यदेव विद्ययेति हि ॥ १८ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
यदेव वित्ययेदि हि ॥ १८ ॥
किमङ्गोपास्तिसंयुक्तमेव विद्योपयोग्युत ॥
केवलं वा, प्रशस्तत्वात्सोपास्त्येवोपयुज्यते ॥ २५ ॥
केवलं वीर्यवद्विद्यासंयुक्तं वीर्यवत्तरम् ॥
इति श्रुतेस्तारतम्यादुभयं ज्ञानसाधनम् ॥ २६ ॥
–वैयासिकन्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अङ्गत्तिऩ् उबासऩैयुडऩ् कूडिऩदु ताऩ् ञाऩत् तिऱ्कु उबयोगम् उळ्ळदा? अल्लदु वॆऱुम् कामा वेया? सिलाक्कियमायिरुप्पदाल् उबासऩैयोडु कूडियदु ताऩ् उबयोगप्पडुम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
वॆऱुम् कर्मा वीर्यत्तै उडैयदु, उबासऩैयुडऩ् सेर्न्ददु मिगवुम् वीर्यत्तैयुडैयदु ऎऩ्ऱु सॊल्लियिरुप् पदाल्, इरण्डुमे तारदम्यत्तुडऩ् ञाऩ सादऩम् ताऩ्।
समधिगतमेतदनन्तराधिकरणे — नित्यमग्निहोत्रादिकं कर्म मुमुक्षुणा मोक्षप्रयोजनोद्देशेन कृतमुपात्तदुरितक्षयहेतुत्वद्वारेण सत्त्वशुद्धिकारणतां प्रतिपद्यमानं मोक्षप्रयोजनब्रह्माधिगमनिमित्तत्वेन ब्रह्मविद्यया सह एककार्यं भवतीति। तत्र अग्निहोत्रादि कर्माङ्गव्यपाश्रयविद्यासंयुक्तं केवलं चास्ति —
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
(नित्यगर्मा इरुविदम्। कर्माङ्गङ्गळै आसिरयित्त उबासऩत्तुडऩ्गूडियदु, उबासऩमिल्लाददु ऎऩ्ऱु। अदिल् उबासऩत्तुडऩ् कूडियदु सिऱन्ददाऩदाल् अदुदाऩ् ञाऩसादऩम्। उबासऩमिल्लाद नित्यगर्मा ञाऩत्तै कॊडुक्कादु ऎऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
उबासऩत्तुडऩ् सेर्त्तु सॆय्युम् कर्मामिगुन्द वीर्यमुळ्ळदु ऎऩ्ऱु सुरुदि कूऱुवदाल् उबासऩमिल्लाद नित्यगर्मावुक्कुम् वीर्यमुण्डु ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱदु। आगै याल् उबासऩत्तुडऩ् कूडियदु, उबासऩमिल्लाददु इरण्डुमे वित्या सादऩम्दाऩ् ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्)।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अक्ऩिहोत्रम् मुदलाऩ नित्य कर्मा मोक्षत्तिल् इच्चैयुळ्ळवऩाल् मोक्षमागिऱ पिरयोजऩत्तैये उत्तेसित्तु सॆय्यप्पट्टु, एऱ्पट्टुळ्ळ पाबङ्गळिऩ् क्षयत्तिऱ्कु कारणमायिरुप्पदिऩ् मूलमाय् सित्त सुत्तिक्कु कारणमायिरुक्कुम् तऩ्मैयै अडैन्दु, मोक्षत्तै पिरयोजऩमायुडैय पिरह्म ञाऩत्तिऱ्कु निमित्त मॆऩ्ऱ मुऱैयिल् पिरह्म ञाऩत्तुडऩ् सेर्न्दु ऒरे कार्यमुळ्ळदाग आगिऱदु ऎऩ्ऱ इदु मुन्दिऩ अदिग रणत्तिल् इदु अऱियप्पट्टदु। अदिल् अक्ऩि होत्रम् मुदलियवै कर्माविऩ् अङ्गङ्गळै यासिरयित्तु उबासऩैगळुडऩ् सेर्न्दुमिरुक्किऱदु, तऩित्तुम् इरुक्किऱदु।
‘य एवं विद्वान्यजति’ ‘य एवं विद्वाञ्जुहोति’ ‘य एवं विद्वाञ्शंसति’ ‘य एवं विद्वान्गायति’ ‘तस्मादेवंविदमेव ब्रह्माणं कुर्वीत नानेवंविदम्’ (छा. उ. ४। १७। १०) ‘तेनोभौ कुरुतो यश्चैतदेवं वेद यश्च न वेद’ (छा. उ. १। १। १०) इत्यादिवचनेभ्यो विद्यासंयुक्तमस्ति, केवलमप्यस्ति। तत्रेदं विचार्यते — किं विद्यासंयुक्तमेव अग्निहोत्रादिकं कर्म मुमुक्षोर्विद्याहेतुत्वेन तया सह एककार्यत्वं प्रतिपद्यते न केवलम्; उत विद्यासंयुक्तं केवलं च अविशेषेणेति। कुतः संशयः ? ‘तमेतमात्मानं यज्ञेन विविदिषन्ति’ इति यज्ञादीनामविशेषेण आत्मवेदनाङ्गत्वेन श्रवणात् , विद्यासंयुक्तस्य च अग्निहोत्रादेर्विशिष्टत्वावगमात् ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
“ऎवऩ् इव्विदम् अऱिन्दु यजिक्किऱाऩो” “ऎवऩ् इव्विदम् अऱिन्दु होमम् सॆय्गिऱाऩो”, “ऎवऩ् इव्विदम् अऱिन्दु स्तोत्रम् सॆय्गिऱाऩो”, “ऎवऩ् इव्विदम् अऱिन्दु काऩम् सॆय्गिऱाऩो”, आगैयाल् इव्विदमऱिन्दवऩैये पिरह्मावाग वरिक्क वेण्डुम्। इव्विदम् अऱियादवऩैक्कूडादु। (सान्।IV-१७-१०) “अन्द ओम् ऎऩ्ऱ उत्कीदाक्षरत्ताल् ऎवऩ् इदै इव्विदम् अऱिन्दिरुक्किऱाऩो, ऎवऩ् अऱियविल्लैयो, इरुवरुम् सॆय्गिऱार्गळ्” (सान्।१-१-१०) इदु मुदलाऩ वसऩङ्गळिलिरुन्दु वित्यैयुडऩ् सेर्न्दिरुक्किऱदु, तऩित्तुमिरुक्किऱदु। अङ्गु इदु विसारिक्कप्पडुगिऱदु। वित्यैयुडऩ् सेर्न्ददागत्ताऩ् अक्ऩि होत्रम् मुदलिय कर्मा मुऴुक्षुविऱ्कु ञाऩत्तिऱ्कु सादऩमाग अत्तुडऩ् सेर्न्दु ऒरे कारियमुळ्ळदाग एऱ्पडुगिऱदु, तऩित्तदु इल्लै ऎऩ्ऱा, अल्लदु वित्यासमिल्लामल् वित्यैयुडऩ् सेर्न्ददुम् तऩित्तदुमा ऎऩ्ऱु। ऎदिऩाल् संसयम्? “अन्द इन्द आत्मावै यक्ञत्तिऩाल् अऱिय विरुम्बुगिऱार्गळ्” ऎऩ्ऱु यक्ञम् मुदलियवैगळुक्कु वित्यासमऩ्ऩियिल् आत्म ञाऩत्तिऱ्कु अङ्गमाग सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱबडियाल्, वित्यैयुडऩ् सेर्न्द अक्ऩि होत्रम् मुदलियदु मेलाऩदु ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱबडियाल्।
किं तावत्प्राप्तम् ? विद्यासंयुक्तमेव कर्म अग्निहोत्रादि आत्मविद्याशेषत्वं प्रतिपद्यते, न विद्याहीनम् , विद्योपेतस्य विशिष्टत्वावगमाद्विद्याविहीनात् — ‘यदहरेव जुहोति तदहः पुनर्मृत्युमपजयत्येवं विद्वान्’(बृ॰उ॰ १-५-२) इत्यादिश्रुतिभ्यः, ‘बुद्ध्या युक्तो यया पार्थ कर्मबन्धं प्रहास्यसि’ (भ. गी. २। ३९) ‘दूरेण ह्यवरं कर्म बुद्धियोगाद्धनञ्जय’ (भ. गी. २। ४९) इत्यादिस्मृतिभ्यश्च इत्येवं प्राप्ते प्रतिपाद्यते —
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: ऎदु न्यायम्? वित्यैयोडु सेर्न्द अक्ऩिहोत्रम् मुदलिय कर्मादाऩ् आत्म ञाऩत्तिऱ्कु उबयोगप्पडुम् तऩ्मैयै अडैयुम्, वित्यैयऱ्ऱदु अडैयादु, वित्यैयुडऩ् सेर्न्ददऱ्कु वित्यैयऱ्ऱदै विड मेलायिरुक्कुम् तऩ्मै तॆरिगिऱबडियाल्, “ऎन्द नाळिलेये होमम् सॆय्गिऱाऩो अन्द नाळिलेये इव्विदम् अऱिन्दवऩ् मिरुत्युवै जयित्तु विडुगिऱाऩ्” ऎऩ्बदु मुदलाऩ सुरुदिगळाल् “हे अर्जुऩा, ऎन्द पुत्तियुडऩ् सेर्न्दु कर्ममागिऱ पन्दत्तै विट्टु विडुवायो” (कीदै।II-३९) “पुत्ति योगत्तै विड कर्मा वॆगुदूरम् कीऴ्प्पट्टदल्लवा” (कीदै।II-४९) ऎऩ्बदु मुदलाऩ स्मिरुदिगळिलिरुन्दुम् ऎऩ्ऱु।
यदेव विद्ययेति हि। सत्यमेतत् — विद्यासंयुक्तं कर्म अग्निहोत्रादिकं विद्याविहीनात्कर्मणोऽग्निहोत्राद्विशिष्टम् , विद्वानिव ब्राह्मणो विद्याविहीनाद्ब्राह्मणात्; तथापि नात्यन्तमनपेक्षं विद्याविहीनं कर्म अग्निहोत्रादिकम्। कस्मात् ? ‘तमेतमात्मानं यज्ञेन विविदिषन्ति’ इत्यविशेषेण अग्निहोत्रादेर्विद्याहेतुत्वेन श्रुतत्वात् ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
सित्तान्दम्: इव्विदम् एऱ्पडुम्बोदु सॊल्लप् पडुगिऱदु। ऎदु अऱिवुडऩेये ऎऩ्ऱु अल्लवा? ऎऩ्ऱु इदु वास्तवम्। वित्यैयुडऩ् सेर्न्द अक्ऩिहोत्रम् मुदलिय कर्मा वित्यैयुडऩ् सेराद अक्ऩिहोत्रम् मुदलिय कर्मावैविड मेलाऩदुदाऩ्, वित्वाऩायिरुक् कुम् पिराह्मणऩ् वित्यैयिल्लाद पिराह्मणऩैविड मेलाऩवऩ्बोल। अप्पडियिरुन्दालुम्गूड वित्यैयिल् लाद अक्ऩि होत्रम् मुदलिय कर्मा पूरावुम् तळ्ळत्तक्क तिल्लै। एऩ्? “अन्द इन्द आत्मावै यक्ञत्तिऩाल् अऱिय विरुम्बुगिऱार्गळ्” ऎऩ्ऱु विसेषमऩ्ऩियिलेये अक्ऩिहोत्रम् मुदलियवैक्कु ञाऩ कारणत्तऩ्मै युडैयदाग सॊल्लप् पट्टिरुक्किऱबडियाल्।
ननु विद्यासंयुक्तस्य अग्निहोत्रादेर्विद्याविहीनाद्विशिष्टत्वावगमात् विद्याविहीनमग्निहोत्रादि आत्मविद्याहेतुत्वेनानपेक्ष्यमेवेति युक्तम् — नैतदेवम्; विद्यासहायस्याग्निहोत्रादेर्विद्यानिमित्तेन सामर्थ्यातिशयेन योगात् आत्मज्ञानं प्रति कश्चित्कारणत्वातिशयो भविष्यति, न तथा विद्याविहीनस्य — इति युक्तं कल्पयितुम्। न तु ‘यज्ञेन विविदिषन्ति’ इत्यत्राविशेषेणात्मज्ञानाङ्गत्वेन श्रुतस्याग्निहोत्रादेरनङ्गत्वं शक्यमभ्युपगन्तुम् ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
वित्यैयुडऩ् कूडिऩ अक्ऩि होत्रम् मुदलियदिऱ्कु वित्यैयऱ्ऱदैविड मेलाऩ तऩ्मै तॆरिगिऱबडियाल्, वित्यैयऱ्ऱ अक्ऩि होत्रम् मुदलियदु आत्म ञाऩत्तिऱ्कु कारणमाग अबेक्षिक्क वेण्डियदिल्लैयॆऩ्बदे युक्तम् ऎऩ्ऱोमे ऎऩ्ऱाल् इदु अप्पडियल्ल। वित्यैयै सहायमायुडैय अक्ऩि होत्रत्तिऱ्कु वित्यै ऎऩ्ऱ निमित्तत्ताल् एऱ्पडुम् विसेषमाऩ सामर्त्तियत्तुडऩ् सेरुवदिऩाल् आत्म ञाऩत्तै उत्तेसित्तु कारणमायिरुक्कुम् तऩ्मैयिल् एदो विसेषम् एऱ्पडुगिऱदु, वित्यैयऱ्ऱदिल् अप्पडि यल्ल ऎऩ्ऱु कल्बिप्पदु ताऩ् न्यायम्। “यक्ञत्तिऩाल् अऱियविरुम्बुगिऱार्गळ्” ऎऩ्ऱिङ्गे विसेषमिल्लामल् आत्म ञाऩत्तिल् अङ्गमाग सॊल्लियिरुक्किऱ अक्ऩि होत्रम् मुदलियदिऱ्कु अङ्गत्तऩ्मैये किडैया तॆऩ्ऱु ऒप्पुक्कॊळ्ळ मुडियादु।
तथा हि श्रुतिः — ‘यदेव विद्यया करोति श्रद्धयोपनिषदा तदेव वीर्यवत्तरं भवति’ (छा. उ. १। १। १०) इति विद्यासंयुक्तस्य कर्मणोऽग्निहोत्रादेः वीर्यवत्तरत्वाभिधानेन स्वकार्यं प्रति कञ्चिदतिशयं ब्रुवाणा विद्याविहीनस्य तस्यैव तत्प्रयोजनं प्रति वीर्यवत्त्वं दर्शयति। कर्मणश्च वीर्यवत्त्वं तत् , यत्स्वप्रयोजनसाधनप्रसहत्वम्। तस्माद्विद्यासंयुक्तं नित्यमग्निहोत्रादि विद्याविहीनं च उभयमपि मुमुक्षुणा मोक्षप्रयोजनोद्देशेन इह जन्मनि जन्मान्तरे च प्राग्ज्ञानोत्पत्तेः कृतं यत् , तद्यथासामर्थ्यं ब्रह्माधिगमप्रतिबन्धकारणोपात्तदुरितक्षयहेतुत्वद्वारेण ब्रह्माधिगमकारणत्वं प्रतिपद्यमानं श्रवणमननश्रद्धातात्पर्याद्यन्तरङ्गकारणापेक्षं ब्रह्मविद्यया सह एककार्यं भवतीति स्थितम् ॥ १८ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अप्पडिये सुरुदि “ऎदैये वित्यैयुडऩ् सिरत्तैयुडऩ् रहस्य ञाऩत्तुडऩ् सॆय्गिऱाऩो अदुवे मिगवुम् वीर्यमुळ्ळदाग आगुम्” (सान्।I-१-१०) ऎऩ्ऱु वित्यैयुडऩ् सेर्न्द अक्ऩि होत्रम् मुदलाऩ कर्माविऱ्कु “मिगवुम् वीर्यमुळ्ळ तऩ्मैयै सॊल्व तिऩाल् अदऩ् पलऩैक् कुऱित्तु एदो विसेषम् सॊल्लुम् वाक्कियम् वित्यैयऱ्ऱ अदऱ्के अदऩ् पलऩ् विषयमाय् वीर्यत्तुडऩिरुक्कुम् तऩ्मैयै काट्टुगिऱदु। कर्माविऱ्कु वीर्यत्तुडऩिरुक्कुम् तऩ्मैयॆऩ्बदु अदऩ् पलऩै सादित्तुक् कॊडुप्पदिलुळ्ळ सामर्त्तियम् ऎदुवो अदु। आगैयाल् वित्यैयुडऩ् सेर्न्द नित्यमाऩ अक्ऩिहोत्रम् मुदलियदु, वित्यैयऱ्ऱदु इरण्डुमे मुऴुक्षुविऩाल् मोक्षमागिऱ पिरयोज ऩत्तिऩ् उत्तेसत्तुडऩ् इन्द जऩ्माविलुम् वेऱु जऩ्माविलुम्, ञाऩमेऱ्पडुवदऱ्कु मुऩ्ऩाल् सॆय्यप् पट्टदु। एदो अदु अददऱ्कुळ्ळ सामर्त्तियत्तिऱ्कु तक्क पडि, पिरह्मञाऩत्तिऱ्कु तडैसॆय्य कारणमायुळ्ळ सेर्न्दिरुक्कुम् पाबङ्गळै क्षयम् सॆय्वदऱ्कु कारणमा यिरुप्पदु मूलमाय् पिरह्मञाऩत्तिऱ्कु कारणमायि रुक्कुम् तऩ्मैयै अडैन्दु, सिरवणम् मऩऩम् सिरत्तै, अदिलेये नोक्कम् मुदलिय अन्दरङ्ग कारणङ्गळै अबेक्षित्तुक्कॊण्डु, पिरह्मञाऩत् तुडऩ् कूड ऒरे पलऩुळ्ळदाग एऱ्पडुगिऱदु ऎऩ्ऱु निलैक्किऱदु।