०७ पराधिकरणम्

परमतः सेतून्मानसम्बन्धभेदव्यपदेशेभ्यः ॥ ३१ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

परमद: सेदून्मानसम्बन्दबेदव्य पदेसेप्य: ॥ ३१ ॥

वस्त्वन्यद्ब्रह्मणो नो वा विद्यते ब्रह्मणोऽधिकम् ॥
सेतुत्वोन्मानवत्त्वाच्च सम्बन्धाद्भेदवत्त्वतः ॥ १३ ॥
धारणात्सेतुतोन्मानमुपास्त्यै भेदसङ्गती ॥
उपाध्युद्भवनाशाभ्यां नान्यदन्यनिषेधतः ॥ १४ ॥
–वैयासिकन्यायमाला

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

पिरह्मत्तैविड वेऱु वस्तु उण्डा? अल्लदु इल्लैया? सेदु तऩ्मैयालुम्, अळवुडऩ् कूडियदालुम्, सम्बन्दम्इरुप्पदालुम्, वेऱ्ऱुमैयुळ्ळदायिरुप्पदालुम्, पिरह्मत्तिऱ्कु अदिगमाग वस्तु उण्डु।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

तूङ्गुवदाल् सेदुत्तऩ्मै, उबासऩैक्काग अळवु। वेऱ्ऱुमै उबादि उण्डावदाल्, सम्बन्दम् उबादि नसिप्पदाल्। आगैयाल् वेऱु निषेदिक्कप्पडुवदाल् वेऱु वस्तु किडैयादु।

यदेतत् निरस्तसमस्तप्रपञ्चं ब्रह्म निर्धारितम् , अस्मात्परम् अन्यत्तत्त्वमस्ति नास्तीति श्रुतिविप्रतिपत्तेः संशयः। कानिचिद्धि वाक्यानि आपातेनैव प्रतिभासमानानि ब्रह्मणोऽपि परम् अन्यत्तत्त्वं प्रतिपादयन्तीव। तेषां हि परिहारमभिधातुमयमुपक्रमः क्रियते —

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

(तिरुच्यमाऩ पिरबञ्जत्तै मऱुत्तु पिरह्मम् मट्टुम् मिञ्जियिरुप्पदाग मुऩ् अदिगरणत्तिल् तीर्माऩिक्कप्पट्टदु। आऩालुम् सुरुदिगळैप् पार्क्कुम् पोदु पिरह्मत्तैक् काट्टिलुम् वेऱु वस्तु इरुप्पदागत् तॆरिगिऱदु। पिरह्मत्तै सेदुवाग सुरुदि कुऱिप्पिडुगिऱदु। जलत्तैत् तडुत्तु निऱुत्तुगिऱ सेदुवैत् ताण्डि अक्करै सॆल्वदु पोल् पिरह्मत्तैत् ताण्डि वेऱु वस्तुवै अडैगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्ल वेण्डुम्। इदऩालुम्, पिरह्मम् ४ पादङ् गळुळ्ळदु ऎऩ्ऱु अळवु सॊल्वदालुम्, सत्रूबमाऩ पिरह्मत्तुडऩ् सेरुगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु सम्बन्दम् सॊल्लु वदालुम् पिरह्मम् अऱियत्तक्कदु, जीवऩ् अऱिगिऱवऩ् ऎऩ्ऱु वेऱ्ऱुमैयैक् कूऱुवदालुम् पिरह्मत्तैक् काट्टिलुम् वेऱु वस्तु इरुप्पदाग तॆरिगिऱदु। आगैयाल् पिरह्मम् अत्वैदमल्ल ऎऩ्ऱु पूर्वबक्षम्।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सेदु जलत्तैत् ताङ्गुवदु पोल् उलगत्तैयुम् अदऩ् नियदिगळैयुम् ताङ्गिक्कॊण्डु इरुप्पदाल् पिरह्मम्, सेदु ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पडुगिऱदे तविर अदु उण्मैयाऩ सेदुवागादु। उबासऩत्तिऱ्काग पिरह्मत्तै अळविट्टुक् कूऱुगिऱदु। कडागासम्, महागासम् पोल् जीवात्माविऱ्कुम्, परमात्माविऱ्कुम् उबादियाल् वेऱ्ऱुमैये तविर स्वरूबत्तिल् पेदमिल्लै। कुडम् उडैन्ददु अन्द आगासम् महागासम् आवदु पोल् उबादिगळ् अऴिन्ददुम् कल्बिदमाऩ वेऱ्ऱुमै मऱैवदैक् कॊण्डु उबसारमाग सेरुगिऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्गिऱदु। आगैयाल् प्रह्मम् अत्विदीयम् वेऱु वस्तु इल्लै)।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

समस्तमाऩ पिरबञ्जमुम् विलगिऩदाग ऎन्द इन्द पिरह्मम् तीर्माऩिक्कप्पट्टदो, इदऱ्कुमेल् वेऱु तत्वम् उण्डा इल्लैयायॆऩ्ऱु, वेद वाक्कियङ् ग ळुक्कुळ् वित्यासमिरुप्पदाल्, संसयम्। सिल वाक्कियङ् गळो, मेलेऴुन्दवाऱागवे पिरह्मत्तिऱ्कुम्गूड मेलाऩदाग वेऱु तत्वत्तै ऎडुत्तुच् चॊल्वदुबोल् तोऩ्ऱुगिऩ्ऱऩ। अवैगळुक्कु परिहारम् सॊल्वदऱ् काग इन्द आरम्बम् सॆय्यप्पडुगिऱदु।

परम् अतो ब्रह्मणः अन्यत्तत्त्वं भवितुमर्हति। कुतः ? सेतुव्यपदेशात् उन्मानव्यपदेशात् सम्बन्धव्यपदेशात् भेदव्यपदेशाच्च। सेतुव्यपदेशस्तावत् — ‘अथ य आत्मा स सेतुर्विधृतिः’ (छा. उ. ८। ४। १) इत्यात्मशब्दाभिहितस्य ब्रह्मणः सेतुत्वं सङ्कीर्तयति। सेतुशब्दश्च हि लोके जलसन्तानविच्छेदकरे मृद्दार्वादिप्रचये प्रसिद्धः। इह तु सेतुशब्दः आत्मनि प्रयुक्त इति लौकिकसेतोरिव आत्मसेतोरन्यस्य वस्तुनोऽस्तित्वं गमयति । ‘सेतुं तीर्त्वा’ (छा. उ. ८। ४। २) इति च तरतिशब्दप्रयोगात् — यथा लौकिकं सेतुं तीर्त्वा जाङ्गलमसेतुं प्राप्नोति, एवमात्मानं सेतुं तीर्त्वा अनात्मानमसेतुं प्राप्नोतीति गम्यते ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

पूर्वबक्षम् : इन्द पिरह्मत्तिऱ्कु मेलाग वेऱु तत्वम् इरुक्क वेण्डुम्। एऩ्? सेदु ऎऩ्ऱु कुऱिप्पिट्टु इरुप्पदालुम्, अळवु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदालुम्, सम्बन्दम् कुऱिप्पिट्टु इरुप्पदालुम्, पेदम् कुऱिप्पिट्टिरुप् पदालुम्।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सेदु ऎऩ्ऱु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदु। “ऎवर् आत्मावो अवर् सेदु, ताङ्गुगिऱवर्” (सान्।VIII;४-१) ऎऩ्ऱु आत्मा ऎऩ्ऱ सप्तत्तिऩाल् सॊल्लप्पट्ट पिरह्मत्तिऱ्कु सेदुवायिरुक्कुम् तऩ्मैयै सॊल्गिऱदु। “सेदु” (अणै) ऎऩ्ऱ सप्तमो उलगत्तिल्, जलम् तॊडर्न्दु पोवदैत् तडुक्किऱ मण्, मरम् मुदलियवैगळालाऩ वस्तुविल् पिरसित्तमायि रुक्किऱदु। इङ्गेयो सेदु ऎऩ्ऱ सप्तत्तै आत्माविऩिडत्तिल् पिरयोगम् सॆय्दिरुक्किऱदु ऎऩ्बदि ऩाल्, उलगत्तिलुळ्ळ सेदुवैप्पोल आत्मावागिऱ सेदुविऱ्कुम् वेऱाग वस्तु इरुप्पदैत् तॆरिविक्किऱदु। “सेदुवैत्ताण्डि” (सान्।VIII;४-२) ऎऩ्ऱु ताण्डुगिऱदु ऎऩ्ऱ सप्तम् पिरयोगित्तिरुप्पदिऩालुम्; उलगत्तिलुळ्ळ अणैयैक् कडन्दु अणैयिल्लाद वेऱु इडत्तिऱ्कुप् पोगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्वदु ऎप्पडियो, अप्पडिये आत्मावागिऱ अणैयैक्कडन्दु अणैयिल्लाद आत्मावल्लाददै अडैगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱदु।

उन्मानव्यपदेशश्च भवति — तदेतद्ब्रह्म चतुष्पात् अष्टाशफं षोडशकलमिति। यच्च लोके उन्मितम् एतावदिदमिति परिच्छिन्नं कार्षापणादि, ततोऽन्यद्वस्त्वस्तीति प्रसिद्धम्। तथा ब्रह्मणोऽप्युन्मानात् ततोऽन्येन वस्तुना भवितव्यमिति गम्यते। तथा सम्बन्धव्यपदेशोऽपि भवति — ‘सता सोम्य तदा सम्पन्नो भवति’ (छा. उ. ६। ८। १) इति, ‘शारीर आत्मा’ (तै. उ. २। ३। १) ‘प्राज्ञेनात्मना सम्परिष्वक्तः’ (बृ. उ. ४। ३। २१) इति च। मितानां च मितेन सम्बन्धो दृष्टः, यथा नराणां नगरेण। जीवानां च ब्रह्मणा सम्बन्धं व्यपदिशति सुषुप्तौ। अतः ततः परमन्यदमितमस्तीति गम्यते ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अळवु कुऱिप्पिडुवदुमिरुक्किऱदु। “अन्द इन्द पिरह्मम् नाऩ्गु काल्गळैयुडैयदु, ऎट्टु कुळम्बुगळै युडैयदु, पदिऩाऱु अवयवङ्गळैयुडैयदु” ऎऩ्ऱु उलगत्तिल् ऎदु इदु इव्वळवु ऎऩ्ऱु अळविऱ्कु उळ्बडु किऱदो, वरम्बिऱ्कु उट्पट्ट कासु मुदलियदु, अदैविड वेऱु वस्तु उण्डु ऎऩ्बदु पिरसित्तम्। अव्विदमे पिरह्मत्तिऱ्कुम् अळवु सॊल्लियिरुप्पदाल्, अदऱ्कु वेऱाग वस्तु इरुन्दाग वेण्डुम् ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱदु।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अप्पडिये सम्बन्दत्तैक् कुऱिप्पिट्टिरुप्पदुम् इरुक्किऱदु। “हे सोम्य अप्पॊऴुदु सत्वस्तुवुडऩ् सेर्न्दवऩाग आगिऱाऩ्” (सान्।VI;८-१) ऎऩ्ऱुम्, “सरीरत्तिल् उळ्ळ आत्मा” (तैत्तिरीयII;।३-१), “पिराक्ञऩाऩ आत्माविऩाल् नऩ्गु आलिङ्गऩम् सॆय्यप्पट्टवऩाय्” (पिरुहत्।IV;३-२) ऎऩ्ऱुम्। मऩिदर्गळुक्कु नगरत्तुडऩ् सम्बन्दम्बोल् अळविऱ्कुळ्बट्टवैगळुक्कु अळविऱ् कुळ्बट्टदुडऩ् सम्बन्दम् काणप्पडुगिऱदु। जीवऩ्ग ळुक्कु पिरह्मत्तुडऩ् सम्बन्दत्तैयो सुषुप्तियिल् सॊल्गिऱदु। आगैयाल् अदऱ्कु मेलाग अळवऱ्ऱदाग वेऱु इरुक्किऱदु ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱदु।

भेदव्यपदेशश्च एतमेवार्थं गमयति। तथा हि — ‘अथ य एषोऽन्तरादित्ये हिरण्मयः पुरुषो दृश्यते’ (छा. उ. १। ६। ६) इत्यादित्याधारमीश्वरं व्यपदिश्य, ततो भेदेन अक्ष्याधारमीश्वरं व्यपदिशति — ‘अथ य एषोऽन्तरक्षिणि पुरुषो दृश्यते’ (छा. उ. १। ७। ५) इति। अतिदेशं च अस्य अमुना रूपादिषु करोति — ‘तस्यैतस्य तदेव रूपं यदमुष्य रूपं यावमुष्य गेष्णौ तौ गेष्णौ यन्नाम तन्नाम’ (छा. उ. १। ७। ५) इति ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

पेदत्तैक् कुऱिप्पिडुवदुम् इन्द विषयत्तैये तॆरिविक्किऱदु। अप्पडिये- ‘आदित्यऩुक्कु उळ्ळे स्वर्ण मयमाग ऎन्द इन्द पुरुषऩ् पार्क्कप्पडुगिऱारो’ (सान्। I;६-६), ऎऩ्ऱु आदित्यऩै आदारमायुळ्ळ ईसुवरऩै सॊल्लिविट्टु, अवरिडमिरुन्दु वेऱाग कण्णै आदार मायुळ्ळ ईसुवरऩैच् चॊल्गिऱदु, “कण्णुक्कु उळ्ळे ऎन्द इन्द पुरुषऩ् पार्क्कप्पडुगिऱाऩो" (सान्।I;७-५), ऎऩ्ऱु। रूबम् मुदलाऩवैगळिल् इवरुक्कु अवरैप् पोलवॆऩ्ऱुम् सॊल्गिऱदु, “ऎदु अवरुक्कु रूबमो, अन्द इवरुक्कु अदे रूबम्दाऩ्; अवरुक्कु ऎवै केष् णङ्गळो अवै इवरुक्कु केष्णङ्गळ्, अवरुक्कु ऎदु पॆयरो अदु इवरुक्कु पॆयर्” (सान्।I;७-५) ऎऩ्ऱु।

सावधिकं च ईश्वरत्वमुभयोर्व्यपदिशति — ‘ये चामुष्मात्पराञ्चो लोकास्तेषां चेष्टे देवकामानां च’ (छा. उ. १। ६। ८) इत्येकस्य, ‘ये चैतस्मादर्वाञ्चो लोकास्तेषां चेष्टे मनुष्यकामानां च’ (छा. उ. १। ७। ६) इत्येकस्य, यथा इदं मागधस्य राज्यम् , इदं वैदेहस्येति। एवमेतेभ्यः सेत्वादिव्यपदेशेभ्यो ब्रह्मणः परमस्तीति ॥ ३१ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इरुवर्गळुडैय ईसुवरत्तऩ्मैयुम् ऎल्लैक् कुळ्बट्टदॆऩ्ऱुम् कुऱिप्पिडुगिऱदु, “अदऱ्कु मेलेयुळ्ळ लोगङ्गळ् ऎवैयो, अवैगळैयुम् तेवर्गळाल् विरुम्बक्कूडिय पॊरुळ्गळैयुम् आळुगिऱार्” ऎऩ्ऱु ऒरुवरुक्कुम् (सान्।१;६-८),“इदऱ्कु, कीऴेयुळ्ळ लोगङ्गळ् ऎवैयो, अवैगळैयुम् मऩुष्यर्गळाल् विरुम्बक् कूडियवैगळैयुम् आळुगिऱार्" (सान्। १;७-६) ऎऩ्ऱु ऒरुवरुक्कुम्; ऎप्पडि इदु मागदऩुडैय राज्यम्, इदु वैदेहऩुडैय राज्यम् ऎऩ्बदो अप्पडि।

एवं प्राप्ते, प्रतिपाद्यते —

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इव्विदम् इन्द सेदु मुदलियवैगळाल् कुऱिप्पिडप्पट्टिरुक्किऱदिलिरुन्दु पिरह्मत्तिऱ्कु मेलाग उण्डु ऎऩ्ऱु एऱ्पडुम्बोदु ऎडुत्तुक्काट्टप्पडुगिऱदु:-

सामान्यात्तु ॥ ३२ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सामान्यात्तु ॥ ३२ ॥

तुशब्देन प्रदर्शितां प्राप्तिं निरुणद्धि। न ब्रह्मणोऽन्यत् किञ्चिद्भवितुमर्हति, प्रमाणाभावात् — न ह्यन्यस्यास्तित्वे किञ्चित्प्रमाणमुपलभामहे। सर्वस्य हि जनिमतो वस्तुजातस्य जन्मादि ब्रह्मणो भवतीति निर्धारितम् , अनन्यत्वं च कारणात् कार्यस्य। न च ब्रह्मव्यतिरिक्तं किञ्चित् अजं सम्भवति, ‘सदेव सोम्येदमग्र आसीदेकमेवाद्वितीयम्’ (छा. उ. ६। २। १) इत्यवधारणात्। एकविज्ञानेन च सर्वविज्ञानप्रतिज्ञानात् न ब्रह्मव्यतिरिक्तवस्त्वस्तित्वमवकल्पते ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सित्तान्दम् : ‘तु’ ऎऩ्ऱ सप्तत्तिऩाल् मुऩ् काट्टि ऩबडि एऱ्पडुवदैत् तडुक्किऱदु। पिरह्मत्तिऱ्कु वेऱाग ऎदुवुम् इरुक्क मुडियादु, पिरमाणमिल्लाददिऩाल्। वेऱु ऒऩ्ऱु इरुक्किऱदॆऩ्बदऱ्कु ऎन्द पिरमाणत्तैयुम् नाम् काणविल्लैये। उण्डागिऱ ऎल्ला वस्तु समूहत् तिऱ्कुम् उत्पत्ति मुदलियदु पिरह्मत्तिलिरुन्दु ऎऩ्ऱु तीर्माऩिक्कप्पट्टिरुक्किऱदु। कार्यत्तिऱ्कु कारणत्तिलिरुन्दु वेऱायिरुक्कुम् तऩ्मैयिल्लैयॆऩ्ऱुम्। पिरह्मत्तैत् तविर वेऱु ऎदुवुम् पिऱप्पऱ्ऱदाग इरुक्क मुडियादु। “आरम्बत्तिल्, हे सोम्य, इदु सत् वस्तुवागवे इरुन्ददु। ऒऩ्ऱागवे इरण्डावदऱ्ऱदाग” (सान्।VI;२-१) ऎऩ्ऱु तीर्माऩमाग सॊल्लियिरुप्पदाल्। मेलुम्, ऒऩ्ऱै अऱिवदिऩाल् ऎल्लावऱ्ऱैयुम् अऱियलामॆऩ्ऱु पिरदिक्ञै सॆय्दिरुप्पदिऩालुम्, पिरह्मत्तैत् तविर वेऱु वस्तुविऱ्कु इरुक्कुम् तऩ्मै युक्तमागादु।

ननु सेत्वादिव्यपदेशाः ब्रह्मव्यतिरिक्तं तत्त्वं सूचयन्तीत्युक्तम्; नेत्युच्यते — सेतुव्यपदेशस्तावत् न ब्रह्मणो बाह्यस्य सद्भावं प्रतिपादयितुं क्षमते। सेतुरात्मेति हि आह, न ततः परमस्तीति। तत्र परस्मिन् असति सेतुत्वं नावकल्पत इति परं किमपि कल्प्येत। न चैतत् न्याय्यम्। हठो हि अप्रसिद्धकल्पना। अपि च सेतुव्यपदेशादात्मनो लौकिकसेतुनिदर्शनेन सेतुबाह्यवस्तुतां प्रसञ्जयता मृद्दारुमयतापि प्रासङ्क्ष्यत। न चैतन्न्याय्यम् , अजत्वादिश्रुतिविरोधात् ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सेदु मुदलियदु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदु पिरह्मत् तिऱ्कु वेऱायुळ्ळ तत्वत्तै कुऱिक्किऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्लप् पट्टदेयॆऩ्ऱाल्। अदु सरियल्लवॆऩ्ऱु सॊल्लप् पडुगिऱदु। सेदुवै कुऱिप्पिडुवदु पिरह्मत्तिऱ्कु वेऱाऩ वस्तु इरुप्पदै काट्टप्पोदादु। “आत्मा सेदु” ऎऩ्ऱु सॊल्लुगिऱदे तविर “अदऱ्कु मेल् उण्डु” ऎऩ्ऱु सॊल्लविल्लै। अङ्गे मेलुळ्ळदाग ऎदुवुम् इल्लैयाऩाल् सेदुत्तऩ्मै पॊरुन्दादे यॆऩ्ऱु मेले ऎदैयो कल्बिक्क वेण्डुम्। इदु न्यायमिल्लै; पिरसित्तमिल्लाददै कल्बऩै सॆय्वदु वॆऱुम् पिडिवादमल्लवा?

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

मेलुम्। सेदु ऎऩ्ऱु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदाल्, उलगत्तिलुळ्ळ अणैयै तिरुष्टान्दमागक् कॊण्डु सेदुविऱ्कु वॆळियिल् वस्तुविऩ् इरुप्पैक् कॊण्डु वरुगिऱवऩाल् मण्, मरम् मुदलियवैगळाल् सॆय्यप् पट्टिरुक्कुम् तऩ्मैयैयुम् कॊण्डु वरलाम्। इदु न्यायमिल्लै, उण्डागाद तऩ्मै मुदलियदैच् चॊल्लुम् सुरुदिक्कु विरोदमायिरुप्पदाल्।

सेतुसामान्यात्तु सेतुशब्द आत्मनि प्रयुक्त इति श्लिष्यते। जगतस्तन्मर्यादानां च विधारकत्वं सेतुसामान्यमात्मनः। अतः सेतुरिव सेतुः — इति प्रकृत आत्मा स्तूयते। ‘सेतुं तीर्त्वा’ इत्यपि तरतिः अतिक्रमासम्भवात् प्राप्नोत्यर्थ एव वर्तते — यथा व्याकरणं तीर्ण इति प्राप्तः उच्यते, न अतिक्रान्तः, तद्वत् ॥ ३२ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सेदुविऱ्कु समाऩमायिरुक्कुम् तऩ्मैयिऩाल् ताऩ् सेदु सप्तम् आत्मा विषयत्तिल् पिरयोगम् सॆय्यप् पट्टु इरुक्किऱदु ऎऩ्बदु पॊरुत्तमागुम्। जगत्तैयुम् अदऩ् मरियादैगळैयुम् (कट्टुप्पाडुगळैयुम्) ताङ्गि वरुम् तऩ्मै आत्माविऱ्कु सेदुवुडऩ् समाऩमाऩ तऩ्मै। आगैयाल् सेदुवैप्पोल ऎऩ्ऱु पिरगिरुदमाऩ आत्मा सेदु ऎऩ्ऱु स्तुदिक्कप्पडुगिऱदु।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

“सेदुवैक् कडन्दु” ऎऩ्बदुम् ताण्डिप्पोवदु सम्बविक्काददिऩाल् अडैगिऱदॆऩ्ऱ अर्त्तत्तिलेये इरुक्किऱदु,“वियागरणत्तै कडन्दाऩ्” ऎऩ्ऱाल् अडैन् दाऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पडुगिऱदु। अदैत् ताण्डिऩाऩ् ऎऩ्ऱु इल्लै ऎऩ्बदु ऎप्पडियो, अदैप्पोल।

बुद्ध्यर्थः पादवत् ॥ ३३ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

पुत्त्यर्द: पादवत् ॥ ३३ ॥

यदप्युक्तम् — उन्मानव्यपदेशादस्ति परमिति, तत्राभिधीयते — उन्मानव्यपदेशोऽपि न ब्रह्मव्यतिरिक्तवस्त्वस्तित्वप्रतिपत्त्यर्थः। किमर्थस्तर्हि ? बुद्ध्यर्थः, उपासनार्थ इति यावत्। चतुष्पादष्टाशफं षोडशकलमित्येवंरूपा — बुद्धिः कथं नु नाम ब्रह्मणि स्थिरा स्यादिति — विकारद्वारेण ब्रह्मण उन्मानकल्पनैव क्रियते। न हि अविकारेऽनन्ते ब्रह्मणि सर्वैः पुम्भिः शक्या बुद्धिः स्थापयितुम् , मन्दमध्यमोत्तमबुद्धित्वात् पुंसामिति ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अळवु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदाल् मेल् उण्डॆऩ्ऱु ऎदु सॊल्लप्पट्टदो, अव्विषयत्तिल् सॊल्लप्पडु किऱदु अळवु कुऱिप्पिट्टिरुप्पदुम् कूड पिरह्मत्तिऱ्कु वेऱाग वस्तु उण्डॆऩ्ऱु अऱिवदऱ्काग इल्लै। अप्पडियाऩाल्, ऎदऱ्काग? “पुत्तिक्काग”, उबासऩैक्काग ऎऩ्ऱु तात्पर्यम् नाऩ्गु काल्गळैयुडैयदु, ऎट्टु कुळम्बुगळैयुडैयदु, पदिऩाऱु अवयवङ्गळै युडैयदु, ऎऩ्ऱु इव्विदमाग पुत्ति पिरह्मत्तिऩिडत्तिल् ऎप्पडि स्तिरमाग इरुक्कुमॆऩ्ऱु, विगारङ्गळ् वऴियाग पिरह्मत्तिऱ्कु अळविऩ् कल्बऩैत्ताऩ् सॆय्यप् पडुगिऱदु। विगारमऱ्ऱु ऎल्लैयऱ्ऱु इरुक्कुम् पिरह्मत् तिऩिडत्तिल् ऎल्ला मऩुषियर्गळालुम् पुत्तियै निलैयाग वैक्क मुडियादल्लवा? मऩिदर्गळुक्कुळ् मन्द, नडुत्तर, उत्तम पुत्तियुडैय तऩ्मैयिरुप्पदाल्।

पादवत् — यथा मनआकाशयोरध्यात्ममधिदैवतं च ब्रह्मप्रतीकयोराम्नातयोः, चत्वारो वागादयो मनःसम्बन्धिनः पादाः कल्प्यन्ते, चत्वारश्च अग्न्यादय आकाशसम्बन्धिनः — आध्यानाय — तद्वत्। अथवा पादवदिति — यथा कार्षापणे पादविभागो व्यवहारप्राचुर्याय कल्प्यते — न हि सकलेनैव कार्षापणेन सर्वदा सर्वे जना व्यवहर्तुमीशते, क्रयविक्रये परिमाणानियमात् — तद्वदित्यर्थः ॥ ३३ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

“पादम्बोल” अत्यात्ममागवुम्, अदिदैवदमा कवुम् पिरह्मत्तिऱ्कु पिरदीगमाग सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱ मऩस्, आगासम् इवै इरण्डुगळुळ् मऩस् सम्बन्दमाग वाक्कु मुदलाऩ नाऩ्गु पादङ्गळुम्, आगासम् सम्बन्दमाग अक्ऩि मुदलाऩ नाऩ्गु पादङ्गळुम् ऎप्पडि त्याऩत्तिऱ्काग कल्बिक्कप्पट्टिरुक् किऩ्ऱऩवो, अदैप्पोल।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अल्लदु “पादत्तैप्पोल ऎऩ्बदु ऎप्पडि कासिल् व्यवहारम् अदिगप्पडुवदऱ्काग काल् पङ्गाग पिरिप्पदु कल्बिक्कप्पडुगिऱदो अप्पडि एऩॆऩ्ऱाल्, ऎल्ला जऩङ्गळुक्कुम् ऎप्पॊऴुदुम् मुऴुक् कासैक् कॊण्डे वियवहरिक्क मुडियादु, विऱ्पदु, वाङ्गुवदु इवऱ्ऱिल् ऒरे अळवु ऎऩ्ऱ नियममिल्लाददिऩाल्, अदैप्पोल ऎऩ्ऱु तात्पर्यम्।

स्थानविशेषात्प्रकाशादिवत् ॥ ३४ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

स्तानविसे षात्प्रगासादिवत् ॥ ३४ ॥

इह सूत्रे द्वयोरपि सम्बन्धभेदव्यपदेशयोः परिहारोऽभिधीयते। यदप्युक्तम् — सम्बन्धव्यपदेशात् भेदव्यपदेशाच्च परमतः स्यादिति, तदप्यसत्; यत एकस्यापि स्थानविशेषापेक्षया एतौ व्यपदेशावुपपद्येते। सम्बन्धव्यपदेशे तावदयमर्थः — बुद्ध्याद्युपाधिस्थानविशेषयोगादुद्भूतस्य विशेषविज्ञानस्य उपाध्युपशमे य उपशमः, स परमात्मना सम्बन्धः — इत्युपाध्यपेक्षया उपचर्यते, न परिमितत्वापेक्षया ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इन्द सूत्रत्तिल् सम्बन्दत्तैक् कुऱिप्पिडुवदु, पेदत्तैक् कुऱिप्पिडुवदु इरण्डिऱ्कुम् परिहारम् सॊल्लप्पडुगिऱदु।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सम्बन्दम् कुऱिप्पिट्टिरुप्पदिऩालुम्, पेदम् कुऱिप्पिट्टु इरुप्पदिऩालुम्, इदऱ्कुमेल् उण्डु ऎऩ्ऱु ऎदु सॊल्लप्पट्टदो, अदुवुम् सरियल्ल। एऩॆऩ्ऱाल् ऒरे वस्तुविऱ्कुक् कूड स्ताऩ वित्यासत्तै अबेक्षित्तु इव्विद कुऱिप्पिडुदल्गळ् पॊरुत्तमागुम्।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

सम्बन्दम् कुऱिप्पिडुम् विषयत्तिल् इदु तात्पर्यम् पुत्ति मुदलाऩ उबादिगळागिय स्ताऩ विसेषत्तुडऩ् सेरुवदाल् एऱ्पडुगिऱ विसेषमाऩ अऱिविऱ्कु, उबादिगळ् अडङ्गिऩवुडऩ्, ऎन्द ऒडुक्कम् एऱ्पडुगिऱदो, अदु परमात्मावुडऩ् सेर्क्कैयॆऩ्ऱु, उबादिगळै अबेक्षित्तुत्ताऩ् उबसारमागच् चॊल्लप् पडुगिऱदु। अळवुक्कुळ्बट्टदु ऎऩ्बदै अबेक्षित्तु अल्ल।

तथा भेदव्यपदेशोऽपि ब्रह्मण उपाधिभेदापेक्षयैव उपचर्यते, न स्वरूपभेदापेक्षया। प्रकाशादिवदिति उपमोपादानम् — यथा एकस्य प्रकाशस्य सौर्यस्य चान्द्रमसस्य वा उपाधियोगादुपजातविशेषस्य उपाध्युपशमात्सम्बन्धव्यपदेशो भवति, उपाधिभेदाच्च भेदव्यपदेशः। यथा वा सूचीपाशाकाशादिषूपाध्यपेक्षयैवैतौ सम्बन्धभेदव्यपदेशौ भवतः — तद्वत् ॥ ३४ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अप्पडिये पेदम् कुऱिप्पिडुवदुम्गूड उबादिगळिडम् उळ्ळ पेदत्तै अबेक्षित्तु उबसारमाग सॊल्लप्पडुगिऱदेदविर, स्वरूबत्तिलुळ्ळ पेदत्तै अबेक्षित्तु अल्ल।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

“पिरगासम् मुदलियदु पोल् ऎऩ्बदु उबमाऩत् तैच् चॊल्गिऱदु। सूर्यऩुडैयवो, सन्दिरऩुडै यवो ऒऩ्ऱागवेयिरुक्किऱ पिरगासत्तिऱ्कु उबादिगळिऩ् सेर्क्कैयाल् एऱ्पडुम् विसेषत्तिऱ्कु। उबादि विलगिऩवुडऩ् ऎप्पडि सम्बन्दम् सॊल्लप्पडुगिऱदो, उबादिगळिऩ् पेदत्तिऩाल् ऎप्पडि पेदमुम् सॊल्लप् पडुगिऱदो, अल्लदु ऊसि, कयिऱु, आगासम् मुदलियदु कळिल् उबादिगळिऩ् अबेक्षियिऩालेये सम्बन्दम् कुऱिप्पिडल्, पेदम् कुऱिप्पिडल् इवै ऎप्पडि एऱ्पडुगिऩ् ऱऩवो, अदैप्पोल”।

उपपत्तेश्च ॥ ३५ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

उबबत्तेच्च ॥ ३५ ॥

उपपद्यते च अत्र ईदृश एव सम्बन्धः, नान्यादृशः — ‘स्वमपीतो भवति’ (छा. उ. ६। ८। १) इति हि स्वरूपसम्बन्धमेनमामनन्ति; स्वरूपस्य च अनपायित्वात् न नरनगरन्यायेन सम्बन्धो घटते। उपाधिकृतस्वरूपतिरोभावात्तु ‘स्वमपीतो भवति’ (छा. उ. ६। ८। १) इत्युपपद्यते। तथा भेदोऽपि नान्यादृशः सम्भवति, बहुतरश्रुतिप्रसिद्धैकेश्वरत्वविरोधात्। तथा च श्रुतिरेकस्याप्याकाशस्य स्थानकृतं भेदव्यपदेशमुपपादयति — ‘योऽयं बहिर्धा पुरुषादाकाशः’ (छा. उ. ३। १२। ७) ‘योऽयमन्तः पुरुष आकाशः’ (छा. उ. ३। १२। ८) ‘योऽयमन्तर्हृदय आकाशः’ (छा. उ. ३। १२। ९) इति ॥ ३५ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इङ्गु इव्विद सम्बन्दम्दाऩ् पॊरुन्दुम्; वेऱु विदमायुळ्ळदु, पॊरुन्दादु। “तऩ्ऩै अडैन्दवऩाग आगिऱाऩ्" (सान्।VI;८*१) ऎऩ्ऱु इन्द सम्बन्दत्तै स्वरूबसम्बन्दमागवल्लवा सॊल्गिऱार्गळ्। स्वरूबम् विलगमुडियाददिऩाल्? मऩुषियऩुक्कुम्, नगरत्तिऱ्कु मुळ्ळ नियायप्पडि इङ्गु सम्बन्दम् पॊरुन्दादु। उबादियिऩाल् एऱ्पट्ट स्वरूबम् मऱैवदिऩाल् ताऩ्। “तऩ्ऩै अडैन्दवऩाग आगिऱाऩ्" (सान्।VI;८-१) ऎऩ्बदु पॊरुत्तमागुम्।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अप्पडिये पेदमुम् वेऱुविदमाग पॊरुन्दादु। एराळमाऩ सुरुदिगळिऩाल् पिरसित्तमाऩ ईसुवरऩ् ऒरुवरे ऎऩ्बदऱ्कु विरोदमायिरुप्पदाल्। अप्पडिये सुरुदियुम् ऒऩ्ऱागवेयिरुक्कुम् आगासत्तिऱ्कु स्ताऩत् तिऩाल् एऱ्पडुम्। पेदक्कुऱिप्पिडुदलैक् काट्टुगिऱदु। “पुरुषऩुक्कु वॆळियिलुळ्ळ इन्द आगासम् ऎदुवो” (सान्।III;१२-७), पुरुषऩुक्कु उळ्ळे इन्द आगासम् ऎदुवो (सान्।III;१२-८) “ह्रुदयत्तिऱ्कु उळ्ळे इन्द आगासम् ऎदुवो" (सान्।III;१२-९) ऎऩ्ऱु।

तथाऽन्यप्रतिषेधात् ॥ ३६ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

तदाअन्यप्रदिषेदात् ॥ ३६ ॥

एवं सेत्वादिव्यपदेशान् परपक्षहेतूनुन्मथ्य सम्प्रति स्वपक्षं हेत्वन्तरेणोपसंहरति। तथाऽन्यप्रतिषेधादपि न ब्रह्मणः परं वस्त्वन्तरमस्तीति गम्यते। तथा हि — ‘स एवाधस्तात्’ (छा. उ. ७। २५। १) ‘अहमेवाधस्तात्’ (छा. उ. ७। २५। १) ‘आत्मैवाधस्तात्’ (छा. उ. ७। २५। २) ‘सर्वं तं परादाद्योऽन्यत्रात्मनः सर्वं वेद’ (बृ. उ. २। ४। ६) ‘ब्रह्मैवेदं सर्वम्’ ‘आत्मैवेदँ सर्वम्’ (छा. उ. ७। २५। २) ‘नेह नानास्ति किञ्चन’ (बृ. उ. ४। ४। १९) ‘यस्मात्परं नापरमस्ति किञ्चित्’ (श्वे. उ. ३। ९) ‘तदेतद्ब्रह्मापूर्वमनपरमनन्तरमबाह्यम्’ (बृ. उ. २। ५। १९) इत्येवमादीनि वाक्यानि स्वप्रकरणस्थानि अन्यार्थत्वेन परिणेतुमशक्यानि ब्रह्मव्यतिरिक्तं वस्त्वन्तरं वारयन्ति। सर्वान्तरश्रुतेश्च न परमात्मनोऽन्यः अन्तरात्मा अस्तीत्यवधार्यते ॥ ३६ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इव्विदम् वेऱु उण्डॆऩ्ऱ पिऱरुडैय पक्षत्तिऱ्कु कारणमायिरुन्द सेदु मुदलाऩ कुऱिप्पिडुदल्गळै निरागरित्तुविट्टु। इप्पॊऴुदु वेऱु कारणत्तैक् कॊण्डु तऩ् पक्षत्तै मुडिक्किऱार्। “अप्पडिये वेऱै मऱुप्पदिऩालुम्" पिरह्मत्तिऱ्कु मेलाग वेऱु वस्तु किडैयादु ऎऩ्ऱु तॆरिगिऱदु। अप्पडिये “अवरेदाऩ् कीऴे (सान्।VII;२५-१) नाऩे ताऩ् कीऴे (सान्।VII;२५-१)”, “आत्मादाऩ् कीऴे" (सान्।VII;२५-२)। “ऎवऩ् आत्मावैविड वेऱाग ऎल्लावऱ्ऱैयुम् अऱिगिऱाऩो, अवऩै अन्द ऎल्लाम् कैविट्टुविडुम्” (पिरुहत्।II;२-४), “पिरह्ममेदाऩ् इदु ऎल्लाम्”, “आत्मावेदाऩ् इदु ऎल्लाम् " (सान्।VII;२५-२), “इदऩिडत्तिल् पलवॆऩ्बदु ऎदुवुम् किडैयादु” (पिरुहत्।IV;४-१९)। “ऎदऱ्कु मेलेयुम्, कीऴेयुम् ऎदुवुम् किडैयादो” (सुवेदा।III;९), “अन्द इन्द पिरह्मम् मुऩ्ऩुळ्ळदिल्लै, पिऩ्ऩुळ्ळदिल्लै, उळ् उळ्ळ तिल्लै, वॆळि उळ्ळदिल्लै,” (पिरुहत्।II;५-१२) ऎऩ्बदु मुदलाऩ वाक्यङ्गळ्, तम् तम् पिरगरणङ्गळिल् इरुप्पवै वेऱु विषयत्तैच् चेर्न्दवैयॆऩ्ऱु माऱ्ऱिच् चॊल्वदऱ्कु मुडियामल् इरुप्पवैगळ्, पिरह्मत्तिऱ्कु वेऱाग इऩ्ऩॊरु वस्तुवै मऱुक्किऱदु।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

ऎल्लावऱ्ऱिऱ्कुम् उळ्ळेयिरुप्पदागच् चॊल्लुम् सुरुदियिलिरुन्दुम् परमात्मावैविड वेऱु उळ्ळे आत्मा किडैयादॆऩ्ऱु तीर्माऩिक्कप्पडुगिऱदु।

अनेन सर्वगतत्वमायामशब्दादिभ्यः ॥ ३७ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

अऩेऩ सर्वगदत्वमायामसप्तादिप्य ॥ ३७ ॥

अनेन सेत्वादिव्यपदेशनिराकरणेन अन्यप्रतिषेधसमाश्रयणेन च सर्वगतत्वमप्यात्मनः सिद्धं भवति। अन्यथा हि तन्न सिध्येत्। सेत्वादिव्यपदेशेषु हि मुख्येष्वङ्गीक्रियमाणेषु परिच्छेद आत्मनः प्रसज्येत, सेत्वादीनामेवमात्मकत्वात्। तथा अन्यप्रतिषेधेऽप्यसति, वस्तु वस्त्वन्तराद्व्यावर्तत इति परिच्छेद एव आत्मनः प्रसज्येत ।

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

“इदिऩाल्”, सेदु मुदलाऩ कुऱिप्पिडुदल्गळै निरागरणम् सॆय्ददिऩालुम्, वेऱै मऱुक्किऱदॆऩ्बदै आसिरयिरुप्पदिऩालुम्, आत्माविऱ्कु, ऎङ्गुमुळ्ळ तऩ्मैयुम् सित्तमागिऱदु। वेऱुविदमायिरुन्दालो अदु सित्तिक्कादु। सेदु मुदलाऩ कुऱिप्पिडुदल्गळ् मुक्किय मागवे अङ्गीगरिक्कप्पडुमेयाऩाल्, आत्माविऱ्कु वरम्बु उण्डॆऩ्ऱु एऱ्पट्टुविडुम्, सेदु मुदलाऩवैगळ् अव्विद स्वबावमुळ्ळवैगळादलाल् अप्पडिये वेऱु वस्तुविऩ् मऱुप्पैयुम् अङ्गीगरिक्काविडिल् ऒरु वस्तु वेऱु वस्तुविलिरुन्दु पिरिक्कप्पडुगिऱदॆऩ्बदिऩाल्, आत्माविऱ्कु वरम्बु उण्डु ऎऩ्ऱे एऱ्पट्टुविडुम्।

सर्वगतत्वं च अस्य आयामशब्दः व्याप्तिवचनः शब्दः । ‘यावान्वा अयमाकाशस्तावानेषोऽन्तर्हृदय आकाशः’ (छा. उ. ८। १। ३) ‘आकाशवत्सर्वगतश्च नित्यः’ ‘ज्यायान्दिवः’ (छा. उ. ३। १४। ३) ‘ज्यायानाकाशात्’ (श. ब्रा. १०। ६। ३। २) ‘नित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातनः’ (भ. गी. २। २४) इत्येवमादयो हि श्रुतिस्मृतिन्यायाः सर्वगतत्वमात्मनोऽवबोधयन्ति ॥ ३७ ॥

ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी

इदऩ् ऎङ्गुमुळ्ळ तऩ्मैयुम्, आयामत्तैच् चॊल्लुम् सप्तम् मुदलियवैगळिलिरुन्दुम् अऱियप्पडु किऱदु। ‘आयामम्’ ऎऩ्ऱ सप्तम् वियाबिप्पदैच् चॊल्लुम् सप्तम्। “इन्द आगासम् ऎव्वळवो, अव्वळवु ह्रुदयत्तिऱ्कु उळ्ळेयिरुक्कुम् इन्द आगासमुम्” (सान्।VIII;१-३), “आगासत्तैप् पोल ऎङ्गुमुळ्ळदायुम् नित्यमायुमुळ्ळदु”, “त्यु लोगत्तै विडप्पॆरियदु” (सान्। III;१४-३), “आगासत्तै विडप्पॆरियदु”, “इदु नित्यम् (ऎप्पॊऴुदुमुळ्ळदु), ऎङ्गुमुळ्ळदु, स्तिरमायुळ्ळदु, असैवऱ्ऱदु, वॆगुगालमायुळ्ळदु” (कीदै।II;२४) ऎऩ्बदु मुदलिय सुरुदि, स्मिरुदि, न्यायम् इवैगळ् आत्माविऩु टैय ऎङ्गुमुळ्ळ तऩ्मैयै अऱिविक्किऩ्ऱऩ।