भोक्त्रापत्तेरविभागश्चेत्स्याल्लोकवत् ॥ १३ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पोक्त्राबत्तेरविबागच्चेत्स्याल्लो कवत् ॥ १३ ॥
अद्वैतं बाध्यते नो वा भोक्तृभोग्यविभेदतः ॥
प्रत्यक्षादिप्रमासिद्धो भेदोऽसावन्यबाधकः ॥ ९ ॥
तरङ्गफेनभेदेऽपि समुद्रेऽभेद इष्यते ॥
भोक्तृभोग्यविभेदेऽपि ब्रह्माद्वैतं तथाऽस्तु तत् ॥ १० ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
–वैयासिक-न्यायमाला
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पोक्ता (अऩुबविप्पवऩ्) पोक्यम् (अऩुबविक्कप् पडुवदु) ऎऩ्ऱ वेऱुबाडु इरुप्पदिऩाल् अत्वैदम् (इरण्डावदऱ्ऱिरुक्कुम् तऩ्मै) पादिक्कप्पडुगिऱदा? इल्लैया? इन्द वेऱ्ऱुमै पिरत्यक्षम् मुदलाऩ पिरमाणङ् गळाल् सित्तमायिरुक्किऱदु। (आगैयाल् अदु) मऱ्ऱॊऩ्ऱै (वेदत्तिऩ् तात्पर्यमाऩ अत्वैदत्तै) पादिक्किऱदु।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
अलै, नुरै ऎऩ्ऱ वेऱुबाडु इरुन्द पोदिलुम्, समुत्तिरम् ऎऩ्बदिल् वेऱ्ऱुमैमिल्लामै ऒप्पुक्कॊळ्ळप् पडुगिऱदु। अव्विदमागवे पोक्ता, पोक्यम् ऎऩ्ऱ वेऱुबाडु इरुन्दबोदिलुम् अन्द पिरह्मम् इरण्डाव तऱ्ऱदाग इरुक्कलाम्।
अन्यथा पुनर्ब्रह्मकारणवादस्तर्कबलेनैवाक्षिप्यते। यद्यपि श्रुतिः प्रमाणं स्वविषये भवति, तथापि प्रमाणान्तरेण विषयापहारेऽन्यपरा भवितुमर्हति, यथा मन्त्रार्थवादौ। तर्कोऽपि स्वविषयादन्यत्राप्रतिष्ठितः स्यात् , यथा धर्माधर्मयोः। किमतो यद्येवम् ? अत इदमयुक्तम् , यत्प्रमाणान्तरप्रसिद्धार्थबाधनं श्रुतेः। कथं पुनः प्रमाणान्तरप्रसिद्धोऽर्थः श्रुत्या बाध्यत इति। अत्रोच्यते — प्रसिद्धो ह्ययं भोक्तृभोग्यविभागो लोके — भोक्ता चेतनः शारीरः, भोग्याः शब्दादयो विषया इति। यथा भोक्ता देवदत्तः, भोज्य ओदन इति। तस्य च विभागस्याभावः प्रसज्येत, यदि भोक्ता भोग्यभावमापद्येत भोग्यं वा भोक्तृभावमापद्येत। तयोश्चेतरेतरभावापत्तिः परमकारणाद्ब्रह्मणोऽनन्यत्वात्प्रसज्येत। न चास्य प्रसिद्धस्य विभागस्य बाधनं युक्तम्। यथा त्वद्यत्वे भोक्तृभोग्ययोर्विभागो दृष्टः, तथातीतानागतयोरपि कल्पयितव्यः। तस्मात्प्रसिद्धस्यास्य भोक्तृभोग्यविभागस्याभावप्रसङ्गादयुक्तमिदं ब्रह्मकारणतावधारणमिति चेत्कश्चिच्चोदयेत् ,
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
[उलगमाऩदु वॆव्वेऱु लक्षणमुळ्ळ पोक्तावागवुम् पोक्यमागवुम् पिरत्यक्षत्ताल् काणप्पडुगिऱदु। इवऱ्ऱिऱ्कु अत्वैदमाऩ ऒरे पिरह्मम् कारणमाग इरुक्कमुडियादु। कारणम् ऒऩ्ऱाऩाल् कारणत्तैक्काट्टिलुम् कारियम् वेऱिल्लै यॆऩ्ऱ नियायत्ताल् कार्यत्तिल् वैलक्षण्यम् इरुक्कादु। अदऩाल् पिरह्मगारण वादम् युक्तिक्कुप् पॊरुन्दविल्लैयॆऩ्ऱु पूर्वबक्षम्। समुत्रम् ऒऩ्ऱा ऩालुम् अदऩ् कारियङ्गळाऩ अलै, नुरै मुदलाऩवै वॆव्वेऱाग उळ्ळऩ। आऩालुम् इवै समुत्रत्तैक् काट्टिलुम् वेऱल्ल। इदुबोल् पोक्ता, पोक्यम् ऎऩ्ऱ वेऱुबाडु इरुन्दबोदिलुम् पिरबञ्जम् अत्वैदमाऩ पिरह्मम् ऎऩ्ऱ कारणत्तैक् काट्टिलुम् वेऱु अल्ल ऎऩ्ऱु सित्तान्दम्।]
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
वेऱुविदमाग मऱुबडियुम् पिरह्मगारण वादम् तर्क्क पलत्तैक्कॊण्डे आक्षेबिक्कप् पडुगिऱदु।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
पूर्वबक्षम्: सुरुदियाऩदु तऩ् विषयत्तिल् पिरमाणमाग इरुन्दबोदिलुम्, अप्पडियुम् वेऱु पिरमाणत्तिऩाल् विषयम् ऎडुत्तुक्कॊळ्ळप्पट्टाल्, वेऱु तात्पर्यमुळ्ळदाग इरुप्पदुदाऩ् न्यायम्, मन्दिरम् अर्त्तवादम्बोल तर्क्कमुम् कूड तऩ् विषयत्तिऱ्कु वेऱायुळ्ळदिल् निलैयऱ्ऱदुदाऩ्, तर्मम् अदर्मम् इवैगळिल्बोल। इव्विदमिरुप्पदिऩाल् अदिलिरुन्दु ऎऩ्ऩ? वेऱु पिरमाणत्तिऩाल् पिरसित्तमायिरुक्कुम् विषयत्तै सुरुदि पादिक्कु मॆऩ्बदु ऎदुवो अदु युक्तमिल्लैयॆऩ्ऱ इदु अदिलिरुन्दु एऱ्पडुगिऱदु। वेऱु पिरमाणत्तिऩाल् पिरसित्तमायिरुक्किऱ विषयम् सुरुदियिऩाल् पादिक्कप्पडुगिऱदु ऎप्पडियॆऩिल् अव्विषयत्तिल् सॊल्गिऱोम्। पोक्ता सेदऩऩ् सारीरऩ् (जीवऩ्)। पोक्यङ्गळ् सप्तम् मुदलाऩ विषयङ्गळ् ऎऩ्ऱु इन्द पोक्ता पोक्यम् ऎऩ्ऱ पिरिवु उलगिल् पिरसित्तमल्लवा? पोक्ता तेवदत्तऩ्, पोज्यम् अऩ्ऩम् ऎऩ्बदुबोल्, पोक्ता पोक्यत् तऩ्मैयै अडैन्दालुम् पोक्यम् पोक्ताविऩ् तऩ्मैयै अडैन्दालुम्, इन्दप् पिरिवु इल्लैयॆऩ्ऱु एऱ्पट्टुविडुम्। अव्विरण्डुम् परमगारणमाऩ पिरह्मत्तिलिरुन्दु वेऱिल्लाददिऩाल् ऒऩ्ऱुक्कु मऱ्ऱॊऩ्ऱिऩ् तऩ्मै एऱ्पडुम्। पिरसित्तमायुळ्ळ इन्दप् पिरिविऩैयै पादिप्पदु न्यायमिल्लै। ऎप्पडि इप्पॊऴुदु पोक्तावुक्कुम् पोक्यत्तिऱ्कुम् पिरिवु पार्क्कप्पडुगिऱदो, अप्पडियेदाऩ् मुऩ्बिऩ् कालङ् गळिलुम् कल्बिक्कवेण्डुम्। आगैयाल्, इन्दप् पिरसित्त मायुळ्ळ पोक्ता पोक्यम् ऎऩ्ऱ पिरिवु इल्लैयॆऩ्ऱु एऱ्पडुमाऩदिऩाल्, पिरह्मत्तिऱ्कुक् कारणत् तऩ्मैयै तीर्माऩिप्पदागिय इदु युक्तमिल्लै।
तं प्रति ब्रूयात् — स्याल्लोकवदिति। उपपद्यत एवायमस्मत्पक्षेऽपि विभागः, एवं लोके दृष्टत्वात्। तथा हि — समुद्रादुदकात्मनोऽनन्यत्वेऽपि तद्विकाराणां फेनवीचीतरङ्गबुद्बुदादीनामितरेतरविभाग इतरेतरसंश्लेषादिलक्षणश्च व्यवहार उपलभ्यते। न च समुद्रादुदकात्मनोऽनन्यत्वेऽपि तद्विकाराणां फेनतरङ्गादीनामितरेतरभावापत्तिर्भवति। न च तेषामितरेतरभावानापत्तावपि समुद्रात्मनोऽन्यत्वं भवति। एवमिहापि — न भोक्तृभोग्ययोरितरेतरभावापत्तिः, न च परस्माद्ब्रह्मणोऽन्यत्वं भविष्यति ।
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
सित्तान्दम्: ऎऩ्ऱु ऒरुवऩ् सॊल्वाऩेयाऩाल् अवऩुक्कु “उलगत्तिल् पोल इरुक्कलाम्” ऎऩ्ऱु पदिल् सॊल्लवुम्। ऎङ्गळ् पक्षत्तिलुम् इन्द पिरिवु पॊरुत्तमागवे इरुक्किऱदु, अप्पडिये उलगत्तिल् पार्क्कप्पडुवदाल्। ऎप्पडियॆऩ्ऱाल्, जलस्वरूबमा यिरुक्कुम् समुत्तिरत्तिलिरुन्दु वेऱिल्लैयाऩालुम् अदऩ् माऱुबाडुगळाऩ नुरै अलै कुमिऴ् मुदलाऩ वैगळुक्कुळ् ऒऩ्ऱुक्कॊऩ्ऱु पिरिवुम् ऒऩ्ऱुक्कॊऩ्ऱु सेर्न्दुगॊळ्वदु मुदलियदै लक्षणमायुळ्ळ वियव हारमुम् काणप्पडुगिऱदु। जलस्वरूबमायिरुक्कुम् समुत्तिरत्तिलिरुन्दु वेऱिल्लैयाऩालुम्, अदऩ् माऱुबाडुगळाऩ नुरै तरङ्गम् मुदलाऩवैगळुक्कुळ् ऒऩ्ऱु मऱ्ऱॊऩ्ऱाग आवदु किडैयादु। अवैगळुक्कुळ् ऒऩ्ऱु मऱ्ऱॊऩ्ऱाग आवदिल्लैयॆऩ्ऱिरुन्द पोदिलुम्, समुत्तिर स्वरूबत्तिलिरुन्दु वेऱुबडुवदुम् किडैयादु। इव्विदमे इङ्गेयुम् पोक्ता पोक्यम् इवैगळुक्कुळ् ऒऩ्ऱु मऱ्ऱॊऩ्ऱाग आवदुम् किडै यादु; परप्रह्मत्तिलिरुन्दु वेऱुबडुवदुम् किडैयादु।
यद्यपि भोक्ता न ब्रह्मणो विकारः ‘तत्सृष्ट्वा तदेवानुप्राविशत्’ (तै. उ. २। ६। १) इति स्रष्टुरेवाविकृतस्य कार्यानुप्रवेशेन भोक्तृत्वश्रवणात् , तथापि कार्यमनुप्रविष्टस्यास्त्युपाधिनिमित्तो विभाग आकाशस्येव घटाद्युपाधिनिमित्तः — इत्यतः, परमकारणाद्ब्रह्मणोऽनन्यत्वेऽप्युपपद्यते भोक्तृभोग्यलक्षणो विभागः समुद्रतरङ्गादिन्यायेनेत्युक्तम् ॥ १३ ॥
ज्ञानानन्द-भारती - द्राविडी
‘अदु स्रुष्टित्तुविट्टु अदुवे उळ्बुगुन्ददु” (तैत्तिरीय २-६) ऎऩ्ऱु विगारमडैयाद स्रुष्टि सॆय्दवऩुक्के कार्यत्तिल् उळ्बुगुन्ददाल् पोक्ता ऎऩ्ऱ तऩ्मै ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिप्पदाल्, पोक्ता पिरह्मत्तिऩ् माऱुबाडाग इल्लैयाऩालुम्, अप्पडियुम् कार्यत्तिल् पुगुन्दवऩुक्कु उबादि निमित्तमाग, कुडम् मुदलियऩ उबादि निमित्तमाग आगासत्तिऱ्कुप्पोल् पिरिवु इरुक्किऱदु ऎऩ्ऱ कारणत्तिऩाल्, परम कारणमाऩ पिरह्मत्तिऩिडत्तिलिरुन्दु वेऱिल्लामलिरुन्द पोदिलुम् पोक्ता पोक्यम् ऎऩ्ऱ लक्षणत् तैयुडैय पिरिवु, समुत्तिरम् तरङ्गम् मुदलिय नियायप्पडि, पॊरुन्दुगिऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टदु।