न प्रतीके न हि सः ॥ ४ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
न प्रदीगे नहि स:॥ ४ ॥
प्रतीकेऽहन्दृष्टिरस्ति न वा, ब्रह्माविभेदतः ॥
जीवप्रतीकयोर्ब्रह्मद्वाराऽहन्दृष्टिरिष्यते ॥ ५ ॥
प्रतीकत्वोपासकत्वहानिर्ब्रह्मैक्यवीक्षणे ॥
अवीक्षणे तु भिन्नत्वान्नास्त्यहन्दृष्टियोग्यता ॥ ६ ॥
–वैयासिकन्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरदीग विषयत्तिल् नाऩ् ऎऩ्ऱ पावऩै उण्डा? अल्लदु इल्लैया? जीवऩ्, पिरदीगम् इरण्डुमे पिरह्मत्तैत् तविर वेऱु इल्लाददिऩाल् पिरह्ममायिरुक्कुम् तऩ्मै मूलमाय् नाऩ् ऎऩ्ऱ पावऩै ऒप्पुक् कॊळ्ळप् पडुगिऱदु।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मत्तोडु ऒऩ्ऱायिरुक्कुम् तऩ्मै पार्क्कप् पट्टदेयाऩाल् पिरदीगमायिरुक्कुम् तऩ्मै, उबासगऩा यिरुक्कुम् तऩ्मै इरण्डिऱ्कुमे हाऩियेऱ्पट्टुविडुम्। पार्क्कप्पडविल्लैयाऩालो वॆव्वेऱागवे इरुप्पदाल् नाऩ् ऎऩ्ऱ पार्वैक्कु तगुदियिल्लै।
‘मनो ब्रह्मेत्युपासीतेत्यध्यात्ममथाधिदैवतमाकाशो ब्रह्मेति’ (छा. उ. ३। १८। १) तथा ‘आदित्यो ब्रह्मेत्यादेशः’ (छा. उ. ३। १९। १) ‘स यो नाम ब्रह्मेत्युपास्ते’ (छा. उ. ७। १। ५) इत्येवमादिषु प्रतीकोपासनेषु संशयः — किं तेष्वपि आत्मग्रहः कर्तव्यः, न वेति। किं तावत्प्राप्तम् ? तेष्वपि आत्मग्रह एव युक्तः कर्तुम्। कस्मात् ? ब्रह्मणः श्रुतिषु आत्मत्वेन प्रसिद्धत्वात् , प्रतीकानामपि ब्रह्मविकारत्वाद्ब्रह्मत्वे सति आत्मत्वोपपत्तेरित्येवं प्राप्ते ब्रूमः —
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
(मऩदै पिरह्ममाग उबासिक्कवुम् ऎऩ्ऱ उबासऩत्तिल् मऩदु पिरदीगम्। इन्द पिरदीगत्तैयुम् आत्म स्वरूबमागवे क्रहिक्क वेण्डुमा वेण्डामा ऎऩ्ऱु संसयम्। पिरदीगम् पिरह्मगार्यमाऩदाल् पिरह्मत्तैक् काट्टिलुम् वेऱल्ल जीवऩुम् पिरह् मत्तैक् काट्टिलुम् वेऱल्ल। आगवे पिरह्मम् मूलमाग उबास्यमाऩ पिरदीगमुम् उबासगऩाऩ जीवऩुम् ऒऩ्ऱाऩबडियाल् पिरदीगत्तै आत्मस्वरूबमागवे क्रहिक्कवेण्डुमॆऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
कुडम् मण्णुडऩ् ऒऩ्ऱागिविट्टाल् कुडमे मऱैन्दुविडुम्। इदुबोल् पिरह्मत्तिऩ् कारियमाऩ पिरदीगत्तै पिरह्मत्तुडऩ् ऒऩ्ऱाग पार्त्ताल् पिरदीगस्वरूबमे मऱैन्दु विडुम्। जीवऩै पिरह्म स्वरूबत्तुडऩ् ऒऩ्ऱाग पार्त्ताल् जीव स्वरूबम् मऱैन्दु विडुम्। अप्पॊऴुदु उबास्यमाऩ पिरदीगमुमिल्लै उबास्कऩाऩ जीवऩुमिल्लैयॆऩ्ऱु आगिविडुम्। आगैयाल् अम्मादिरि पार्क्कक्कूडादु।अप्पॊऴुदु पसुवुम्, ऎरुमैयुम्बोल पिरदीगमुम् उबासगऩुम् वेऱाऩबडियाल् पिरदीगत्तिल् नाऩ् ऎऩ्ऱ पावऩै किडैयादु ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्)।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
“मऩस् पिरह्मम् ऎऩ्ऱु उबासऩै सॆय् ऎऩ्बदु सरीरविषयमाय्; पिऱगु तेवदा विषयमाय्, आगासम् पिरह्मम् ऎऩ्ऱु” (सान्।III-१८-१); अप्पडिये “आदित्यऩ् पिरह्मम् ऎऩ्ऱु उबदेसम् (सान्।III-१९-१), “ऎवऩ् नामम्, प्रह्मम् ऎऩ्ऱु उबासिक्किऱाऩो, अवऩ्” (सान्।VII-१-५) ऎऩ्बदु मुदलाऩ पिरदीग उबासऩैगळिल्, अवैग ळिलुम्गूड आत्मावॆऩ्ऱे पावऩै सॆय्यवेण्डुमा, अल्लदु इल्लैया? ऎऩ्ऱु सन्देहम्।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: ऎदु न्यायम्? अवैगळिलुम् कूड आत्मावॆऩ्ऱे पावऩै सॆय्वदुदाऩ् उसिदम्। एऩ्? वेदङ्गळिल् पिरह्मत्तिऱ्कु आत्मावॆऩ्ऱे पिरसित्तियिरुप्पदाल्, पिरदीगङ्गळुम्गूड पिरह्मत्तिऩ् कार्यमायिरुप्पदिऩाल् पिरह्ममागवेयिरुक्कुम् तऩ्मै युळ्ळदाल्, आत्मावॆऩ्ऱ तऩ्मैयुम् पॊरुत्तमावदाल्।
न प्रतीकेष्वात्ममतिं बध्नीयात्। न हि स उपासकः प्रतीकानि व्यस्तानि आत्मत्वेन आकलयेत्। यत्पुनः ब्रह्मविकारत्वात्प्रतीकानां ब्रह्मत्वं ततश्च आत्मत्वमिति, तदसत् , प्रतीकाभावप्रसङ्गात्। विकारस्वरूपोपमर्देन हि नामादिजातस्य ब्रह्मत्वमेव आश्रितं भवति। स्वरूपोपमर्दे च नामादीनां कुतः प्रतीकत्वम् आत्मग्रहो वा ?
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
समादाऩम्: इप्पडि वरुम् पोदु सॊल्गिऱोम्। पिरदीगङ्गळिल् आत्मा ऎऩ्ऱ ऎण्णत्तै वैक्कक् कूडादु। “अवऩ्” अदावदु उबासगऩ् वेऱाऩ पिरदीगङ्गळे आत्मवाग ऎण्णमाट्टाऩ्। पिरह्मत्तिऩ् कार्यमायिरुप्पदाल् पिरदीगङ्गळुक्कुम् पिरह्मत्तऩ्मै युण्डु, अदिऩालेये आत्मत्तऩ्मैयुम् ऎऩ्ऱु ऎदु सॊल्लप्पट्टदो, अदु सरियल्ल। पिरदीगम् ऎऩ्बदे इल्लामल् पोय्विडुमाऩदाल्। कार्यमायिरुक्कुम् स्वरूबत्तै अऴित्तल्लवा नामम् मुदलाऩ कूट्टत्तिऱ्कु पिरह्मत्तऩ्मै आसिरयिक्कवेण्डियदा यिरुक्किऱदु? नामम् मुदलियवैगळुक्कु स्वरूबत्तै अऴित्तुविट्टाल्, पिरदीगत्तऩ्मैये एदु? अदिल् आत्मा ऎऩ्ऱ पावऩैदाऩ् ऎप्पडि?
न च ब्रह्मण आत्मत्वात् ब्रह्मदृष्ट्युपदेशेष्वात्मदृष्टिः कल्प्या, कर्तृत्वाद्यनिराकरणात्। कर्तृत्वादिसर्वसंसारधर्मनिराकरणेन हि ब्रह्मण आत्मत्वोपदेशः। तदनिराकरणेन च उपासनविधानम्। अतश्च उपासकस्य प्रतीकैः समत्वात् आत्मग्रहो नोपपद्यते। न हि रुचकस्वस्तिकयोः इतरेतरात्मत्वमस्ति। सुवर्णात्मनेव तु ब्रह्मात्मना एकत्वे प्रतीकाभावप्रसङ्गमवोचाम। अतो न प्रतीकेष्वात्मदृष्टिः क्रियते ॥ ४ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पिरह्मत्तिऱ्कु आत्मत्तऩ्मैयिरुप्पदाल् पिरह्मबावऩै उबदेसिक्कप्पट्ट इडङ्गळिल् आत्म पावऩै कल्बिक्कमुडियादु। (पावऩैयिल्) सॆय्गिऱवऩ् मुदलाऩ तऩ्मै निविरुत्तियागाददिऩाल्, सॆय्गिऱवऩ् मुदलाऩ ऎल्लाविद संसार तर्मङ्गळुम् निविरुत्ति यागुम्बोदल्लवा पिरह्मत्तिऱ्कु आत्मत् तऩ्मै उबदेसिक्कप्पट्टिरुक्कऱदु। अदै निविरुत्तिक्कामले ताऩ् उबासऩाविदि। आगैयाल् उबासगऩुम् पिरदीगमुम् सममायिरुप्पदिऩाल् आत्मा ऎऩ्ऱ पावऩै पॊरुन्दादु। सङ्गिलिक्कुम्, मोदिरत्तुक्कुम् ऒऩ्ऱुक्कु मऱ्ऱॊऩ्ऱिऩ् तऩ्मै किडैयादल्लवा? तङ्ग स्वरूबत्ताल्बोल् पिरह्म स्वरूबत्तऩ्मैयाल् ऒऩ्ऱु ऎऩ्ऱाल् पिरदीगम् ऎऩ्बदे इल्लामल् पोय्विडुमॆऩ्बदै सॊऩ्ऩोम्। आगैयाल् पिरदीगङ्गळिल् आत्मबावऩै सॆय्यक्कूडादु।