व्योमतत्वपदानां तु कन्यकाङ्गगणो दवः ॥ ४।५४ ॥
तेषूर्ध्वपङ्क्तितो न्यासश्चोद्धारः क्रमतः स्थितः ।
दीपकोव्यो यदाप्या च दीक्षर्वा च तथा च ना ॥ ४।५५ ॥
यकाराष्टद्वयं चैव रूपपिंश्चलिलो तथा ।
सद्वयञ्चायतञ्चैव स्वराद्योव्यानयेष्टदे ॥ ४।५६ ॥
नपारुतेज कालश्च तुश्च णे च नती तथा ।
द्याकालतधनास्यांश्च संल्लिखेदाद्यपङ्क्तिके ॥ ४।५७ ॥
मव्यारूप च व्यायौ च हा पापघ्नश्च शेशवः ।
त्वमानालं च भाशिश्च भुवं दधचितो तथा ॥ ४।५८ ॥
रूरूपस्ते तथा रूरू लावमोगो तथैव च ।
प्रश्च सश्च द्वितीयान्ते नेतवा विश्वदीपकः ॥ ४।५९ ॥
हासायश्च विषाकश्च पथश्रीश्चबराशयाः ।
दगुसाश्च तथा णेरु विविलाम तथैव च ॥ ४।६० ॥
पापिकारस्तथा निश्च द्वयं रेथयुक् शिव ।
त्रेपपूस्त्रस्तुश्चैव नित्यं नात्रे तृतीयके ॥ ४।६१ ॥
रियनेनाश्च दयौ च पनादीतंश्चले तथा ।
रेफपूर्वोपेतायौ यवयाप्यमस्तथैव च ॥ ४।६२ ॥
द्योधाणपि तथाणेणे णेयणेसे तथापरे ।
नन्तश्च अद्भ्यव्यापी च विलिखेद्वेदपङ्क्तिके ॥ ४।६३ ॥
सम्प्रमाण तथा वाच अदशाष्ट्वास्तथैव च ।
ष्टालित्रयगकारश्च आददश्चेययौ तथा ॥ ४।६४ ॥
जापाः सेपि विसर्गश्च णेकारो मूपष्टाश्चरू ।
पुनद्रहे तपश्चैव व्योकारश्च अनेवजाः ॥ ४।६५ ॥
तारं कं पञ्चमे पङ्क्तौ विन्यसेदनुपूर्वशः ।
याशियाने विधाभिश्च यागाया यूश्च वी तथा ॥ ४।६६ ॥
आशिवाश्च तलौ शश्च रलात्राब विरूययौ ।
तुः सविः सर्गो मं वा व्योदकाश्च रूढी च विभोयाच ॥ ४।६७ ॥
हरो पादजभूमब्जाश्च बाह्योक्तः दाचरौ लिश्चविना ।
यवाव्योदक बरूद्धिस्वपिहोचागरोरुपादचमूः ॥ ४।६८ ॥
मवाश्च साधे च यरुतमं नादियमेचका ।
अयोद्योदिश्च कलहलन्यैश्चैवसप्तमे
मायामश्च मीश्च तथाचनर ॥ ४।६९ ॥
काशबाहुस्तथान्तश्च रसपङ्क्तौ समालिखेत् ।
बाह्ये सश्च तथारू रू समाद्यो यश्च णे तथा ॥ ४।७० ॥
नेपिश्च तथा तथाश्च भीरुश्च द्विजातिकश्च यः ।
तथा ब्राह्म्यो कदाश्चरौ विनयेतश्च साये च ॥ ४।७१ ॥
यरू ततो येथ मेचका अयोद्योनिश्च कव ।
हलिश्चैवसप्तमोवा त्रयातश्च दींश्च वशशिरूश्च द्विदादितिकश्च ॥
४।७२ ॥
सन्धेषकाश्च पङ्क्तोनौ ययौमू पविवाभुवाः ।
रूनक्यारास्तथापेतु मिश्च बीजादिकश्च कः ॥ ४।७३ ॥
शवभं च तथा तश्च थ्यश्च गोन्येषमस्य तु ।
तिसिसरूलित जीनाश्च शास्तिया ववचाश्च ये ॥ ४।७४ ॥
मत्कारो नातिकः शरन्त्राणे त्रवियष्टणा ।
गुह्याप्यानां च पार्वं च शकारान्तारमेव च ॥ ४।७५ ॥
तथा कामक ज्ञायतमेतु क्रमादालिख्य साधकः ।
रेफपूर्वो वकारश्च पाकिनाष्टतथैव च ॥ ४।७६ ॥
णकाकः पूर्वलीपस्तांश्च बन्तायाका च
मा सशत्तयाप्रीहानरासमाः ।
(पृ० ११)
सविसर्गो दशामान्तके यश्च ययौ
यश्च ताय मया मयास्यथैव च ॥ ४।७७ ॥
न पूर्वो द्रायमामाश्च रूरूपि नवगा भवाः ।
मविपितृ तथा मोमः व्यानायादास्त थैव सः ॥ ४।७८ ॥
नकारपूर्वो द्रीपाश्च प्रश्च शश्च तथा नवाः ।
खकारश्च रुकारश्च पङ्क्तौ एकादशे क्षिपेत् ॥ ४।७९ ॥
शिश्चानाश्च ऋकारश्च स्वराद्यो यदि शयनम् ।
रश्च दिश्च तथाज्योपि विश्च णेणे तथैव च ॥ ४।८० ॥
नपूर्वस्तर्थयाणे भूपर्यसाश्च तथाचवित् ।
देवविश्च तथा शक्तिद्रिका रश्च नपूर्वकः ॥ ४।८१ ॥
नश्च शब्दो च बा भाद्रा योकारान्तेऽर्कपङूक्तिके ।
नट्यनात्तथा क्यन्नामे च विश्च विशष्मणे ॥ ४।८२ ॥
णे च स्वरार्थोश्च बद्वन्द्वोगयरूसंसरं तथा ।
वौरेपि पूर्वे वश्चैव बीजाद्योनाविवास्तथा ॥ ४।८३ ॥
पिकारो दीपको थश्चविषूशानादिकश्चतः ।
णाञ्च सर्गसकारश्च लिखेतास्तन्त्रयोदशे ॥ ४।८४ ॥
स्यांशावियोय सोद्या च रोक्त्यो रौ स्फगरू तथा ।
भकारे रेफपूर्वश्च स्वराद्योपिश्च मा तथा ॥ ४।८५ ॥
दातचंह्यचिरा नाभयेद्यां ह्रीं राष्णषास्तथा ।
षांश्चसपसौ संरेपाद्येवौ वकारो दीपकोन्तकः ॥ ४।८६ ॥
यकैर्गिण्दिरश्चपृसधात्राशान्तश्चरायनाः ।
णेया शिधाश्वरातद्या विविणीयु रू ॥ ४।८७ ॥
स्थूसान्तत भेदेषुश्चतु श्चन्तेतिथिपङ्क्तिके ।
लीनेगश्च शिवौवश्च रायाया ययागास्तथा ॥ ४।८८ ॥
नपूर्वस्त स्वराद्यश्च रूपादिति विसर्गमः ।
नो नाश्च विद्यश्च ह्रीं स्वाद्या लश्च भाचये ॥ ४।८९ ॥
राशिरश्शिबं पूर्वोमः चं पङ्क्तौ सोसशे न्यसेत् ।
धापवान्ता च वध्वाश्च द्वैद्विन्तोयासरे पोहरू चः ॥ ४।९० ॥
भञ्च वियञ्च वैद्यातं च स्वराद्यं च परश्च रूसूच्यपाः ।
पुनो भपौरिका लोलाश्चैव नन याभाश्च वै ॥ ४।९१ ॥
विकारोऽनुस्वारसंयुक्तो मश्च सप्तदशे लिखेत् ।
तकारश्च ययो भूश्च काच निश्च कपूर्वशः ॥ ४।९२ ॥
शकारे रेफपूर्वश्च धकारश्च नपूर्वकः ।
रूकारो रूपिकाणेसनिशदतास्तथा च वित् ॥ ४।९३ ॥
धूधौ च तश्च रूश्चैव सविसर्गो मतः सखः ।
सवीयश्च सर्गो मकारकः ॥ ४।९४ ॥
परपक्षा विसर्गान्तो मकारश्च प्यनश्चसः ।
सर्वशिवश्चैव तेगश्च हाज्ञोदष्टदिशो लिखेत् ॥ ४।९५ ॥
अवासु लगु रू रूरविश्च णेराशुदाश्च वै ।
नित्यान्तसे ये प्रथूशाये षाकार स्वञ्चवाक् भवः ॥ ४।९६ ॥
यश्चक्षिः सतदीपं च रश्च काच तथा जवः ।
लसदश्च धकारश्च विश्च वैकोनविंशके ॥ ४।९७ ॥
मविघ्नभ्याव वीरूणेरेयन्धाशिया तथा ।
नद्योभ धृतिजश्चैव सुयंरण्यं च विंशके ॥ ४।९८ ॥
राकायेण तथाणेपि पुश्च तश्च सुरादयः ।
नवन्तामोदि वश्चैव सविसर्गश्च तारकम् ॥ ४।९९ ॥
सर्वकुश्चाथ स्वाभर्चि सकारोक्षैश्च बिन्दुयुक् ।
नमर्वरप्रविसर्गो मरेफयुतं वकारकम् ॥ ४।१०० ॥
बश्च वश्च पसस्फुश्च चकाश्चैकविंशके ।
माच वश्च तथा तेपि णेञ्च वाच षपूर्वकम् ॥ ४।१०१ ॥
सोकारो भङ्गुरोमोति नारूतेभूः सकार च ।
मषभाश्चेत - र्वक्षं नैत्मकुश्च तारकम् ॥ ४।१०२ ॥
जाकारपूर्वो तन्त्रञ्चैव आचधाश्ति नपूर्वकः ।
ज्ञाचर्वश्च रभौतश्च द्वाविंशत्पङ्क्तिके न्येसेत् ॥ ४।१०३ ॥
भुजाजाना धरेकान्तं धविभीता तथा चटा ।
पाच जश्च विसर्गाश्च दीपनश्च स्वराद्यकः ॥ ४।१०४ ॥
वेराजवा भगववो दक्षदानेच कमौ चशि ।
मश्च या च तथा वश्च सश्च दुश्च तथा च पौ ॥ ४।१०५ ॥
पृश्चयश्च मकारश्च त्रयोविंशतिके लिखेत् ।
सेचयच तथा लाच पुश्च तोच वरूचणे ॥ ४।१०६ ॥
सोथवाद्यो काराहुश्च शश्चप्रजश्चथा ।
यस्तुशिश्च प्रकाराश्च मकारः सविसर्गकः ॥ ४।१०७ ॥
पञ्चकुश्च नवौचैव पक्वभिर्द्धनिषां रचाः ।
भुञ्चभाव तथायच्च चतुर्विंशतिके क्षिपेत् ॥ ४।१०८ ॥
बियोचष्वञ्च कूरूपी तारश्यञ्च तथा नरः ।
पचन्ति प्रसविर्गश्च वबिसर्ग ममोचवा ॥ ४।१०९ ॥
वश्चपोत ववासश्च वरारुस्तथा च रा ।
सानुस्वरं च संयुक्तो पूर्वः संयोगपश्चिमे ॥ ४।११० ॥
रंयैः क्रमशः पञ्चविंशत् पङ्क्तौ समालिखेत् ।
नारूपिश्च विणेश्चावा वान्तौ सम सर्गकः ॥ ४।१११ ॥
रश्च आद्यस्वरोपोन शतदोषवहा तथा ।
पुनर्वसवश्चैव तथार्द्राह्री दिगणाज्ञा ॥ ४।११२ ॥
भरका दीपवागे चतिषड्विंशके न्यसेत् ।
पञ्च णे च विभाश्चैव मोच वै तनमेमम ॥ ४।११३ ॥
रूश्चसपञ्चैव वा भगबन्ते वशाच पौ ।
सवौ मसविसर्गञ्च पमवाश्च शिश्चतः ॥ ४।११४ ॥
तकारो मकारो लञ्च कशौ—चै ।
यतौ च यतौ च भदज्यां कारोय ॥ ४।११५ ॥
णाश्चैव मसयः सप्तविंशके ।
मश्चप्रश्च तथा द्याच याये वोत च श्ववाचकैः ॥ ४।११६ ॥
ओङ्कारश्च रोषधि विसर्गेमः ।
देवषचरेत्पीयुत् स्थीश्चतारतथा तञ्च नेचरश्च सरौ च यः ॥ ४।११७ ॥
आकारो मकरी चैव तं कारश्च सपूर्वकः ।
नश्चकश्च विसर्गः सधी च बहिश्चहिन सथा ॥ ४।११८ ॥
नश्च कुश्च क्रमेणैव अष्टाविंशतिके न्यसेत् ।
कुश्च यश्च यकारश्च स्वराद्यो रश्चमोचरः ॥ ४।११९ ॥
वर्गवो मताश्चश्च ओङ्कारो भूत एव च ।
आकारश्च सबिन्दुश्च येनमेन्यः प्र एव च ॥ ४।१२० ॥
जवा च वश्च तथा भकार भाच कतभौ च वै ।
ओङ्कारश्च विमकारश्च कातपाश्च तथा च मो ॥ ४।१२१ ॥
द्रकारश्च तथा ते च त्रिंशदेकोनके न्यसेत् ।
पिश्च नश्चिषितौ चैव गुश्च पश्च तथा च नः ॥ ४।१२२ ॥
हकारः सविसर्गश्च दापौ चैव प्रदीपकम् ।
बुंश्च तथासृच ईकारश्च सबिन्दुकाः ॥ ४।१२३ ॥
मनः सश्च सविसर्ग वकारश्च शिवपूर्वकः ।
भश्च सश्च लिकारश्च वकारो रेफपूर्वकम् ॥ ४।१२४ ॥
कश्चहश्च उकारश्च यश्चगुश्च वतौ च हिम् ।
येनश्च यन्वो समतो दकारश्च ययौ तथा ॥ ४।१२५ ॥
नकारश्च वकारश्च त्रिंशत्पङ्क्तौ तु विन्यसेत् ।
सविसर्गो तकारश्च लाचमः सविसर्गकः ॥ ४।१२६ ॥
ह्याराग्निश्च प्रदीपश्च मकारो नपरस्तथा ।
नश्चशिश तथा पश्च मकारश्च सपूर्वकः ॥ ४।१२७ ॥
विकारश्च कपूर्वश्च यकारश्च सबिन्दुकः ।
सविसर्गो मकारश्च स्वराद्यश्च तथा रवौ ॥ ४।१२८ ॥
नद्वयोनिरावाश्चैव कशदश्च सबिन्दुकः ।
हुङ्कारश्च तथा रूमौ मकारश्च न पूर्वकः ॥ ४।१२९ ॥
तश्च विश्च तथा गौच तिकारश्च न पूर्वकम् ।
लतोमः सविसर्गश्च लिकारो बिन्दुसंयुतः ॥ ४।१३० ॥
स्वकारो रेफसंयुक्तो एकत्रिंशतिके लिखेत् ।
नश्च शिश्च तथा तिश्च यकारोद्यस्वरोज च ॥ ४।१३१ ॥
वर्गवो भाजशिश्चैव स्वराद्योखञ्चतुञ्च वै ।
ष्येच जश्च मृकारश्च वहनास्वाच मश्च वै ॥ ४।१३२ ॥
(पृ० १३)
चकारे मपरं किञ्चित् तञ्च पश्च पपोवहे ॥ ४।१३३ ॥
नद्वयः सविसर्गश्च मकारश्च न पूर्वकः ।
करिकारश्च तथा काच लिश्चानुस्वारसंयुतम् ॥ ४।१३४ ॥
विसर्गेण समायुक्तो मश्च भश्च तथाच न ।
यकाररातभागाच द्वात्रिंशत्पङ्क्तिके न्यसेत् ॥ ४।१३५ ॥
खश्चगश्च स्वराद्यशधूचनश्च विसर्गकः ।
निशवश्च तथा शिश्च नपूरुश्च तथा च गौ ॥ ४।१३६ ॥
तारावाश्च तथा मोहाशिसूरि तथास्वाश्च तः ।
तथा च शिभे प्रायाश्चैव गारुडा ॥ ४।१३७ ॥
यनयाश्च तथावश्च त्रयस्त्रिंशतिके लिखेत् ।
तकारो वागवस्तश्च नहुंषट्स्वाश्च सश्च वै ॥ ४।१३८ ॥
तकारो बिन्दुसंयुक्ते वहन्नेवोश्चवोचने ।
शिश्च रश्च सबिन्दुश्च जपूर्वश्च ज्ञकारकः ॥ ४।१३९ ॥
सूच मश्च प्रदीपश्च ततौ चैव तु विप्रभाः ।
दाहाते लिलनश्चैव ऊननाश्च तथा चलि ॥ ४।१४० ॥
तेकारश्चैव पङ्क्त्यन्ते पञ्चत्रिंशतिके लिखेत् ।
भश्च वः सविसर्गश्च निश्च तश्च तथा च षट् ॥ ४।१४१ ॥
नकारपूर्व्ॐ दश्चिव वकारो रेफसंयुतः ।
गश्च तेज तथा वेचे नगामश्च तपूर्वकः ॥ ४।१४२ ॥
स्वा च पा च कयायाक्ष मश्च द्रश्च गयौ तथा ।
तकारापूर्वजो मञ्चैव वचो देयानाग च ॥ ४।१४३ ॥
सोमविसर्ग्ॐ मकारश्च स्वरेका पादकारयुक् ।
मकारः सविसर्गश्च मो चगा च तथैव च ॥ ४।१४४ ॥
मृवानः सारसंयुक्तः षट्त्रिंशत्पङ्क्तिके लिखेत् ।
ॐकारोधश्च भाश्चैव षट् च सुश्च तथा च सा ॥ ४।१४५ ॥
विकलानुस्वारसंयुक्तप्रदीपञ्च नमस्तथा ।
यश्च वश्च तथा हाश्च मकारश्च तपूर्वकः ॥ ४।१४६ ॥
वश्च ते च वप्रौ च प्रश्च तथाच वा भवेत् ।
वाश्च प्रदीश्च लाश्च मश्चः सविसर्गकः ॥ ४।१४७ ॥
यश्चभश्चैव दौकारो लिकारे बिन्दुसंयुतः ।
शिद्वयोश्च तथा यश्च मकारः सविसर्गिकः ॥ ४।१४८ ॥
ज्ञकर्मवासवाने तु सप्तत्रिंशतिके लिखेत् ।
एवं विन्यस्य चक्रे तु चक्रं मन्त्रं समुद्धरेत् ॥ ४।१४९ ॥
कूटार्णं भानुवह्न्यङ्गस्वरो तम्मूलमन्त्रकम् ।
जीवान्तं जीवसंयुक्तं बिन्दुसृष्टियुतं तु वा ॥ ४।१५० ॥
एषां प्रधानवर्णेन ब्रह्माङ्गपरिकल्पनात् ।
अन्येषामपि देवानां नामाद्वर्णं सबिन्दुकम् ॥ ४।१५१ ॥
तत्तन्नाम्ना चतुर्थ्यन्तं मन्त्रविन्मन्त्रमुद्धरेत् ।
यक्षरक्षोग्रहादीनामेवमेवं प्रयोजयेत् ॥ ४।१५२ ॥
मातृकामन्त्र :-
मातृका सर्वमन्त्राणां मुख्यभूता भवेदिह ।
ताः शक्तिरुद्रसंयुक्ताः केवलं वा समभ्यसेत् ॥ ४।१५३ ॥
अनया साध्यते सर्वं तस्मादेतान्न्यसेज्जपेत् ।
मालामन्त्र :-
मालामन्त्रक्रमं वक्ष्ये श्रूयतां मुनिपुङ्गवाः ॥ ४।१५४ ॥
जङ्घोतान् - नात् - भूत् - उस - मासुनं -
बम् - य - हे - न्ध - प - क्षि - म - नु - ल - म्यि
मरि - ज्ञ - षि - क - द्यो - य - आ - कू - मृ - कम्
यम् - र्वां - ब - गखन्त्रियम् - व ।
मन्त्रोऽयं त्र्यम्बकाद्यस्तु सर्वकामफलप्रदः ।
सृष्ट्यादौ भिद्यते देवि बहुधा शिवशक्तिका ॥ ४।१५५ ॥
आदिशक्तिः शिवस्य स्यात् सादाख्यस्य मनोन्मनी ।
महेशस्य भवानी स्यात् शक्तिरेवं त्रिधा मता ॥ ४।१५६ ॥
शुक्लं खमनुवर्णाद्यामादेर्मन्त्रं पकल्पयेत् ।
मनोमन्या खवह्नी च मायाबीजसमन्वितौ ॥ ४।१५७ ॥
(पृ० १४)
भवान्याः सविसर्गस्तु गौर्या मन्त्रमिति स्मृतम् ।
अन्यासां सर्वशक्तीनां स्वनामाद्यर्णमुच्यते ॥ ४।१५८ ॥
शक्तीनां मन्त्रकं प्रोक्तं मेलामन्त्रं शृणुष्वथ ।
तारं खं षान्तकूटं हरलयवरयू तारपूर्वं सबिन्दुं
नादं हुम्फट्क्तसर्गो वषडपि सहितं वातये नाभिवौषट् । १५९ ॥
वाट्शुक्लं खन्दुबिन्दुध्वनि शपषपरट् द्विङ्गङ्ख शुक्लौ
नादं सर्गैः सकामं भुवनपतिरमास्प्रेंसभौ सर्गनादः ॥ ४।१६०
॥
वाग् बिन्दुर्नादबिन्दुर्मनसिजलिपिना बिन्दुनादद्वयं च
प्रोक्तं शुक्लौ च बिन्दुध्वनिरपि मनु वै वालिकायां विसर्गः ।
षान्तं खं वाचबिन्दुध्वनिरपि मनुवै शुक्लषान्तं सकामं
ह्रीं बिन्दुर्नादध्वनिपरसमे बिन्दुनादं विमेला ॥ ४।१६१ ॥
मेलामन्त्रजपे मनुं प्रतिगुरुं पञ्चाशदर्णान् पठन्
आदौ मातृकया मनुं जपविधौ संयोज्य तस्मात्परम् ।
मन्त्रस्यास्य तु मध्यमे सति तथा मन्त्रान्ततो वा पठे-
द्यान् यान् क्रामयते नितान्तमतुलान् कामानवाप्नोत्यसौ ॥ ४।१६२ ॥
मालामन्त्राश्च ते ख्याता विंशत्यर्णाधिकाश्च ये ।
दशाक्षराधिका मन्त्रास्तन्न्यूना बीजसञ्ज्ञकाः ॥ ४।१६३ ॥
माला वार्द्धक्यफलदा मन्त्राश्चैव तु यौवने ।
भूतार्णाद्यधिका बाल्ये तन्न्यूनफलदाः सदा ॥ ४।१६४ ॥
स्वाहा नमश्च शेषाश्च स्त्रीक्लीबपुरुषात्मकाः ।
वश्योच्चाटविषादादौ पुमांसः क्षुद्रकर्मणि ॥ ४।१६५ ॥
रोगापहारे वनिताः क्लीबाश्चान्यत्र कर्मणि ।
व्योमाग्निकूटदीपार्णैराग्नेयप्रचुरस्ततः ॥ ४।१६६ ॥
सौम्योवशिष्टस्तौ शस्तौ क्रूरसौम्ये च कर्मणि ।
नमः फट्कारयोगाभ्यां क्रूरसौम्यौ परैः परः ॥ ४।१६७ ॥
सिद्धिदो न भवेन्मन्त्रः सुप्तः किञ्चित्प्रबोधयुक् ।
वामदक्षमरुद्वाहकालयोस्तौ गुणौ मतौ ॥ ४।१६८ ॥
आग्नेयमन्त्रमेवं स्यात् सौम्यस्यैते विपर्ययात् ।
पुटद्वयप्रवाहे तु प्रबोधः सौम्यरौद्रयोः ॥ ४।१६९ ॥
अनिषीतिनराश्यर्णप्रमुखान् वर्जयेन्मनून् ।
युग्मेन्द्वनलवेदेन्दुचन्द्राक्षिद्व्यक्षिपाणयः ॥ ४।१७० ॥
व्योमाक्षिनेत्रपाणीन्दुनेत्रानलखखाग्नयः ।
खकैव्योमाक्षि व्योक्ष्याग्नि वर्णश्चाश्चयुजादयः ॥ ४।१७१ ॥
जीवान्ते रेवतीयुक्तौ वर्णैरेवं दिनक्रमः ।
वेदाग्न्यानलपाश्याक्षि लोचनैर्भूतपञ्चकैः ॥ ४।१७२ ॥
अजादयश्च तुहश्च शेषाः षष्ठगताः स्मृताः ।
इत्यर्णकल्पनाराशेरानुकूल्यप्रसिद्धये ॥ ४।१७३ ॥
यस्यानुकूलो मन्त्रो यः साधकस्य स सिद्धिदः ।
स्वस्तिके लिपिमालिख्य शङ्करं षोडशात्मकैः ॥ ४।१७४ ॥
सिद्धः साद्ध्यः स्वसिद्धारिः साधकस्यादिमाक्षरात् ।
मन्त्राद्यर्णान्तका भूयः सिद्धसाध्यादिकल्पनात् ॥ ४।१७५ ॥
सिद्धसिद्धाः सिद्धसाद्ध्यः सिद्धस्वसिद्धाः सिद्धारिः ।
एवमन्यत्र साद्ध्यादौ चतुर्द्धा कल्पना मता ॥ ४।१७६ ॥
जपादिष्टप्रदः सिद्धः साद्ध्यश्च जपतर्पणैः ।
स्वसिद्धः पाठमात्रेण साधकानिष्टदो रिपुः ॥ ४।१७७ ॥
प्रचुरः शत्रुवर्णैस्तु मन्त्रो नाशकरः स्मृतः ।
शिष्योऽपि शीलसम्पन्नः पुत्रो वा शिवभक्तिमान् ॥ ४।१७८ ॥
तस्य देयोऽथ गुरुणा सहस्रं तं जपेद् गुरुः ।
पुत्रे क्षिप्तं छलात्प्राप्तं गृहीतं ग्रन्थरूपतः ॥ ४।१७९ ॥
प्रकारान्तरतः प्राप्तं जपेद्यदि विनाशकृत् ।
जपेच्चादिक्रियासिद्ध्यै मन्त्रपः साधकोत्तमः ॥ ४।१८० ॥
तस्माच्च साधनादन्ये मन्त्राः सर्वत्र सिद्धिदाः ।
एकार्णसिद्धिदश्चैव दशलक्षजपादिभिः ॥ ४।१८१ ॥
अर्णाधिक्यात् जपह्रासः कर्तव्यो युक्तितः क्रमात् ।
एवं बीजजपः कार्यस्तद्द्वित्रिगुणसङ्ख्यया ॥ ४।१८२ ॥
मालात्मकस्य मन्त्रस्य जपसङ्ख्या विधीयते ।
अनुक्तसङ्ख्या मन्त्रस्य शतं साष्टसहस्रकम् ॥ ४।१८३ ॥
(पृ० १५)
जपाद्दशाम्श तो होमस्त्वभिषेकविधौ मतः ।
मूलाद्दशांशतोऽङ्गानामर्चाहोमजपादिकम् ॥ ४।१८४ ॥
भाष्यादुपांशुः शस्तः स्यात्तस्माच्छस्तो हि मानसः ।
प्रागास्यश्चोत्तरास्यो वा मन्त्राणां स्याज्जपादिकम् ॥ ४।१८५ ॥
मन्त्राः सर्वे दिवापूर्वग्राह्यास्तत्र हितास्तु वा ।
इति कामिकाख्ये महातन्त्रे मन्त्रोद्धारपटलो द्वितीयः ॥
ॐ व्योमव्यापिने दिव्यान्तरिक्षरूपाय
सर्वव्यापिने प्रधानाय ॐ नमश्शिवाय
महादेवाय व्योमाष्टभासायानेकाकृति -
त्रिरूपाय पदपदाय सर्वविघ्नविनाशाय
रौद्ररूपाय विशेषातीत भिलिपिलिकिंशिलि
लीपि वक्तदंष्ट्राय भयङ्कृतनयनाय
उपलेलिहानोग्रजिह्वाय ऋग्यजुः सामा -
थर्वेन्द्रियाय अनन्ताय अनाभाय
अनाश्रिताय ध्रुवाय शाश्वताय किल
कैलिप्य लम्ब योग पीठसंस्थिताय नित्यं
योगिने ध्यानाहाराय आधारायधेयाय
ईशानाय जगत्पतये शिवाय तत्पुरुषवक्त्राय
नमो घोरशिवायाष्टहृदयाय शिवकवचेन्द्राय
विद्युत्प्रपन्नाय वामदेवगुह्याय पचपचाय
वरवरेण्याय परिसुवीरानन्दसद्योजात मूर्तये
वामादिशक्त्याधाराय कालघ्नकामापहाय
बालाबाल मनोन्मन वामाज्येष्ठारुद्राय
शक्तिगुह्याय बहुरूपिणे नमः ।
शब्दाय शब्दरूपिणे स्वर्गाय स्वर्गरूपिणे
तेजसे तेजोरूपिणे रसाय रसरूपिणे गन्धाय
गन्धरूपिणे बीजाय बीजरूपिणे मूलाय
मूलरूपिणे अङ्कुराय अङ्कुररूपिणे नालाय
नालरूपिणे पत्राय पत्ररूपिणे गर्भाय
गर्भरूपिणे पुष्पाय पुष्परूपिणे फलाय
फलरूपिणे अनन्ताय अनन्तरूपिणे रेतसे
रेतोरूपिणे मनसे मनोरूपिणे अर्थाय
अर्थरूपिणे अहङ्काराय अहङ्काररूपिणे
प्रकृतिरूपाय प्रकृतिरूपिणे मायाय
मायारूपिणे शुद्धाय शुद्धरूपिणे विद्याय
विद्यारूपिणे नयाय नयरूपिणे सदाशिवाय
सदाशिवरूपिणे ॐ हौं शिवाय नमः ॥
कालाग्निरुद्राय मूर्त्यष्टकविभूषिताय
नित्यानित्याय नमो हिरण्यबाहवे अनिलाय
अनिलवर्चसे हेतुकारणाय त्रिपुर त्रिपुरातीत
शान्तशान्तातीत घोरघोरतरश्शिवतमोऽ -
वताच्छिवतमः । अनन्तादे नादाय नमः ॥
ॐ नमो गुह्याद् गुह्याय गोपूगोप्तये तुभ्यं नमः ॥
सविद्याधिपतये ज्योतिरूपाय परमेश्वरपराय
अचेतनाचेतन व्योमिन् व्यापिन् अरूपिन्
प्रथमप्रथम तेजस्तेजज्योतिरूप अग्नि अधूम
अभस्म अनादि अनादेनादे नाना नाना
धूधृ धूधू ॐ भूः ॐ भुवः ॐ सुवः ॐ महः
ॐ जनः ॐ तपः ॐ सत्यम् अनेकानेक
वामा वामा विभवे अव्यय अव्ययशान्ते
शासन शमन अतीत धामन् अनिधन निधनोद्भव
शिव सर्व सर्व सदाशिव योगाधिपतये शर्वञ्च
मुञ्च प्रथम तेजः भवः भावानाभूत भव भवोद्भव
शक्त्या शक्ति विद्याविद्य पुरुष अजात देश ॐ क्लीं
श्लीं ॐ ह्लीं ग्लीं ॐ फट् फट् ॐ हुं हुं
ॐ द्रीं द्रीं ह्रीं ह्रीं ह्रीं ह्रूं ह्रूं ह्रूं त्रि नमः ॥
(पृ० १६)
स्वस्ति स्वाहा स्वधा वषट् वौषट् हुं फट्
अनन्तानन्द स्वजलित स्वाहा । हेमगर्भधराय
स्वाहा सर्वभूत सुखप्रद सर्वसान्निद्ध्यकर
ब्रह्म् विष्णु रुद्र पर अनार्चित अस्तुतास्तुत
पूर्वस्थित पूर्वार्द्ध साक्षि साक्षि तुरु तुरु पतङ्ग
पतङ्ग ज्ञान ज्ञान शब्द शब्द सूक्ष्म स्थूल शिव
शर्व सदाशिव नमः ।
ॐ आम् ईम् ऊं व्योमव्यापिने ॐ यां
रां लां वां गां षां सां हां लां क्षां क्षीं
क्षूं क्षैं क्षौं क्षः प्रशान्तपतये नमः ।
जगत्प्रभवे नमः ।
ॐ स्वाहान्तपतये नमः
तत्वात्मने नमः
शर्वात्मने नमः ।
अमृतात्मने नमः
रुद्राणां पतये नमः ।
मन्त्रविद्याविभागेन द्विविधा मन्त्रजातयः ।
मन्त्राः पुन्देवतामन्त्रा विद्याः स्त्रीदेवताः स्मृताः ॥
पुंस्त्रीनपुंसकात्मानो मन्त्राः सर्वे समीरिताः ।
पुम्मन्त्रा हुम्फडन्ताः स्युः स्वाहान्ताः स्युःस्त्रियो मताः ॥
नपुंसका नमोऽन्ताः स्युरित्युक्ता मनवस्त्रिधा ।
सर्वात्मने पराय परमेश्वराय योगाय योगसम्भवाय
करकर कुरुकुरु सद्य भव भव भवोद्भव
सर्वदेव सर्वकार्यप्रमथन सदाशिव प्रसन्न नमोऽस्तु ते स्वाहा
ॐ सशिव शिनमः ॐ मं शिवस्य हदया ज्वालानि स्वाहा
ॐ शिवात्मक महातेजः सर्वज्ञश्च पराजितम् ।
आवर्तय महाघोर पिङ्गलं कवचप्रभम् ॥
आयाहि पिङ्गलं महाकवचं शिवाज्ञया मम
हृदयं बन्ध बन्ध पूर्वपूर्व भक्तिसूक्ष्म वज्रधर
वज्राशनि वज्रशरीर इदं शरीरमनुप्रविश्य
सर्वदुष्टां स्तम्भय स्तम्भय - हुं फट् स्वाहा ॥
ॐ प्रस्फुर प्रस्फुर घोर घोरतर तनुरूप
चट चट प्रचट कह कह वम वम घातय घातय
हुं फट् - ॐ जूं सः ॥
ॐ तन्महेशाय विद्महे महादेवाय धीमहि
तन्नःशिवः प्रचोदयात् ।
ॐ गणाम्बिकायै विद्महे महातपायै धीमहि
तन्नो गौरी प्रचोदयात् ।
ॐ निधनपतान्तकाय स्वाहा ।
जलाय नमो जललिङ्गाय ते नमः ।
रुद्राय नमो रुद्रलिङ्गाय ते नमः ।
भवाय नमो भवलिङ्गाय ते नमः ।
ऊर्ध्वाय नमो ऊर्ध्वलिङ्गाय ते नमः ।
शिवाय नमः शिवलिङ्गाय ते नमः ।
पाठभेद :-
सारमिंश्च चकारश्च स्वराद्यो ना नामा मया ।
अधिकपाठ :-
मनमूढा प्रसण्याश्चैव वस्तुराशापकोन्नतः
पाठभेद :-
एहित्रगर्षपश्चैव योर्व्योमस्वरादिकम्
ष्णुतशब्द शिरारश्च धतस्याश्च वे तथा
रश्च पर्वत धानाक्षि पिश्च वश्च तथा च नः ।
अधिकपाठ :-
व्यानसंश्च नकारश्च नदौ रेभोति दिक् चत ।
पाठभेद :-
देव स्वर्गश्च भामश्च पकारः सविभागशः ॥
(पृ० १७)
ष्ठं विद्यु यगकारश्च आतश्चैव यवौ तथा ।
जायामः सविसर्गश्च णेकारो दूपलाश्च रू ॥
यायौ तःसविसर्गौस्त मश्च मिश्च तथा चन ।
दीका शिवोहुं तथा वश्च षष्ठपङ्क्तौ समालिखेत् ॥
याले एकादाय रौलिश्च विनेयाः पाठरा रुच ।
चमून्दाः शसायौ च यरुणेतु यमूचकाः ॥
अयेवेदिश्च नोद्भाहु लिन्ते चैव सप्तमे ।
माक्तिघाश्च दौ कृश्च त्रश्च बीजादिकश्च यः ॥
सन्धेष्टकाश्च पङ्क्तौनौ ययौ सूपविधाद्भव ।
कृतमानस्तभापेस्तु मिश्च बीजादिकश्च कः ॥
तवभूश्च तथातश्च यश्च गोन्तेष्टमस्य तु ।
दिसरूति लितजीनाश्च इन्धिया पापचाश्च ये ॥
नपूवे मश्च रश्चैव लत्रणेत्रापि यष्टणा ।
स्यपुणानाश्च पर्वाश्च शकारान्तरमेव च ॥
स्वज्ञाघातु नवमे क्रमादालिख्य साधकः ।
रेफपूर्वो मकारश्च पातिनं वा तथैव च ॥
नकारपूर्वकं स्ना च श्चतावक्रश्च वेथवा ।
वाब्तसाश्च तथा रूरू स्वराद्यो यश्चणे तथा ॥
रूकायाश्च तथा नन पिंश्चतेव तथा च मा ।
सत्यामिमं भरतश्चैका नामान्ते दशमस्य तु ॥
यश्च लिश्च ययौ यश्च ताय-ईयास्तथैव च ।
न पूर्वोद्रा ममामाश्च रूरू पीपी नवाग् भवा ॥
मा पीपीत्रि तथामोमध्यानपादस्तथैव च ॥
मकार पूर्वो ध्रुवश्च पुष्ठशश्च तथा चला ।
ह्लाकारश्च रुकारश्च पङ्क्तावेकादशे क्षिपेत् ।
शिश्च नाच जकारश्च साख्यानपि शाश्च नः ॥
यश्च रश्च तथा जिज्ये पीपीणेणे तथैव च ।
नकारपूर्वस्वार्थश्च याणेभूपा असाश्चिवित् ॥
दशमश्च तथा शक्ति हृकारश्च नपूर्वकः ।
ज्ञश्च सब्दे पभद्राणे विलिखेदर्कपङ्क्तिके ॥
नद्ध्यानाकि तथाम्याना मापि वांश्शैशष्व च ।???????
णेणेस्वराज्यो बीबन्तो गयरूप सषीरव ॥
रेफपूर्वो बकारश्च बीजाद्यानां शिवौ तथा ।
विकारो दीपको यश्च विसूतान्नादिकश्च कः ॥
णाश्च गश्च सकारश्च आलिखेत्तु त्रयोदशे ।
जुधालिथो ययोद्वाच्च रेत्यकुस्वगरुस्तथा ॥
भाकरो रेफपूर्वश्च स्वराद्योपिश्च मा तथा ।
दातापह्यपि तुनाहयोद्याह्री विकरं क्षमा ॥
षांवापौ सञ्चरेपाद्यो वकारो दीपकोन्ततः ।
यकैगिराश्चरप्रण्य याद्रशा सास्वराधन ॥
णेयाश्च शिश्च मान्तद्य विना वेगात् ह्रियं कुरु ।
सुसाट ततभेदेसु श्वतश्चान्तेति पङ्क्तिके ॥
लिनेशगत् शवौ वश्च रायथाथ यगास्तथा ।
नपूर्वस्त स्वराद्यश्च रूपानिति उस्तथा ॥
अनाल अधिश्चैव द्यश्च ह्रींस्वदुलाश्च भाये ।
येवावाश्शिवौ वश्च पङ्क्तौ षोडशके न्यसेत् ॥
ध्यापवान् नचरीश्चैव गयल्विश्च ग एव च ।
सबिन्दुवत् भवेरूश्च हश्च विधश्च वैत्याश्च ॥
तश्च स्वराद्यश्च पश्चरू धूह्यपापुनौ ।
भाश्च पश्च शिखांश्चैव नमास्थर्गवभाश्च वै ॥
विश्वानुभ्य रसंयुक्तो मश्च सप्तदशे लिखेत् ।
ककारञ्च ययौ षष्ठ श्चकावर्तिस्थथैव च ॥
शकारो रेफसंयुक्तो नपूश्च धकारकः ।
आकारो रूपिकाणेसन्यनानाकरश्च विंश्चवै ॥
सूधौ ततश्च रूश्चैव सविसर्गो मकारकः ।
प्रेखक्षां विसर्गान्तो मकारश्च पुनश्च मः ॥
(पृ० १८)
कुर्वशिश्चैव तेगच्छ हृज्ज्ञो चाष्टदशे लिखेत् ।
अवासुलगुरुपिश्च णेदंरागुहुदाश्च वै ॥
त्यान्तदेशो प्रधूशाये शकारस्वमवाग्भवम् ।
शश्च क्षुश्च तदीपञ्च रकारश्चैवकारजः ॥
लंश्च दंश्च यकारञ्च विस्तथैकोनविंशके ।
मविस्नव्यापिरूपेण येद्धाः शिवया तथा ॥
नद्योथथूके शश्चैव आकारस्ति नगक्षुम ।
मत्वासकास्य नासाश्चैवं पश्यरविंशके ॥
राकायेण तथाणेपि पुश्चतश्च स्वरार्वथौ ।
वनन्नामोमेकरस सविसर्गश्च तारकम् ॥
शावर्वरूश्च स्वाहर्चि सकारो क्षैश्च बिन्दुयुकम् ।
मर्वारश्च प्रमश्चैव रेफपूर्ववकारकम् ॥
भञ्च बञ्च वसुप्सुश्च चकारश्चैकविंशके ।
मापतेश्च तथापिश्च णेथपाच षपूर्वकः ॥
सेकारोहं शुरुमेति नारुतेग्रः सकारकम् ।
मषभाधश्च रुर्वक्षौ नेकारोत्म कुशश्चमे ॥
ऋकारपूर्वो जश्चैव आपयश्च नपूर्वकाः ।
ज्ञाचर्वश्च रदौतश्च द्वाविंशत्पङ्क्तिके न्यसेत् ॥
भूज्जानाथ नरेकार्द्ध विहिताश्च तथादरा ।
पाचजः सविसर्गश्च दीपानञ्च स्वराथवाक् ॥
भवोदक्ष नश्च मनचरुमौ वशी ।
मश्च याच तथा यश्च शश्वदुश्च तथाचयोः ॥
प्रश्च वश्च मकारश्च तयोर्विंशतिके लिखेत् ।
सेच रश्च तथापौच अश्च ते वाररूपिणे ॥
रश्च मथयाश्च द्योकारे हुश्च शश्च प्रजाच या ।
यस्तुशिश्च प्रकारश्च मकारः सविसर्गकः ॥
पञ्चकुश्च रसश्चैव सनिष्ठा रच ।
भुः शभाच तथायाच चतुर्विंशतिके क्षिपेत् ॥
बियौच चष्वश्च रूरू पीन्ताराग्यश्च तथाननः ।
पश्चतिश्च विसर्गान्तो वर्गवगौ तममौचतः ॥
पश्चञ्च स्वातवागान्तिश्चशास्य तथैव च ।
रोविंशश्च पूर्वस्क योटषट्वद्देतारयै क्रमात् ॥
पञ्चविंशतिके पङ्क्तौ न्यसेत्तत्र विचक्षणः ।
नररूश्च वीणेभौः शवातौ मःसविसर्गकः ॥
रश्च आद्यास्विरादीर्घो नाथदोषच्चभातथा ।
पुनन्तर्वायसादा हृदिगर्णज्ञास्तथैव च ॥
हरौकदीपौ नापानौ विनिषड्विंशके न्यसेत् ।
विश्चणेच विशिवाश्चैव मोच वै ॥
तारं मेरूच स्वः शैवर्मावाक् भवन्तेच शच्चचौ ।
सर्वमध्व विसर्गः श पद्यार्च शिच्चद ॥
तयानुवार संयुग्जे लघूशाश्च ययौ तभः ।
जङ्कारो यश्चणाश्चैव मधश्वारः सप्तविंशके ॥
मश्चप्रश्च तथाद्याच पावेथेनश्च पार्श वै ।
ओङ्कारश्च तथादिजते वषट्कर रेफयुक् ॥
स्वश्चकारं तथा तश्च नेश्चरश्च सवौविधिः ।
आकारो मरणश्चैव तङ्कारश्च सपूर्वकः ॥
तारकौ सविसर्गश्च धीचविश्च हिनस्तथा ॥
नः शकुश्च क्रमेणैव अष्टाविंशतिके न्यसेत् ।
कूश्च थश्च यकारश्च स्वराद्ये रश्च मेवयुक् ॥
वाक्भवो मधुभाजैश्च ओङ्कारो भूत एव च ।
अकारश्च सबिन्दुश्च येनमेद्या प्रयेव च ॥
जरश्च तथा भाच करभाश्च तभौद्ध वै ।
ॐकारः श मकारश्च कातपाः श तथाचमौ ।
द्राकारश्च तथातेच एकोनत्रिंशके न्यसेत् ॥
पिश्चनश्च ततो चैव शुश्च वश्च तथाच न ।
हकारसविसर्गश्च यावो चैव प्रदीपकम् ॥
(पृ० १९)
भूश्च तश्च तथावाचं ख्नमः सविसर्गकः ।
वश्च भश्च सलिश्चैव तिकारो रेफसंयुतः ॥
कश्च भश्च इकारश्च यश्च तुश्च पतौहि वै ।
नद्व्यञ्चौ समेतश्च दकाराश्चन्दथौ तथा ॥
नकारश्च वकारश्च त्रिंशत्पङ्क्तौ तु विन्यसेत् ।
ककार पूर्वमिश्चैव ऊकारश्च सबिन्दुकः ॥
व्योजश्च हृपौ भश्चनस्वाद्याश्च सबिन्दुयुक् ।
कौशफट् भव भेन्नश्च तपूर्वो मश्च निश्चकः ॥
लिकारो बिन्दुसंयुक्तो मेचभश्च तथाचभाः ।
भकारश्च तथा गाप द्वात्रिंशत्पङ्क्तिके न्यसेत् ॥
भ्यचे माश्च प्रदीपञ्च भकञ्चैव प्रदीपकाः ।
नकारपूर्वकस्ताच दश्चवव्यतथैवच ॥
प्रकारश्च तपूर्वश्च मकारश्च कपूर्वकाः ।
यश्चमश्च प्रदीपौ यौ वाच क्षुश्च रभादघा ॥
यवौ मचौ स्वयद्रयते मो यैवास्तुथा ।