आप्रायणात्तत्रापि हि दृष्टम् ॥ १२ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
आप्रायणात्तत्राबि हि त्रुष्टम् ॥ १२ ॥
उपास्तीनां यावदिच्छमावृत्तिः स्यादुताऽऽमृति ॥
उपास्त्यर्थाभिनिष्पत्तेर्यावदिच्छं न तूपरि ॥ १५ ॥
अन्त्यप्रत्ययतो जन्म भाव्यतस्तत्प्रसिद्धये ॥
आमृत्यावर्तनं न्याय्यं सदातद्भाववाक्यतः ॥ १६ ॥
–वैयासिकन्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
उबासऩैगळुक्कु तिरुम्बत् तिरुम्बच् चॆय्दल् इष्टम् पोलवा? अल्लदु मरणम् वरैयिलुमा? उबासऩैयिऩ् (सप्तार्त्तम्) पिरयोजऩम् एऱ्पट्टु विडुवदाल्, इष्टम् पोलत्ताऩ्। अदऱ्कुप् पिऱगु वेण्डियदिल्लै।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
कडैसि ऎण्णत्तिऩ्बडि मेल् वरुम् पिऱप्पु, आगैयाल् अदु (कडैसि ऎण्णम्) नऩ्गु सित्तिप्पदऱ्काग, ऎप्पॊऴुदुम् अदैये पाविक्क वेण्डु मॆऩ्ऱ वाक्कियमिरुप्पदाल्, मरणम् वरै तिरुम्बत् तिरुम्बच् चॆय्वदु ताऩ् न्यायम्।
आवृत्तिः सर्वोपासनेष्वादर्तव्येति स्थितमाद्येऽधिकरणे। तत्र यानि तावत् सम्यग्दर्शनार्थान्युपासनानि, तानि अवघातादिवत् कार्यपर्यवसानानीति ज्ञातमेव एषामावृत्तिपरिमाणम्। न हि सम्यग्दर्शने कार्ये निष्पन्ने यत्नान्तरं किञ्चिच्छासितुं शक्यम् , अनियोज्यब्रह्मात्मत्वप्रतिपत्तेः शास्त्रस्याविषयत्वात्। यानि पुनः अभ्युदयफलानि, तेष्वेषा चिन्ता — किं कियन्तंचित्कालं प्रत्ययमावर्त्य उपरमेत् , उत यावज्जीवमावर्तयेदिति। किं तावत्प्राप्तम् ? कियन्तंचित्कालं प्रत्ययमभ्यस्य उत्सृजेत् , आवृत्तिविशिष्टस्योपासनशब्दार्थस्य कृतत्वादित्येवं प्राप्ते,
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
(उबासऩङ्गळै तऩदु इष्टप्पडि सिलगालम् आविरुत्ति सॆय्यवेण्डुमा, अल्लदु मरणंवरै आविरुत्ति सॆय्यवेण्डुमा ऎऩ्ऱु सन्देहम्। वेऱु विषयत्तै निऩैक्कामल् ऒरे विषयत्तै तॊडर्न्दु निऩैप्पदुदाऩ् उबासऩम् ऎऩ्ऱु। इदै सिऱिदु कालम् सॆय्दालेये उबासऩम् अऩुष्टित्तदाग आगिविडु किऱदु। आदलाल् मरणम् वरै आविरुत्ति सॆय्य वेण्डियदिल्लै ऎऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
कडैसि समयत्तिल् वरुम् ऎण्णत्तालेये मऱु पिऱवि एऱ्पडुवदाल् कडैसि कालत्तिल् अन्द ऎण्णम् एऱ्पडुवदऱ्काग आरम्ब मुदल् मरणम् वरै तॊडर्न्दु आविरुत्ति सॆय्यवेण्डुम्। अप्पडिये कीदैयिलुम् सॊल्लियिरुक्किऱार् ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्)
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
ऎल्ला उबासऩैगळिलुम् आविरुत्ति आदरिक्क वेण्डियदॆऩ्ऱु मुदल् अदिगरणत्तिल् एऱ्पट्टदु। अवैगळिल् ऎवै तत्तुव ञाऩत्तै पिरयोजऩमाग वुळ्ळ उबासऩैगळो, अवै ताऩ्यत्तै कुत्तुवदुबोल, उत्तेसित्त पलऩ् एऱ्पडुवदिल् मुडिवडैगिऩ्ऱऩ ऎऩ्बदिऩाल् अवैगळुक्कु आविरुत्ति ऎव्वळवु ऎऩ्ऱु अऱियप्पट्टुविट्टदु। पलऩागिय तत्तुवञाऩम् एऱ्पट्ट पिऱगु वेऱु ऎन्द यत्तिऩत् तैयुम् कट्टळैयिड मुडियादु। एव मुडियाद पिरह्ममे आत्मावॆऩ्ऱ अऱिवु सास्तिरत्तिऱ्कु विषयमायिल्लाद कारणत्तिऩाल्। अप्युदयत्तै मात्तिरम् पलऩायुळ्ळ ऎन्द उबासऩैगळ् उण्डो, अवैगळ् विषयमाग कॊञ्ज कालम् पावऩैयै आविरुत्ति सॆय्दु निऱुत्तु विडलामा अल्लदु जीवित्तिरुक्कुंवरै आविरुत्ति सॆय्य वेण्डुमा ऎऩ्ऱु इन्द आलोसऩै।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: ऎदु न्यायम्? कॊञ्ज कालम् पावऩैयै अप्यसित्तुविट्टु, विट्टुविड वेण्डुम्, आविरुत्तियोडु कूडिऩ उबासऩा सप्तत्तिऩ् अर्त्तम्अऩुष्टित्तुविट्टबडियाल्।
ब्रूमः — आ प्रायणादेव आवर्तयेत्प्रत्ययम् , अन्त्यप्रत्ययवशाददृष्टफलप्राप्तेः। कर्माण्यपि हि जन्मान्तरोपभोग्यं फलमारभमाणानि तदनुरूपं भावनाविज्ञानं प्रायणकाले आक्षिपन्ति — ‘सविज्ञानो भवति सविज्ञानमेवान्ववक्रामति’ ‘यच्चित्तस्तेनैष प्राणमायाति’ ‘प्राणस्तेजसा युक्तः सहात्मना यथासङ्कल्पितं लोकं नयति’ इति चैवमादिश्रुतिभ्यः। तृणजलूकानिदर्शनाच्च। प्रत्ययास्त्वेते स्वरूपानुवृत्तिं मुक्त्वा किमन्यत् प्रायणकालभावि भावनाविज्ञानमपेक्षेरन्। तस्मात् ये प्रतिपत्तव्यफलभावनात्मकाः प्रत्ययाः, तेषु आ प्रायणात् आवृत्तिः। तथा च श्रुतिः — ‘स यावत्क्रतुरयमस्माल्लोकात्प्रैति’ इति प्रायणकालेऽपि प्रत्ययानुवृत्तिं दर्शयति। स्मृतिरपि — ‘यं यं वापि स्मरन्भावं त्यजत्यन्ते कलेबरम्। तं तमेवैति कौन्तेय सदा तद्भावभावितः’ (भ. गी. ८। ६) इति, ‘प्रयाणकाले मनसाचलेन’ (भ. गी. ८। १०) इति च। ‘सोऽन्तवेलायामेतत्त्रयं प्रतिपद्येत’ इति च मरणवेलायामपि कर्तव्यशेषं श्रावयति ॥ १२ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
सित्तान्दम्: इव्विदम् वरुम् पोदु सॊल् किऱोम्। मरणम् वरैयिलुमे पावऩैयै आविरुत्ति सॆय्य वेण्डुम्, कडैसियिलुळ्ळ पावऩैक्कु अदीऩमाग अदिरुष्टमाऩ पलऩ् किडैप्पदिऩाल्। कर्माक् कळ्गूड अल्लवा मऱुजऩ्मत्तिल् अऩुबविक्कवेण्डिय पलऩै आरम्बिक्किऱदायिरुन्दु कॊण्डु, अदऱ्कुत्त कुन्द पावऩैयाऩ अऱिवै मरण कालत्तिल् कॊण्डु वरुगिऱदु? “अऱिवुडऩिरुक्किऱाऩ्, अऱिवुडऩेये पोगिऱाऩ्”, “ऎन्द ऎण्णत्तुडऩिरुक्किऱाऩो, अत्तुडऩ् इवऩ् पिराणऩै अडैगिऱाऩ्”, “पिराणऩ् तेजसुडऩ् सेर्न्दु आत्मावुडऩ्गूड सङ्गल्बप्पडि युळ्ळ उलगत्तिऱ्कु अऴैत्तुच् चॆल्गिऱदु” ऎऩ्बदु मुदलाऩ वाक्कियङ्गळाल्; पुल्लिलुळ्ळ जलूगाबुऴुवै तिरुष्टान्दमागच् चॊल्लियिरुप्पदिऩालुम्। इन्द उबासऩैगळ् तङ्गळ् स्वरूबत्तै तॊडर्वदैविट्टु, मरण कालत्तिलुण्डागुम् वेऱु ऎन्द पावऩैयाऩ ञाऩत्तै अबेक्षिक्कुम्? आगैयाल् अडैय वेण्डिय पलऩै पाविक्किऱ तऩ्मैयुळ्ळ पावऩैगळ् ऎवैयो, अवैगळिल् मरणंवरै आविरुत्ति वेण्डियदु। अप्पडिये “अवऩ् ऎव्वळवु पावऩैयु टैयवऩाग इन्द उलगत्तिलिरुन्दु पोगिऱाऩो” ऎऩ्ऱवेद वाक्कियमुम् मरण कालत्तिलुम् पावऩैयिऩ् तुडर्च्चियैक् काट्टुगिऱदु; “ऎन्द ऎन्द विषयत्तै स्मरित्तुक् कॊण्डु कडैसियिल् सरीरत्तै विडुगिऱाऩो,ऎप्पॊऴुदुम् अन्द विषयत्तैये पावऩै सॆय्दवऩाग अदैये अडैगिऱाऩ्, अर्जुऩा” (कीदै।VIII-६) ऎऩ्ऱुम् “मरण कालत्तिल् असैयादमऩसुडऩ्” (कीदै।VIII-१०) ऎऩ्ऱुम् स्मिरुदियुम् इरुक्किऱदु। “अवऩ् कडैसि समयत्तिल् इन्द मूऩ्ऱैयुम् अऱिय वेण्डुम्” ऎऩ्ऱु मरण वेळैयिलुम्गूड सॆय्यवेण्डिय पाक्कियैच् चॊल्गिऱदु।