अप्रतीकालम्बनान्नयतीति बादरायण उभयथाऽदोषात्तत्क्रतुश्च ॥ १५ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अप्रदीगालम्बनान्नयदीदि पादरायण उबयदाअदोषात्तत्क्रदुच्च ॥ १५ ॥
प्रतीकोपासकान्ब्रह्मलोकं नयति वा नवा ॥
अविशेषश्रुतेरेतान्ब्रह्मोपासकवन्नयेत् ॥ ११ ॥
ब्रह्मक्रतोरभावेन प्रतीकार्हफलश्रवात् ॥
न तान्नयति पञ्चग्निविदो नयति तच्छ्रुतेः ॥ १२ ॥
–वैयासिकन्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरदीगत्तै उबासिक्किऱवर्गळै पिरह्मलोगम् कॊण्डु पोगिऱाऩा? अल्लदु किडैयादा? वित्यासप् पडुत्ति सुरुदियिल्लादबडियाल्, पिरह्मत्तै उबासिक् किऱवर्गळैप् पोलवे, इवर्गळैयुम् कॊण्डु पोवाऩ्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मम् ऎऩ्ऱ पावऩैयिल्लाददिऩालुम्, पिरदीगङ्ग ळुक्कुत् तक्कबडि पलऩ्गळ् सॊल्लियिरुप्पदालुम्, अवर्गळै कॊण्डु पोवदिल्लै। पञ्जाक्ऩियऱिन्दवर्गळै कॊण्डु पोगिऱाऩ्, अदऱ्कु सुरुदियिरुप्पदाल्।
स्थितमेतत् — कार्यविषया गतिः, न परविषयेति। इदमिदानीं सन्दिह्यते — किं सर्वान्विकारालम्बनान् अविशेषेणैव अमानवः पुरुषः प्रापयति ब्रह्मलोकम् , उत कांश्चिदेवेति। किं तावत्प्राप्तम् ? सर्वेषामेव एषां विदुषाम् अन्यत्र परस्माद्ब्रह्मणः गतिः स्यात्। तथा हि ‘अनियमः सर्वासाम्’ (ब्र. सू. ३। ३। ३१) इत्यत्र अविशेषेणैव एषा विद्यान्तरेष्ववतारितेति ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
(अमाऩव पुरुषऩ् उबासगर्गळै पिरह्मलो कत्तिऱ्कु अऴैत्तुच् चॆल्गिऱाऩ् ऎऩ्ऱु कूऱप्पट्टदु। इदिल् पिरदीगोबासगर्गळ्, पिरह्मोबासगर्गळ् ऎल्लो रैयुम् पिरह्मलोगत्तिऱ्कु अऴैत्तुच्चॆल्गिऱाऩा, अल्लदु पिरदीगोबासगर्गळैविट्टुविट्टु पिरह्मो पासगर्गळै मट्टुम् अऴैत्तुच् चॆल्गिऱाऩा ऎऩ्ऱु सन्देहम्। सुरुदियिल् पॊदुवागच् चॊल्लियिरुप्पदाल् ऎल्ला उबासगर्गळैयुम् अऴैत्तुच् चॆल्गिऱाऩ् ऎऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
तत्क्रदु न्यायप्पडि प्रह्मत्तै उबासिक्किऱवऩ् ताऩ् पिरह्मलोगम् सॆल्लमुडियुम्। पिरदीगोबासगऩ् पिरह्मलोगम् सॆल्लमुडियादु। पिरदीगोबासगऩ् अर्सिरादि मार्गत्तिल् सॆऩ्ऱालुम् वित्युत्लोगंवरै ताऩ् सॆल्वाऩ् पिरह्मलोगम् सॆल्लमाट्टाऩ्। पिरह् मोबासगऩैत्ताऩ् पिरह्मलोगत्तिऱ्कु अऴैत्तुच् चॆल्वाऩ्। पिरदीगोबासऩत्तिल् अन्दन्द पिरदीगत्तिऱ्कुत् तक्कबडि पलऩिल् तारदम्यम् उण्डु। पिरह्मोबासऩ पलऩिल् तारदम्यम् किडैयादु। पञ्जाक्ऩिवित्यैयिल् पिरह्मोबासऩमिल्लाविट्टालुम् तऩिप्पट्ट विदि इरुप्पदाल् अङ्गु मट्टुम् पिरह्मलोग पलऩ् उण्डु ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्।)
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
कदि ऎऩ्बदु कार्य पिरह्म विषयम्, परबिरह्म विषयमिल्लैयॆऩ्ऱु एऱ्पट्टुविट्टदु। इप्पॊऴुदु कार्यत्तै अवलम्बिक्किऱ ऎल्लारैयुमे वित्यासमऩ्ऩियिल् अमाऩवबुरुषऩ् पिरह्मलोगम् कॊण्डु पोय् सेर्क्किऱाऩा? अल्लदु सिलर्गळैत्ताऩा? ऎऩ्ऱ इदु सन्देहिक्कप्पडुगिऱदु।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: ऎदु न्यायम्? परबिरह्मत्तैत्तविर वेऱु उबासगर्गळ् ऎल्लोरुक्कुमे कदि इरुक्कुम्। अप्पडिये “ऎल्लावऱ्ऱिऱ्कुम् नियममऩ्ऩियिल्" (सूत्रम् III ३-३१) ऎऩ्ऱ विडत्तिल् विसेषमिल्लामले वेऱु उबासऩै विषयमागवुम् इन्द कदि सॊल्लप् पट्टिरुक्किऱदे।
एवं प्राप्ते, प्रत्याह — अप्रतीकालम्बनानिति। प्रतीकालम्बनान्वर्जयित्वा सर्वानन्यान्विकारालम्बनान् नयति ब्रह्मलोकम् — इति बादरायण आचार्यो मन्यते। न हि एवम् उभयथाभावाभ्युपगमे कश्चिद्दोषोऽस्ति, अनियमन्यायस्य प्रतीकव्यतिरिक्तेष्वप्युपासनेषूपपत्तेः। तत्क्रतुश्च अस्य उभयथाभावस्य समर्थको हेतुर्द्रष्टव्यः। यो हि ब्रह्मक्रतुः, स ब्राह्ममैश्वर्यमासीदेत् — इति श्लिष्यते, ‘तं यथा यथोपासते तदेव भवति’ इति श्रुतेः, न तु प्रतीकेषु ब्रह्मक्रतुत्वमस्ति, प्रतीकप्रधानत्वादुपासनस्य ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
सित्तान्दम्: इप्पडि वरुम्बोदु पदिल् सॊल् किऱार्: “पिरदीगत्तै अवलम्बिक्कादवर्गळै” ऎऩ्ऱु। पिरदीगत्तै अवलम्बिक्किऱवर्गळै विलक्किविट्टु, कार्यत्तै अवलम्बिक्कुम् मऱ्ऱ ऎल्लारैयुम् पिरह्म लोगम् अऴैत्तुच् चॆल्गिऱाऩ् ऎऩ्ऱु पादरायण आसार्यार् ऎण्णुगिऱार्। इव्विदम् इरण्डु विदमागवुमि रुक्किऱदॆऩ्ऱु ऒप्पुक्कॊळ्वदिऩाल् ऎव्विद तोषमुम् किडैयादल्लवा? नियममिल्लै ऎऩ्ऱ नियायत्तिऱ्कु पिरदीगत्तै तविर वेऱु उबासऩै कळिलेये पॊरुन्दुमाऩदिऩाल्। इन्द इरण्डुविदमा यिरुप्पदऱ्कु “अदऩ् ऎण्णम्” ऎऩ्बदुम् समर्त्तऩम् सॆय्यक्कूडिय कारणमॆऩ्ऱु अऱियवेण्डुम्। ‘अदै ऎप्पडि ऎप्पडि उबासिक्किऱाऩो अदागवे आगिऱाऩ्’ ऎऩ्ऱ सुरुदिप्पडि ऎवऩ् पिरह्मत्तैये ऎण्णिक् कॊण्डिरुक्किऱाऩो अवऩ् पिरह्मत्तिऩ् ऐसुवर्यत्तै अडैवाऩ् ऎऩ्बदु पॊरुन्दुम्। पिरदीगङ्गळिलो पिरह्म त्याऩमिल्लै, अन्द उबासऩैयिल पिरदीगत्तिऱ्के पिरादाऩ्यमिरुप्पदाल्।
ननु, अब्रह्मक्रतुरपि ब्रह्म गच्छतीति श्रूयते; यथा पञ्चाग्निविद्यायाम् — ‘स एनान्ब्रह्म गमयति’ (छा. उ. ४। १५। ५) इति ; भवतु यत्र एवम् आहत्यवाद उपलभ्यते। तदभावे तु औत्सर्गिकेण तत्क्रतुन्यायेन ब्रह्मक्रतूनामेव तत्प्राप्तिः, न इतरेषाम् — इति गम्यते ॥ १५ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मत्तै ऎण्णादवऩ्गूड पिरह्मत्तै अडैगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु पञ्जाक्ऩि वित्यैयिल् ‘अवऩ् इवर्गळै पिरह्मत्तै अडैविक्किऱाऩ्’ (सान्। IV १५-५) ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदे? ऎऩ्ऱाल् ऎन्दविडत्तिल् इव्विदम् तऩियाऩ उबदेसम् सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदो, अङ्गु अप्पडियिरुक्कट्टुम्। अप्पडियिल्लादबोदु पॊदुवा युळ्ळ “अदऩ् ऎण्णम्” ऎऩऱ नियायप्पडि पिरह्मत् तिल् ऎण्णमुळ्ळवर्गळुक्कुत्ताऩ् पिरह्मत्तै अडैदल्, मऱ्ऱवर्गळुक्कु इल्लैयॆऩ्ऱु तॆरिगिऱदु।
विशेषं च दर्शयति ॥ १६ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
विसे षम् स तर्सयदि ॥ १६ ॥
नामादिषु प्रतीकोपासनेषु पूर्वस्मात्पूर्वस्मात् फलविशेषम् उत्तरस्मिन्नुत्तरस्मिन् उपासने दर्शयति — ‘यावन्नाम्नो गतं तत्रास्य यथाकामचारो भवति’ (छा. उ. ७। १। ५) ‘वाग्वाव नाम्नो भूयसी’ (छा. उ. ७। २। १) ‘यावद्वाचो गतं तत्रास्य यथाकामचारो भवति’ (छा. उ. ७। २। २) ‘मनो वाव वाचो भूयः’ (छा. उ. ७। ३। १) इत्यादिना। स च अयं फलविशेषः प्रतीकतन्त्रत्वादुपासनानाम् उपपद्यते। ब्रह्मतन्त्रत्वे तु ब्रह्मणोऽविशिष्टत्वात् कथं फलविशेषः स्यात्। तस्मात् न प्रतीकालम्बनानाम् इतरैस्तुल्यफलत्वमिति ॥ १६ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
नामम् मुदलाऩ पिरदीग उबासऩैगळिल् मुऩ् मुऩ् उळ्ळदिलिरुन्दु मेल् मेल् उळ्ळ उबासऩैगळिल् पलऩिल् विसेषत्तैक् काट्टुगिऱदु। “ऎव्वळवु तूरम् नामत्तिऱ्कु पोक्कु उण्डो अङ्गे इवऩुक्कु इष्टप्पडि सञ्जारम् उण्डु" (सान्। VII १-५) ऎऩ्ऱु, “वाक् नामत्तैविड पॆरिदल्लवा?" (VII२-१) “ऎव्वळवु तूरम् वाक्कुक्कुप् पोक्कुउण्डो अङ्गे इवऩुक्कु इष्टप्पडि सञ्जारम् उण्डु” (सान् VII-२-२) “मऩसो वाक्कैविड पॆरिदु” (VII-३-१) ऎऩ्बदु मुदलाऩदिऩाल्। इन्द पलऩिलुळ्ळ विसेषम् उबासऩैगळ् पिरदीगत् तिऱ्कु कट्टुप्पट्टिरुप्पदाल् पॊरुन्दक्कूडियदे। पिरह् मत्तैप् पॊरुत्तिरुन्दालो, पिरह्मत्तिऱ्कु विसेष मिल्लाददिऩाल् पलऩिल् विसेषम् ऎप्पडि इरुक्क मुडियुम्? आगैयाल् पिरदीगत्तै अवलम्बिक्किऱवर् कळुक्कु मऱ्ऱवर्गळुडऩ् समाऩमाऩ पलऩैयुडैय तऩ्मै किडैयादु।
इति श्रीमत्परमहंसपरिव्राजकाचार्यस्य श्रीगोविन्दभगवत्पूज्यपादशिष्यस्य
श्रीमच्छङ्करभगवतः कृतौ शारीरकमीमांसासूत्रभाष्ये
चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
நான்காவது அத்யாயத்தில்
மூன்றாம் பாதம் முற்றும்.