TODO: परिष्कार्यम्
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAA श्री रामायनमः. श्रीम त्तिरविशनॆल्लूर् ग्राम वास्तव्येस, मदश्वत्थ ना राय 1 ळ ’ स्त्रीणाम्पौत्रेण, श्रीमच्छङ्कर् नारायणशास्त्रिणाम्पु तेण, श्रमच्छिन रामशास्त्रिणांशिष्येण सर्वतन्त्र स्वतन्त्रेण श्रीमद्राम सुब्रह्मण्यशास्त्रिण् पिन्लु सेव्यत्वादौ विरचितः. 68 L’a श्री भगवत्पादीयाभिष्क्रियवणणान नामकोयं ग्रन्थं. श्रीरील मेघ शास्त्रि ना लेखक प्रमदादि दोषरहितं परिष्कृतं. वा श्रीमच्चन्नपुरी वा स्तन्यश्रीकल्याण सुन्दर शास्त्रिणः. विद्यानि केतनमु द्रायं त्रे मु द्रापितः. विजय तेतराम्, KAAAAAAAARR श्री मः पतयेनमः. श्रीभगवत्पाद मतानुसारेशि मुमुक्षूणा मुपासनाविषय निणयः- श्रीमच्छङ्करपाचानां भाष्याथका स्यावलोकनॆ ! ब्रह्मादयोन वै सेव्या इत्याद्यथः प्रती तॆ तथाहि ॥ श्रीमच्छङ्कर भगवत्पादैः स्वकृत श्रुति स्मृति सूत्ररूप प्रमणग्रन्धभाष्ये कुत्रापि ब्रह्मादिपूजा ब्रह्म्म योगश्च श्रुतिस्मृतिसिद्धतयानो क्तः- प्रत्युत पाञ्चरात्राधिकर णेत मिस्थम्भूतं भगवन्त मभिगमनो वादानेज्यास्वाध्याय tr गै वप९शतमिस्वाक्षीण क्लेशोभगवन्त मेव प्रतिपद्यत इतिय द पिशस्यभगव शोभिगमनादिलक्षणमाराधनमजस्रमनन्यचित्ततयाभि प्रेय ते तदपि नप्रतिषिध्य तॆश्रुतिस्मृत्योरीश्वर प्रणिधानस्य प्रसिद्ध त्वादिति भाष्यग्रँ धे नविष्णुपूजा योगयोश्रुतिस्मृति प्रसिद्धत्वम प्रति षॆध्यत्वं कं एवम्पाशुपताधिकरणे साचेयं वेदबाह्यॆश्वर कल्पनानेक प्रशा रेत्युपक्रम्य माहेश्वरास्तु मन्यन्ते कार्यकारण योग विधिदुः खान्ताः पञ्चपदाथाणुः - पशुपति नेश्वरेणो पडिष्टाः - पशुपति श्वरो निमित्तकारणमितिवणजयन्ति - तधावैशेषि कादयोपीः भाष्ये योगशब्दित ध्यानादिवत् विधिशब्दित भस्मस्नानं पञ्चपदार्थां ग्गततयाकथितं - श्रीमच्छङ्कर भगवत्पाद भाष्य व्याख्यान ब्रह्मनि द्याभरणग्रं थे पाशुपताधिकरणयोगो ध्यानादि रूपो धर्मोप युक्तव्यापारः-नि छॆय त्वार्विधिः सव्रत द्वार रूपेण्वविधः - प्र · AD त (3) तम्भस्मस्नान भस्मश यनोपहाराति भिनयोग पदं विधि पदं च उदाहृत भाष्यस्थं - ध्यानादिरूपतया भस्मस्नानादि रूपत याचस्पष्टं व्याख्यातं - एवमीश्वरशब्दः विष्णावेव रू व्याख्य मुख्यवृ त्त्यावत९७इति श्रीमच्छङ्करभगवत्पादाभिप्रायः - तदीय माण्डू क्यभाष्ये अलातशान्तिप्रकरणे आद्यकारि काव्याख्याने - अयमे वेश्व रोयोसौना रायणाख्यइति ग्रन्धॆएवका रॆणना रायणव्यतिरिक्त स्ये श्वरत्वप्रति षे धात् - अशएव यत्र यत्र सूत्रभाष्ये उपनिषद्भा प्ये गीताभा ष्यॆद एकवचनान्तमीश्वरशब्दः प्रयुक्तः - तत्र सर्व त्रापितस्यशब्दव्यसशुपत्यादि शब्दसामानाधिकरण्याभा वेविष्णु रेवार्धशिन तुपधिशिवाडि मुख्याथ= त्यागापत्तेः - शिवा दाव पीतस्यरूढ त्वे उदा हृतमाण्डूक्यभाष्य विरोधापत्तिः अतएवयावदधिका राधिकरणे एवमपान्तरतमः प्रभृतयोपीश्वरा इति भगवत्पाद भाष्य बहु वच नेश्वरशब्दः- अपान्तरतमः प्रभृतिषुयोग प्रयुक्त इति गम्यते. तेष्ववीरूढ त्वे उदाहृतमाण्डूक्य भाष्यसैव कारविरोधा प त्तेः - नच केनोपनिषद्भाष्ये अथवाहीमवतोदुहिता नित्यमेव सर्व नेश्व रेण स्वातं तइति ग्रन्थॆएकवचनां तेश्वरशब्दकि पशुपत्यादि शब्दा समानाधिकरणोपि शिवे प्रयुक्तइतिशङ्क्यं उदाहृत मां डूक्यभाष्यानिको छाय शत्रा पीश्वरशब्दस्य विष्णुपरि त्वात् पार्व त्यालपी विष्णुयोगनिद्राश क्तिश्वस्यहरिवं शेकृष्णाव तार प्रकरणेत त्रै वान्यश्रचउमा देवीम्प्रकृत्यप्रवृत्तविस्त्रोश्शरीरजां निद्रांविष्णोर्निर्दे शकारिणीमि त्यादि,नास्फुटावग मेनपार्वत्यां नारायणीति प्रसिद्ध्या नारायण सम्बन्धन्यसिद्ध्या नारायण सान्निध्यस्य सर्वदाहिमव द्दुहितरसत्वं भाष्यो क्त मविरुद्धं॥ एवमर्भ कौक स्वाति सूत्रभाष्ये यथासाशिग्रावे हरि स्तत्रास्य बुद्धिविज्ञानं ग्राहकमिति स्थानादि व्य पवेशाच्चेति सूत्रभाष्ये साळिग्रावणव विष्णुरित्ये. तद व्युक्तमे वेतिदहर उत्त रेभ्य इति सूत्रभाष्ये यधासाळि ग्रा वेविष्णुस्सन्निहि 24 Boah ( 8 ) · रो ङ्का म शइति प्रश्नोपनिषच्छाय्ये पञ्चम प्रज्नॆपाळि गावळिवः ष्णो आलँबरमिति नाक्यैः निसुपूजाभिस्थानस्य नालि गावस्य विष्णु विज्ञान साधन ल्वेन शिस्तुपूजास्थान त्वेन विष्ण्वालम्बनोलका रालम्बन निद श्री शिवलिङ्ग प्रतिमादीनां प्रमाण ग्रन्थभा ष्येषु भगवत्पादैः क्वास्यग्रहणात् बाणलिँगचन्द्रमौळीश्वर लिङ्ग रकतलिङ्ग स्पटिक शिङ्ग शिवप्रतिमादीपूजनं भगवत्पादान भिमतमिति गम्यते - यत्तु - यधा साळिग्रावे हरिः साळिग्रावणव विस्थारित नि स्लोरनुपदो दाहृत भाष्यॆषु परमात्मोप मानतया नि शाशा न्नविष्णोः परमात्मत्वमिति तदतिरुच्चं - परब्रह्मोपासनादि सा न हृदय कमलादिकं प्रति साग्रावे उपमानत्वस्य यथा नाव ग्रावे साशगावइवेत्यादौ - उपमापाटिक यदेवशब्दा जेरव्य वहित समुधिव्याहा रेण तत्तद्ग्रन्ध प्रकरण रीत्या चावगम्यमानत या विष्णोरुपमानत्वस्यैव तत्य्रा प्रतिपादनात् - विष्णोरुपमान त्वपक्षेहि - सा?ग्रावे यथाहरीः - साळिग्रावे यधा विष्णु स्सन्नि हेतः - साळिग्रा वेविष्णोरि वेति उपमावाचकशब्द सि देशा शापत्तेः॥ . एवं विष्णो रेव मूलरूपत्वं विधिशिवयो स्तन्मूल कत्वमेद भगव त्पादाभिमतं - तदीय सहस्रनामभाष्ये तस्माच्चिन हिर ण्यग भौजु ह रेर्छिन्नानिति समन्तव्या- विष्णोरन्यन्तु पश्यन्तियॆमां ब्रह्माणमेववा । कुतर्क मत यो मूढाः पर्यन्ते निर केव्वदु । येचमु"धादुरात्मानो भिन्नम्पश्यन्ति मांहरेः । ब्रह्माणञ्च त तस्तेषां ब्रह्मह त्यासमं श्वघ मिति भविष्यत्पुराण वचना? ग्रन्थेन विष्णुप्रतियोगिक भेदाभावरूप विष्णुता दान्न्यिस्यशिव हीर व्यगभं योः कथपरशजु नात् सहितदीयभा प्यॆविष्णु हिरण्यग भौ शिवान्नभिन्नापिति लिखितम स्तियेन शिवस्यापि विष्ण्वादि मूलत्वं श्य प्रतियोगि त्वा नग योग दात्म्यानु योगीभूत शहिरण्यगर्भमे ना ता (x) रेरपि शिव हिरण्य गर्भान्नत्वं तुल्यनि तिवेद्यवया स्यामिती आहि र्यागर्भ यॊक योरपी - हरिम्प्रतिमुल त्वा पत्तिरिलिशङ्क्यं सतुदृष्टान्ता भावादितिभगवत्पादसूत्रभाषॆ अनन्य त्वेवी कार्य रणयोः कार्य व्यकारणात्मत्वं तुकारणस्य का र्यात्मत्वमिति ग्रन्धेकारण कार्या स्मित्वन्य प्रति पे, धेन तादात्म्य प्रतियोगत्वेनावगळ कारणं भावस्यह रॆ- तवनियोगि त्वेनावगत कार्यभावशिवहिरण्य गर्भात्मिक त्वाऒपप त्तेः. किन्तुसहस्रनामभाष्येआडे अहन्त्वं सर्वगो द्वेमेवाहं जनार्दन आवयोरन्तरन्ना स्त्रिश भैर थै९ जजगत्पते। नामानत्वगो वि दयानिलो केमहान्तिच।तान्येवमनुनामानि नाश्रकार्या विचार णात्वदुपासाजगन्नाथ सै वास्तुममगोस तेयश्च त्वां द्वेष्टिलो जीव समां ड्वेष्टि न संशयः ! त्वर्वस्तारोयतो देवह्यहम्भूतपति स्तत इति श्रीमच्छङ्कर भगवत्पारॊ दाहृतैक श्रीकृष्णं प्रतिशिववचन रू पैकि हरिवंश ग्रन्थवाक्यैः श्रीविष्णोः शिवं प्रजमूलत्वं विष्णु द्वेषिणएव शिव ज्वेषित्वं विष्णुपू ज नादि विष्णू पासना व्यस रेकेण प्र त्येकंवाविष्णुमिश्रणेनिवा - शिवपूज ना दौशिपानभीमतत्वं- विष्णुवु जुने नैवशिवस्य सन्तुष्टत्वमित्यादि प्रतिपादितण्डृश्यते - तत्र जहं ‘त्वं सर्वगो दे वेश्यत्र अहमेवत्वमिति शिवपराहं पदोत्तरं एव काकोनश्रूयते - त्वमेवाहमिति कृष्ण परत्वं पदोत्तरं एवका रविश्रूयते - तेनॆचकृष्ण तादात्म्यमॆन शिवस्यवतुशिव तादात्म्यं- विष्णोरिति – आत्मै वेदंसर्वमित्यापिवत् - शिवं प्रतिविष्णोर्मलत्वं प्रती यिते - शबै- र्नाम धेयै रभैकारुपासनादिभि रित्यक्षः - महान्ति चेतिचकारस्य अमहान्तीतिवि शेषण समुच्चयए वाथजः- महान्तीतिवि शे शेषणसमुच्चयएवाथक्षाः- प्रणवाचिपदो तरत्व सामध्यान्त् तधार - नादु नीति वचनस्य - हेगोविन्दलो ? लोक्यमानशास्त्रे जगतिच महान्ति अमहान्तिच यानित वनामासि कौस्यवममशिवस्यनामानि त्वन्नामानन्तगत नामानियमनसन्ति-" स्मिन्न दे कानिचारणा संशयोनकर जुव्व इव्यर्थं
ण ·
(=) प्रती ते.शश्रचविस्तु नामव्यतिर्तनाम्नः एव कारेण श्री वेप्रति षॆधवत्, हॆगोनिन्दनन्नारू स्येव त्वन्नामानीति विष्णाशिव नामव्यतिरिक्तना मप्रति भाद. नेनस्वातन्त्र्येण शिवस्य नामान्येवन सन्ति स्वकार णभूतभगवन्नामा न्येव शिव स्येतिसिद्धाशिवं प्रतिविष्णो र्मूलत्व मे, = दृढीकृतं - त्वमुपासाजगन्नाथॆ त्यसेन सैवेत्येव कारस्वारि स्ये नशिववु जनमेवनि कार्यं - भगवत्पूजाव्यतिरेकेणेतिसिद्ध्यति - यश्च
- त्वां द्वेष्टी त्यातुस्पष्टं त्वक्विस्तार इतिवचनस्य अहम्भूतपतिग्नि जः - यतःत्वद्विसागः तवगो विन्दस्य श्रीकृष्णष्यनिस्तारः कार्य भूतःत ना विस्तारइतिस्म णात्- ततः त्वत्कार्यत्वात् अहन्त्वदभिन्न इति - हिप्रसिद्धमिद्यथ - 3 - अ नेनच स्वस्य कण्ठत एव भगव त्कार्य श्वम्भगव : तस्स्वमुलत्वं? वॆनस्पष्टीकृतं - तस्माची मच्छङ्कर भगवत्पादरी त्याहरि रेशजग त्कारणं परम्ब्रह्मशिवादस्तु तत्कार्यसिद्धं - न चभगवत्पादकृ तॆशिवानन्दलहरी सौन्दर्यलहरी साम्ब भुजङ्ग शिवभुजं गादौशिवा देरवीकारणरूपत्वमु कमितिशङ्क्यं- तेषां स्तोत्रेणालं वा चांस्तुतिरियमि त्यादित त्तत् ग्रन्था तरगल्लो कै रेव स्तुतित्वा वग मेनस्तु तयेनु मितिग्वेति - सूश्ररीत्या यद्यस्त्रीयंस्तुतिरिति वैश्वानराधिकरण भगवत्पादभास्यरी त्याच केवल प्रशंसाथं तया कारणत्वाद्यवका ता त्पर्यवत्वाभावात् शिवानन्द लहर्यादी ना सूत्रि भाष्यादिवत् प्रमा णग्रन्थ व्याख्यान त्वाभा वेन प्रमाणत्वनि पतिप त्तेश्च । एवं श्री विष्णोः पर ब्रह्मरूपत्व परमार्धतत्वरूपत्वं भगवत्पादाभिमतं नतु शिवाजे–विष्णोः व्यापनशीलस्य ब्रह्मणः परमात्मनो वासु देवा ख्यस्य पदं स्थानन्तत्वमि त्येतदिति - करवल्ली भाष्यॆण परमार्थतत्वं वासु दे वाख्यं परम्ब्रह्मगीताशास्त्राभिधेय भूतमिति - गीताभाष्येणं विष्णास्तथाविधत्वकथनात् - भगवत्पादभा ष्यॆकु त्रापि नसरत्ववि तं ब्रह्मत्वम्पर माथ९ तत्वरूपत्वञ्च शिवस्य कधीतं दृश्यते ! एवं लिङ्गपु जनाद्यवैष्णव कर्मणां संसारबन्ध हेतुत्वं : (2) वैष्णवकर्मणांसंसारबन्ध मोचकश्व मित्येशद्भगवत्पादाभिमतं’ यज्ञावा त्कर्मणो न्यत्र लो कोयं कर्मबन्धन इवि श्लोक गीताभाष्येयज्ञाथागत् - यज्ञो वैविष्णुरिति श्रु लेः - यज्ञ ईश्वरः शद राजत्कर्मणः अव्यत्रअन्येनक्म रालयंलोकः कर्मण्यधिकृतः - कर्मबन्धनः कर्मकृतबन्धन इति ग्रन्थेशतथावगमाळ् ॥ एवं वैष्णवत्वं विष्णु रुजनशीलत्वमेव सत्वन्यादृशमिति भ गवत्पादाभिमतं - देवाज् देवयल्लो यान्ति पितॄशान्ति पितृ व्रताः । भूशा`नि-रून्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिपि मामि तिश्लोकगीताभा ष्यॆनु द्याजीस मद्य जनशीला वैष्ण पाः मामेवयातीति ग्रं धानविष्णु युजनशीलत्वस्यैन वैष्णवश्व रूपत्योक्तिः - एवम्भगवद्भि
- न्न देव ता राधक विषये भगवतश्री कृष्ण स्यास्यनु क्रोशोप्य स्त्रीति भगव त्पादाभिप्रायः - अनुपदो दाहृतश्लोकि गीताभाष्य मद्यजनशीला वैष्ण वाठिमा मेव यान्तिसमा नेप्याया सेदैवतान्तरा राधक स्यापि मा मेवनभजं तेअज्ञाना त्तैन तेअल्प फलभाजो भवंशीत्य हो इति ग्रन्ध दर्शनात् -अँतवत्तुफलं तेषान्तद्भवत्यल्प मेधसां ! देवाक् देवय जोयान्तीमद्भक्तायान्ति माम्पतिनि प्तमध्याय गत गीताल्लोक भा ष्यॆयस्त्मात् अन्तव त्साधनव्यापाराः अविवेकिसःकामिनश्च तॆ-आतःअं तवडितिअन्तवत् विनाशितु फलं तॆषान्तद्भवश्यल्प मेधसां - अल्पमॆध सांअल्पप्रज्ञानां देवाज् देवयबोयन्ति- देवाज् यजन्तीति देवय जः ते दॆनाकॊयान्ति- मद्भ क्तायान्तिमनुपि -एवंसमनेप्याया से मा मीवनप्रतिपद्यं तॆ आनन्त फलाया होखलुकष्टंव र्त त इत्यनु क्रो शन्दर्शयति भगवानितिग्रन्धप्रामाण्याच्च ॥ एवंशीवस्य ब्रह्मज्ञाना एवंशिवस्यब्रह्मज्ञाना धीनामु क्तिः नतुसिश्यमु क्तस्वरूपताइति भगवत्पादाभिप्रायः - त र्वेदगु हॆ्यूपनिषत्सु गूढँ तरह्मा वेदते ब्रह्मयोनिं। मेवु " र्वदेवाऋषयश्च तद्विदु सेतन्मया अवृताबभूवुनि श्वेताश्व तरमन्त्रव्याख्याने - सुफुव्व जीवाःरुद्रार णः ऋषयोन ‘न ने " ( U ) वादयः तॆगर ह्मविदितजन्तः. तन्मयानित दात्मभूतास्सन्तः आ मृताःमुक्ताः बभूवुः - एवमिदानीन्तनो ब्रह्मवित् मुक्तोभवतीति वाक्य शेष तिभ वुत्पादलिखित प्रामाण्यात् ॥ एवंशिवस्य स्त्री कामुक पुरुषमत गृहीतपरत्वम्भगवत्सानाभिमतं. कश्चिदागी, स्त्रीचित्तः. सहस्त्रीय मेन पर व्वॆन कृष्णति - किन्तर्हि राजानं महा देवंवा - अ गॊन्तु मुच्चिलो मत्सर गॆति प्रकान्तात्मा विगत भीःब्रह्म बारिवतेस्थितः वावस्सं कुव्य मच्चित्तोयुक्तअ सीतम्फरणति भगवद्गीताषष्ठाध्या यल्लोक भाष्यप्रामाण्यात् । एवं देव तान्तर भ क्तिं परित्यज्यश्रीकृष्णभा क्लिङ्कुग्वत एव साधु त्वादी भगवत्पादाभिमतं - सुदुराचारः - अती वकुत्सिता चागोपि भज तॆममनन्यभाक् - अनन्यबाक् नान्यभक्तिस्सक्षा सः साधुरेव - सन्युग्वृत्तएवेति - अपि चेत्सुदुराचारो भज तॆ मामन्यु ब्लाक् । साधु रेवु समन्तव्य सृम्य ग्व्यवसितो हिसऐति गीतानॊक भगवत्पाद भाव्य प्रामाण्यात् भगव त्य्राप्तिलŠण मोत् भिलाष व तापुरुष धारेयेण श्रीकृष्णढन्नि देव ता नमस्कारोदूरतः परित्याज्य एव - मन्मना भव मद्भक्तो म व्याजी मान्नव स्कुरु 1 मामॆ वेष्यसिसत्य तॆप जा नेप्) यासी मॆ इति भगवद्गीताष्टादशाध्याय श्लोकार्थ विवरण परयुद्ध सर्वहिता श्लोकार्थविवरण नालहिततिमङ्किन्तदित्याह - मन्म राभव मद्भक्तोभवमद्याजीभवम यियजवशी लोभव - मां नमस्कुरुनमस्कारञ्चु मॆन कुरु - एवंव र्तमनोवासुदेव एव समर्पित सर्व साध्यसाधन प्रयोजनः मा मॊएन्यसी आगमिष्यनीति भगवत्पादभाष्य नमस्कारं ममैन कु र्वात्नॆवरेण गीतानवमाध्यायीय मन्मनाभ वेति चरमल्लो कथ गवश्वारं पॆळ्लि मामेवचनमस्कुर्विति एव कारण कृष्णव्यतिरिक्त दे वशानन सारपति षॆ धार् ॥ 1 इति श्रीमद्भगवत्पादीयाभि प्रायवणजननामकग्रन्थ स्समाप्त