अर्चिरादिना तत्प्रथितेः ॥ १ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अर्सिरादिना तत्प्रदिदे: ॥ १ ॥
नानाविधो ब्रह्मलोकमार्गो यद्वाऽर्चिरादिकः ॥
नानाविधः स्याद्विद्यासु वर्णनादन्यथाऽन्यथा ॥ १ ॥
एक एवार्चिरादिः स्यान्नानाश्रुत्युक्तपर्वकः ॥
यतः पञ्चाग्निविद्यायां विद्यान्तरवतां श्रुतः ॥ २ ॥
–वैयासिकन्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मलोगत्तिऱ्कु मार्क्कम् पलविदमा? अल्लदु “अर्च्चिरादि” (वॆळिच्चत्तै मुदलिल् उडैयदु मात्तिरम्) ताऩा? उबासऩैगळिल् वॆव्वेऱु विदमाग वर्णिक्कप्पट्टि रुप्पदाल् पल विदमागत्ताऩ् इरुक्कुम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पञ्जाक्ऩि वित्यैयिल् मऱ्ऱ उबासऩैयुळ्ळवर्गळुक् कुम् सॊल्लि इरुप्पदाल्, पल विद सुरुदिगळिल् सॊल्लियिरुप्प तै पर्वङ्गळागक् कॊण्ड अर्च्चिरादि मार्क्कम् ऒऩ्ऱे ताऩ्।
आसृत्युपक्रमात् समानोत्क्रान्तिरित्युक्तम्। सृतिस्तु श्रुत्यन्तरेष्वनेकधा श्रूयते — नाडीरश्मिसम्बन्धेनैका ‘अथैतैरेव रश्मिभिरूर्ध्वमाक्रमते’ (छा. उ. ८। ६। ५) इति। अर्चिरादिकैका ‘तेऽर्चिषमभिसम्भवन्त्यर्चिषोऽहः’ (बृ. उ. ६। २। १५) इति। ‘स एतं देवयानं पन्थानमापद्याग्निलोकमागच्छति’ (कौ. उ. १। ३) इत्यन्या। ‘यदा वै पुरुषोऽस्माल्लोकात्प्रैति स वायुमागच्छति’ (बृ. उ. ५। १०। १) इत्यपरा। ‘सूर्यद्वारेण ते विरजाः प्रयान्ति’ (मु. उ. १। २। ११) इति च अपरा। तत्र संशयः — किं परस्परं भिन्ना एताः सृतयः, किं वा एकैव अनेकविशेषणेति ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
(नाऩ्गावदु अत्यायम् २वदु पादत्तिल् उबासगऩ् पिरम्मलोगम् सॆल्वदऱ्काग सरीरत्तै विट्टुक्किळम्बुम्मुऱै अदावदु उत्क्रान्दिबऱ्ऱि विसारिक् कप्पट्टदु। इऩि मूऩ्ऱावदु पादत्तिल् सरीरत्तैविट्टुक् किळम्बिऩ पिऱगु पिरह्मलोगम् सॆल्वदऱ्कु उळ्ळ वऴि अदावदु अर्सिरादि मार्क्कम् पऱ्ऱि विसारिक्कप्पडुगिऱदु।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मलोगम् सॆल्वदऱ्कुप् पल वऴिगळ् उळ्ळऩवा अल्लदु अर्सिरादि मार्क्कम् ऒऩ्ऱुदाऩा ऎऩ्ऱु सन्देहम्। उबनिषत्तुक्कळिल् पल उबासऩङ् गळिल् वॆव्वेऱु विदमाग मार्क्कङ्गळ् कूऱप्पट्टिरुप् पदाल् पिरह्मलोगम् सॆल्वदऱ्कु पल वऴिगळ् उळ्ळऩ ऎऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मलोगम् सॆल्वदऱ्कु अर्सिरादि मार्क्कम् ऒऩ्ऱु ताऩ्। वेऱु इरण्डावदु मार्क्कम् किडैयादु। अर्सिरादि मार्क्कत्तिलुळ्ळ स्ताऩङ्गळैत्ताऩ् पलविद माग उबनिषत्तुक्कळ् कूऱुगिऩ्ऱऩ। ऎल्ला उबनिषत्तुक् कळिलुम् कूऱप्पट्ट ऎल्ला स्ताऩङ्गळैयुम् सेर्त्तु अर्सिरादि मार्क्कम् ऒऩ्ऱुदाऩ्। पञ्जाक्ऩि वित्यैयिल् कूऱप्पट्ट मार्क्कत्तैये मऱ्ऱ उबासऩङ्गळुक्कुम् कूऱियिरुप्पदाल् ऎल्ला वित्यैगळुक्कुम् इन्द ऒरे मार्क्कम्दाऩ् ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्)।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
मार्क्कम् तुवङ्गुंवरै वॆळिक्किळम्बुवदु समाऩम् ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टदु। मार्क्कमो वॆव्वेऱु सुरुदिगळिल् पलविदमाग सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु। “पिऱगु इन्द किरणङ्गळ् मूलमागवे मेले पोगिऱाऩ्” (सान्।VIII-६-५) ऎऩ्ऱु नाडि किरण सम्बन्दत्तिऩाल् ऒरु विदम्; “अवर्गळ् अर्च्चिसै अडैगिऱार्गळ्, अर्च्चिसि लिरुन्दु पगलै” (पिरुहत्।VI-२-१५) ऎऩ्ऱु अर्च्चिसै मुदलावदायुळ्ळदाग ऒरु विदम्; “अवऩ् इन्द तेवयाऩ मार्क्कत्तैयडैन्दु अक्ऩिलोगम् वरुगिऱाऩ्" (कौषीदगि।I-३) ऎऩ्ऱु वेऱु विदम्; “ऎप्पॊऴुदु पुरुषऩ् इन्द लोगत्तिलिरुन्दु पुऱप्पडुगिऱाऩो अवऩ् वायुवै अडैगिऱाऩ्” (पिरुहत्।V-१०-१) ऎऩ्ऱु मऱ्ऱॊरु विदम्; “अवर्गळ् पाबमिल्लादवर्गळाग सूर्यऩ् वऴियाग सॆल्गिऱार्गळ्” (मुण्डग।I-२-११) ऎऩ्ऱु वेऱु विदम्। अङ्गु, इन्द मार्क्कङ्गळ् ऒऩ्ऱुक्कॊऩ्ऱु वेऱुबट्टवैगळा? अल्लदु पलविद विसेषणङ्गळैयुडैय ऒऩ्ऱेदाऩा? ऎऩ्ऱु संसयम्।
तत्र प्राप्तं तावत् — भिन्ना एताः सृतय इति, भिन्नप्रकरणत्वात् , भिन्नोपासनाशेषत्वाच्च। अपि च ‘अथैतैरेव रश्मिभिः’ (छा. उ. ८। ६। ५) इत्यवधारणम् अर्चिराद्यपेक्षायाम् उपरुध्येत, त्वरावचनं च पीड्येत — ‘स यावत्क्षिप्येन्मनस्तावदादित्यं गच्छति’ (छा. उ. ८। ६। ५) इति। तस्मादन्योन्यभिन्ना एवैते पन्थान इति। एवं प्राप्ते, अभिदध्महे —
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: अदिल् इन्द मार्क्कङ्गळ् वेऱु पट्टवै ऎऩ्बदु न्यायम्, वॆव्वेऱु पिरगरणङ्गळा यिरुप्पदाल्, वॆव्वेऱु उबासऩैगळिऩ् अङ्गङ्गळा यिरुप्पदिऩालुम्। मेलुम् अर्च्चिस् मुदलियदै अबेक्षित्ताल् “पिऱगु इन्द किरणङ्गळ् मूलमागवे” (सान्।VIII-६-५) ऎऩ्ऱु वऱ्पुऱुत्तियिरुप्पदु तडैबडुम्; “ऎदऱ्कुळ् मऩस् पोगुमो अदऱ्कुळ् आदित्यऩै अवऩ् अडैगिऱाऩ्” (सान्।VIII-६-५) ऎऩ्ऱुळ्ळ वेगत्तैक् काट्टुम् वसऩमुम् पादिक्कप्पडुम्। आगैयाल् इवै ऒऩ्ऱुक्कॊऩ्ऱु माऱुबट्टवैगळे ऎऩ्ऱु।
अर्चिरादिनेति। सर्वो ब्रह्म प्रेप्सुः अर्चिरादिनैवाध्वना रंहतीति प्रतिजानीमहे। कुतः ? तत्प्रथितेः। प्रथितो ह्येष मार्गः सर्वेषां विदुषाम्। तथा हि पञ्चाग्निविद्याप्रकरणे — ‘ये चामी अरण्ये श्रद्धाँ सत्यमुपासते’ (बृ. उ. ६। २। १५) इति विद्यान्तरशीलिनामपि अर्चिरादिका सृतिः श्राव्यते ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
सित्तान्दम्: इव्विदम् एऱ्पडुम्बोदु सॊल्गि ऱोम्; “अर्च्चिस् मुदलाऩदिऩाल्” ऎऩ्ऱु। पिरह्मत्तै यडैयविरुक्कुम् ऎवरुम् अर्च्चिस् मुदलाऩ मार्क्कमागत् ताऩ् पोगिऱार्गळ् ऎऩ्ऱु तीर्माऩिक्किऱोम्। एऩ्? “अदु पिरसित्तमाऩदिऩाल्” ऎल्ला उबासगर्गळुक्कुम् इन्द मार्क्कमल्लवा पिरसित्तम्? अप्पडिये, पञ्जाक्ऩि वित्यैयैच् चॊल्लुम् पिरगरणत्तिल् ‘ऎन्द इवर्गळुम् अरण्यत्तिल् सिरत्तैयैयुम् सत्यत्तैयुम् उबासिक्कि ऱार्गळो’ (पिरुहत्।VI-२-१५) ऎऩ्ऱु वेऱु उबासऩै कळै सॆय्बवर्गळुक्कुम्गूड अर्च्चिस् मुदलाऩदाऩ मार्क्कमे सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु।
स्यादेतत् — यासु विद्यासु न काचिद्गतिरुच्यते, तासु इयमर्चिरादिका उपतिष्ठताम्। यासु तु अन्या श्राव्यते, तासु किमित्यर्चिराद्याश्रयणमिति, अत्रोच्यते — भवेदेतदेवम् , यद्यत्यन्तभिन्ना एव एताः सृतयः स्युः। एकैव त्वेषा सृतिः अनेकविशेषणा ब्रह्मलोकप्रपदनी क्वचित् केनचित् विशेषणेनोपलक्षितेति वदामः, सर्वत्रैकदेशप्रत्यभिज्ञानात् इतरेतरविशेषणविशेष्यभावोपपत्तेः ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
इदु इरुक्कलाम्। ऎन्द उबासऩैगळिल् ऎव्विद मार्क्कमुम् सॊल्लप्पडविल्लैयो अवैगळ् विषयत्तिल् इन्द अर्च्चिस् मुदलियदु वरलाम्; आऩाल् ऎवैगळिल् वेऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदो, अङ्गे अर्च्चिस् मुदलियदै आसिरयिप्पदु एऩ्? इङ्गु सॊल्गिऱोम्। मिगवुम् वेऱुबट्टवैगळागवे इन्द मार्क्कङ्गळ् इरुक्कुमेयाऩाल् इदु (नीर् सॊऩ्ऩदु) इव्विदम् इरुक्कलाम्। आऩाल् पल विसेषणङ्गळु टैयदाऩ पिरह्मलोगत्तिऱ्कु कॊण्डुविडुम्। इन्द वऴि ऒऩ्ऱेदाऩ् सिलविडङ्गळिल् एदो ऒरु विसेष णत्तिऩाल् कुऱिक्कप्पडुगिऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्गिऱोम्, ऎल्लाविडङ्गळिलुम् एदो ऒऩ्ऱिऩ् ञाबगम् वरुवदाल् ऒऩ्ऱुक्कॊऩ्ऱु विसेषणमागवुम् विसेष्यमायुमिरुक् कुम् तऩ्मै पॊरुन्दक् कूडियदाल्।
प्रकरणभेदेऽपि हि विद्यैकत्वे भवति इतरेतरविशेषणोपसंहारवत् गतिविशेषणानामप्युपसंहारः। विद्याभेदेऽपि तु गत्येकदेशप्रत्यभिज्ञानात् गन्तव्याभेदाच्च गत्यभेद एव। तथा हि — ‘ते तेषु ब्रह्मलोकेषु पराः परावतो वसन्ति’ (बृ. उ. ६। २। १५) ‘तस्मिन्वसन्ति शाश्वतीः समाः’ (बृ. उ. ५। १०। १) ‘सा या ब्रह्मणो जितिर्या व्युष्टिस्तां जितिं जयति तां व्युष्टिं व्यश्नुते’ (कौ. उ. १। ७) ‘तद्य एवैतं ब्रह्मलोकं ब्रह्मचर्येणानुविन्दति’ (छा. उ. ८। ४। ३) इति च तत्र तत्र तदेव एकं फलं ब्रह्मलोकप्राप्तिलक्षणं प्रदर्श्यते ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरगरणङ्गळ् वेऱुबट्टालुम्गूड, उबासऩै ऒऩ्ऱायिरुक्कुम् पक्षत्तिल् ऒऩ्ऱुक्कुळ्ळ विसेष णत्तै मऱ्ऱॊऩ्ऱुडऩ् सेर्त्तुक्कॊळ्वदुबोल, मार्क्क सम्बन्दमाऩ विसेषणङ्गळैयुम् सेर्त्तुक् कॊळ्ळलाम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
वित्यैगळ् वेऱुबट्टालुम्गूड, मार्क्कत्तिऩ् ऒरु अंसम् ञाबगम् वरुवदालुम्, पोगवेण्डिय इडम् वेऱु पडाददिऩालुम् मार्क्कत्तिल् वेऱुबाडु इल्लै। अप्पडिये, ‘अवर्गळ् अन्द पिरह्मलोगङ्गळिल् तीर्क्कायुसाऩ पिरह्माविऩ् नीण्ड वरुषगालम् वसिक्किऱार्गळ्" (पिरुहत्।VI-२-१५), “अदिल् सासुवदमाऩ वरुषङ्गळ् वसिक्किऱार्गळ्” (पिरुहत्।V-१०-१), “ऎदु पिरह्माविऱ्कु जयमो, ऎदु वियाप्तियो, अन्द जयत्तै जयिक्किऱाऩ्, अन्द वियाप्तियै अडैगिऱाऩ्” (कौषीदगि।I), “अव्विदम् ऎवर्गळ् इन्द पिरह्म लोगत्तै पिरह्मसर्यत्तिऩाल् अडैगिऱार्गळो” (सान्।VIII-४-३) ऎऩ्ऱुम् अङ्गङ्गु पिरह्मलोगत्तै यडैवदै लक्षणमागवुडैय अन्द ऒरे पलऩ्दाऩ् काट्टप्पडुगिऱदु।
यत्तु ‘एतैरेव’ इत्यवधारणम् अर्चिराद्याश्रयणे न स्यादिति, नैष दोषः, रश्मिप्राप्तिपरत्वादस्य। न हि एक एव शब्दो रश्मींश्च प्रापयितुमर्हति, अर्चिरादींश्च व्यावर्तयितुम्। तस्मात् रश्मिसम्बन्ध एवायमवधार्यत इति द्रष्टव्यम्। त्वरावचनं तु अर्चिराद्यपेक्षायामपि गन्तव्यान्तरापेक्षया शैघ्र्यार्थत्वात् नोपरुध्यते — यथा निमेषमात्रेणात्रागम्यत इति ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
“इन्द किरणङ्गळिऩालेये" ऎऩ्ऱु वऱ्पुऱुत्ति यिरुप्पदु अर्च्चिस् मुदलियदै आसिरयित्ताल् पॊरुन्दादु ऎऩ्ऱु ऎदु सॊल्लप्पट्टदो, अदु तोषमिल्लै, इदु किरणत्तैयडैवदै मुक्कियमा युळ्ळदाल्, “एव” ऎऩ्गिऱ ऒरु सप्तम् किरणङ्गळै अडैविक्कवुम् अर्च्चिस् मुदलियदै मऱुक्कवुम् मुडियादल्लवा? आगैयाल् इन्द किरण सम्बन्दम्दाऩ् वऱ्पुऱुत्तप्पडुगिऱदु ऎऩ्ऱु अऱिन्दुगॊळ्ळ वेण्डुम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अर्च्चिस् मुदलियदै अबेक्षित्तालुम्गूड, वेदत्तैक् काट्टुंवसऩम्, अडैयवेण्डिय वेऱु इडत्तैयबेक्षित्तु सीक्किरमाग ऎऩ्ऱु अर्त्तमुडै यदाल् पादिक्कप्पडविल्लै, “कण्गॊट्टुवदऱ्कुळ् वन्दु विडुगिऱेऩ्” ऎऩ्बदैप्पोल।
अपि च ‘अथैतयोः पथोर्न कतरेणचन’ (छा. उ. ५। १०। ८) इति मार्गद्वयभ्रष्टानां कष्टं तृतीयं स्थानमाचक्षाणा पितृयाणव्यतिरिक्तमेकमेव देवयानमर्चिरादिपर्वाणं पन्थानं प्रथयति। भूयांस्यर्चिरादिसृतौ मार्गपर्वाणि, अल्पीयांसि त्वन्यत्र। भूयसां च आनुगुण्येन अल्पीयसां नयनं न्याय्यमित्यतोऽपि अर्चिरादिना तत्प्रथितेरित्युक्तम् ॥ १ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
मेलुम्, “पिऱगु इव्विरण्डु वऴिगळिल् ऒऩ्ऱिऩाल्गूड” (सान्।V-१०-८) ऎऩ्ऱु इरण्डु वऴियुमिल् लादवर्गळुक्कु कष्टमायुळ्ळ मूऩ्ऱावदु स्ताऩत्तैच् चॊल्लुम् सुरुदि। पित्रुयाणत्तिऱ्कु वेऱाग तेवयाऩम् ऒऩ्ऱैये अर्च्चिस् मुदलाऩ स्ताऩङ्गळुडऩ् उळ्ळ वऴियाग, ऎडुत्तुक् काट्टुगिऱदु। अर्च्चिस् मुदलाऩ वऴियिल् मार्क्कत्तिलुळ्ळ स्ताऩङ्गळ् अदिगम्। मऱ्ऱदिलो कॊञ्जम्दाऩ् (काट्टियिरुक्किऱदु)। अदिग मिरुप्पदै अऩुसरित्तु कॊञ्जमायुळ्ळदै सेर्त्तुक् कॊळ्वदु न्यायम् ऎऩ्ऱ कारणत्तिऩाल् ताऩ् “अर्च्चिस् मुदलाऩदिऩाल्, अदऱ्कु पिरसित्तियिरुप्पदाल्” ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टदु।