११ कलिसंस्थितसविधि-मन्त्रकथनं

श्रीदेव्युवाच ॥

महादेव महाघोरे कलौ केके च वैदिकाः ॥
स्थास्यन्ति मनवः कुत्र कल्पाः के च फलप्रदाः ॥ १ ॥

कियच्च वैदिकं कर्म ब्राह्मे पाद्मे च कथ्यते ॥
शाखाः स्थास्यन्ति काश्चैव उपशाखास्तथा च काः ॥ २ ॥

श्रीमहेश्वर उवाच ॥

वैदिके कर्मणि कलौ नराणां धीः सुदुर्लभा ॥
यथा नावं विना सिन्धुपारमिच्छस्ति मानवाः ॥ ३ ॥

तेनाज्ञानात्कलौ देवि वामे कौले कृतादराः ॥
अतत्त्वज्ञा विनश्यन्ति ते तु मानुष्यवर्जिताः ॥ ४ ॥

केचित्त्वद्भक्तियोगेन उपदिष्टाः प्रतारकैः ॥
वैदिकं कर्म ते त्यक्त्वा जायन्ते यवनाधिपाः ॥ ५ ॥

कलेर्दशसहस्रेषु विष्णुः स्थास्यति मध्यमम् ॥
देशे स देवो भवति विन्ध्ये हिमवति क्वचित् ॥ ६ ॥

यावत्पूर्णः कलेः सन्धिस्तावत्स्थास्यत्यतः परम् ॥
स्त्रीमांसमद्यनिरते लोके धर्मपराङ्मुखे ॥ ७ ॥

सर्व एव हि ते मन्त्राश्चतुर्वेदेषु संस्थिताः ॥
स्थास्यन्ति पृथिवीमध्ये यावत्पूर्णः कलिर्भवेत् ॥ ८ ॥

सन्ध्यांशे तु कलेः सर्वे त्रिंशन्मन्त्रा भुवि स्थिताः ॥
तदा कल्किस्वरूपस्य विष्णोर्जन्म भविष्यति ॥ ९ ॥

ये तिष्ठन्ति कलौ देवि तत्साधनमहं ब्रुवे ॥
स्वाध्यायाभ्यसनस्यादौ व्रतान्येव चतुर्दश ॥ १० ॥

केशश्मश्रु वापयित्वा शुचिर्गुर्वाज्ञया चरेत् ॥
अथ वा पूर्वविधिना निष्पापः सन्समभ्यसेत् ॥ ११ ॥

तानध्यायान्प्रदोषेषु देवि शिष्यः पुरस्सरम् ॥
शुचिस्थले तथैकान्ते नम्रो गुर्वाज्ञया पठेत् ॥ १२ ॥

त्र्यहं प्रातस्त्र्यहं सायं त्र्यहमद्यादयाचितम् ॥
त्र्यहं परं च नाश्नीयात्प्राजापत्यव्रतं त्विदम् ॥ १३ ॥

एकैकं ग्रासमश्नीयात्त्र्यहाणि त्रीणि पूर्ववत् ॥
त्र्यहं चोपवसेदन्त्यमतिकृच्छ्रं व्रतं त्विदम् ॥ १४ ॥

स्नानं सन्ध्यामुपासीत प्रत्यहं विधिपूर्वकम् ॥
उपवासश्च सप्ताहं शिशुसान्तपनं व्रतम् ॥ १५ ॥

प्रतित्र्यहं पिबेदुष्णजलक्षीरघृतानि च ॥
समाहितः सकृत्स्नायी तप्तकृच्छ्रं व्रतं त्विदम् ॥ १६ ॥

गोमूत्रं गोमयं क्षीरं दधि सर्पिः कुशोदकम् ॥
एकरात्रोपवासश्च कृच्छ्रसान्तपतं व्रतम् ॥ १७ ॥

त्र्यहन्त्र्यहं तु गोमूत्रादिकं सेव्यं त्र्यहं पुनः ॥
उपवासस्तदा प्रोक्तं महासान्तपनं व्रतम् ॥ १८ ॥

एकैकं ह्रासयेत्पिण्डं कृष्णेऽमायां न भोजनम् ॥
शुक्लेपि वर्धयेच्चापि प्रोक्तं चान्द्रायणं व्रतम् ॥ १९ ॥

पलप्रमाणमन्नं तु ग्रासं शुक्लेपि वर्धयेत् ॥
ह्रसेत्कृष्णे व्रतं चान्द्रायणं स्यादेव मध्यमम् ॥ २० ॥

चतुरः प्रातरश्नीयाद्विप्रः पिण्डान्कृताह्निकः ॥
चतुरोस्तमिते सूर्ये शिशुचान्द्रायणं व्रतम् ॥ २१ ॥

अष्टावष्टौ समश्नीयात्पिण्डान्मध्यगते रवौ ॥
नियतात्मा हविष्यस्य यतिचान्द्रायणं व्रतम् ॥ २२ ॥

स्नानसन्ध्यादिकं कृत्वा द्वादशाहं न भोजनम् ॥
स्थिरचित्तोप्रमत्तश्च पराकाख्यमिदं व्रतम् ॥ २३ ॥

पिण्याकमधुतक्राम्बुसक्तूपोषणकं क्रमात् ॥
षड्भिर्दिनैः सौम्यकृच्छ्रनामकं व्रतमुत्तमम् ॥ २४ ॥

एवं त्रिरात्रमभ्यासादेकैकस्य यथाविधि ॥
तुलापुरुषवत्त्रीणि स्तोमायनमिदं व्रतम् ॥ २५ ॥

त्रींस्त्रीन्पिडान्समश्नीयान्नियतात्मादृढव्रतः ॥
हविष्यान्नस्य वैभागमृषषिचन्द्रायणं व्रतम् ॥ २६ ॥

सप्तसप्तदिने चैवं त्रिदिने गोस्तनं पिबेत् ॥
षड्दिने वायुभक्षश्च स्तोमायनमिदं व्रतम् ॥ २७ ॥

पर्णदूर्वायवस्विर्णबिल्वपत्रकुशोदकैः ¹ ॥
प्रत्येकं प्रत्यहं पीतैः पर्णकृच्छ्रव्रतं त्विदम् ॥ २८ ॥

एतैर्व्रतैस्तु शुद्धात्मा गुरुशुश्रूषणे रतः ॥
भिक्षाशीवा हविष्याशी भुञ्जन्मौनं समास्थितः ॥ २९ ॥

प्रतिलोमान्पुष्पवर्तीं यवनान्बौद्धकौलिकान् ॥
आचारहीनाञ्च्छूद्रांश्च दृष्ट्वा नैव पठेच्छ्रुतिम् ॥ ३० ॥

रात्रेश्चतुर्थप्रहरे पादप्रक्षालनादिकम् ॥
कृत्वासने समाविश्य ज्ञातं वेदं समुद्धरेत् ॥ ३१ ॥

निन्दां स्तुतिं न कस्यापि कुर्यादनृतभाषणम् ॥
नारीं रूपवतीं दृष्ट्वा ध्यायेद्विष्णुं सनातनम् ॥ ३२ ॥

हरिरोम्पठनादौ च तस्यान्ते च समुच्चरेत् ॥
साष्टाङ्गन्तु नमस्कारमादावन्ते गुरोश्चरेत् ॥ ३३ ॥

आद्ये यामे चतुर्थी च गणेशानं सरस्वतीम् ॥
प्रयाति रात्रौ यत्तस्मात्पूजनीयो गणाधिपः ॥ ३४ ॥

अह्नश्चतुर्थप्रहरे पूजयित्वा विसर्जयेत् ॥
सरस्वतीं तोषयित्वा गणेशं पुनरागताम् ॥ ३५ ॥

मम वक्त्रे स्थितां चेति ध्यात्वा यामे चतुर्थके ॥
पुनः पठेदनध्यायस्तदा पाठं न कारयेत् ॥ ३६ ॥

सार्धयामे प्रतिष्ठा चेत्सप्तमी याति भारती ॥
निकटे कार्तिकेयस्य गातुं तस्मात्प्रपूजयेत् ॥ ३७ ॥

सरस्वत्या युतं स्कन्दं तत्प्रभावाच्च धारयेत् ॥
शेषं रात्रौ पुनर्ध्यात्वा स्वागतान्तां पुनः पठेत् ॥ ३८ ॥

त्रयोदशी चेत्पूर्वार्धं रात्रेः स्पष्टा तदा तु गीः ॥
कैलासं याति नृत्यन्ती प्रदोषव्रतकारिणी ॥ ३९ ॥

शिवस्याराधनार्थं तु तस्मात्तत्र पठेन्न हि ॥
हठात्पठति तद्यावद्वृथात्वमुपगच्छति ॥ ४० ॥

अस्मिन्प्रदोषसमये तत्पूजाध्यानतत्परः ॥
प्राणायाम्यथ वा मौनी त्र्यब्दाच्छाक्तस्तु सिद्ध्यति ॥ ४१ ॥

सन्ध्यालोपं न कुर्वीत कदाचिदपि कुत्रचित् ॥
प्रातः सन्ध्या सनक्षत्रा ससूर्या सायमुच्यते ॥ ४२ ॥

मुहूर्तपञ्चकादूर्ध्वं विंशत्यर्वाग्यथा यथा ॥
आसन्नोभिजितः कालः श्रेष्ठः श्रेष्ठस्तथा तथा ॥ ४३ ॥

सन्ध्याकालस्य लोपेन मुख्यस्याग्निक्रियान्तरम् ॥
प्रायश्चित्तं त्वेकमर्प्यमधिके सम्प्रदीयते ॥ ४४ ॥

परसन्ध्या कालतोर्वाग्गते काले ततोधिके ॥
अष्टोत्तरशतं तत्र गायत्र्या जप इष्यते ॥ ४५ ॥

राज्ञा रुद्धो गतो वापि चात्यावश्यककर्मणि ॥
प्राणायामत्रयं कृत्वा गायत्र्यष्टोत्तरं शतग् ॥ ४६ ॥

परान्ते भोजनं चैवमनिन्द्यं निष्कृतिः स्मृता ॥
अथ वक्ष्यामि मन्त्राणां गायत्रीं वेदमातरम् ॥ ४७ ॥

यया च सगुणं ब्रह्म गीयते प्रतिपाद्यते ॥
निर्गुणं यां विना मुक्तिर्न कस्यापि प्रजायते ॥ ४८ ॥

महामायास्वरूपं यन्महाकालः स्वयं जपेत् ॥
यत्प्रभावादहं त्वञ्च जातः काल इवापरः ॥ ४९ ॥

गायत्र्या मुनिराख्यातो विश्वामित्रोति तापसः ॥
गायत्रीच्छन्द इत्युक्तं देवता सविता स्मृतः ॥ ५० ॥

व्याहृतीः सप्त भूराद्या हृन्मुखांसोरुयुग्मकैः ॥
जठरे चक्रमान्न्यस्य न्यासोयं प्रथमः स्मृतः ॥ ५१ ॥

पादाङ्गुल्यङ्घ्रिसन्धौ च सन्धौ स्याद्गुल्फपादयोः ॥
गुल्फजान्वोस्तथा सन्धौ तथा जानूरुसन्धिषु ॥ ५२ ॥

लिङ्गे नाभौ च हृदये कण्ठे वर्णान्न्यसेत्क्रमात् ॥
कराङ्गुलीमूलसन्धौ मणिबन्धे च कूर्परे ॥ ५३ ॥

भुजमूले मुखे नासिकायाञ्चापि कपोलयोः ॥
नेत्रयुग्मे भ्रुवोः शीर्ष्णि चूडाधो वामकर्णके ॥ ५४ ॥

दक्षकर्णे मुखे मस्तके च वर्णान्क्रमान्न्यसेत् ॥
गायत्र्या अक्षरन्यासो द्वितीयः सम्प्रकीर्तितः ॥ ५५ ॥

पदानि दश गायत्र्याः शिरो भ्रूमध्यदृङ्मुखे ॥
कण्ठहृन्नाभिगुल्फेषु जान्वोरङ्घ्र्योरथ न्यसेत् ॥ ५६ ॥

शिरोदेशे तु गायत्र्याः शिरोन्यासस्तृतीयकः ॥
हृदयं ब्रह्मणे प्रोक्तं विष्णवे शिर ईरितम् ॥ ५७ ॥

शिखा रुद्राय कवचमीश्वराय समीरितम् ॥
नेत्रे सदाशिवायोक्तमस्त्रं सर्वात्मने स्मृतम् ॥ ५८ ॥

अयं षडङ्गन्यासस्तु चतुर्थःपरिकीर्तितः ॥
पज्जानुकटिनाभौ च हृदये कण्ठभालयोः ॥ ५९ ॥

क्रमाद्व्याहृतयो न्यस्याः परब्रह्म च शीर्षके ॥
पुनर्व्याहृतिन्यासोयं पञ्चमः परिकीर्तितः ॥ ६० ॥

तत्सवितुर्हृदयाय वरेण्यं शिरसे तथा ॥
भर्गो देवस्य च शिखा कवचं धीमहि स्मृतम् ॥ ६१ ॥

धियो यो नो नेत्रमुक्तमस्त्रं शेषेण कीर्तितम् ॥
अयं न्यासस्तु षठः स्यात्षडेते पापहारकाः ॥ ६२ ॥

प्राणायामत्रयं कृत्वा ततो ध्यानं समाचरेत् ॥
तद्ब्रवीमीह गायत्र्या ध्यानं भक्तमनोरमम् ॥ ६३ ॥

मुक्ताविद्रुमहेमनीलधवलच्छायैर्मुखैस्त्रीक्षणैर्युक्तामिन्दुकला-निबद्धमुकुटां तत्त्वार्थवर्णात्मिकाम् ॥
गायत्रीं वरदाभयाङ्कुशकशाः शुद्धं कपालं गुणं शङ्खं चक्रमथारविन्दयुगलं हस्तैर्वहन्तीं भजे ॥ ६४ ॥

ततस्तु पूजयेद्देवीमष्टावरणसंयुताम् ॥
आदौ सम्पूज्य देवेशीं कोणाग्रे पूजयेत्ततः ॥ ६५ ॥

त्रिकोणस्याग्निकोणैस्तु प्रादक्षिण्येन देवताः ॥
ब्राह्मी माहेश्वरी चैव वैष्णवी प्रथमावृतिः ॥ ६६ ॥

तस्याग्रतस्त्वष्टदिक्षु क्रमादष्टौ प्रपूजयेत् ॥
आदित्यमूषां च रविं प्रज्ञां भानुं प्रभां तथा ॥
भास्करं चापि सन्ध्यां च द्वितीयावरणं त्विदम् ॥ ६७ ॥

ततोर्चयेदष्टदलकेशरेष्वङ्गषट्ककम् ॥
गायत्र्याश्च तृतीयोक्तं दलमध्ये यजेदिमाः ॥ ६८ ॥

प्रह्लादिनीं प्रभां नित्यां बिल्वरुद्रां विलासिनीम् ॥
प्रभावतीं जयां शान्तां चतुर्थावरणं त्विदम् ॥ ६९ ॥

ततो यजेद्दलाग्रेषु कान्तिं दुर्गां सरस्वतीम् ॥
बिल्वरूपां विशालां च ईशानीं व्यापिनीं क्रमात् ॥
विमलां च क्रमात्प्रोक्तं पञ्चमावरणं त्विदम् ॥ ७० ॥

तदग्रिमे त्वष्टदले एताः पूज्यास्तु शक्तयः ॥
तमोहारिणिका पूज्या विश्वयोनिर्जयावहा ॥ ७१ ॥

पद्मालया पराशोभा पद्मरूपा च षष्ठकम् ॥
भवेदावरणं चाग्रे ब्राह्याद्याः सप्त मातरः ॥
अष्टमी त्वरुणा प्रोक्ताप्रोक्त मावरणं त्विदम् ॥ ७२ ॥

रविः सितः कुजो राहुः शनिश्चन्द्रो बुधो गुरुः ॥
अष्टमावरणं चैतच्चतुरस्रदिगष्टके ॥ ७३ ॥

दिक्पालाः सप्तमे प्रोक्तास्तदस्त्राणि तथाष्टमे ॥
एवं सम्पूजयेद्देवीं तस्या मुद्राः प्रदर्शयेत् ॥ ७४ ॥

व्याहृतित्रयसंयुक्तां गायत्रीं सर्वदा जपेत् ॥
चतुर्विंशतिलक्षाणि पुरश्चरणमुच्यते ॥ ७५ ॥

क्षीरोदनं तिलान्दूर्वां सिद्धौदनसमिद्वराः ॥
पृथग्द्रव्यं सहस्रं तु जुहुयान्मन्त्रसिद्धये ॥ ७६ ॥

तर्पणादि ततः कृत्वा गुरुं सन्तोष्य यत्नतः ॥
प्रयोगानाचरेद्विद्वांस्तदनुज्ञापुरस्सरम् ॥ ७७ ॥

तत्त्वसङ्ख्यासहस्राणि मन्त्री प्रजुहुयात्तिलैः ॥
सर्वपापविनिर्मुक्तो दीर्घमायुस्स विन्दति ॥ ७८ ॥

आयुषे चाज्यहविषा केवलेनाथ सर्पिषा ॥
दूर्वान्वितैस्तिलैर्मन्त्री जुहुयात्त्रिसहस्रकम् ॥ ७९ ॥

प्रतिद्रव्यमथो मासषट्कं वै जुहुयाद्द्विजः ॥
अरुणार्कैश्च श्वेतार्कैरयुतं नियतेन्द्रियः ॥ ८० ॥

ब्रह्मश्रिये च जुहुयात्प्रसूनैर्ब्रह्मवृक्षजैः ॥
जपेन्मुमुक्षुर्गायत्रीं तुर्यपादेन संयुताम् ॥ ८१ ॥

परोरजसे सावदोमिति तुर्यः प्रकीर्तितः ॥
विमलोस्य ऋषिश्छन्दो गायत्री देवता स्मृतः ² ॥ ८२ ॥

परमात्मा प्रथमतः प्रणवन्यासमाचरेत् ॥
सप्तव्याहृतिगायत्रीन्यासाद्यान्पूर्ववच्चरेत् ॥ ८३ ॥

ब्रह्मात्मने तु हृदयं शिरो विष्ण्वात्मने तथा ॥ ८४ ॥

शिखा रुद्रात्मने चेति कवचं चेश्वरात्मने ॥
सदा शिवात्मने नेत्रमस्त्रं सर्वात्मने इति ॥ ८५ ॥

नातः परतरो मन्त्रो नातः परतरं तपः ॥
तृणायन्ते महाविद्यादयः ³ सर्वे यदग्रतः ॥ ८६ ॥

अथ गोप्यं प्रवक्ष्यामि गोप्यं मातरि जारवत् ॥
सर्वेषां वेदमन्त्राणां यच्च संसिद्धिकारकम् ॥ ८७ ॥

लोलुपाय कृतघ्नाय नास्तिकाय शठाय च ॥
सगर्वाय गुरुद्वेष्ट्रे प्रोच्यशापमवाप्नुयात् ॥ ८८ ॥

येषां वैदिकमन्त्राणां चलनं कर्मसूचितम् ॥
तानादिपादसहिनान्गायत्र्यास्तु सदा जपेत् ॥ ८९ ॥

अष्टोत्तरसहस्रन्तु तद्वत्पालनमन्त्रकान् ॥
मध्यपादेन संयुक्तानन्तिमेन तु नाशकान् ॥ ९० ॥

अवश्यं जायते सिद्धिर्गायत्री तेजसा इति ॥
अयं सङ्क्षेपतः प्रोक्तो गायत्र्या गोपितो विधिः ॥ ९१ ॥

पद्ममष्टदलं लेख्यं ह्रीङ्कारं कर्णिकास्थितम् ॥
द्वौद्वौ स्वरौ दिग्विदिशं प्रतिपत्रं समालिखेत् ॥ ९२ ॥

किञ्जल्केषु तदग्रेषु गायत्र्यर्णांस्त्रिशस्त्रिशः ॥
तद्बहिर्वृत्तयुगलान्तराले तु समालिखेत् ॥ ९३ ॥

ककाराद्यांस्तथोमापो ज्योती रसोमृतं ब्रह्म ॥
भूर्भुवःस्वरोमिति च यन्त्रं सर्वार्थसिद्धिदम् ॥ ९४ ॥

मृत्योर्भयं तु सर्वेषां सर्वदा सर्वकर्मसु ॥
तस्मिञ्जिते तु देवादीन्मोक्षान्तं साधयेज्जनः ॥ ९५ ॥

तदर्थं सम्प्रवक्ष्यामि मन्त्रं मृत्युञ्जयाभिधम् ॥
उपासना तस्य तस्माद्वंशेल्पायुश्च नो भवेत् ॥ ९६ ॥

त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिम्पुष्टिवर्धनम् ॥
उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीयमामृतात् ॥ ९७ ॥

वशिष्टोस्य मुनिश्छन्दोनुष्टुब्देवस्तु त्र्यम्बकः ॥
त्रिचतुर्वसुगोपञ्चत्रिभिर्वर्णैः ⁴ षडङ्गकम् ॥ ९८ ॥

पूर्वपश्चिमयाम्येन्दुकोणेषु ⁵ तदनन्तरम् ॥

कुर्यान्न्यासं तथाङ्गेषु नाभिहृत्कण्ठकुक्षिषु ॥ ९९ ॥

लिङ्गे पायौ तथा चोर्वोर्मूलयोश्चोरुमध्ययोः ॥
जान्वोस्ततो जानुवृत्तयुग्मयोः स्तनयोस्तथा ॥ १०० ॥

पार्श्वयोः पादयोः पाण्योर्नसि शीर्षे च विन्यसेत् ॥
प्रत्येकं मनुवर्णांश्च न्यासोयन्तु द्वितीयकः ॥ १०१ ॥

पदान्येकादशान्येव ⁶ शिभ्रूयुगलाक्षिषु ॥
वक्त्रे गण्डयुगे भूयो हृदये जठरे पुनः ॥ १०२ ॥

गुल्फोरुजानुपादेषु न्यासमेवं समाचरेत् ॥
एवं न्यासत्रयं कुर्यान्मातृकान्यासपूर्वकम् ॥ १०३ ॥

हस्ताभ्यां कलशद्वयामृतरसैरापूरयन्तं शिरो द्वाभ्यां तौ दधतं मृगाक्षवलयौ द्वाभ्यां वहन्तं परम् ॥
अङ्कन्यस्तकरद्वयामृतभरं कैलासकान्तं शिवं स्वच्छाभ्भोजनिभं सदेन्दुमुकुटं देवं त्रिनेत्रं भजे ॥ १०४ ॥

पञ्चाक्षरोदिते पीठे पूजयेद्वृषभध्वजम् ॥
मूर्ति मूलेन सङ्कल्य वक्ष्यमाणेन वर्त्मना ॥ १०५ ॥

पूर्वमङ्गानि सम्पूज्य मूर्तिं पश्चात्तु पूजयेत् ॥
पूर्वादिप्रादक्षिण्येनेशानाय सूर्यमूर्तये ॥ १०६ ॥

महादेवाय सोमेति मूर्तयेन्ते समुच्चरेत् ॥
भवाय क्षितिमूर्तये शर्वाय जलमूर्तये ॥ १०७ ॥

रुद्राय चाग्निमूर्तये उग्राय वायुमूर्तये ॥
भीमायाकाशमूर्तये ङेन्तं पशुपतिं तथा ॥ १०८ ॥

यजमानमूर्तयेचेति दलाग्रेषु ततो यजेत् ॥
रमा राका प्रभा ज्योत्स्ना पूर्णेषा पूरणी सुधा ॥ १०९ ॥

तृतीयावरणे चैताश्चतुर्थावरणे त्विमाः ॥
विद्या विश्वा सिता युक्ता सारा साध्या शिवा निशा ॥ ११० ॥

आर्या प्रज्ञा प्रभा मोहा शान्तिः कान्तिर्धृतिर्मतिः ॥
पञ्चमावरणे चैताः षष्ठावरणगा अथ ॥ १११ ॥

धरा माया सती पद्मा शान्ता माघो द्वयामला ॥
सप्तमे लोकपालाश्च तदस्त्राणि तथाष्टमे ॥ ११२ ॥

जपेल्लक्षमिमं मन्त्रमेवं ध्यायेज्जितेन्द्रियः ॥
जुहुयाद्दशभिर्द्रव्यैरयुतं घृतसंयुतैः ॥ ११३ ॥

बिल्वम्पलाशं खदिरं वटं च तिलसर्षपौ ॥
पायसं दधि दूर्वां च तथैकेन सहस्रकम् ॥ ११४ ॥

तर्पयित्वाभिषिच्याथ ब्राह्मणांस्तर्पयेद्गुरुम् ॥
एवं कृते प्रयोगार्हो जायतेयं महामनुः ॥ ११५ ॥

अयुतं जुहुयाद्द्बिल्वसमिद्भिः सम्पदे सुधीः ॥
जुहुयाद्ब्रह्मवृक्षस्य समिद्भिर्ब्रह्मतेजसे ॥ ११६ ॥

खदिरैरयुतं हुत्वा शान्तिं पुष्टिमवाप्नुयात् ॥
समिद्भिर्वटवृक्षस्य जुहुयाच्च यथाविधि ॥ ११७ ॥

धनधान्यसमृद्धस्स्यादयुतेन तु साधकः ॥
तिलैस्तत्सङ्ख्यया हुत्वा सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ ११८ ॥

सिद्धार्थैरयुतं हुत्वा शत्रून्विजयते नृपः ॥
अनेनैव विधानेन न स्यान्मृत्युरकालतः ॥ ११९ ॥

पायसेन कृतो होमो रक्षाश्रीकीर्तिकान्तिदः ॥
गोदुग्धेन च सिद्धान्नं हुत्वा कृत्यां विनाशयेत् ॥ १२० ॥

अयमेव मतो होमः शान्तिश्रीसम्पदावहः ॥
दधिहोमेन संवादं कुर्याद्विद्वेषिणोर्मिथः ॥ १२१ ॥

प्रत्यहं जुहुयान्मन्त्री दूर्वामष्टोत्तरं शतम् ॥
आमयान्निखिलाञ्जित्वा दीर्घमायुरवाप्नुयात् ॥ १२२ ॥

जुहुयाज्जन्मदिवसे पायसान्नैर्घृतान्वितैः ॥
इच्छन्ननिन्दितां लक्ष्मीमारोग्यं विपुलं यशः ॥ १२३ ॥

गव्यदुग्धघृताक्ताभिर्दूर्वाभिर्जुहुयाद्वशी ॥
सविंशति शतं सम्यग्यज्जन्मदिवसे सुधीः ॥
आमयैः सकलैर्मुक्तो जीवेद्वर्षशतं सुखी ॥ १२४ ॥

काश्मरीसमिधः सर्पिःपयोन्नं त्रिशतं पृथक् ॥
जुहुयाद्ब्राह्मणानन्ते भोजयेन्मधुरान्वितम् ॥ १२५ ॥

प्रीणयेद्वहुधान्याद्यैरात्मनो गुरुमादरात् ॥
अनामयमवाप्नोति दीर्घमायुः श्रिया सह ॥ १२६ ॥

सघृतेन पयोन्नेन हुत्वा पर्वणि पर्वणि ॥
राज्यश्रियमवाप्नोति षण्मासान्नात्र संशयः ॥ १२७ ॥

लाजैर्विशुद्धैर्जुहुयात्कन्या चैव वराप्तये ॥
क्षीरद्रुमसमिद्धोमाद्ब्राह्मणादीन्वशं नयेत् ॥ १२८ ॥

स्नात्वा सहस्रं प्रजपेदादित्याभिमुखो मनुम् ॥
आधिव्याधिविनिर्मुक्तो दीर्घमायुरवाप्नुयात् ॥
अनेन मनुना सर्वं साधयेदिष्टमात्मनः ॥ १२९ ॥

अथ दारिद्र्यनाशाय वक्ष्ये मन्त्रं धनेशितुः ॥
मेधातिथिर्-ऋषिः प्रोक्तो गायत्रं छन्द ईरितम् ॥ १३० ॥

अङ्गन्यासकरन्यासा देवता सदसस्पतिः ॥
जपं कुर्याच्च मासे तु चत्वारिंशत्सहस्रकम् ॥ १३१ ॥

देवताप्रीतये कार्यः षण्मासं तु मनोर्जपः ॥
पुरश्चरणमेतत्स्यात्स्वशक्त्या विप्रभोजनम् ॥ १३२ ॥

अश्वारूढं कुन्तपाणिं कुबेरं चित्रिणीप्रियम् ॥
निधीश्वरं स्वर्णवर्णं वन्दे गन्धर्वनायकम् ॥ १३३ ॥

अथ मन्त्रः ॥

सदस्पतिमद्भुतं प्रेयमिन्द्रस्य काम्यत्सनिं ते धामयाशिषम् ॥ १३४ ॥

चत्वारिंशत्सहस्रं यः प्रतिमासं जपेन्नरः महाभाण्डारिकः कुर्यात्तस्य दारिद्र्यनाशनम् ॥ १३५ ॥

सर्वार्थसाधकं वक्ष्ये सङ्ग्रामविजयप्रदम् ॥
जलन्धरवधायाहं यत्स्मरामि शृणुष्व तत् ॥ १३६ ॥

जातवेदसे सुनवाम सोममराती यतो निदहाति वेदः ॥
स नः परिषदति दुर्गाणि विश्वा नावेव सिन्धुं दुरितात्यग्निः ॥ १३७ ॥

त्रिष्टुप्छन्दो मुनिश्चास्य मरीचिः कश्यपो मतः ॥
देवता जातवेदोग्निः षडङ्गानि समाचरेत् ॥ १३८ ॥

नवागषट्सप्तनागसप्तभिर्मनुवर्णकैः ⁷ ॥
अङ्गुष्ठयोर्गुल्फयोश्च जङ्घयोर्जानुनोस्तथा ॥ १३९ ॥

ऊर्व्वोः कट्योर्लिङ्गनाभ्योर्हृदये स्तनयोस्तथा ॥ १४० ॥

पार्श्वयोश्च तथा पृष्ठे स्कन्धयोरन्तरे तयोः ॥
बाह्वोश्चैवोपबाह्वोश्च द्वयोः कूर्परयोरपि ॥ १४१ ॥

प्रकोष्ठद्वितये चापि मणिबन्धद्वये तथा ॥
करयोस्तलयोरास्ये नस्यक्ष्णोश्चैव कर्णयोः ॥ १४२ ॥

भ्रुवोश्चैव तु मास्तिक्ये मूर्धनीति द्वितीयकः ॥
शिखायां ⁸ च ललाटे च नेत्रयोः कर्णयोस्तथा ॥ १४३ ॥

ओष्ठेधरे च जिह्वायां कण्ठे वाह्वोस्तथा हृदि ॥
कुक्षौ कटौ च गुह्ये च ऊर्वोर्जान्वोश्च जङ्घयोः ॥
पादयोश्च पदन्यासः प्रोक्तोयं ध्यानमुच्यते ॥ १४४ ॥

विद्युद्दामसमप्रभां मृगपतिस्कन्धस्थितां भीषणां कन्याभिः करवालखेटविलसद्धस्ताभिरासेविताम् ॥
हस्तैश्चक्रधरासिखेटविशिखां पाशाङ्कुशा तर्जनीं बिभ्राणामनलात्मिकां शशिधरां दुर्गां त्रिनेत्राम्भजे ॥ १४५ ॥

कृत्वा तु सर्वतोभद्रं पूर्वोक्तं मण्डलं शुभम् ॥
तत्कर्णिकायां षट्कोणे मण्डुकाद्यान्समर्चयेत् ॥ १४६ ॥

पूर्वोक्तान्परतत्वांस्तान्केशरेषु तदग्रतः ॥
जयाञ्च विजयाम्भद्रां रुद्रां कालीं च पूर्वतः ॥ १४७ ॥

सुमुखीं दुर्मुखीं चन्द्रमुखीं सिंहमुखीं तथा ॥
मध्ये दुर्गां यजेत्पश्चादासनं सिंहमन्त्रतः ॥ १४८ ॥

तारमुक्त्वा ⁹ वज्रनखदंष्ट्राय च महा ततः ॥
सिंहाय हुं फट् हृच्चेति मन्त्रः सप्तदशाक्षरः ॥ १४९ ॥

मूर्तिं मूलेन सङ्कल्प्य तस्यामावाह्य पूजयेत् ॥
केशरेषु षडङ्गानि पूर्वतोष्टदले पुनः ॥ १५० ॥

जातवेदाः सप्तजिह्वो द्वितीयो हव्यवाहनः ॥
ततश्चोदरजं वैश्वानरकौमारतेजसम् ॥ १५१ ॥

विश्वमुखं देवमुखं पीठे कोष्ठचतुष्टये ॥
धरात्मानं जलात्मानं वह्न्यात्मानं निरात्मकम् ॥ १५२ ॥

निवृत्तिश्च प्रतिष्ठा च विद्या शान्तिश्च गौणिका ॥
पूषावाण्यौ ततो वीथी शची तोयात्मिका तथा ॥ १५३ ॥

नित्या दयावती चैव ह्यष्टमीकारिणीमता ॥
तथैव नवमी नाम्ना प्रोक्ता चैव तिरस्क्रिया ॥ १५४ ॥

देवमाता च दमना प्रिया पश्चान्निरूप्यते ॥
समाराध्या नन्दिनी च शरीरेषुविमर्दिनी ॥ १५५ ॥

पद्माख्या दण्डिनी तिग्मा दुर्गा गायत्र्यतः परम् ॥
निरवद्या विशालाक्षी सौम्या सायं निरूप्यते ॥ १५६ ॥

स्वरोद्वाहा नादिनी च वेदना वह्निगर्भिणी ॥
सिंहवासा च धूम्रा च दुर्विषंहारिरंसुका ॥ १५७ ॥

तापहरा त्यक्तदोषानिस्सपत्नेति तद्बहिः ॥
लोकपालांस्तदस्त्राणि पूजां प्राग्वत्समापयेत् ॥ १५८ ॥

मन्त्रं वर्णसहस्राणि जपेद्धोमं पृथक्पृथक् ॥
वेदवेदाब्धिसङ्ख्याकं तिलसिद्धार्थचित्रजैः ॥ १५९ ॥

मूलैश्च समिधाभिश्च ¹⁰ वटोदुम्बरपैप्पलैः ॥
अर्कप्लक्षोद्भवैश्चापि घृतेन हविषान्नकैः ॥ १६० ॥

सर्वैर्घृताक्तैर्जुहुयात्तिलैश्चान्ते घृताहुतीः ॥
ततस्सन्तर्प्य सतिलैः कृत्वा चात्माभिषेचनम् ॥ १६१ ॥

समाराध्य धरादेवीं तोषयेद्गुरुमात्मनः ॥
इत्थञ्जपादिभिः सिद्धे मन्त्रेस्मिन्साधकोत्तमः ॥ १६२ ॥

आग्नेयास्त्राधिकारी स्यात्तद्विधानमितीर्यते ॥
आग्नेयास्त्रमिति प्रोक्तं विलोमप्रथितो मनुः ॥ १६३ ॥

पूर्वोक्ता एव मुन्याद्याः षडङ्गानि विलोमतः ॥
ग्नित्यतारिदुधुं सिं प्रोच्चार्यात्र हृदयं मतम् ॥ १६४ ॥

ववेनाश्वा विणिर्गादु शिरोन्यासः प्रकीर्तितः ॥
एवमग्रेपि ¹¹ जानीहि पूर्वोक्तार्णविलोमतः ॥ १६५ ॥

पूर्वोक्तसङ्ख्यकैर्वर्णैर्वर्णन्यासस्तथैव च ॥
तथैव च पदन्यासो जपः पूजा च पूर्ववत् ॥ १६६ ॥

पञ्चगव्यसुपक्वेन चरुणातस्य सिद्धये ॥
चतुस्सहस्रं च शतं चत्वारिंशच्चतुष्टयम् ॥ १६७ ॥

होमयेदर्चनं प्राग्वज्जपश्च प्रतिलोमतः ॥
सर्वत्र देशिकः कुर्याद्गायत्र्या द्विगुणं जपम् ॥ १६८ ॥

क्रूरकर्मणि कुर्वीत प्रतिलोमविधानतः ॥
शान्तिकं पौष्टिकं कर्म कर्तव्यमनुलोमतः ॥ १६९ ॥

ग्न्याद्यः ¹² पञ्चाक्षरः पादो ज्ञेयो ज्ञानेन्द्रियात्मकः ¹³ ॥
धुमाद्यः पञ्चवर्णो द्वितीयः कर्मेन्द्रियात्मकः ॥ १७० ॥

श्वाद्यस्तृतीयः पञ्चार्णः सर्वभूतमयः ¹⁴ स्मृतः ॥
त्याद्यः ¹⁵ सप्ताक्षरः पादश्चतुर्थो धातुरूपकः ॥ १७१ ॥

दः पूर्वः पञ्चमः पाद ऊर्मिरूपः षडक्षरः ॥
तो वर्णादि षडर्णोन्यः षट्कौशिकमयो मतः ॥ १७२ ॥

सोपूर्वः पञ्चवर्णोन्यः शब्दादिमय ईरितः ॥
से वर्णाद्योष्टमो ज्ञेयः पञ्चाणा वचनादिकः ॥ १७३ ॥

एवं तत्त्वसमायोगात्परिकॢप्तिरुदीरिता ¹⁶ ॥
तत्तत्पादाक्षरोत्पन्नास्ताराद्या वह्निदेवताः ॥ १७४ ॥

प्रधानमूर्तिप्रतिमाः स्वस्वकर्मेरितप्रभाः ॥
प्रज्वलत्केशवसना भीमदंष्ट्रा भयावहाः ॥ १७५ ॥

देवता इन्द्रियोत्पन्ना ऊर्ध्वदृष्टय ईरिताः ॥
देवता भूतपादोत्थास्तिर्यग्नेत्राः ¹⁷ प्रकीर्तिताः ॥ १७६ ॥

धातुरूपाक्षरोत्पन्ना उभयात्मदृशो मताः ॥
ऊर्मिजा ऊर्ध्ववदनाः कोशोत्थास्तिर्यगाननाः ॥ १७७ ॥

अर्थसङ्ख्यासमुत्पन्ना देवता द्विदिगाननाः ॥
एताः सर्वास्स्मृताः क्लीबा इन्द्रियार्थोद्भवास्त्रियः ॥ १७८ ॥

याभ्यो मन्त्री दहेच्छत्रो राष्टं सगिरिकाननम् ॥
अस्त्रं मनुष्यनक्षत्रे प्रारभेत विचक्षणः ॥ १७९ ॥

आसुरेषु प्रयुञ्जीयाद्देवतासु शुभं हरेत् ॥
उपक्रमेत नन्दासुरिक्तास्वस्त्रं विसर्जयेत् ॥ १८० ॥

भद्रास्वाहरणं कुर्याज्जपादेः कार्यमुत्तमम् ॥
उपक्रमो भौमवारे शनिवारे विसर्जयेत् ॥ १८१ ॥

प्रतिसंहरणं वारे गुरोः शुक्रस्य वा भवेत् ॥
स्थिरेषु राशिष्वारम्भश्चरेषु स्याद्विसर्जनम् ॥ १८२ ॥

अस्त्रसंहरण कुर्यादुभयेषु विचक्षणः ॥
कृष्णपक्षे चरेदस्त्रं विसृजेच्छशिना पुनः ॥ १८३ ॥

शुक्लपक्षक्रमादस्त्रं पुनरात्मनि संहरेत् ॥
भानुना मोक्षसंहारौ कुर्यात्पक्षद्वये सुधीः ॥ १८४ ॥

पश्चिमाभिमुखो भूत्वा सर्वकर्माणि साधयेत् ॥
नक्षत्रवृक्षसकलान्साध्याख्यान्कर्मसंयुतान् ॥ १८५ ॥

राजीतैलेन सतिलान्पृथक्सप्तसहस्रकम् ॥
जुहुयात्संयतो भूत्वा रिपुर्यमपुरं व्रजेत् ॥ १८६ ॥

सप्तरात्रं प्रजुहुयात्सिद्धार्थस्नेहसंयुतैः ॥
आर्द्रवस्त्रो वृष्टिकाले मरीचैर्मनुनामुना ॥ १८७ ॥

निगृह्यते ज्वरेणारिः प्रलयाग्निसमेन सम्ः ॥
तालपत्रे समालिख्य शत्रुनाम यथाविधि ॥ १८८ ॥

आग्नेयास्त्रेण संवेष्ट्य कुण्डमध्ये निखन्यते ॥
मरिचैश्च हनेत्क्रद्धो ज्वराक्रान्तः स जायते ॥ १८९ ॥

तदादाय क्षिपेत्तोये शीतले स वशो भवेत् ॥
सामुद्रसलिलं हिङ्गुं विषं जीरकलोहिते ॥ १९० ॥

क्वथिते पुत्तलिं कृत्वा नक्षत्रतरुनिर्मिताम् ॥
अधोवक्त्रां विनिक्षिप्य यष्ट्या विषतरूत्थया ॥ १९१ ॥

तच्छिरस्ताडनं कुर्याज्जपन्मन्त्रं विलोमतः ॥
सप्ताहान्मरणं याति शत्रुर्ज्वरविमोहितः ॥ १९२ ॥

आदित्यरथनागेन्द्रग्रस्ताङ्घ्रिं तद्विषाततम् ॥
नग्नं तैलेन लिप्ताङ्गं दग्धं भानुमरीचिभिः ॥ १९३ ॥

अधोमुखं निजरिपुं ध्यात्वा क्वथितवारिणा ॥
तर्पयेद्भानुमालोक्य शत्रुर्मृत्युप्रियो भवेत् ॥ १९४ ॥

बिभ्रतीं मुसलं शूलं ध्यायेत्कालघनप्रभाम् ॥
कार्पासबीजैर्निवस्य पत्रैर्मेषोघृतप्लुतैः ॥
हुत्वा विद्वेषयेछत्रुं नखेनाहृत्य देशिकः ॥ १९५ ॥

बिभ्राणां तर्जनीं शूलं ध्यात्वा दुर्गाम्भयङ्कराम् ॥ १९६ ॥

महिषीघृतसंसिक्तैः पल्लवैर्विषवृक्षजैः ॥
हुत्वा रिपोर्महासेनामुच्चाटयति ¹⁸ मन्त्रवित् ॥ १९७ ॥

ध्यात्वा देवीं पुरा प्रोक्तां चरुभिर्मरिचान्वितैः ॥
अजारुधिरसंसिक्तर्जुहुयाद्दिवसत्रयम् ॥
रिपोरुच्चाटनं कुर्यात्सेनायानात्र संशयः ॥ १९८ ॥

अग्निशूलाकुलां दुर्गां ज्वलन्तीं प्रलयाग्निवत् ॥
ध्यात्वा सर्षपतैलाढ्यैर्बीजैर्धत्तूरसम्भवैः ॥
हुत्वा विमोहयेच्छत्रुं मरिचैर्वा ससर्षपैः ॥ १९९ ॥

कालाञ्जननिभां दुर्गां शूलखड्गकरां स्मरेत् ॥
नक्षत्रवृक्षसम्भूतैर्व्रणवृक्षजसञ्ज्ञकैः ॥
समिद्वरैः प्रजुहुयाज्जयेन्मासेन वैरिणम् ॥ २०० ॥

सिंहारूढां प्रधावन्तीं धावमानं रिपुं प्रति ॥
शरान्कार्मुकनिर्मुक्तान्वह्निज्वालामुखाकलान् ॥ २०१ ॥

मुञ्चन्तीं संस्मरन्दुर्गां तर्पयेदुष्णवारिणा ॥
भानुबिम्बं समालोक्य शत्रोरुच्चाटनं भवेत् ॥ २०२ ॥

अतिदुर्गाममोघर्ष्टिगदाहस्तां विचिन्तयेत् ॥
विद्युद्दामसहस्राभां महिषीघृतसम्प्लुतैः ॥
पुरोक्तैर्जुहुयान्निम्बबिभीतकसमिद्वरैः ॥
कोद्रवैरथ शत्रोश्च सेनायास्स्तम्भनं भवेत् ॥ २०३ ॥

इषुजालाङ्कुशाढ्याङ्गां नित्यं दुर्गामनुस्मरेत् ॥
लवणैर्मधुरैस्साध्यकाष्ठैर्वा ह्येधितेनले ॥
जुहुयान्निशि सप्ताहान्मन्त्रविद्वशयेन्नृपान् ॥ २०४ ॥

पाशाङ्कुशधरां रक्तां विश्वदुर्गां विचिन्तयेत् ॥
फलिनीकुसुमैः फलैश्चन्दनाम्भस्समुक्षितैः ॥
जुहुयान्निशि यो मन्त्री तस्य विश्वं वशं भवेत् ॥ २०५ ॥

शरच्चन्द्रनिभां देवीं विराजत्परमामृताम् ¹⁹ ॥
पाशाङ्कुशकरां ध्यात्वा सिन्धुदुर्गां समिद्वरैः ॥
वेतसैर्मधुरासिक्तैर्जुहुयाद्बृत्तिसिद्धये ॥ २०६ ॥

जपाकुसुमसङ्काशामग्निदुर्गां विचिन्तयेत् ॥
हुनेल्लवणपुत्तल्या मधुरत्रययुक्तया ॥
आकर्षेद्वाञ्छितां साध्यां मन्त्रविन्नात्र संशयः ॥ २०७ ॥

अतिदुर्गेयमत्याद्या षडन्तादिस्समीरिता ॥
दुवर्णान्ता तथान्याद्या गानि दुर्गा प्रकीर्तिता ॥ २०८ ॥

विश्वाद्या चैव मन्त्रेस्मिन्विश्वदुर्गा समीरिता ॥ २०९ ॥

सिन्ध्वाद्या सावकारान्ता सिन्दुदुर्गा निगद्यते ॥
त्यान्तामग्न्यादिकामेवमग्निदुर्गां विदुर्बुधाः ॥ २१० ॥

अङ्गणे स्थण्डिलं कृत्वा सुगन्धिकसुमादिभिः ॥
देवीं तत्रार्चयेन्नित्यं प्रागुक्तेनैव वर्त्मना ॥ २११ ॥

आहरेद्रात्रिषु बलिं चरुणा सर्वसिद्धिदम् ॥
कृत्यारोगभयद्रोहभूतानि नाशयेदयम् ॥ २१२ ॥

यथावदग्निमाराध्य गन्धैः पुष्पैर्मनोहरैः ॥
स्थित्वा तस्याग्रतो मन्त्री जपेन्मन्त्रमनन्यधीः ॥
जपोयं सर्वसिद्ध्यै स्यान्नात्र कार्या विचारणा ॥ २१३ ॥

लवणैर्मधुरासिक्तैर्जुहुयात्पश्चिमामुखः ॥
मन्त्रार्णसङ्ख्यया मन्त्री रिपुमात्मवशं नयेत् ॥ २१४ ॥

शालीन्प्रक्षाल्य संशोध्य शुद्धान्कुर्वीत तण्डुलान् ॥
निवास्य पञ्चगव्येषु संस्कृते हव्यवाहने ॥ २१५ ॥

पाचयेच्च जपन्मन्त्रमवतार्य पुनः सुधीः ॥
अर्चयित्वा विशदधीः समिद्धेग्नौ यथा पुरा ॥ २१६ ॥

जुहुयाच्चरुणाज्येन तथा चाष्टसहस्रकम् ॥
पत्रे सन्तापनं कुर्यात्साध्यं तत्प्राशयेद्गुरुः ॥ २१७ ॥

शिष्यं तं पूजयेद्वारि सम्पातं प्राङ्गणान्तरे ॥
कृत्यावेगा विनश्यन्ति सहभूतग्रहामयैः ॥
परैरुत्सादिता कृत्या पुनस्तानेव भक्षयेत् ॥ २१८ ॥

व्रीहिभिर्हविषा क्षीरैः पयोवृक्षसमिद्वरैः ॥
आज्यैर्मधुत्रयोपेतैर्मन्त्रैर्दशशतं पृथक् ॥
जुहुयात्सम्पदां भूमिः साधका भवति ध्रुवम् ॥ २१९ ॥

भास्करे मेषराशिस्थेमन्त्रज्ञानगुणे दिने ॥
गत्वा नद्यां जपन्मन्त्रं सततं पुष्कलाम्भसि ॥ २२० ॥

उद्धृत्यादाय सिकतः संशोध्य परिशोधयेत् ॥
न्यस्य ताः पञ्चगव्येषु सम्भूते हव्यवाहने ॥
भर्जयेन्मनुना सिद्ध्यै दर्व्या ब्रह्मतरूत्थया ॥ २२१ ॥

सिंहमेषधनुःस्थेर्के कृष्णपक्षेष्टमीतिथौ ॥
विशाखाकृत्तिकामूलहस्तोत्तरमघास्वथ ॥ २२२ ॥

रोहिण्यां श्रवणे वारे मन्दवाक्पतिदैवते ॥
विहायान्येषु कुर्वीत सिकतास्थापनं सुधीः ॥ २२३ ॥

गृहग्रामादिराष्ट्राणां रक्षार्थं सिकताः शुभाः ॥
प्रस्थाढकघटोन्माना मध्यादिष्ववरेष्विमाः ॥ २२४ ॥

नवसु प्रक्षिपेज्जप्त्वा तेषु सम्पूजयेत्क्रमात् ॥
मध्यादिदेवीमस्त्राणि कपालान्तानि देशिकः ॥ २२५ ॥

चक्रं शङ्खमसिं खेटं बाणांश्चापं त्रिशूलकम् ॥
कपालं स्वस्वमन्त्रेण सम्पूज्यान्ते बलिं हरेत् ॥ २२६ ॥

नक्षत्रग्रहराशीनां लोकेशानां बलिं हरेत् ॥
विहिता यत्र रक्षा या वर्धन्ते तत्र सम्पदः ॥ २२७ ॥

क्षुद्रग्रहमहारोगभयभूतसरीसृपाः ॥
अमुना विलयं यान्ति विधिना नात्र संशयः ॥ २२८ ॥

सिकातानां विशुद्धानां कुडवाश्चापि ²⁰ षोडश ॥
पञ्चगव्ययुते पात्रे ब्रह्मवृक्षेण निर्मिते ॥ २२९ ॥

निक्षिपेद्विधिना यत्र तत्र तिष्ठन्ति सम्पदः ॥
दिनेदिने प्रवर्धन्तेऽकालवृष्ट्यादिभिः सह ॥ २३० ॥

महोत्पाता विनश्यन्ति कृत्याद्रोहामयग्रहाः ॥
चरुगव्याश्मनां कुर्यात्स्थापनं विधिनामुना ॥ २३१ ॥

गोमूत्रं प्रस्थमात्रं ²¹ स्याद्गोमयंस्यात्तदर्धकम् ॥
आज्यात्सप्तगुणं क्षीरं गोमूत्रात्त्रिगुणं दधि ॥ २३२ ॥

गोमूत्रेण समं सर्पिः सर्वं वा सममुच्यते ॥
गावः स्युः कपिलाः श्वेताः सितधूम्रारुणप्रभाः ॥ २३३ ॥

अभावे च सिताः सर्वाः सर्वं वा कपिलोद्भवम् ॥
एकोनपञ्चाशत्कोष्ठे फलके ब्रह्मशाखिनः ॥ २३४ ॥

विहाय कोणकोष्ठानि मध्यकोष्ठे लिखेच्च ह्रीम् ॥
तदूर्ध्वकोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन संलिखेत् ॥ २३५ ॥

देवीं तत्र समावाह्य पूजयेदुपचारकैः ॥
कृत्वा होमन्तु सम्पातं निखनेत्तद्यथा पुरा ॥
दद्याद्बलिं यथापूर्वं तस्य पूर्वोदितं फलम् ॥ २३६ ॥

नवकोष्ठान्वितं लेख्यं चतुरस्रं सुशोभनम् ॥
साध्यनामान्वितां मायां मध्यकोष्ठे तु संलिखेत् ॥ २३७ ॥

तदधःकोष्ठमारभ्य प्रादक्षिण्येन संलिखेत् ॥
मूलमन्त्रस्य पूर्वोक्तानष्टौ पादांश्च तद्बहिः ॥ २३८ ॥

वृत्तद्वयान्तराले तु मातृकार्णैः प्रवेष्टयेत् ॥
तद्बहिश्चतुरस्रं स्याद्धारणामन्त्रमद्भुतम् ॥
सर्वभूतभयहरं श्रीकीर्त्यायुःप्रदं शुभम् ॥ २३९ ॥

आग्नेयास्त्रस्य जानाति विसर्गादानकर्मणी ॥
यः पुमान्सगुणैः श्रेष्ठस्तस्याधीनं जगत्त्रयम् ॥ २४० ॥

अतिदुर्गामनुं वक्ष्ये यद्दिनास्त्रमितीर्यते ॥
प्रतिलोममिमं मन्त्रं कृत्वास्त्रं परिचक्षते ॥ २४१ ॥

अतिदुर्गाणि विश्वानावेव सिन्धुं दुरितात्यग्निः ॥
जातवेदसे सुनवाम सोममरातीयतो निदहाति वेदः स नः परिषत् ॥ २४२ ॥

अङ्गन्यासस्तु पूर्वोक्तो वर्णन्यास इतीरितः ॥
क्रमेणानेन वर्णानाम्पदानां न्यास इष्यते ॥ २४३ ॥

ध्यानं चैव पुरा प्रोक्तं कृत्यास्त्रस्य विलोमतः ॥
न्यासादिकं तथा ध्यानं मुनिश्छन्दश्च पूर्ववत् ॥ २४४ ॥

पुरश्चर्यादिकं सर्वं प्रयोगान्कीर्तयाम्यहम् ॥
भानुबिम्बगतं शत्रुं मध्ये वक्रं विषाहतम् ॥ २४५ ॥

मूलादुत्थितया ग्रस्तं कुण्डल्या भावयेत्सुधीः ॥
मूलाधारेपि चेत्सद्यस्तस्य कालं स भावयेत् ॥
दिनद्वयाज्ज्वराक्रान्तो रिपुः प्राणान्विमुञ्चति ॥ २४६ ॥

दिनास्त्रेण प्रविद्धाङ्गं स्वाधिष्ठनगतं रिपुम् ॥
पञ्चवायुसमिद्धेन चाग्निना दग्धविग्रहम् ॥
ध्यायेन्मनुं जपेत्सद्यः स भवेद्यमवल्लभः ॥ २४७ ॥

मणिपूरगतं शत्रुमग्निना दीप्तविग्रहम् ॥
ध्यायन्दिनास्त्रं प्रजपेत्स मृत्युवशतां व्रजेत् ॥ २४८ ॥

अनाहितो हतः शत्रुर्निर्दग्धो मन्त्रवह्निना ॥
पाशेन बद्ध्वा शीघ्रं स नीयते यमकिङ्करैः ॥ २४९ ॥

विशुद्धस्थानगो वैरी दिनबाणेन पूरितः ॥
अधोमुखः स्मृतस्तूर्णम्परासुः स्याद्दिनत्रयात् ॥ २५० ॥

आज्ञायां निहितं शत्रुं दहेद्बाणाग्निना धिया ॥
पुत्रमित्रकलत्रादिसहितो मृत्युमाप्नुयात् ॥ २५१ ॥

नाभिमात्रे जले स्थित्वा ध्यायेद्बिम्बं दिनेशितुः ॥
वैरिणं दग्धसर्वाङ्गं मन्त्रमष्टोत्तरं शतम् ॥
जपेत्सप्त दिनादर्वाग्यमलोकं स गच्छति ॥ २५२ ॥

आरवारं ²² समारभ्य सप्ताहं प्रजपेन्मनुम् ॥
सूर्योदयं समारभ्य यावदस्तमयो भवेत् ॥
सन्निपातपराविष्टो यमग्रस्तो भवेदरिः ॥ २५३ ॥

स्थित्वा दुर्गालये मन्त्री त्रिरात्रं वर्जिताशनः ॥
दिने वा मन्त्रविद्धाङ्गं वैरिणं प्रविचिन्तयेत् ॥
जपेन्मनुमिमं शत्रुर्ज्वरितो मरणं व्रजेत् ॥ २५४ ॥

दृष्ट्वादुर्गां जपेन्मन्त्रमजस्रं स्वरिपुं स्मरन् ॥
शूलप्रोतशरीरन्तु दिनास्त्रेण प्रपीडितम् ॥
ज्वरेण महताविष्टो जायतेसौ यमातिथिः ॥ २५५ ॥

रविमण्डलगं शत्रुं दष्टं तद्रथपन्नगैः ॥
विषाग्निदग्धसर्वाङ्गं ध्यायेदुष्णेन वारिणा ॥
तर्पयेद्दिनबाणेन स्यादसौ यमवल्लभः ॥ २५६ ॥

रविबिम्बादागतया ज्वालया ग्रस्तविग्रहम् ॥
रिपुं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं स प्रयाति यमान्तिकम् ॥ २५७ ॥

ग्रहग्रस्ताग्रबिम्बस्थं विद्धं मन्त्रमयैः शरैः ॥
प्रतिपद्धातितं शत्रुं जपेदयुतमन्त्रवित् ॥
रिपुन्नयति शीघ्रं तं यमदूतो यमालयम् ॥ २५८ ॥

प्रलयानलसङ्काशां कालरात्रिमिवापराम् ॥
शूलपाशधरां घोरां सिंहस्कन्धं निषेदुषीम् ॥ २५९ ॥

सवितुर्मण्डलान्तःस्थां रक्तनेत्रत्रयोद्भवैः ॥
विस्फुलिङ्गैर्निर्दहन्तीं रिपुमाकुलविग्रहम् ॥ २६० ॥

स्वेष्टदंष्ट्राधरां नृत्यद्भ्रुकुटीभीषणाननाम् ॥
तर्जयन्तीं निजं शत्रुं तर्जन्या भीमरूपया ॥ २६१ ॥

दंष्ट्रामयूखजालेन द्योतयन्तीं दिगन्तरम् ॥
शूलेन वैरिणो वक्षो दारयन्तीं भयङ्कराम् ॥ २६२ ॥

जपेद्दिनत्रयं धीमान्मारयेद्रिपुमात्मनः ॥
अस्त्रमन्त्रकृतन्यासः प्रलयाग्निसमप्रभः ॥ २६३ ॥

रक्तवस्त्रधरां क्रुद्धां रक्तनेत्रत्रयावृताम् ॥
सिंहाधिरूढा धावन्तीं धावमानं रिपुं प्रति ॥
खड्गेन तच्छिरश्छित्त्वा क्षणाद्व्योमस्थलं गताम् ॥ २६४ ॥

ध्वात्वा दुर्गां जपेन्मन्त्रं त्रिदिनं वर्जिताशनः ॥
अनेनैव विधानेन रिपुर्मृत्युप्रियो भवेत् ॥
कर्माण्येतानि कर्वीत दिवसे न तु रात्रिषु ॥ २६५ ॥

तस्माद्दिनास्त्रमित्युक्तमथ रात्र्यस्त्रमुच्यते ॥
पश्चिमाभिमुखं न्यस्य सजीवं महिषं पुरः ॥ २६६ ॥

निखाय तस्य शिरसि कुण्डं कृत्वा त्रिकोणकम् ॥
तस्मिन्समेधिते वह्नौ यथावद्देशिकोत्तमः ॥ २६७ ॥

सत्रिकोणाः मन्त्रावर्णाः साध्यनामसमन्विताः ॥
भुजरक्तेन संसिक्ताः कारस्करसमिद्वराः ॥
सहस्रं जुहुयाद्ध्यात्वा देवीं सवितृमण्डले ॥ २६८ ॥

प्रलयाग्निसमां घोरां द्वात्रिंशद्भुजशोभिताम् ॥
उद्यदायुधसन्दीप्तां नृत्यन्तीं सिंहमस्तके ॥ २६९ ॥

महादंष्ट्रां महाभीमां ज्वलत्केशां नदन्मुखीम् ॥
रक्तार्द्रमांसवसनां घूर्णितोग्रत्रिलोचनाम् ॥ २७० ॥

अनेन विधिना शत्रुर्महाज्वरनिपीडितः ॥
विमुञ्चति निजं देहं पुत्रमित्रादिभिः सह ॥ २७१ ॥

ऊर्ध्ववक्त्रांस्ततो मन्त्री लम्बयित्वा भुजङ्गमान् ॥
भानुबिम्बगतां दुर्गां सहस्रादित्यसन्निभाम् ॥ २७२ ॥

सहस्रपाणिचरणां सहस्राक्षिशिरोमुखीम् ॥
सहस्रनागबद्धाङ्गीं त्रासयन्तीं जगत्त्रयम् ॥ २७३ ॥

ध्यायन्मन्त्रेण तेनैव तर्पयेदुष्णवारिणा ॥
संयतः कालपाशेन वैरी मुञ्चेत्स्वजीवितम् ॥ २७४ ॥

मध्याह्नार्कायुतप्रख्यां नदन्तीं नरसिंहवत् ॥
घोरसिंहासनासीनां महाभीषणदारिणीम् ॥ २७५ ॥

शूलप्रोताहितां ध्यायञ्जपेन्मन्त्रमनन्यधीः ॥
तर्पयेदुष्णतोयेन सर्पवक्त्रे दिनत्रयम् ॥
यमस्य भवनं गच्छेदरातिर्नात्र संशयः ॥ २७६ ॥

ऋक्षवृक्षैः प्रतिकृतिं प्रतिष्ठितसमीरणाम् ॥
उष्णोदके विनिःक्षिप्य निष्पीड्य विधिना ततः ॥ २७७ ॥

अर्केन्द्वनलसङ्काशां खड्गखेटकधारिणीम् ॥
नयनत्रयसङ्गच्छद्विस्फुलिङ्गशताकुलाम् ॥ २७८ ॥

सिंहस्थां सर्पभूषाढ्यां त्रैलोक्यभयदायिनीम् ॥
खड्गकृत्ताहितां ध्यायन्प्रजपेदयुतं मनुम् ॥
विधानेनामुना शत्रुर्युक्तो भवति मृत्युना ॥ २७९ ॥

प्रकल्प्य दुर्गायतने त्रिकोणं कुण्डमुत्तमम् ॥
तत्र सञ्ज्वलिते वह्नौ महिषीशकृता कृताम् ॥ २८० ॥

पुत्तिलीं सर्जतां रक्तां प्रतिष्ठितसमीरणाम् ॥
छित्त्वा छित्त्वा प्रजहुयादजरक्तान्वितां निशि ॥ २८१ ॥

ध्यात्वा दुर्गां प्रनृत्यन्तीं महिषोरःस्थलान्तरे ॥
शूलेन महिषस्याङ्गं भिन्दन्ती घोरदर्शनाम् ॥ २८२ ॥

अट्टहासैरजस्रोत्थैर्भीषणां सुरसेविताम् ॥
प्रदीप्तानलसङ्काशां भ्रमन्नेत्रत्रयान्विताम् ॥ २८३ ॥

सदष्टाधरसम्भिन्नां दṁष्ट्राभीममुखाम्बुजाम् ॥
खड्गखेटकयुक्ताभिः कन्यकाभिः समावृताम् ॥ २८४ ॥

अनेन विधिना शत्रुः प्रयाति यममन्दिरम् ॥
दिनास्त्रमेवं कथितं रात्रौ कृत्यास्त्रमुच्यते ॥ २८५ ॥

आधारादुद्गतां देवीं कुण्डलीं सर्परूपिणीम् ॥
तां ब्रह्मरन्ध्रमार्गेण गतां व्योमस्थलं ततः ॥ २८६ ॥

मुखेन शत्रुमादाय निवृत्तां स्वगृहं प्रति ॥
ज्वलत्कालानलोद्दीप्तां विचिन्त्य प्रजपेन्मनुम् ॥
सप्तभिर्वासरैः शत्रुर्मृत्युमाप्नोति मोहितः ॥ २८७ ॥

अङ्गारवारे चित्यग्नौ सर्षपस्नेहलालितम् ॥
सिद्धार्थकुडवं जप्तं जुहुयात्पशुमन्त्रतः ॥
कृत्यास्त्रज्वालया सद्यो रिपुर्यमपुरं व्रजेत् ॥ २८८ ॥

चतुर्दश्यामर्धरात्रे चितास्थीन्यत्र साधकः ॥
व्रणतैलविलिप्तानि चिताग्नौ जुहुयात्ततः ॥
अनेन विधिना शतुर्मृत्युमेष्यति कातरः ॥ २८९ ॥

धान्यस्य तु तुषान् पिष्ट्वा शत्रोश्चैव विनिर्मिताम् ॥
प्रतिमां व्रणतैलाक्तां कृतप्राणां हुनेन्निशि ॥
छित्त्वाछित्त्वाजरक्तेन सप्ताहान्म्रियते रिपुः ॥ २९० ॥

श्मशानवालुकां स्पृष्ट्वा साक्षतां नियतं जपेत् ॥
विविक्तस्तु तडागादौ जपेन क्वथितं जलम् ॥
तदीयं पीतमचिरान्निहन्ति सकलाञ्जनान् ॥ २९१ ॥

कृष्णाङ्गारचतुर्दश्यां जपितैः प्रेतभस्मभिः ॥
माहिषाज्येन संयुक्तैस्तन्मन्त्राक्षरसङ्ख्यया ॥ २९२ ॥

निर्माय प्रतिमामेतां सम्यग्जप्तसमीरणाम् ॥
चितिकाष्ठेन्धिते वह्नौ जुहुयाद्दृढमानसः ॥
चतुर्दशीत्रयादर्वाक्छत्रुर्मृत्युवशो भवेत् ॥ २९३ ॥

श्मशानभस्मसिद्धार्थान्पञ्चगव्ये विनिक्षिपेत् ॥
महिषं संस्मरेद्देवीं ज्वालाग्निसदृशप्रभाम् ॥ २९४ ॥

भर्जयेत्प्रजपन्मन्त्रं विषकाष्ठैधितानले ॥
दुर्गागारे प्रजुहुयादनेनायुतमस्त्रवित् ॥ २९५ ॥

पुनरादायतद्भस्म सेनायां वैरिणः क्षिपेत् ॥
सा सेना बहुधा भिन्ना ज्वरेणापि विमोहिता ॥ २९६ ॥

आयुधानि परित्यज्य युद्धकाले पलायते ॥
गेहग्रामादिषु क्षिप्तं कुर्यादुच्चाटनं द्रुतम् ॥ ३९७ ॥

सप्तवारेषु कुलिके दुर्गावेश्मसु शर्कराः ॥
सप्तमाहेन्द्रदिग्वर्जं गृहीत्वा प्रजपेन्मनुम् ॥ २९८ ॥

महिषीपञ्चगव्येन महिषं तर्पयेत्पुरा ॥
भूयो जपित्वा विक्रिरेद्गेहे ग्रामपुरे त्विमाः ॥
स देशो नश्यति क्षिप्रं दग्धो मन्त्रदवाग्निना ॥ २९९ ॥

ब्रह्मदण्डी मर्कटिका वज्रकण्टकिका त्रयम् ॥
भौमवारस्य कुलिके गृहीत्वा प्रजपेन्मनुम् ॥
सार्धं पुत्रकलत्राद्यैरुत्सादो जायते रिपोः ॥ ३०० ॥

एकत्रैवाखनेन्मन्त्री मण्डलान्तस्स्थलं भवेत् ॥
षड्बिन्दुषट्कपुत्तल्यां निखनेदोदनान्वितम् ॥ ३०१ ॥

स्पृष्ट्वा तां प्रजपेन्मन्त्रं कृष्णाष्टम्यां दिनार्धतः ॥
शत्रुनामसमायुक्तां श्मशाने निखनेदिमाम् ॥
प्रणश्यति रिपुः शीघ्रं सकुटुम्बः सबान्धवः ॥ ३०२ ॥

कपालशकलान्मन्त्री कृत्यास्त्राक्षरसङ्ख्यया ॥
स्पृष्ट्वा तां प्रजपेदस्त्रं प्राणस्थापनपूर्वकम् ॥ ३०३ ॥

कृष्णाङ्गारचतुर्दश्यां श्मशाने विषवृक्षजे ॥
जुहुयादजरक्ताक्तां कृत्यास्त्रज्वालया ततः ॥
रिपुर्यमपुरं गच्छेन्महाज्वरविमोहितः ॥ ३०४ ॥

अजरक्तेन सम्पूर्णे कलशे निक्षिपेदहिम् ॥
कपालेन पिधायैनं छादयेद्रक्तवाससा ॥ ३०५ ॥

पूजयेद्रक्तपुष्पाद्यः स्पृष्ट्वा तं त्वयुतं जपेत् ॥
भौमवारे दिशो मध्ये यथापूर्वं समाहितः ॥ ३०६ ॥

कारस्करैघिते वह्ना कृत्यास्त्रेण समेधिते ॥
अयुतं व्रणतैलेन हुत्वान्ते तं पटं पुनः ॥ ३०७ ॥

आमस्तकं समुद्धृत्य त्वभिचाररतः सुधीः ॥
जुहुयाद्विधिना तेन त्रिदिनैर्म्रियते रिपुः ॥ ३०८ ॥

सुन्दरं महिषीसर्पिः प्रस्थं मन्त्रेण मन्त्रितम् ॥
कुशैराबद्धसर्वाङ्गं स्थापितं प्राणतेजसा ॥ ३०९ ॥

कारस्करैधिते वह्ना व्रणतैलेन मन्त्रवित् ॥
होमं कृत्वा पुनर्वस्त्रं जुहुयाद्यतमानसः ॥
एकेन दिवसेनारिर्गच्छेद्यमपुरं प्रति ॥ ३१० ॥

त्रिकोणकुण्डनिहिते वह्नौ मन्त्रेण दीपिते ॥
अर्चिते गन्धपुष्पाद्यैरयुतं जुहुयात्सुधीः ॥ ३११ ॥

रजिभक्ततिलैस्तैलैर्नित्यं सप्तदिनं ततः ॥
प्रसूतिसमयप्राप्तां महिषीं स्थापितानिलाम् ॥
अर्चिता गन्धपुष्पाद्यैः स्पृशन्मन्त्रं तु तं जपेत् ॥ ३१२ ॥

मस्तकाद्योनिपर्यन्तं जुहुयादेधितेनले ॥
एवङ्कृते समुत्पन्ना कृत्या दीप्ता हुताशनात् ॥
भक्षयेदचिराच्छत्रुमीश्वरेणाभिरक्षितम् ॥ ३१३ ॥

पुनरग्नौ विशत्येषा कर्तारमपि काङ्क्षिणी ॥
एवं विधानि कर्माणि यः कुर्यान्मन्त्रवित्तमः ॥
स जपेदात्मरक्षार्थं मन्त्रान्मृत्युञ्जयादिकान् ॥ ३१४ ॥

अथ त्रिशक्तिमन्त्रस्य साधनार्थं पुरश्चरेत् ॥
जपं महाव्याहृतीनां होमं तर्पणमेव च ॥
ॐङ्कारपूर्वकञ्जप्त्वा मन्त्रं त्वयुतसङ्ख्यया ॥
सहस्रं जुहुयादाज्यैस्तर्पणादि ततश्चरेत् ॥ ३१५ ॥

एवङ्कृते सर्वदेवाराधनं स्यात्समर्थता ॥
विनानेन त्रिशक्तेस्तु मन्त्रसिद्धिर्न जायते ॥ ३१६ ॥

ॐ भूरग्नये च पृथिव्यै महते च स्वाहा ॥
ॐ भुवो वायवे चान्तरिक्षाय च महते च ॥ ३१७ ॥

ॐ सुवरादित्याय च दिवे च महते च ॥
ॐ भूर्भुवस्सुवश्चन्द्रमसे च नक्षत्रेभ्यश्च दिग्भ्यश्च महते स्वाहा ॥ ३१८ ॥

वक्ष्यमाणफलावाप्तिः सामान्या तु सहस्रशः ॥
देशकालानुरूपेण श्रेष्ठा त्वयुतहोमतः ॥ ३१९ ॥

यथामनोरथस्तादृग्लक्षहोमात्प्रजायते ॥
अथ क्रमेण तद्वक्ष्ये तेजस्वी घृतहोमतः ॥ ३२० ॥

उदुम्बरसमिद्भिस्तु सर्वकर्मसमर्थता ॥
पश्वादिकामो जुहुयाद्दुग्धं वाप्यथ वा दधि ॥ ३२१ ॥

समस्तोत्पातशान्त्यर्थमपामार्गस्य तण्डुलान् ॥
अर्कस्य समिधो हुत्वा यथेष्टं कनकं लभेत् ॥ ३२२ ॥

जात्यास्तु वल्लिकायुग्मं ग्रन्थयित्वा घृतान्वितम् ॥
जुहुयादयुतसङ्ख्याकं सम्पदं स सदा लभेत् ॥ ३२३ ॥

कन्याकामस्तु जुहुयात्तिलतण्डुलमुष्टिभिः ॥
अपामार्गस्य समिधो जुहुयाद्रामकामुकः ॥ ३२४ ॥

वशीकर्तुं तु समिधः पलाशाशोकयोर्हुनेत् ॥
आयुष्कामस्तु दूर्वाभिः ष्पैस्तु धनकामुकः ॥ ३२५ ॥

समिधो व्याधिघातस्य रुधिरेणाजकेन च ॥
संयोज्य जुहुयान्मन्त्री त्वभिचारः प्रसिध्यति ॥ ३२६ ॥

जातानां जायमानां प्रभोः सर्वत्रकोपनम् ॥
मरणं वा तत्र हुनेत्सर्वव्रीहिभिरादरात् ॥ ३२७ ॥

प्रभूतव्रीहिदूर्वाभिर्होमान्सप्तकृतिर्भवेत् ॥
उल्लूककाकपक्षाभ्यां होमो विद्वेषकारकः ॥ ३२८ ॥

स्वप्नग्रहे तु कपिलाघृतहोमं सहस्रकम् ॥
सम्पातस्य घृतं स्थाप्यं वचान्तेनैव लोलयेत् ॥
मन्त्रयित्वा पुत्रवतीं मेधावी चैव जायते ॥ ३२९ ॥

प्रत्यहं मासमात्रं तु स्थित्वा सूर्यस्य सम्मुखम् ॥
अयुतं प्रजपेन्नित्यं गुणिनं लभते सुतम् ॥ ३३० ॥

यद्यदिष्टतमं वस्तु तत्तद्धोमं समाचरेत् ॥
अयुतम् घृतसंयुक्तं तस्य प्राप्तिः प्रजायते ॥
होमयोग्यं तु यत्तस्य पुत्रवत्सिद्धिसाधनम् ॥ ३३१ ॥

अथ त्रिशक्तिमन्त्रस्य साधनं कथयाम्यहम् ॥
ब्रह्मविष्णुशिवाः सिद्धा यत्प्रसादाद्धरिस्तथा ॥ ३३२ ॥

गायत्री ²³ च तथाग्नेयमस्त्रं त्रैयम्बको मनुः ॥
एतत्त्रयं त्रिशक्त्याख्यो मन्त्रः प्रोक्तशताक्षरः ॥ ३३३ ॥

उक्तास्त्रयोस्य मुनयश्छन्दांस्यपि च तानि तु ॥
अगोचरं वेदगम्यं परन्तेजोस्य देवता ॥ ३३४ ॥

विश्वैरुद्रैस्तथा ²⁴ कृत्या ²⁵ चाकृत्या तिथिभिर्घनैः ²⁶ ॥
मन्त्रवर्णैः षडङ्गानि प्राङ्न्यासांश्च समाचरेत् ॥ ३३५ ॥

सस्यं मानविवर्जितं श्रुतिगिरामाद्यं जगत्कारणं व्याप्तं स्थावरजङ्गमे मुनिवरैर्ध्यातं निरुद्धेन्द्रियैः ॥
अर्काग्न्युग्रमयं शताक्षरवपुस्तारात्मकं सन्ततं नित्यानन्दगुणालयं परतरं वन्दामहे तन्महः ॥ ३३६ ॥

सौरपीठे यजेत्तत्र षडङ्गैः प्रथमावृतैः ॥
गायत्री शक्तिभिः पश्चात्पूजयेदावृतित्रयम् ॥ ३३७ ॥

पञ्चमावरणं कार्यं वीथीरूपं तु तत्र च ॥
चतुश्चत्वरिंशत्सङ्ख्या जातवाद्यास्तु शक्तयः ॥ ३३८ ॥

आग्नेयास्त्रोदिता ह्येव प्रोक्तं शक्तिचतुष्टयम् ॥
आवृतीना तु सम्पूजा मृत्युञ्जयोक्तशक्तिभिः ॥ ३३९ ॥

दिक्पालांश्च तदस्त्राणि दशकैकादशावृतौ ॥
लक्षं जपेद्धुनेत्क्षीरं भक्ताद्यैस्तर्पयेत्ततः ॥ ३४० ॥

एवं सिद्धे मनौ मन्त्री भवेद्भास्करसन्निभः ॥
सुधालतोद्भवैः ²⁷ खण्डैर्जुहुयात्क्षीरसंयुतैः ॥ ३४१ ॥

दीर्घमायुरवाप्नोति ह्याधिव्याधिविवर्जितः ॥
दूर्वाभिर्धृतसिक्ताभिस्तदेव फलमाप्नुयात् ॥ ३४२ ॥

मधुरत्रयसंयुक्तैर्जुहुयादरुणाम्बुजैः ॥
महालक्ष्मीमवाप्नोति मासैः षद्भिर्विधानवित् ॥ ३४३ ॥

रक्तोत्पलैस्त्रिमध्वक्तैर्जुहुयात्सर्वसम्पदे ॥
श्रीप्रसूनैः ²⁸ प्रजुहुयाद्रमाया वसतिर्भवेत् ॥ ३४४ ॥

सहस्रं जुहुयान्नित्यं पायसेन तिलैः शुभैः ॥
भानुसङ्ख्यान्द्विजान्नित्यं भोजयेन्मधुरान्वितैः ॥ ३४५ ॥

सर्वपापविनिर्मुक्तः सर्वरोगविवर्जितः ॥
कृत्याद्रोहग्रहान्सर्वाञ्जित्वा दीर्घं स जीवति ॥ ३४६ ॥

प्रातःस्नानरतो नित्यं जपन्नित्यं शतं शतम् ॥
भानुमालोकयेत्सम्यक्स जीवेच्छरदा शतम् ॥ ३४७ ॥

नित्यमष्टोत्तरशतं निःश्रेयसफलाप्तये गायत्र्याद्यं जपेन्मन्त्रं सर्वपापविमुक्तये ॥ ३४८ ॥

सर्वशत्रुविनाशाय त्रिष्टुबाद्यं ²⁹ जपेदिमम् ॥
त्र्यम्बकाद्यं प्रजपेदायुरारोग्यवृद्धये ॥ ३४९ ॥

अथ त्वरितरुद्रस्य विधानमभिधीयते ॥
न वेदे नागमे चेदृङ्मन्त्रस्त्वरितसिद्धिदः ॥ ३५० ॥

यो रुद्रो अग्नौ यो अप्सु य ओषधिषु ॥
यो रुद्रो विश्वा भुवनाविवेश तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ ३५१ ॥

अथर्वणो मुनिः प्रोक्तश्छन्दोनुष्टुवुदाहृतम् ॥
अस्त्यस्य देवता रुद्रः षडङ्गानि न्यसेत्क्रमात् ॥ ३५२ ॥

अत्र न्यासस्तु पञ्चाङ्गः पञ्चत्रीषूग्रगोमितैः ³⁰ ॥
वर्णान्देहादिषु न्यस्याङ्गुष्ठादौ ध्यानमाचरेत् ॥ ३५३ ॥

चतुर्भुजं त्रिनेत्रं च शुद्धस्फटिकसन्निभम् ॥
अमृतेन च सम्पूर्णौ कलशौ हस्तयोर्द्वयोः ॥ ३५४ ॥

हस्तद्वयेन योगस्य कृतमुद्रं स्थिरासनम् ॥
सर्वकामफलेशानं शङ्करं करुणानिधिम् ॥ ३५५ ॥

उग्रकर्मण्युग्रमूर्तिं ज्वलत्पावकलोचनम् ॥
द्विभुजं नागहस्तं च शूलपाणिं जटाधरम् ॥ ३५६ ॥

अधःशय्यां त्वेकवारं हविष्यान्नस्य भोजनम् ॥
ब्रह्मचर्यं सत्यवाणीं पुरश्चर्याविधौ चरेत् ॥ ३५७ ॥

लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं होमैर्कसमिधो घृतम् ॥
तर्पणं मार्जनं विप्रभोजनं मन्त्रसिद्धये ॥ ३५८ ॥

पूजापार्थिवलिङ्गस्य ³¹ प्राग्वन्नित्यं समाचरेत् ॥
एवं सिद्धे मनौ मन्त्री प्रयोगान्कर्तुमर्हति ॥ ३५९ ॥

अयुतद्वयहोमेन या सिद्धिः सा निगद्यते ॥
औदुम्बरैरन्नकामस्तेजस्कामस्तु खादिरैः ॥ ३६० ॥

अपामार्गसमिद्धोमाद्भूतबाधा विनश्यति ॥
ग्रहबाधाविनाशाय जपेदश्वत्थसन्निधौ ॥ ३६१ ॥

लवणान्वितदध्यक्तास्त्र्यस्राग्राबोधिवृक्षजाः ॥
हूयन्ते समिधः शुष्काः स्वाहान्तं मन्त्रमुच्चरेत् ॥ ३६२ ॥

दशपञ्चाहुतीर्हुत्वा गच्छगच्छेत्युदीरयेत् ॥
यावद्धोमं बलिं दद्यात्पुरुषाहरसम्मितम् ॥
एवङ्कृते तु वा सम्यक्पुरुषं तं स मुञ्चति ॥ ३६३ ॥

जुहुयाच्छतपत्राणि संहृष्टोभीष्टमाप्नुयात् ॥
लाजहोमेन कन्यार्थी कन्यां प्राप्नोति रूपिणीम् ॥ ३६४ ॥

लाजाश्च चरुणा युक्ताः श्वेतपुष्पाणि वा पुनः ॥
हूयन्ते हरिते देशे तस्य विश्वं वशीभवेत् ॥ ३६५ ॥

वामे तदुन्नतं कार्यं स्त्रीवश्यं नतु दक्षिणे ॥
अरिसैन्यप्रशान्त्यर्थं तिलानाज्येन सम्मितान् ॥ ३६६ ॥

होमस्थाने च संस्थाप्य कुम्भमेकं जलान्वितम् ॥
मन्त्रयित्वाष्टसाहस्रं शरावांस्तत्र विक्षिपेत् ॥ ३६७ ॥

अभिषेकैश्च तैस्तेषां शाला प्रोक्ष्य प्रदक्षिणम् ॥
ग्रहग्रामादिशान्त्यर्थं राज्यस्याप्येवमाचरेत् ॥ ३६८ ॥

वास्तुपूजा प्रकर्तव्या चतुष्षष्टिपदैः शुभैः ॥ ३६९ ॥

ईशानाय बलिः कार्यो भूतानां पतये तथा ॥
एवङ्कृते पशूनान्तु प्रजानां शान्तिमाप्नुयात् ॥ ३७० ॥

उत्पातेषु च सर्वेषु निशायां ग्रामबाह्यतः ॥
उपविश्य जपेद्रुद्रं त्वरितं बहुभिः सह ॥ ३७१ ॥

होमः पलाशकाष्ठैस्तु कर्तव्यो घृतसंयुतैः ॥
ईशानाय बलिं कुर्याद्यस्यां दिशि तदद्भुतम् ॥ ३७२ ॥

ततो दिशाम्पतेस्तत्र पशूनाम्पतये तथा ॥
वृद्धिकामो जपेल्लक्षं तिलहोमो घृतान्वितः ॥ ३७३ ॥

बलिपूजा च कर्तव्या शिवस्य वरुणस्य च ॥
यस्य कस्यापि कार्यस्य लभ्यते योग्यता यदि ॥ ३७४ ॥

तदा लक्षार्धतो लक्षपर्यन्तं त्वरितं जपेत् ॥
सर्वान्कामानवाप्नोति त्वरितस्य प्रसादतः ॥ ३७५ ॥

श्रीकामः शान्तिकामो वा जपेल्लक्षमिदं ततः ॥
श्रीकामो बिल्वसमिधा शान्तिकामः शमीमयैः ³² ॥ ३७६ ॥

जुहुयादाज्यसम्मिश्रैस्तर्पणं मार्जनं तथा ॥
एवं सर्वेषु कार्येषु होमः कार्यस्तथा यवैः ॥ ३७७ ॥

जुहुयाल्लक्षमेकन्तु पुत्रार्थी पायसेन च ॥
विद्यार्थी श्रीफलैस्तद्वदायुष्कामस्तु दूर्वया ॥ ३७८ ॥

तिलैरथाज्यसम्मिश्रैस्तेजस्कामो वृतेन वा ॥
व्रीहिभिः पुष्टिकामस्तु तुष्टिकामस्तथा हि तैः ॥ ३७९ ॥

पायसं सर्वकामेषु होतव्यं शर्करान्वितम् ॥
मध्वब्जाज्याम्रपर्णानि तीव्रज्वरविनाशने ॥ ३८० ॥

सर्वरोगविनाशाय सूर्यस्याभिमुखो जपेत् ॥
सहस्रमयुतं लक्षं रोगिणान्तारतम्यतः ॥ ३८१ ॥

जपान्ते तु षडङ्गानां न्यासञ्चापि पराह्वयम् ॥
पञ्चत्रिपञ्चरुद्रेषु ³³ चतुर्वर्णैः षडङ्गकम् ॥ ३८२ ॥

पादयोर्जङ्घयोर्जान्वोरूर्वोर्गुह्ये ³⁴ च मेढ्रके ॥
क्रमान्नाभौ च जठरे हृदि कण्ठे मुखे नसि ॥ ३८३ ॥

नेत्रयोश्च भ्रुवोर्मध्ये ललाटे मूर्ध्नि विन्यसेत् ॥
पदानि षोडश मनोरिति त्वरितरुद्रियम् ॥ ३८४ ॥

ऋचो विधानं वारुण्या यथावदभिधीयते ॥
अस्या उपासको यत्र तत्रावृष्टिर्न जायते ॥ ३८५ ॥

ध्रुवासु त्वासु क्षितिषु क्षियन्तो व्यस्यत्या स वरुणो मुमो नरत् ॥
अवोचन्वाना प्रदितेरुपस्था यूयं यात स्वस्तिभिः सदा नः ॥ ३८६ ॥

ऋषिर्वशिष्टोनुष्टुप्च्छन्दो वरुणदैवतम् ॥
अष्टाङ्गवसुवस्वद्रिषडर्णैरङ्गकल्पनम् ॥ ३८७ ॥

पादाग्रयोस्तथा ³⁵ पादाङ्गुलिमूलद्वयोरपि ॥
गुल्फयोश्च तथा जान्वोरूर्वोश्च गुदलिङ्गयोः ॥ ३८८ ॥

मूलाधारे तथा नाभौ कुक्षौ पृष्ठे तथा हृदि ॥
वक्षः स्थले गले हस्ताग्रयोरङ्गुलिमूलयोः ॥ ३८९ ॥

मणिबन्धयुगे चैव कूर्परद्वितये तथा ॥
बाहुमूलद्वये चास्ये कपोलयुगले नसोः ॥ ३९० ॥

नेत्रयोः कर्णयोर्मध्ये भ्रुवोर्भाले च मूर्धनि ॥
सर्वाङ्गे च क्रमान्न्यस्य मन्त्रार्णान्ध्यानमाचरेत् ॥ ३९१ ॥

चन्द्रप्रभं पङ्कजसन्निषण्णं बाणाङ्कुशाभीतिवरान्दधानम् ॥
मुक्ताविभूषाञ्चितसर्वगात्रं ध्याये प्रसन्नं वरदं विभूत्यै ॥ ३९२ ॥

धर्माद्विकल्पिते पीठे वरुणं सम्यगर्चयेत् ॥
कृत्वाङ्गपूजनं शेषं वासुकिं तक्षक पुनः ॥ ३९३ ॥

कर्कोटकञ्च पद्मञ्च महापद्मं ततः परम् ॥
शङ्खपालञ्च कुलिकमिन्द्रादीनायुधानि च ॥ ३९४ ॥

लक्षमेकञ्जपेन्मन्त्रं पायसेन दशांसतः ॥
सर्पिस्सिक्तेन जुहुयात्तर्पणादि ततश्चरेत् ॥ ३९५ ॥

ऋणमुक्त्यै जपेन्मन्त्रं प्रत्यहं साष्टकं शतम् ॥
जपेनानेन लभते सम्मतामक्षयां श्रियम् ॥ ३९६ ॥

सितेक्षुशकलैर्मन्त्री जुहुयाद्धृतसम्प्लुतैः ॥
चतुर्दिनं दशशतम् ऋणमुक्त्यै महाश्रिये ॥ ३९७ ॥

समिद्भिर्वेतसस्थाभिः क्षीराक्ताभिर्दिनत्रयम् ॥
जुहुयाद्वृष्टिसंसिद्ध्यै मन्त्रविद्विजितेन्द्रियः ॥ ३९८ ॥

अनेन विधिना मन्त्री सूर्ये शतभिषाङ्गते ॥
चतुश्शतं घृतयुतं पायसं जुहुयादृणी ॥
ऋणनाशाय सम्पत्त्यै वश्यारोग्याभिवृद्धये ॥
भृगुवारे कृतो होमः पायसेन ससर्पिषा ॥
महतीं सम्पदं कृत्वा तारयेत्सकलापदः ॥ ३९९ ॥

शालिभिर्घृतसंयुक्तैः शरीरान्तर्हितः सुधीः ॥
त्र्यहं चतुश्शतं हुत्वा स्तम्भयेत्परसैनिकान् ॥
सायं प्रत्यङ्मुखो वह्निमाराध्य प्रजपेन्मनुम् ॥
चतुश्शतं विमुच्येत मन्त्री सर्वैरुपद्रवैः ॥ ४०० ॥

मन्त्री प्रत्यङ्मुखो भूत्वा तर्पयेद्विमलैर्जलैः ॥
सर्वोपद्रवनाशाय सर्वदाभ्युदयाप्तये ॥ ४०१ ॥

बहुना किमिहोक्तेन मन्त्रेणानेन साधकः ॥
साधयेत्सकलान्कामाञ्जपहोमादितत्परः ॥ ४०२ ॥

अयुतं प्रजपन्बद्धो मुच्यते नात्र संशयः ॥
दिवा रात्रौ जपेनैव सिद्धिः सम्प्रति वर्तते ॥ ४०३ ॥

अहोरात्रं स्थितश्चैवमनश्नञ्च्छुद्धचेष्टितः ॥
अयःपाशाः स्फुटन्त्वस्य दारुपाशा विशेषतः ॥
अवैदिकाय नो देयं तान्त्रिकाय कदाचन ॥ ४०४ ॥

वक्ष्ये चान्नपतेर्मन्त्रं न्यासमुन्यादिवर्जितम् ॥
पूजाहीनं जपेनैव नान्नहीनः प्रजायते ॥ ४०५ ॥

अन्नपतेन्नस्य दो नो देह्यनमीवस्य सुष्मिणः ॥
प्रदातारं तारिष ऊर्जं नो धेहि द्विपदे चतुष्पदे ॥ ४०६ ॥

अनेन जुहुयादन्नं नित्यमष्टोत्तरं शतम् ॥
अमोघं जायते चान्नं यद्धूतं न च वर्षतः ॥ ४०७ ॥

सर्वोपस्करसंयुक्तं कुण्डेग्निं स्थापयेत्ततः ॥
लक्षमेकं हुनेदन्नं यावज्जन्माक्षयं भवेत् ॥ ४०८ ॥

यदानेन वनङ्गत्वा स्थालीपाकविधानतः ॥
अग्निञ्चोपसमाधायोदुम्बर्या समिधा युतम् ॥ ४०९ ॥

जुहुयात्तस्य क्षेत्रे तु धान्याख्या व्रीहयोऽक्षयाः ॥
भवन्त्यवृष्टाविति च किमाश्चर्यं सुवर्षणे ॥ ४१० ॥

अथो लवणमन्त्रस्य विधानमभिधीयते ॥
परिशिष्टपदान्ते तु जुहुयाल्लवणैस्तथा ॥ ४११ ॥

लवणाम्भसि निष्ठोसि उग्रोसि हृदयं तव ॥
लवणस्य पृथिवी माता लवणस्य वरुणःपिता ॥ ४१२ ॥

लवणे हूयमाने तु कुतो निद्रा कुतो रतिः ॥
लवणं दहति पचति लवणं छिन्दति भिन्दति ॥ ४१३ ॥

अमुकस्य दह गात्राणि दह मां सन्दह त्वचम् ॥
दह त्वगस्थि मज्जानि अस्थिभ्यो मद्द्विषां दह ॥ ४१४ ॥

यदि वसति योजनशते नदीनां वा शतान्तरे ॥
सन्दह्यानय मे शिघ्रमग्निं लवणतेजसा ॥ ४१५ ॥

नगरे लोहप्राकारकृष्णसर्पशतार्गले ॥
अत्रैव वशमायान्तु लवणमन्त्रपुरस्कृताः ॥ ४१६ ॥

या ते रात्रिर्महारात्रिः सा ते रात्रिर्महानिशा ॥
अङ्गिरा मुनिराख्यातश्छन्दोनुष्टुबुदाहृतम् ॥ ४१७ ॥

अग्नीरात्रिः पुनर्दुर्गा भद्रकाली च देवता ॥
पञ्चत्रिपञ्चवेदेषु द्व्यक्षरैश्चिटिमन्त्रजैः ॥ ४१८ ॥

षडङ्गानि प्रकुर्वीत स मन्त्रः कथ्यतेधुना ॥
तारं ³⁶ चिटिद्वयं पश्चाच्चाण्डालि तदनन्तरम् ॥ ४१९ ॥

महल्यहलि वै ब्रूयादमुकं मे पदन्ततः ॥
वशमानय ठद्वन्द्वञ्चतुर्विंशाक्षरो मनुः ॥ ४२० ॥

अग्न्यादिकचतुष्कस्य ध्यानं कुर्यात्ततः परम् ॥
तानि ध्यानानि कथ्यन्ते सावधानतया शृणु ॥ ४२१ ॥

नवकुङ्कुमसन्निभं त्रिनेत्रं रुचिराकल्पशतं भजामि वह्निम् ॥
स्रुवशक्तिवराभयानि दोर्भिर्दधतं रक्तसरोरुहे निषण्णम् ॥ ४२२ ॥

कालाम्बुवाहद्युतिमिन्दुरक्तां हारावलीशोभिपयोधराढ्याम् ॥
कपालपाशाङ्कुशशूलहस्तां नीलाम्बरां यामवतीं नमामि ॥ ४२३ ॥

कालाम्बुदाभामसिशङ्खशूलखेटाढ्यहस्तां तरुणेन्दुचूडाम् ॥
भीमां त्रिनेत्रां जितशत्रुवर्गां स्मरामि दुर्गामरिभङ्गदक्षाम् ॥ ४२४ ॥

टङ्कं कपालं डमरुं त्रिशूलं सम्म्बिभ्रती चन्द्रकलावतंसा ॥
पिङ्गोर्ध्वकेशी सितभीमदंष्ट्रा भूयाद्विभूत्यै मम भद्रकाली ॥ ४२५ ॥

ऋक्पञ्चकं जपेत्सम्यगयुतं तद्दशांशतः ॥
हविषा घृतसिक्तेनजुहुयादर्चितेऽनले ॥ ४२६ ॥

एवं कृतपुरश्चर्यः प्रयोगकुशलो भवेत् ॥
अग्निं यामवतीं ध्यायेद्वश्याकर्षणकार्ययोः ॥
स्मरेद्दुर्गां भद्रकालीं मन्त्री मारणकर्मणि ॥ ४२७ ॥

जानुप्रमाणसलिले स्थित्वा निशि जपेन्मनुम् ॥
अनेन वाञ्छितः साध्यः किङ्करोजायते क्षणात् ॥ ४२८ ॥

नाभिमात्रे जले स्थित्वा जपेन्मन्त्रमनन्यधीः ॥
अष्टोत्तरसहस्रं यस्तस्य साध्यो वशो भवेत् ॥ ४२९ ॥

ऋक्पञ्चकं जपेन्मन्त्री कण्ठमात्राम्भसि स्थितः ॥
सप्तभिर्दिवसैर्भूपान्वशयेद्विधिनामुना ॥ ४३० ॥

संलिख्य तालपत्रे तं साध्यनाम्ना विदर्भितम् ॥
निक्षिप्य क्षीरसम्मिश्रे जले तत्क्वाथयेन्निशि ॥
वश्यो भवति साध्योस्य नात्र कार्या विचारणा ॥ ४३१ ॥

तालपत्रे लिखित्वैनं भद्रकालीगृहे खनेत् ॥
वश्याय सर्वजन्तूनां प्रयोगोयमुदाहृतः ॥ ४३२ ॥

तालपत्रे समालिख्य मन्त्रं साध्यविदर्भितम् ॥
तापयेत्खादिरे वह्नौ मासे वश्यो भवेन्नरः ॥ ४३३ ॥

त्रिकोणं कुण्डमासाद्यसम्यक्छास्त्रोक्तलक्षणम् ॥
तस्मिन्होमं प्रकुर्वीत संस्कृते हव्यवाहने ॥ ४३४ ॥

प्रक्षाल्य दध्ना दुग्धेन संशोध्य लवणं सुधीः ॥
सुचूर्णितं प्रजुहुयात्सप्ताहाद्वशयेज्जगत् ॥ ४३५ ॥

दधिमध्वाज्यसंसिक्तैर्जुहुयात्सैन्धवैस्तथा ॥
वशयेदखिलान्देवानचिरात्किमु पार्थिवान् ॥ ४३६ ॥

विशुद्धलवऽं प्रस्थं विभक्तं पञ्चधा पृथक् ॥
एकैकमंशं जुहुयादृचा पञ्चाहमादरात् ॥
यस्य नाम्ना स वश्यः स्यादनेन विधिनाचिरात् ॥ ४३७ ॥

शुद्धं लवणमादाय जुहुयान्मधुरान्वितम् ॥
हुतं पञ्चाशदाहुत्या वश्यं यच्छति वाञ्छितम् ॥
नित्यं शुद्धलवणेन हुत्वा शत्रून्वशं नयेत् ॥ ४३८ ॥

मधुरत्रयसम्मिश्रैर्लवणैः साधुचूर्णितैः ॥
जुहुयाद्वशयेन्नारीं नरान्नरपतीनपि ॥ ४३९ ॥

मन्त्रं कृष्णद्वितीयादि प्रजपेद्यावदष्टमि ॥
पुत्तलीः पञ्च कुर्वीत साङ्गोपाङ्गाः समाः शुभाः ॥ ४४० ॥

एका साध्यद्रुमेण स्यादन्या पिष्टमयी मता ॥
चक्रिहस्तमृदान्या स्यादन्या तु सिकतामयी ॥ ४४१ ॥

लवणं पोतसम्भूतं चूर्णितं परिशोधितम् ॥
कुडवं प्रोक्षयेत्क्षीरदध्याज्यमधुभिः क्रमात् ॥
गुडाज्यमधुभिः सम्यङ्मिश्रितेनामुना पुनः ॥ ४४२ ॥

कुर्वीत पुत्तलीं सौम्यां सर्वावयवशोभिताम् ॥
प्राणप्रतिष्ठामन्त्रैश्च प्राणानस्या हृदि क्षिपेत् ॥
आशु प्राणान्प्रतिष्ठाप्य पूजयेत्कुसुमादिभिः ॥ ४४३ ॥

पश्चात्कृष्णाष्टमीरात्रौ याममात्रे गते सति ॥
विधाय मातृकान्यासं मन्त्रस्य समनन्तरम् ॥ ४४४ ॥

चिटिमन्त्रसमुद्भूतांश्चतुर्विंशतिसङ्ख्यकान् ॥
ताराद्यान्विन्यसेद्वर्णान्स्थानेष्वेषु समाहितः ॥ ४४५ ॥

मूर्ध्नि ³⁷ भाले दृशोः श्रुत्योर्नासास्यचिबुकेषु च ॥
कण्ठयुक्स्तनयुग्मेषु कुक्ष्योर्नाभौ कटिद्वये ॥ ४४६ ॥

मेढ्रे पायौ प्रविन्यस्य शिष्टं वर्णचतुष्टयम् ॥
ऊरुद्वये जानुयुग्मे जङ्घायुग्मे पदद्वये ॥ ४४७ ॥

एवं विन्यस्य सर्वाङ्गे रक्तमाल्यानुलेपनः ॥
रक्तवस्त्रधरः शुद्धः पुत्तलीं दारुणाकृताम् ॥ ४४८ ॥

अधोमुखीं खनेत्कुण्डे पिष्टजामासनादधः ॥
मृन्मयीं प्रतिमां पादेनाक्रामेच्च तथात्मनः ॥ ४४९ ॥

सैकतीं प्रतिमां चाग्निकुण्डस्योर्ध्वं प्रलम्बयेत् ॥
लवणेन कृतां पश्चात्पुत्तलीं संस्पृशञ्जपेत् ॥ ४५० ॥

ऋक्पञ्चकं यथान्यासमष्टोत्तरसहस्रकम् ॥
संहत्य चिटिमन्त्रार्णान्पुनस्तस्याः ³⁸ स्तनौ न्यसेत् ॥ ४५१ ॥

अङ्गुष्ठसन्धिप्रपदजङ्घाजानूरुपाउषु ॥
लिङ्गदेशे पुनर्नाभौ जठरे हृदयाम्बुजे ॥ ४५२ ॥

स्तनद्वये कन्धरायां चिबुके वदने तथा ॥
घ्राणयोः कर्णयोरक्ष्णोर्ललाटे मूर्ध्नि विन्यसेत् ॥ ४५३ ॥

अग्निमादाय सन्दीप्य साध्यनक्षत्रदारुभिः ॥
तस्मिन्नभ्यर्च्य मन्त्रोक्तदेवतां रूप्यपात्रके ॥ ४५४ ॥

कुशाब्जराजिपुष्पाद्भिर्दत्त्वार्घ्यं प्रणमेत्सुधीः ॥
मन्त्रैरेतैः प्रयोगादावन्ते संयतमानसः ॥ ४५५ ॥

लवणेनाभिमन्त्र्याथ निशायां हव्यवाहनम् ॥
निशायां मन्त्रजप्तेन तृप्तो भव तया सह ॥ ४५६ ॥

जातवेदो महादेव तप्तजाम्बूनदप्रभ ॥
स्वाहापते विश्वभक्ष्य लवणं दह शत्रुहन् ॥ ४५७ ॥

ईशे शर्वरि शर्वाणि ग्रस्तं मुक्तं त्वयाजगत् ॥
महादेवि नमस्तुभ्यं वरदे कामदा भव ॥ ४५८ ॥

तमोमयि महादेवि महादेवमनुव्रते ॥
प्रिया मे पुरुषं हत्वा वशमानय देवि मे ॥ ४५९ ॥

दुर्गे दुर्गादिरहिते दुर्गसंराधनार्गले ॥
चक्रशङ्खधरे देवि दुष्टशत्रुभ्यङ्करे ॥ ४६० ॥

नमस्ते दह शत्रून्मे वशमानय चण्डिके ॥
शाकम्भरि महादेवि शरणं मे भवानघे ॥ ४६१ ॥

भद्रकालि भवाभीष्टरुद्रसिद्धिप्रदायिनि ।
सपत्नान्मे जहिजहि शोषय तापयतापय ॥ ४६२ ॥

शूलासिशक्तिवज्राद्यैश्छित्त्वानय यमालये ॥
महादेवि महाकालि रक्षास्मानक्षरात्मिके ॥ ४६३ ॥

साध्यं संस्मृत्य निर्मिद्य पुत्तलीं सप्तधा पुनः ॥
ऋक्पञ्चकं समुच्चार्य जुहुयादेधितेनले ॥ ४६४ ॥

प्रथमो दक्षिणः पादस्तत्करस्तदनन्तरम् ॥
शिरस्तृतीयमाख्यातं वामहस्तस्ततः परम् ॥ ४६५ ॥

मध्यादूर्ध्वं पञ्चमं स्यादध्ॐसः षष्ठ ईरितः ॥
सप्तमो वामपादः स्यादिति भागक्रमः स्मृतः ॥ ४६६ ॥

सप्तसप्त विभागान्वा प्रोक्तेष्वेव यथाविधि ॥
कृत्वैवमर्चयित्वाग्निं प्रणमेद्दण्डवत्ततः ॥ ४६७ ॥

यजमानो धनैर्धान्यैः प्रीणयेद्गुरुमात्मनः ॥
अनेन विधिना मन्त्री वशयेदसुरान्सुरान् ॥ ४६८ ॥

किम्पुनर्मनुजान्भूपानमात्यान्नृपयोषितः ॥
मारणे पूर्वसम्प्रोक्तपुत्तलीनां चतुष्टयम् ॥ ४६९ ॥

निवेशयेद्यथापूर्वं साधकेन्द्रो विधानवित् ॥
अपरं वक्ष्यमाणेन विधानेन प्रकल्पयेत् ॥ ४७० ॥

बलाह्वया मूलनखी तिलत्र्यूषणरामठैः ॥
विकृतिं वश्यसिद्ध्यर्थं साध्यनामाङ्घ्रिरेणुभिः ॥ ४७१ ॥

महिषीमूत्रसम्पिष्टैः पूर्वोक्तलवणान्वितैः ॥
विधाय पुत्तलीं सम्यक्प्राणस्थापनमाचरेत् ॥ ४७२ ॥

जपपूजादिकं सर्वं कुर्यात्प्रागुक्तवर्त्मना ॥
ततः सवेदिके कुण्डे रात्रौ प्रज्वलितेनले ॥ ४७३ ॥

दुर्गां च भद्रकालीं वा समाराध्य यथाविधि ॥
धारयेन्निशितं शस्त्रं सव्यहस्तेन साधकः ॥ ४७४ ॥

वामपादं समारभ्य दक्षिणाङ्घ्र्यवसानकम् ॥
छित्त्वाछित्त्वा प्रजुहुयान्निराहारो जितेन्द्रियः ॥ ४७५ ॥

कृष्णाष्टमीं समारभ्य यावत्कृष्णचतुर्दशी ॥
अनेनैव विधानेन होमं कुर्याद्विचक्षणः ॥ ४७६ ॥

त्रिसप्ताहप्रयोगेन मारयेद्रिपुमात्मनः ॥ ४७७ ॥

नक्षत्रवृक्षाः कारस्करामलक्यावुदुम्बरः ॥
जम्बूश्च खदिरः कुष्ठो वंशपिप्पलनागराः ॥ ४७८ ॥

रोहितश्च पलाशश्च प्लक्षो वटशिलाभवौ ॥
पार्थो वैकङ्कतश्चापि बकुलः सरलः क्रमात् ॥ ४७९ ॥

सर्जवञ्जुलपनसा अर्कः शमिकदम्बकौ ॥
निम्बश्चाम्रो मधूकश्च लोध्रोमन्त्रविधिस्त्विति ॥ ४८० ॥

यश्च त्रिषवणं सन्ध्यां सहस्रजपपूर्विकाम् ॥
करोति तस्य वक्ष्यामि सिद्धये सुगमा ऋचः ॥ ४८१ ॥

तच्छन्दो दैवतमृषिन्यासध्यानादिकं विना ॥
जपेदष्टसहस्रे तु यासु सिद्धिरदूरतः ॥ ४८२ ॥

सर्वलोकोपकारार्थं कथयाम्यत्र ता ऋचः ॥ ४८३ ॥

अवपतन्तीरवदन्दिव ओषधयस्परि ॥
यं जीवमश्नवामहै न स रिष्यति पूरुषः ॥ ४८४ ॥

सर्वौषध्यहुतं हुत्वा मिष्टान्नं लभते सदा ॥
भाण्डागारस्य वस्तूनि चतुर्थांशेन होमयेत् ॥ ४८५ ॥

भवन्ति तानि पूर्णानि वर्षमध्ये न संशयः ॥
त्रिवारमेवं यः कुर्यादक्षयोस्त्ययुतेन च ॥ ४८६ ॥

समाहि।
गूंसीर्मधु नव दिष्टो मधु वक्ष्यामि मधुमतीं देवेभ्यो वाचमुद्यासगूंशुश्रूषेण्यां मनुष्येभ्यस्तं मा देवा अवन्तु शोभायै पितरोन्नमदन्तु ॥ ४८७ ॥

महाभिचारजे व्याधावशान्ते चापचारके ॥
अनेन जुहुयाच्चाज्यं सहस्रं तस्य शान्तये ॥ ४८८ ॥

नमो अस्तु सर्पेभ्यो ये के च पृथीइमनु ॥
ये अन्तरिक्षे ये दिवि तेभ्यः सर्पेभ्यो नमः ॥ ४८९ ॥

सर्पस्थाने तु जुहुयादनेन घृतपायसम् ॥
मासमेकं सहस्रन्तु स्वर्णमुत्पद्यते ततः ॥ ४९० ॥

या इषवो यातुधानानां ये वा वनस्पतीननु ॥
ये वा बिलेषु शेरते तेभ्यः सर्पेभ्यो नमः ॥ ४९१ ॥

बिलप्रविष्टं सर्पन्तु दृष्ट्वा तत्रैव होमयेत् ॥
आज्याहुतिसहस्रं तु तेन स्वर्णशतं लभेत् ॥ ४९२ ॥

कृणुष्वपाजः प्रसितिं न पृथ्वीं याहि राजेवामवाम् इभेन ॥
त्रिष्वीमनप्रसितिं गृणानो स्तासिविध्य रक्षसस्तपिष्ठैः ॥ ४९३ ॥

प्रत्यङ्गिर-ऋचमिमा नित्य यः प्रजपेत्सुधीः ॥
त्रिसन्ध्यं तस्याग्निकृतं दुःखं पतति वैरिणि ॥ ४९४ ॥

उदग्नेतिष्ठ प्रत्वा तनुष्वन्यामित्राṁ ओषधात्तिग्महेते ॥
यो नो अरातिं समिधा न चक्रे नीचा तं धक्ष्यत सं न शुष्कम् ॥ ४९५ ॥

विषाक्तराजिकारक्तकण्टकाञ्जुहुयाद्रिपोः ॥
गृहीत्वा शत्रुनामास्य ग्रामनाशः प्रजायते ॥ ४९६ ॥

कृतस्य क्रोधनाशार्थमयुतं प्रजपेन्मनुम् ॥
हुनेन्मासं सहस्रं तु सर्षपान्पुंवशीकृते ॥ ४९७ ॥

काण्डात्काण्डात्प्ररोहन्ती परुषः परुषस्परि ॥
एवा नो दूर्वे प्रतनु सहस्रेण शतेन च ॥ ४९८ ॥

या शतेन प्रतनोषि सहस्रेण विरोहसि ॥
तस्यास्ते देवीष्टके विधेम हविषा वयम् ॥ ४९९ ॥

आभ्यां दूर्वाप्रवालानामयुतं जुहुयाद्वशी ॥
ग्रामस्थं मारकं हन्याद्द्विगुणेन पुरः स्थितम् ॥ ५०० ॥

त्रिगुणे राष्ट्रकं हन्यान्महारोगांश्च षड्गुणैः ॥
नानादेशोद्भवं हन्यान्मारकं लक्षहोमतः ॥ ५०१ ॥

मधुमान्नो वनस्पतिर्मधुमाṁ अस्तु सूर्यः ॥
माध्वीर्गावो भवन्तु नः ॥ ५०२ ॥

उदुम्बरस्य समिधो येन कामेन यो हुनेत् ॥
आज्येनाक्ता अयुतशः प्रयुतावधेयुक् ततः ॥ ५०३ ॥

आशुः शिशानो वृषभो न भीमो घनाघनः क्षोभणश्चर्षणीनाम् ॥
सङ्क्रन्दनोनिमिष एकवीरः शतगूंसेना अजयत्साकमिन्द्रः ॥ ५०४ ॥

सङ्क्रन्दनेनामिषेण जिष्णुना युत्कारेण दुश्च्यवनेन धृष्णुना ॥
तदिन्द्रेण जयत तत्सहध्वं युधो नर इषुहस्तेन वृष्णा ॥ ५०५ ॥

स इषुहस्तैः सनिषङ्गिभिर्वशी सगूंस्रष्टा स युध इन्द्रोगणेन ॥
सगूंसृष्टजित्सोमपाबाहुशर्घ्युग्रधन्वा प्रतिहिताभिरस्ता ॥ ५०६ ॥

बृहस्पते परिदीयारथेन रक्षोहामित्राṁ अपबाधमानः ॥
प्रभञ्जन्सेना प्रभृणो युधाष्ट जयन्नस्माकमेध्यविता रथानाम् ॥ ५०७ ॥

बलविज्ञाय स्थविरः प्रवीरः सहस्वान्वाजी सहमान उग्रः ॥
अभिवीरो अभिसत्त्वासहोजाजैत्रमिन्द्ररथमातिष्ठगोवित् ॥ ५०८ ॥

गोत्रमिदं गोविदं वज्रबाहुं जयन्तमज्मप्रमृणन्तमोजसा ॥
इमगूम्स जाता अनुवीरयध्वमिन्द्रगूंसखायो-अनुसगूंरभध्वम् ॥ ५०९ ॥

अभिगोत्राणि सहसा गाहमानो दयो वीरः शतमन्युरिन्द्रः ॥
दुश्च्यवनः पृतनाषाढयुध्योस्माकगूंसेना अवतु प्रयुत्सु ॥ ५१० ॥

इन्द्र आसां नेताबृहस्पतिर्दक्षिणा यज्ञः पुर एतु सोमः ॥
देवसेनानामभिभञ्जतीनां जयन्तीनाम्मरुतो यन्त्वग्रम् ॥ ५११ ॥

इन्द्रस्य वृष्णो वरुणस्य राज्ञ आदित्यानां मरुतागूंशर्ध उग्रम् ॥
महामनसां भुवनच्यवानां घोषो देवानां जयतामुदस्थात् ॥ ५१२ ॥

उद्धर्षय मघवन्नायुधान्युत्सत्वनां मामकाना मनागूंसि ॥
उद्वृत्रहन्वाजिनां वाजिनान्युद्रथानां जयतां यन्तु घोषाः ॥ ५१३ ॥

अस्माकमिन्द्रः सम्भृतेषु ध्वजेष्वस्माकं या इषवस्ता जयन्तु ॥
अस्माकं वीरा उत्तरे भवन्त्वस्माṁ उ देवा अवताहवेषु ॥ ५१४ ॥

अमीषां चित्तं प्रतिलोभयन्ती गृहाणाङ्गान्न्यष्वेपरेहि ॥
अभिप्रेहि निर्दह हृत्सुशोकैरन्धेनामित्रास्तमसा सचन्ताम् ॥ ५१५ ॥

अवसृष्टा परापत शरव्ये ब्रह्मसगूंशिते ॥
गच्छामित्रान्प्रपद्यस्व मामीषां कञ्चनोच्छिषः ॥ ५१६ ॥

प्रेता जयता नर इन्द्रो वः शर्म यच्छतु ॥
उग्रा वः सन्तु बाहवोऽनाधृष्या यथासथ ॥ ५१७ ॥

यत्र बाणाः सम्पतन्ति कुमारा विशिखा इव ॥
तन्न इन्द्रो बृहस्पतिरदितिः शर्म यच्छतु विश्वा हा शर्म यच्छतु ॥ ५१८ ॥

मर्माणि ते वर्मभिश्छादयामि सोमस्त्वा राजामृतेनाभिवस्ताम् ॥
उरोर्वरीयो वरुणस्ते कृणोतु जयन्तं त्वानुदेवा मदन्तु ॥ ५१९ ॥

अनेन चानुवाकेन आत्मानं चायुधान्यपि ॥
अभिमन्त्र्य रणे यायाद्विजयो जायते ध्रुअम् ॥ ५२० ॥

चौरं व्याघ्रं च महिषं सिंहं सर्पं च राक्षसम् ॥
श्रुत्वा तस्मिन्स्थले चिन्त्योनुवाको मनसा द्विजैः ॥ ५२१ ॥

तत्स्थानं कुशलं गच्छेदथ वा मन्त्रमन्त्रितान् ॥
अक्षतान्वा कुशान्वापि क्षिपेद्रक्षा भवत्वितः ॥ ५२२ ॥

सप्त ते अग्ने समिधः सप्त जिह्वाः सप्त ऋषयः सप्तधामप्रियाणि सप्त होत्रास्सप्तधा त्वा यजन्ति सप्तयोनीरापृणस्व घृतेन स्वाहा ॥ ५२३ ॥

सहस्रतश्च लक्षान्तमनेन च घृताहुतीः ॥
हुत्वा भवति तेजस्वी हुनेदयुतसङ्ख्यया ॥ ५२४ ॥

औदुम्बर्यश्च समिधो घृताक्ताः कनकं लभेत् ॥
सप्ततोलकपर्यन्तं षण्मासाभ्यन्तरे ध्रुवम् ॥ ५२५ ॥

स नो भुवनस्य प्रजापते यस्य त उपरिगृहा यस्य वेह ॥
अस्मै ब्रह्मणस्मै क्षत्राय महिशर्म यच्छ स्वाहा ॥ ५२६ ॥

इदमिन्द्राय स्वाहेति त्यागोत्र जुहुयाद्घृतम् ॥
सहस्राष्टकमेतेन वास्तुदोषात्प्रमुच्यते ॥ ५२७ ॥

नापमृत्युर्गृहे तस्मिंश्चित्तोद्वेगो न जायते ॥
नाप्नोति सूतिकापीडां भयं नैकाकिनो भवेत् ॥ ५२८ ॥

अग्न आयूंषि पवस आसु वोर्जमिषञ्च नः ॥

आरे बाधस्वदुच्छुनाम् ॥

अनेनाज्यं सहस्रन्तु हुत्वा शत्रुगृहं व्रजेत् ॥ ५२९ ॥

तेनापवर्जनं सम्यक्प्रीतिपूर्वं च मित्रवत् ॥
हिरण्यपाणिमूतये सवितारमुपह्वये ॥
सचेतादेवतापदम् ॥ ५३० ॥

अनेनायुतसङ्ख्याका औदुम्बर्यस्तथार्कजाः ॥
सुवर्णवृद्धिसिद्ध्यर्थं घृताक्ताः समिधो हुनेत् ॥ ५३१ ॥

त्राता रमिन्द्रमवितारमिन्द्रगूंहवेहवे सुहवगूंशूरमिन्द्रम् ॥
ह्वयामि शक्रं पुरुहूतमिन्द्रगूंस्वस्ति नो मघवा धात्त्विन्द्रः ॥ ५३२ ॥

महीमूष मातरगूंसुव्रतानामृतस्य पत्नीमवसेहुवेम ॥
तुविक्षत्रामजरन्तीमुरूचीगूं सुशर्माणमदिति गूंसुप्रणीतिम् ॥ ५३३ ॥

एतन्मन्त्रजपेनैव दुस्तरार्थं द्रुतं तरेत् ॥
पोतस्थो वापि नौकास्थो जले यद्वन्न मज्जति ॥ ५३४ ॥

गणानान्त्वा गणपतिं हवामहे कविं कवीनामुपमश्रवस्तमम् ॥
ज्येष्ठराजं ब्रह्मणां ब्रह्मणस्पत-आ नः शृण्वन्नूतिभिः सीद सादनम् ॥ ५३५ ॥

अनेन जुहुयान्मन्त्री यवान्धान्धं तिलांस्तथा ॥
अपामार्गस्य समिध औदुम्बर्यस्तथैव ³⁹ च ॥ ५३६ ॥

पृथक्पृथक्प्रस्थमात्रं लक्षावधि तथातथा ॥
धनं विवर्धते चाथ होमं कुर्याच्चतुष्पथे ॥ ५३७ ॥

पिचुमन्दोद्भवैः पत्रैः सहसैकं वशीकृतौ ॥
वल्मीकस्य मृदा लिङ्गं कृत्वा च स्नापयेत्तथा ॥ ५३८ ॥

भद्रं कर्णेभिः शृणुयाम देवा भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्राः ॥
स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवा गूं सस्तनूभिर्व्यशेम देवहितं यदायुः ॥ ५३९ ॥

इमां तु प्रजपेल्लक्षद्वयं वा विकलेन्द्रियः ॥
पूर्णेन्द्रियः स भवति षण्ढत्वाच्च विमुच्यते ॥ ५४० ॥

अमित्वा गीर्वाणो गिर इमा भवन्तु विश्वतः ॥
वृद्धायुमनुवृद्धयो जुष्टा भवन्तु जुष्टयः ॥ ५४१ ॥

कण्ठमात्रोदके स्थित्वा चाहोरात्रमतन्द्रितः ॥
जपेदेनामृचं वृष्टिर्भवेत्कालं विना तदा ॥ ५४२ ॥

यज्जाग्रतोदूरमुदैतिदैवं तदुसुप्तस्य तथैवैति ॥
दूरङ्गमं ज्योतिषां ज्योतिरेकं तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४३ ॥

येन कर्माण्यपशो मनीषिणो यज्ञे कृण्वन्ति विदथेषु धीराः ॥
यदपूव यक्षमन्तः प्रजानां तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४४ ॥

यत्प्रज्ञानमुत चेतो घृतिश्च यज्ज्योतिरन्तरमृतं प्रजासु ॥
यस्मान्न ऋते किञ्चन कर्म क्रियते तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४५ ॥

येनेदं भूतं भुवनं भविष्यत्परिगृहीतममृतेन सर्वम् ॥
येन यज्ञस्तायते सप्त होता तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४६ ॥

यस्मिन्नृचः सामयजूंषि यस्मिन्प्रतिष्ठिता रथनाभाविवाराः यस्मिंश्चित्त गूं सर्वमोतं प्रजानां तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४७ ॥

सुषारथिरश्वानिव यं मनुष्यान्नेनीयन्तेभीषु भिर्वाजिन इव ॥
हृत्प्रतिष्ठं यदजिरञ्जविष्ठं तन्मे मनः शिवसङ्कल्पमस्तु ॥ ५४८ ॥

अयुतं प्रजपेदेताश्चित्तस्थैर्यं प्रजायते ॥
आवाह्य सोमदिवसे पार्थिवं लिङ्गमुत्तमम् ॥ ५४९ ॥

नित्यकर्मान्तरं कुर्यादष्टोत्तरशतं कणाः ॥
क्रोडीकृत्याक्षताश्चैवं स्थाप्याः स्थानचतुष्टये ॥ ५५० ॥

सङ्कल्पं मनसा कृत्वा पार्थिवं लिङ्गमर्चयेत् ॥
पूजनान्ते ऋचां पाठमेकं कृत्वाक्षतान्न्यसेत् ॥ ५५१ ॥

प्रथमे प्रहरे पर्वभागे लिङ्गस्य मूर्द्धनि ॥
द्वितीयादिप्रहरके दक्षिणाद्यासु विन्यसेत् ॥ ५५२ ॥

एतन्मध्ये जपेद्रात्रौ स्वेष्टं कार्यं स पश्यति ॥
यदा न स्यादासायं तु कृत्यं कृत्वा च भक्षयेत् ॥ ५५३ ॥

त्रयं त्रयं चतुर्दिक्षु तण्डुलानां स्थितिं चरेत् ॥
अष्टवार सहस्रन्तु जाप्या एता ऋचः शुभाः ॥ ५५४ ॥

अवश्यमेव भवति स्वप्नः सत्यो न चान्यथा ॥
भूतं वा वर्तमानं वा भविष्यदपि दृश्यते ॥ ५५५ ॥

त्वन्नो अग्ने वरुणस्य विद्वान्देवस्य हेडो अवयासिसीष्ठाः ॥
यजिष्ठो वह्नितमः शोशुचानो विश्वा द्वेषा गूं सि प्रमुमुग्ध्यस्मत् ॥ ५५६ ॥

सहस्रादि च लक्षान्तमनया जुहुयुर्घृतम् ॥
पुत्रार्थिनः सुपुत्राः स्युः पशुंश्चैवतदर्थिनः ⁴⁰ ॥ ५५७ ॥

अथ सर्वोत्तमं वक्ष्ये श्रीसूक्तं सविधानकम् ॥
कलौ दारिद्र्यनाशाय नान्यक्तिञ्चिन्नृणां तथ ॥ ५५८ ॥

हिरण्यवर्णां हरिणीं सुवर्णरजतस्रजम् ॥
चन्द्रां हिरण्मयीं लक्ष्मीं जातवेदो म आवह ॥ ५५९ ॥

तां म आवह जातवेदो लक्ष्मी मनपगामिनीम् ॥
यस्यां हिरण्यं विन्देयं गामश्वं पुरुषानहम् ॥ ५६० ॥

अश्वपुर्वां रथमध्यां हस्तिनादप्र्बोधिनीम् ॥
श्रियं देवीमुपह्वये श्रीर्मा देवीजुषताम् ॥ ५६१ ॥

कां सोस्मितां हिरण्यप्राकारामार्द्रां ज्वलन्तीं तृप्तां तर्पयन्तीम् ॥
पद्मस्थितां पद्मवर्णां तामिहोपह्वये श्रियम् ॥ ५६२ ॥

चन्द्रां प्रभासां तपसा ज्वलन्तीं श्रियं लोकेदेवजुष्टामुदाराम् ॥
तां पद्मनीमीं शरणं प्रपद्मे अलक्ष्मीर्मे नश्यतां त्वा वृणे ॥ ५६३ ॥

ञ्जादित्यवर्णे तपसोधिजातो वनस्पतिस्तव वृक्षोथ बिल्वः ॥
तस्य फलाइ तपसा नुदन्तु मायान्तरा याश्च बाह्या अलक्ष्मीः ॥ ५६४ ॥

उषैतु मां देवसखः कीर्तिश्च मणिना सह ॥
प्रादुर्भूतोस्मि राष्टेस्मिन्कीर्तिमृद्धिं ददातु मे ॥ ५६५ ॥

क्षुत्पिपासामला ज्येष्टामलक्ष्मीं नाशयाम्यहम् ॥
अभूतिमसमृद्धिं च सर्वा निर्णुद मे गृहात् ॥ ५६६ ॥

गन्धद्वारां दुराधर्षां नित्यपुष्टां करीषिणीम् ॥
ईश्वरीं सर्वभूतानां तामिहोपह्वये श्रियम् ॥ ५६७ ॥

मनसः काममाकूतिं वाचः सत्यमशीमहि ॥
पशूनां रुपमन्नस्य मयि श्रीः श्रयतां यशः ॥ ५६८ ॥

कर्दमेन प्रजा भूता मयि सम्भव कर्दम ॥
श्रियं वासय मे कुले मातरं पद्ममालिनीम् ॥ ५६९ ॥

आपः सृजन्तु स्निग्धानि चिक्लीत वस मे गृहे ॥
निचदेवीं मातरं श्रियं वासय मे ले ॥ ५७० ॥

आर्द्रां पुष्करिणीं पुष्टि सुवर्णां हेममालिनीम् ॥
सूर्यां हिरण्मयीं लक्ष्मीं जातवेदो म आवह ॥ ५७१ ॥

आर्द्रां पुष्करिणीं यष्ठिं पिङ्गलां पद्ममालिनीम् ॥
चन्द्रां हिरण्मयीं लक्ष्मीं जात वेदो म आवह ॥ ५७२ ॥

तां म आवह जातवेदो लक्ष्मीमनगामिनीम् ॥
यस्यां हिरण्यं प्रभूतं गावो दास्योऽश्वान्विन्देयं पुरुषानहम् ॥ ५७३ ॥

हिरण्यवर्णामित्यस्य ऋचो लक्ष्मीर्मुनिर्मतः ॥
चतुर्दशानामीशानामानन्दः कर्दमस्तथा ॥ ५७४ ॥

चिल्कीत लक्ष्मीतनयाश्चत्वारो मुनयो मताः ॥
हिरण्यादितिसृणां चच्छन्दोनुष्टुबुदाहृतम् ॥ ५७५ ॥

कां सोस्मितर्चो बृहती शशाङ्कादित्यवर्णयोः त्रिष्टुवप्छन्द उपैतु मां देवाद्यष्ट -ऋचामपि ॥ ५७६ ॥

छन्दोनुष्टुप्समाख्यातं तां म आवह इत्यृचः ॥
प्रस्तारपङ्क्तिरुद्दिष्टा देवते श्रीविभावसू ॥ ५७७ ॥

व्यञ्जनानि तु बीजानि स्वराः शक्तय ईरिताः ॥
बिन्दवः कीलकं प्रीक्तं त्वङ्गुष्ठादिषडङ्गकम् ॥ ५७८ ॥

हिरण्या ⁴¹ च तथा चन्द्रतृतीया रजतप्रभा ॥
हिरण्यस्रग्धिरण्याक्षी तथा हिरण्यवर्णिका ॥ ५७९ ॥

एताभिर्ङेनमोन्ताभिः प्रकुर्यादङ्गकल्पनम् ॥
मूर्द्धाक्षिकर्णनासास्यगलदोर्हस्तनाभिषु ⁴² ॥ ५८० ॥

गुदपायुरुयुग्जानुजङ्घापत्सु न्यसेदृचः ॥
न्यासद्वयमिदं देवि कुर्याद्ध्यानं ततश्चरेत् ॥ ५८१ ॥

अरुणनलिनसंस्था तद्रजः पुञ्जवर्णा करकमलधृतेष्टाभीतियुग्माम्बुजा च ॥
मणिमुकुटविचित्रालङ्कृताकल्पजालैर्भवतु भुवनमाता सन्ततं श्रीः श्रिये नः ॥ ५८२ ॥

षट्कोणं मद्ममालिख्य पूज्यास्तत्राङ्गदेवताः ॥
आग्नेयकोणतस्तद्वत्तद्बाह्येष्टदलेष्विमाः ॥ ५८३ ॥

पद्मासना पद्मवर्णा पद्मस्था पद्मलोचना ॥
तर्पयन्ती च तृप्तिश्च ज्वलन्ती तदनन्तरम् ॥ ५८४ ॥

स्वर्णप्राकारसञ्ज्ञा च हीन्द्रादीनायुधानि च आवाहनं चासनं स्यादर्घ्यपाद्याचमानि च ॥ ५८५ ॥

मधुपर्काभिषेकौ च वस्त्रालङ्कारचन्दनम् ॥
पुष्पं धूपं दीपभोज्ये प्रोद्वासनमिति क्रमात् ॥ ५८६ ॥

एतानि मन्त्रवित्कुर्यादृक्पञ्चदशकेन हि ॥
ततश्च फलताम्बूले दत्त्वा नीराजयेच्छ्रियम् ॥ ५८७ ॥

ततश्च होमयेदाज्यमेभिः पञ्चदशर्चकैः ॥
दत्त्वा देव्यै चाचमनं तां म आवहमन्त्रतः ॥ ५८८ ॥

उद्वासयेत्स्वे हृदये कृताञ्जलिपुटः पठेत् ॥
श्रीसूक्तं नित्यपूजेयं पुरश्चरणमुच्यते ॥ ५८९ ॥

परिषिञ्चेत्त्रिशो नित्यं सुक्तैस्तैः स्नानकर्मणि ॥
आदित्याभिमुखो जप्त्वायावत्तावच्च तर्पयेत् ॥ ५९० ॥

शुक्लाद्यां तिथिमारभ्य यावदेकादशी भवेत् ॥
तावद्द्वादशसाहस्रं जपेन्निश्चलमानसः ॥ ५९१ ॥

ब्रह्मचर्यरतः शुद्धवस्त्रदन्तादिकः सुधीः ॥
पद्मैस्त्रिमधुरोपेतैर्घृताक्तेन पयोन्धसा ॥ ५९२ ॥

श्रीसमिद्भिः सर्पिषा च प्रत्यहं त्रिशतं हुनेत् ॥
द्वादश्यां द्वादशैवाथ सद्विप्रांश्चापि भोजयेत् ॥
तेन सिद्धो भवेन्मन्त्रो नात्रा कार्या विचारणा ॥ ५९३ ॥

कुन्दमन्दारकुमुदमालतीपद्मकेतकैः ॥
नन्द्यावर्ताह्वयं जाती कल्हारं चम्पकं तथा ॥
रक्तोत्पलादिपुष्पाणि लक्ष्म्याश्चातिप्रियाणि च ॥ ५९४ ॥

त्रिवारमन्वहं मन्त्री जुहुयाच्च यथाविधि ॥
षण्मासं यः करोत्येवं स स्याल्लक्षपतिः स्वयम् ॥ ५९५ ॥

विकसन्मात्र एवाब्जे नवनीतम्प्रविन्यसेत् ॥
मध्ये सकेशरे पत्रे सम्यक्पत्रान्तरे तथा ॥
सुसमिद्धेनले तच्च समुद्धृत्य हुनेत्सुधीः ॥ ५९६ ॥

अभ्यर्च्याष्टोत्तरशतं जपंश्च भृगुवासरे ॥
चत्वारिंशद्भिरस्य स्यान्महालक्ष्मीरचञ्चला ॥ ५९७ ॥

तुरीयर्चा च जुहुयाद्घृतेनैकादशाहुतीः ॥
एवं कुर्वत् एवास्य षण्मासात्स्यान्महेन्दिरा ॥ ५९८ ॥

य इच्छेद्वरदां देवीं श्रियं नित्यं कुले स्थिराम् ॥
स शुचिः प्रियतो भूत्वा जुहुयादाज्यमन्वहम् ॥ ५९९ ॥

श्रियः पञ्चदशर्चस्तु श्रीकामः सततं जपेत् ॥
आवाहयेच्छ्रियं पद्मे पञ्चभिः कनकेथवा ॥ ६०० ॥

उपहारानुपहरेद्भक्तं भक्ष्यं पयो दधि ॥
स्थालीपाकं च शालीनां पयसा सम्प्रकल्पयेत् ॥ ६०१ ॥

चन्द्रायणकृतात्मा तु प्रपद्येत यतः श्रियम् ॥
सर्वौषधीभिः फाण्टैश्च स्नात्वाभिपाचितैरपि ॥ ६०२ ॥

उपैतु मां देवसख इति राज्ञोभिषेचने ॥
मनसः काम इत्येषा पशुकामाभिषेचने ॥ ६०३ ॥

कां सोस्मीति च सुस्नायात्प्रजाकामः सुचिव्रतः ॥
अश्वपूर्णामिति स्नायाद्राज्यकामः समाहितः ॥ ६०४ ॥

विहिते चर्मणि स्नायाद्ब्राह्मणस्तु यथाविधि ॥
राज्ञश्चर्मणि वैयाघ्रे क्षत्त्रियस्याथ रौरवे ॥
वस्तचर्मणि वैश्यस्य होमः कार्यस्त्वनन्तरम् ॥ ६०५ ॥

चन्द्रामिति तु पद्मानि जुहुयात्सर्पिषा द्विजः ॥
आदित्यवर्णेत्यनया बिल्वहोमो विधीयते ॥ ६०६ ॥

बिल्वेन्धनभवाग्निः स्याच्छालींश्च जुहुयाद्द्विजः ॥
दशसाहस्रिको होमः श्रीकामस्य प्रकीर्तितः ॥
हुत्वा तु प्रथमं सम्यगनन्तां विन्दते श्रियम् ॥ ६०७ ॥

अयुतं दशकृत्वस्तु हुत्वा सूक्तानि सर्पिषा ॥
अनुक्तामव्यवच्छिनां शाश्वतीं विदते श्रियम् ॥ ६०८ ॥

अशक्तौ ⁴³ जप एवोक्तो दशसाहस्रिको वरः ॥
जपे तु प्रयुतं सम्यगनन्तां विन्दते श्रियम् ॥ ६०९ ॥

अयुतं दशकृत्वस्तु जप्त्वा श्रियमुपाश्नुते ॥
अवश्यं जुहुयान्नित्यं पद्मान्ययुतशोपि च ॥ ६१० ॥

इष्ट्वा श्रियस्तु परमा बिल्वान्सुज्ञो बिभर्ति वै ॥
बिल्वाशी बिल्वनिलयो जुह्वद्बिल्वानि सर्पिषा ॥
एकविंशतिरात्रेण परां सिद्धिं स गच्छति ॥ ६११ ॥

येन येन च कामेन जुहोति नियतेन्द्रियः ॥
पद्मान्यथापि बिल्वानि सस कामः समृद्ध्यति ॥ ६१२ ॥

न जातु कृपणोर्थाय श्रियमावाहयेत्क्वचित् ॥
नयेत्किञ्चन कामेन होमः कार्यः कथञ्चन ॥ ६१३ ॥

महद्वा प्रार्थमानेन चाज्यकामेन वा पुनः ॥
वान्यत् प्रार्थयता रत्नाद्युक्तैः श्रीरिज्यते ध्रुवम् ॥ ६१४ ॥

प्रधानतर्पणान्ते ⁴⁴ च सन्तर्प्याः शक्तयस्त्विमाः ॥
प्रणवाद्या हृदन्ताश्च श्रीर्लक्ष्मीर्वरदा तथा ॥
विष्णुपत्नी च वसुदा वसुरूपा हिरण्मयी ॥ ६१५ ॥

पद्मा मालिन्यथ रमा प्रोक्ता तु रजतप्रभा ॥
सुवर्णा प्रग्रहा स्वर्णप्राकारा पद्ममालिनी ॥
इन्द्राविश्वप्रियैश्वर्यौ भुक्तिश्चापि प्रमुक्तियुक् ॥ ६१६ ॥

विशुद्धर्द्धिः समृद्धिश्च तुष्टिः पुष्टिर्धनाह्वया ॥
भुवनेशी च शुद्धा च भोगिनी भोगदा तथा ॥ ६१७ ॥

धात्री विधात्री द्वात्रिंशच्छक्तयः समुदीरिताः ॥
प्रणवादिचतुर्थ्यन्तैर्नमोभिश्चैव तर्पयेत् ॥ ६१८ ॥

बलिं भक्ष ममेत्येतैर्नामभिर्बलिमाहरेत् ॥
पूजान्ते प्रत्यहं कार्यो नियमश्च निगद्यते ॥ ६१९ ॥

शयीत शुद्धः शय्यायां तरुण्या सह नाथ वा ॥
मलिनो न भवेज्जातु कुत्सितान्नं न भक्षयेत् ॥ ६२० ॥

द्रोणपङ्कजबिल्वानि पद्मं जातु न लङ्घयेत् ॥
यतो लक्ष्मीप्रियाश्चैते कदाचिद्बुद्धिमांस्ततः ॥ ६२१ ॥

सहदेवीमिन्द्रवल्लीं श्रीदेवीं विष्णुवल्लभाम् ॥
कन्यां जम्बूं प्रवालञ्च धारयेन्मूर्ध्नि सर्वदा ॥ ६२२ ॥

स्योना पृथिवि नो भवानृक्षरा निवेशनी ॥
यच्छा नः शर्मः सप्रथाः अप नः शोशुचदघम् ॥ ६२३ ॥

इमामृचं प्रतिदिनं यस्तु विप्रः शुचिर्जपेत् ॥
विन्दते महतीं भूमिमसपत्नामकण्टकाम् ॥ ६२४ ॥

तद्विष्णोः परमं पदगूंसदा पश्यन्ति सूरयः ॥
दिवीव चक्षुराततम् ॥ ६२५ ॥

मन्त्रसिद्धौ परान्नाद्या दोषास्तु प्रतिबन्धकाः ॥
इमामृचं जले जप्त्वा तेषां नाशः प्रजायते ॥ ६२६ ॥

आकृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयन्नमृतं मर्त्यं च ॥
हिरण्ययेन सविता रथेनादेवो याति भुवनानि पश्यन् ॥ ६२७ ॥

अनया योर्चयेत्सूर्यन्त्रिसध्यं विजितेन्द्रियः ॥
जपेदष्टोत्तरशतं सम्पूर्णायुर्गदोज्झितः ॥ ६२८ ॥

अष्टोत्तरशतं जप्त्वा ध्यायन्निशि दिवाकरम् ॥
अग्नौ हुत्वानयाचा ज्यं दीर्घमायुरवाप्नुयात् ॥ ६२९ ॥

सद्योजातं प्रपद्यामि सद्योजाताय वै नमः ॥
भवे भवे नातिभवे भवस्व मां भवोद्भवाय नमः ॥ ६३० ॥

वामदेवाय नमो ज्येष्ठाय नमः श्रेष्ठाय नमो रुद्राय नमः कालाय नमः कलविकरणाय नमो बलविकरणाय नमो बलाय नमो बलप्रमथनाय नमः सर्वभूतदमनाय नमो मनोन्मनाय नमः ॥ ६३१ ॥

अघोरेभ्योथ घोरेभ्यो घोरघोरतरेभ्यः ॥
सर्वेभ्यः सर्वशर्वेभ्यो नमस्ते अस्तु रुद्ररूपेभ्यः ॥ ६३२ ॥

तत्पुरुषाय विद्महे महादेवाय धीमहि ॥
तन्नो रुद्रः प्रचोदयात् ॥ ६३३ ॥

ईशानः सर्वविद्यानामीश्वरः सर्वभूतानाम् ॥
ब्रह्माधिपतिर्ब्रह्मणोधिपतिर्ब्रह्म शिवो मे अस्तु सदाशिवोम् ॥ ६३४ ॥

मृत्युञ्जयान्ता ⁴⁵ एताः षष्ट्यो जपेच्च दिनेदिने ॥
स नारीनरगोशान्तिं शङ्करात्प्राप्नुयात्सदा ॥ ६३५ ॥

एतेनैव षडर्चेन जुहुयादाज्यमन्वहम् ॥
वह्निं च कल्पयेद्रौद्रं भूत्यर्थं पञ्चपर्वसु ॥ ६३६ ॥

उदुत्यं जातवेदसं देवं वहन्ति केतवः ॥
दृशे विश्वाय सूर्यम् ॥ ६३७ ॥

त्रिसन्ध्यमनया सूर्यमुपतिष्ठेत योन्वहम् ॥
हृद्रोगनाशनं तस्य परमारोग्यवर्धनम् ॥ ६३८ ॥

त्वं सोमः पितृभिः संविदानो नु द्यावापृथिवी आततन्थ ॥
यत्ते महे प्रति तं नो जुषस्व शन्न एधिद्विपदे चतुष्पदे ॥ ६३९ ॥

उपतिष्ठेत्समित्पाणिः शशिनं मानवो निशि ॥
अनया य ऋचा सोमं तस्य दुःखं लयं व्रजेत् ॥ ६४० ॥

उद्यन्तमुपतिष्ठेत पौर्णमास्यां समाहितः ॥
वासांस्यपि स विन्देत चन्द्रस्यैति सलोकताम् ॥ ६४१ ॥

विष्णोर्नु कं वीर्याणि प्रवोचं यः पार्थिवानि विममे रजागूंसि ॥
यो अस्कभा यदुत्तरगूंसधस्थं विचक्रमाणस्त्रेधोरुगाया विष्यावोचा ॥ ६४२ ॥

विष्णो रराटमसि विष्णोः श्नप्त्रेस्थो विष्णोः स्यूरसि विष्णोर्ध्रुवोऽसि ॥
वैष्णवमसि विष्णवे त्वा ॥ ६४३ ॥

विष्णोः कर्माणि पश्यत यतो व्रतानि पश्यसे ॥
इन्द्रस्य युज्यः सखा ॥ ६४४ ॥

इन्द्रविष्णू नमस्कृत्य एताभिस्तृसृभिर्नरः ॥
समित्पाणिः शुचिर्भूत्वा उप्रतिष्ठेत योन्वहम् ॥ ६४५ ॥

धर्मं बुद्धिं धनं पुत्रानारोग्यं ब्रह्मवर्चसम् ॥
प्राप्नोति परमं स्थानं ज्योतीरूपं सनातनम् ॥ ६४६ ॥

कृणुष्वपाजः प्रसितिं न पृथ्वीं याहि राजेवामवा इमे न ॥
तृष्वीमनुप्रसितिं द्रुणानोस्तासि विध्यरक्षसस्तपिष्ठैः ॥ ६४७ ॥

तव भ्रमास आशु या पतन्त्यनुस्पृश धृषता शोशुचानः ॥
तपूंष्यग्ने जुह्वापतङ्गा न सन्दितो विसृजविष्वगुल्काः ॥ ६४८ ॥

प्रतिस्यशो विसृज तूर्णितमो भवायायुर्विशो अस्या अदध्वः ॥
यो नो दूरे अद्यस सोयो अन्त्यग्ने माकिष्टे व्यथिरादधर्षीत् ॥ ६४९ ॥

उदग्ने तिष्ठ प्रत्यातनुष य मित्रा गूम् ओषतात्तिग्महेते ॥
यो नो अरातिगूं सविधा न चक्रे नीचातं धक्ष्यत सन्नशुष्कम् ॥ ६५० ॥

ऊर्ध्वोभव प्रतिविध्या ध्यस्मदाविष्कृणुष्व दैव्यान्यग्रे ॥
अवस्थिरा तनुहि यातुजूनां जामि मजामि प्रमृणीहि ॥ ६५१ ॥

स ते जानाति सुमतिं यविष्वययुव ते ब्रह्मणे गातु मैरत् ॥
विश्वान्यस्मै सुदिनानि रायो द्युम्नान्यर्यौविदुरो अभिद्यौत् ॥ ६५२ ॥

सेदा ने अस्तु सुभगः सुदातुर्यस्त्वानिन्येम हविषा य उक्थैः ॥
पिप्रीषति स्व आयुषि दुरोणे विश्वैरस्मै सुदिना सा सदिष्टिः ॥ ६५३ ॥

अर्चामि ते सुमतिं घोष्यर्वाक्सन्ते वा वाता तरतामियं गौः ॥
स्वश्वास्त्वा सुरथामर्जये मास्मे क्षत्राणि धारयेरनुद्यून् ॥ ६५४ ॥

इह त्वा भूर्याचरेदुपत्नं दोषा वस्तदीदिवागूंसमनूद्यून् ॥
क्रीडन्तस्त्वा सुमनसः सते मानिद्युम्नातस्थिवागूंसो जनानाम् ॥ ६५५ ॥

यस्त्वा स्वश्वः सुहिरण्यो य आ न उपयाति वसुमता रथेन ॥
तस्य त्राता भवसि तस्य सखायस्त आदिथ्यामानुषा जुजोषत् ॥ ६५६ ॥

महोरुजामि बन्धुता वचोभिस्तन्मा पितुर्गोतमोदन्वियाय ॥
त्वन्नो अस्य वचसश्चिकिद्धि होतर्यविष्ठसुक्रतोदनूनाः ॥ ६५७ ॥

अस्वप्नजस्तरणयः सुशेवा अतन्द्रासो वृका अकमिष्ठाः ॥
तेपायकसञ्चियञ्चोनिषधोग्ने तव नः पान्त्वमूः ॥ ६५८ ॥

ये पापवो माम ते यन्ते अग्ने पश्यन्तो अधं दुरितादरक्षन् ॥
ररक्ष तान्सकृतो विश्ववेदा दिप्सन्त इन्द्रियवो ना ह देभुः ॥ ६५९ ॥

त्वया वयगूंसधन्या स्त्वोतास्तव प्रणीत्यरयाम वाजान् ॥
उभाशगूंसासुदयसत्पता ते ॥ ६६० ॥

उष्ट्रया कृणुह्यणुह्यहयाणा अथो ते अग्ने समिधारिधेमप्रतिस्तोम शस्यमानं गृभाय ॥
इहाशसो रक्षसः पाह्यस्मादुहोनिदोमित्रमहो अवद्यात् ॥ ६६१ ॥

रक्षोहणं वाजिनमाजिघर्मि मित्रं प्रथिष्ठमुपयामि शर्म ॥
शिशानो अग्निः क्रतुभिः सविद्धः स नो दिवा स रिषः पातु नक्तम् ॥ ६६२ ॥

विज्योतिषा वृहता भात्यग्निराविर्विश्वानि कृणुते महित्वा ॥
प्रादेवीर्मायाः सहते दुरेवाःशिशीते शृणे रक्षसे विनिक्षे ॥ ६६३ ॥

उत स्वानासो दिविषं त्वग्नेस्तिग्मायुधा रक्षसे हन्त वा उ ॥
मदैचिदस्य द्व्यरुजन्ति भामानवरन्ते परिवाधो अदेवीः ॥ ६६४ ॥

एतत्सूक्तं जपेद्विप्रो यदा स्याद्दस्युभिर्वृतः ॥
अरातीनां हरेत्प्राणान्भयन्नैवोपजायते ॥ ६६५ ॥

क्षेत्रस्य पतिना वयगूंहि तेनेव जयामसि ॥
गामश्वं घोषयित्वा नो मृडातीदृशे ॥ ६६६ ॥

इमामृचं क्षेत्रपतेः प्रत्यहं यो जपेच्छुचिः ॥
पश्यन्सूर्यं द्विजो नित्यं विन्दते क्षेत्रमुत्तमम् ॥ ६६७ ॥

वक्ष्ये पुरुषसूक्तस्य विधिं तन्त्रेषु गोपितम् ॥
अनुष्टुबस्य सूक्तस्य त्रिष्टुबन्त्यस्य देवता ॥ ६६८ ॥

पुरुषो यो जगद्बीजमृषिर्नारायणः स्मृतः ॥
स्नात्वा यथोक्तविधिना प्राङ्मुखः शुद्धमानसः ॥ ६६९ ॥

प्रथमां विन्यसेद्वामे द्वितीयां दक्षिणे करे ॥
तृतीयां वामपादे तु चतुर्थीं दक्षिणे न्यसेत् ॥ ६७० ॥

वामजानौ पञ्चमीं च षष्ठीं दक्षिणजानुनि ॥
सप्तमीं वामकट्यां वै चाष्टमीं दक्षिणे कटौ ॥ ६७१ ॥

नवमीं नाभिदेशे तु दशमीं हृदये न्यसेत् ॥
एकादशीं कण्ठदेशे द्वादशीं वामबाहुके ॥ ६७२ ॥

त्रयोदशीं दक्षभुजे मुखेदेशे चतुर्दशीम् ॥
अक्ष्णोः पञ्चदशीं चैव षोडशीं मूर्ध्नि विन्यसेत् ॥
एवं न्यासविधिं कृत्वा पश्चात्पूजां समाचरेत् ॥ ६७३ ॥

अप्स्वग्नौ हृदये सूर्ये स्थण्डिले प्रतिमासु च ॥ ६७४ ॥

षट्स्वेतेषु हरेः सम्यगर्चने योग्यतोच्यते ॥
आपोस्यायतनं यस्मात्तस्मात्तासु सदा हरिः ॥
अग्नौ क्रियावतां विष्णुर्योगिनां हृदये हरिः ॥ ६७५ ॥

पण्डितानां हरिः सूर्यः स्थण्डिले भावितात्मनाम् ॥
प्रतिमास्वल्पबुद्धीनां षट्प्रकाराश्च ताः स्मृताः ॥ ६७६ ॥

अकृत्रिमाः कृत्तिमाश्च अचलाश्च तथाचलाः ॥
निर्जीवाश्च सजीवाश्च प्रतिमास्सन्ति वै हरेः ॥ ६७७ ॥

शृणु देवि क्रमात्तासामहं वक्ष्यामि लक्षणम् ॥
अकृत्रिमा च द्विविधा शालग्रामोतिपावनः ॥ ६७८ ॥

तदभावे द्वारकायाश्चक्रं तद्वच्च पावनम् ॥
कृत्रिमा दशधा प्रोक्ताः श्रेष्ठास्ताः पूर्वपूर्वतः ॥ ६७९ ॥

स्याद्रत्नरचिता चाद्या स्वर्णजा रूप्यजापि च ॥
ताम्रजा पित्तली जाता स्फाटिकी रक्तसीसजा ॥
काष्ठजा मृत्तिकाजाता चित्ररूपेति च क्रमात् ॥ ६८० ॥

अचला क्षेत्ररूपा हि हरिद्वारं यथा गया ॥
देवताभिः कृता यास्तु मूर्तयस्ताश्चलाचलाः ॥ ६८१ ॥

जगन्नाथो वेङ्कटेशः पाण्डुराभ्रादयश्च ते ॥
सजीवा ब्राह्मणा गावो निर्जीवः पिप्पलः स्मृतः ॥ ६८२ ॥

मन्त्रन्यासं पुरा कृत्वा स्वदेहे देवतासु च ॥
गायत्र्यक्षरन्यस्ताङ्गः पूजयेद्विष्णुमव्ययम् ॥ ६८३ ॥

आद्ययावाहयेद्देवमृचा ⁴⁶ तु पुरुषोत्तमम् ॥
द्वितीययासनं दद्यात्पाद्यं दद्यात्तृतीयया ॥ ६८४ ॥

अर्घ्यं चतुर्थ्या दातव्यं पञ्चम्याचमनीयकम् ॥
षष्ठ्या स्नानं प्रकुर्वीत सप्तम्या वस्त्रमेव च ॥ ६८५ ॥

यज्ञोपवीतमष्टम्या नवम्या चानुलेपनम् ॥
पुष्पं दशम्या दातव्यमेकादश्या तु धूपकम् ॥ ६८६ ॥

द्वादश्या दीपकं दद्यात्त्रयोदश्या निवेदनम् ॥
चतुर्दश्या नमस्कारं पञ्चदश्या प्रदक्षिणम् ॥ ६८७ ॥

स्नाने वस्त्रे च नैवेद्ये दद्यादाचमनीयकम् ॥
दक्षिणान्तु यथा शक्त्या षोडश्या तु समर्पणम् ॥ ६८८ ॥

ततः प्रदक्षिणं कुर्याज्जपं कुर्यात्समाहितः ॥
यथाशक्ति जपित्वा तु सूक्तं तस्मै निवेदयेत् ॥ ६८९ ॥

देवस्य दक्षिणे पार्श्वे कुण्डं स्थण्डिलमेव वा ॥
कारयेत्प्रथमेनैव द्वितीयेन तु प्रोक्षणम् ॥ ६९० ॥

तृतीयेनाग्निमादध्याच्चतुर्थेन समिन्धनम् ॥
पञ्चमेनाज्यश्रपणं चरोश्च श्रपणं तथा ॥ ६९१ ॥

षष्ठेनैवाग्निमन्थन्तु कल्पयेत्पद्ममासनम् ॥
चिन्तयेद्देवदेवेशं कालानलसमप्रभम् ॥ ६९२ ॥

ततो गन्धं च पुष्पं च धूपदीपौ निवेदयेत् ।
अनुज्ञाप्य ततः कुर्यात्सप्तम्यादि यथाक्रमम् ॥ ६९३ ॥

समिधस्तावतीः पूर्वं जुहुयादवघारितः ॥
ततो घृतेन जुहुयाच्चरुणा च ततः पुनः ॥ ६९४ ॥

एवं हुत्वा ततश्चैनमनुज्ञाप्य यथाक्रमम् ॥
अग्नेर्भगवतस्तस्य समीपे स्तोत्रमुच्चरेत् ॥ ६९५ ॥

जितन्ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन ॥
नमस्तेस्तु हृषीकेश महापुरुष पूर्वज ॥ ६९६ ॥

देवानां दानवानां च सामान्यमधिदैवतम् ॥
सर्वदा चरणद्वन्द्वं व्रजामि शरणं तव ॥ ६९७ ॥

एकस्त्वमसि लोकस्य स्रष्टा संहारकस्तथा ॥
अव्यक्तश्चानुमन्ता चागुणो मायासमावृतः ॥ ६९८ ॥

संसारसागरं घोरमनन्तक्लेशभाजनम् ॥
त्वामेव शरणं प्राप्य निस्तरन्ति मनीषिणः ॥ ६९९ ॥

न ते रूपं न चाकारो नायुधानि न चास्पदम् ॥
तथापि पुरुषाकारो भक्तानां च प्रकाशसे ॥ ७०० ॥

कस्यचिन्नपरोक्षस्त्वं प्रत्यक्षोपि न कस्यचित् ॥
कस्यचिन्न च साध्योस्ति विना भक्तिं भवान्प्रभो ॥ ७०१ ॥

कार्याणां कारणं पूर्वं वचसां वाच्यमुत्तमम् ॥
योगिनां परमा सिद्धिः परमं ते पदं विदुः ॥ ७०२ ॥

अहं भीतोस्मि देवेश संसारेस्मिन्महाभये ॥
पाहि मां पुण्डरीकाक्ष न जानामि परं पदम् ॥ ७०३ ॥

कालेष्वपि च सर्वेषु दिक्षुसर्वासु चाच्युत ॥
शरीरे चागतं चापि वर्तते मे महद्भयम् ॥ ७०४ ॥

त्वत्पादकमलादन्यं न मे जन्मान्तरेष्वपि ॥
विज्ञानं यदिदं प्राप्य यदिदं ज्ञानवर्जितम् ॥ ७०५ ॥

जन्मान्तरेपि मे देव मा भूदस्य परिक्षयः ॥
दुर्गतावपि जातस्य त्वद्गतो मे मनोरथः ॥ ७०६ ॥

यदि नाशं न विन्देत ततोस्ति सुकृती सदा ॥
कामयेद्विष्णुपादौ तु सर्वजन्मसु केवलम् ॥ ७०७ ॥

पुरुषस्य हरेः सूक्तं स्वच्छं धन्यं यशस्करम् ॥
आत्मज्ञानमिदं पुण्यं योगज्ञानमिदं परम् ॥ ७०८ ॥

एवं स्तुत्वा हव्यवाहं ततः पश्चाद्विसर्जयेत् ॥
अनेनैव च निष्पापो जायते मनुजो यदा ॥ ७०९ ॥

प्राग्वज्ज्ञात्वा पारदे तत्प्रयोगानारभेत च ॥
शुक्लपक्षे शुभे वारे यदा चैकादशी भवेत् ॥ ७१० ॥

उपवासस्तु कर्तव्यो दम्पतिभ्यां सुरालये ॥
द्वादश्यां पुत्रकामाय चरुं कुर्वीत वैष्णवम् ॥ ७११ ॥

ऋग्भिः षोडशभिः सम्यगर्चयित्वा जनार्दनम् ॥
चरुं पुरुषसूक्तेन प्राशयेत्पुत्रकाम्यया ॥ ७१२ ॥

प्राप्नुयाद्वैष्णवं पुत्रमचिरात्सन्ततिक्षमम् ॥
द्वादश द्वादशीः सम्यक्पयसा निर्वपेच्चरुम् ⁴⁷ ॥ ७१३ ॥

यो जुहोति स वै याति तद्विष्णोः परमं पदम् ॥
मार्गशीर्षादिमासेषु क्रमात्पूज्यश्च केशवः ॥ ७१४ ॥

नारायणो माधवश्च गोविन्दो विष्णुरेव च ॥
मधुसूदन उक्तस्त्रिविक्रमो वामनस्तथा ॥
श्रीधरश्च हृषीकेशः पद्मनाभो गदाधरः ॥ ७१५ ॥

पूजयित्वा जपेत्सूक्तं शतमष्टाधिकं ततः ॥
होमञ्च पूर्ववत्कुर्यात्सर्वान्कामानवाप्नुयात् ॥ ७१६ ॥

अपुत्रा मृतपुत्रा वा या च कन्याप्रसूर्भवेत् ॥
तस्या यथा सुपुत्रः स्यात्तमुपायं ब्रवीम्यहम् ॥ ७१७ ॥

समिधोश्वत्थवृक्षस्य प्रत्यृचं जुहुयाच्छतम् ॥
अष्टाधिकं च सघृतमुपतिष्ठेद्धुताशनम् ॥ ७१८ ॥

पुनर्विष्णुं पूजयित्वा घृतहोमं समाचरेत् ॥
अष्टोत्तरशतं कुर्यात्प्रत्यहं वाग्यतः शुचिः ॥ ७१९ ॥

सम्पाताज्यं स्थापयित्वा तन्नार्याः प्राशनाय च ॥
दद्यात्सा च पतिं विष्णुं नमस्कृत्य प्रभक्षयेत् ॥ ७२० ॥

तर्पयेच्च द्विजान्सम्यग्लब्धाशीः प्रविशेद्गृहम् ॥
परं सप्त प्रवर्तेनावश्यं गर्भवती भवेत् ॥ ७२१ ॥

अरण्ये निवसेन्नित्यं त्रिकालं स्नानमाचरेत् ॥
जपेदष्टोत्तरशतं सूक्तमेतत्त्रिकालकम् ॥ ७२२ ॥

मासमेकं फलाहारो मासमद्भिश्च तर्पयेत् ॥
आदित्यमुपतिष्ठेत मन्त्रेणानेन नित्यशः ॥
आज्यं हुत्वा दशशतं त्रिभिर्वर्षैर्जपेद्दिनम् ॥ ७२३ ॥

तद्भक्तस्तन्मना युक्तो दशवर्षाण्यनन्यभाक् ॥
साक्षात्पश्यति तं देवं नारायणमनामयम् ॥ ७२४ ॥

अथ वक्ष्ये गृहस्थानां जीवन्मुक्तेस्तु साधनम् ॥
यश्च स्वधर्मनिरतो न्यायवृत्तः शुचिव्रतः ॥ ७२५ ॥

अर्धरात्रे त्यक्तनिद्रः शुद्धो भूत्वा च वाग्यतः ॥
सम्प्रसुप्तेषु लोकेषु योगं युञ्जीत योगवित् ॥ ७२६ ॥

कृत्वासनं समे देशे निर्वाते शब्दवर्जिते ॥
सव्यं ⁴⁸ पादं दक्षिणस्य जानौ संवेशयेत्ततः ॥ ७२७ ॥

संहृत्य दक्षिणं पादं सव्यं जानुनि यच्छति ॥
बद्धाञ्जलिकरः स्वस्थो योगसम्मीलितेक्षणः ॥ ७२८ ॥

ॐ मित्येव स्वहृदये चिन्तयेदविशङ्कितः ॥
तत्रात्मानं समादध्यादिन्द्रियाणि मनस्तथा ॥ ७२९ ॥

न विबुध्येत किञ्चान्यं न पश्येच्छृणुयान्न च ॥
प्राणानायम्य चासीनोऽनुद्विग्नश्चिन्तयेत्ततः ॥ ७३० ॥

श्वासेनैव समं नाभौ गमयित्वा मनस्तदा ॥
उच्छसेचैवमसकृत्तन्मना योगमुन्नयेत् ॥ ७३१ ॥

मनो नयेत हृदये पश्येन्नो शृणुयान्न च ॥
ततो नयेत तच्चेतो हृदयादूर्द्धमेव तु ॥ ७३२ ॥

समानं जत्रु चास्यं च नासिके नयने भ्रुवौ ॥
भ्रुवोर्मध्ये परं स्थानं तत्र तद्द्वारपद्धतिः ॥ ७३३ ॥

ललाटदेशे सन्धार्य मूर्द्धानं गमयेत्ततः ॥
उच्छ्वसेच्च यथाकालं नाभितश्चोच्छ्वसेत्पुनः ॥ ७३४ ॥

एतत्परं स्थानमुक्तं ब्रह्मणः परमात्मनः ॥
एवं युक्तो महात्मानमात्मानं प्रतिपद्यते ॥ ७३५ ॥

यद्येवं सुकृती शुद्धो यदि वा पापकृत्ततः ॥
उपलभ्य परं ब्रह्म गतिं ज्ञात्वा भवेच्छुचिः ॥ ७३६ ॥

सर्वपापानुबद्धश्च ह्यद्यन्तः प्रयतो जपेत् ॥
अपि जित्वा समं देवं स गच्छेत्परमाङ्गतिम् ॥ ७३७ ॥

धारणा तु पृथक्कार्या धर्मेण तेन नित्यशः ॥
आदित्येग्नौ चन्द्रमसि वृक्षाग्रेषु च धारयेत् ॥
पर्वताग्रे समुद्रे वा यत्र वा रमते मनः ॥ ७३८ ॥

न भावं विषयान्प्राप्य धारयेत् कथञ्चन ॥
वह्वत्र दुःखं जानीयात्प्रध्वंसे धारणात्मके ॥ ७३९ ॥

धार्मिकाणां कुले शुद्धे योगभ्रष्टोभिजायते ॥
मूर्ध्नि ब्रह्म प्रविन्देतेदृग्जपस्य प्रभावतः ॥ ७४० ॥

तदा मूर्ध्ना परं ज्योतिर्नक्षत्रपथमुन्नयेत् ॥
योगी योगीश्वरं प्राप्य निर्द्वन्द्वं परमात्परम् ॥ ७४१ ॥

सर्वत्रैवात्मनात्मानं पश्येद्धरिपरायणः ॥
जपेच्चैव स्वरान्स्नातः पवित्रमिदमुत्तमम् ॥ ७४२ ॥

अपि पातकसंयुक्तःकालेन सुकृती भवेत् ॥
ततः परायणो नित्यं सत्यवागनसूयकः ॥
प्रजपंस्तामृचं विप्रः कालेन सुकृती भवेत् ॥ ७४३ ॥

येनयेन च कामेन जपन्ति तामृचं सदा ॥
ससकामस्समृद्धः स्याच्छ्रद्दधानस्य कुर्वतः ॥ ७४४ ॥

होमं वाप्यथवाजाप्यमुपहारमनुत्तमम् ॥
कुरुते येन कामेन तत्सिद्धिरुपजायते ॥ ७४५ ॥

ज्ञानगम्यं परं लक्ष्यं प्राप्यं सर्वमवस्थितम् ॥
वाक्यमत्यन्तयत्नेन ब्रह्माभ्येति सनातनम् ॥ ७४६ ॥

सहस्रशीर्षसूक्तं तु सर्वकामफलप्रदम् ॥
वेदगर्भशरीरेण स वै नारायणः स्मृतः ॥ ७४७ ॥

ब्रह्मेन्द्ररुद्रपर्जन्याः सूक्तेस्मिन्सुव्यवस्थिताः ॥
अत्रस्थं प्रेत्य द्रष्टव्यं जगत्स्थावरजङ्गमम् ॥ ७४८ ॥

अनासादयमानोपि भक्तिं न परिहारयेत् ॥
भक्तानुकम्पी भगवाञ्च्छ्रुयते पुरुषोत्तमः ॥ ७४९ ॥

पूजार्थे तस्य देवस्य वन्यान्स्वयमुपार्जितान् ॥
आरण्यकविधानेन निर्वपेत्प्रत्यहं चरुम् ॥ ७५० ॥

नारायणाय स्वाहेति मन्त्रेण जुहुयाद्धविः ॥
आसहस्रात्तत्र चक्षुर्दिव्यं होतुर्ददाति सः ॥ ७५१ ॥

यद्वा चरुं सहस्रं तु मन्त्रेणैकेन निर्वपेत् ॥
स हुत्वा स्वेप्सितानां च कामानां लभते फलम् ॥
पुरुषायुष्यसंयुक्तः सिद्धो वा विचरेन्महीम् ॥
सूक्तानि कोटिशः सन्ति परमेतन्महाप्रियम् ॥
सर्वैश्वरो हरिर्येन गीयते भक्तवत्सलः ॥ ७५२ ॥

ध्येयः सदा सवितृमण्डलमध्यवर्ती नारायणः सरसिजासनसन्निविष्टः ॥
केयूरवान्मकरकुण्डलवान्किरीटी हारी हिरण्मयवपुर्धृतशङ्खचक्रः ॥ ७५३ ॥

एतत्तु यः पठति केवलमेव सूक्तं नारायणस्य चरणावभिवन्द्य वन्द्यौ ॥
पाठेन चाथ परमस्य सनातनस्य स्थानं जरामरणवर्जितमेति विष्णोः ॥ ७५४ ॥

हविषाग्नौ जले पुष्पैर्ध्यानेन हृदये हरिम् ॥
यजन्ति सूरयो नित्यं जाप्येन रविमण्डले ॥ ७५५ ॥

बिल्वपत्रं शमीपत्रं पत्रं भृङ्गारकस्य च ॥
मालतीकुशपत्रं च सद्यस्तुष्टिकरं हरेः ॥ ७५६ ॥

यन्नोपपद्यते किञ्चित्तं ध्यायन्मनसैव तु ॥
सम्पद्यते प्रसादात्तु देवदेवस्य चक्रिणः ॥ ७५७ ॥

पत्रैश्च पुष्पैश्च फलैश्च तोयैर्विक्रीतलब्धैश्च सदैव सद्भिः ॥
भक्त्यैकगम्ये पुरुषे पुराणे मुक्तौ किमर्थं क्रियते न यत्नः ॥ ७५८ ॥

इत्येवमुक्तः पुरुषस्य विष्णोरर्चाविधिर्देवि मुदा मुनीन्द्राः ॥
मुक्त्यैकमार्गप्रतिबोधनाय न वै मया लौकिककामनार्थम् ॥ ७५९ ॥

या ओषधीः सोमराज्ञीः विष्ठिताः पृथिवीमनु ॥
वृहस्पतिप्रसूतास्ता अस्यै सन्दत्त वीर्यम् ॥ ७६० ॥

अवपतन्तीरवदन्दिव ओषधयस्परि ॥
यं जीवमश्नवामहै न स रिष्यति पूरुषः ॥ ७६१ ॥

याश्चेदमुपशृण्वन्ति याश्च दूरं परा गताः ॥
सर्वाः सङ्गत्य वीरुधोस्यै सन्दत्त वीर्यम् ॥ ७६२ ॥

मा वोरिषत्खनिता यस्मै चाहं खनामि वः ॥
द्विपाच्चतुष्पादस्माकगूंसर्वमस्त्वनातुरम् ॥ ७६३ ॥

ओषधयः संवदन्त सोमेन सह राज्ञा ॥
यस्मै कृणोति ब्राह्मणस्त गूं राजन्पारयामसि ॥ ७६४ ॥

पर्वस्वेव जपेन्नित्यं षण्मासानेव यो नरः ॥
वैद्यस्त्वमृतहस्तः स्यादन्यः स्वस्त्ययनं भजेत् ॥ ७६५ ॥

इष्ट्वा शरदि वै रुद्रमोषधीश्च जपेत्सदा ॥
तस्यामया न जायन्ते तथाजीर्णानि पञ्च वा ॥ ७६६ ॥

कुर्यातु सप्तरात्रेण सप्तकृत्वः समाहितः ॥
प्रपद्य ह्योषधीर्विप्रः सूक्तमेतज्जपेत्सदा ॥ ७६७ ॥

द्विषत्क्षेत्रादिहायध्वमिति विज्ञापयेच्च ताः ॥
स्वक्षेत्रे वरुणं चेष्ट्वा विन्दते द्विषदोषधीः ॥ ७६८ ॥

बृहस्पते अति यदर्यो अर्हाद्युमद्विमाति क्रतुमज्जनेषु ॥
यद्दीदयच्छवस-ऋतप्रजाततदस्मासु द्रविणं धेहि चित्रम् ॥ ७६९ ॥

वृष्टिकामो यताहारः प्रपद्येत बृहस्पतिम् ॥
पायसेनोपहारेण होमेन च समन्वितः ॥ ७७० ॥

पश्चादिमामृचं विप्रो वृष्टिकामः प्रयोजयेत् ॥
पर्जन्यं च नमस्कृत्य वृष्टिं विन्दति शोभनाम् ॥ ७७१ ॥

कलौ धर्मस्य रक्षार्थमृच एताः क्वचित्क्वचित् ॥
विप्रेविप्रे देशदेशे थास्यन्त्यन्याश्च वै क्षितौ ॥ ७७२ ॥

एतत्तत्त्वमिह प्रोक्तं सर्वतन्त्रेषु गोपितम् ॥
इतः परं देवि देवाः किं वक्तव्यं तदुच्यताम् ॥ ७७३ ॥

इति श्रीमहामायामहाकालानुमते मेरुतन्त्रे शिवप्रणीते कलिसंस्थितसविधि-मन्त्रकथनं नामैकादशः प्रकाशः ॥ ११ ॥