752 विशेषांशः

शब्दैकलभ्यतारागादेवान्येऽन्वितवादिनः।तात्पर्येणान्यथासिद्ध्या परेऽभिहितवादिनः॥

वाक्यं प्रामाणान्तरं स्यात्पदसन्निधिलक्षणम्।तद्विक्षणसामर्थ्यं मतमिन्द्रयलिङ्गवत्॥

तथा कार्यार्थसिद्धार्थव्युत्पत्त्येकान्तभेदतः।अन्विताभिहितेत्यादिमतभेदः व्यवस्थितः॥

पदज्ञानं तु कारणं द्वारमर्थस्मृतिस्ततः।फलं संसर्गबोधस्स्यात् इति नैयायिका विदुः॥

तत्रान्वयोऽनधिगतः वाक्यवेद्यो यतस्ततः।ते त्वन्वयोभिधानस्य वादिनः परमार्थतः॥

निर्विशेषब्रह्मवादे ह्यान्वितस्यान्वयस्य वा।भेदगर्भत्वतः शब्दः न तादृग्ब्रह्मबोधकः॥

सविशेषब्रह्मवादे प्रधानार्थविरोधतः।नैकत्र निर्भरस्तस्माद्वयवहारो यथायथम्॥

न्या. म.[401]

अन्वीयमानवस्तूनामभिधानं परेऽब्रुवन्।अन्येऽभिधीयमानानामर्थानामान्वयं जुगुः॥

अत्रापि केचिन्मन्यन्ते सामान्येनान्विताभिधा।विशेषतश्चाभिहितान्वय इत्यपि कल्पनाम्॥

अतस्सामान्यतो ज्ञातः पदान्तरबलात्पुनः।भवेद्विशेषविज्ञातः तेन स्यादन्वितोत्तिता॥

इत्यप्याहुर्बुधा केचित् सर्वथाऽन्वयबोधकम्।फलं सर्वत्राविशिष्टमित्याहुश्तिन्तनालसा॥

मीमांसकस्य सिद्धान्तः तथा नैयायिकस्य वा।प्रदर्शितः परिष्कृत्य प्रायो वेदान्तवादिभिः॥

एष वाक्यार्थवादोऽत्र देवताप्रीतये कृतः।सर्वत्र देवताप्रीतिः कर्तव्येति हि निर्णयः॥

लक्ष्मीपुरं श्रीनिवासविपश्चिच्चक्रवर्तिना।एवं प्रमाणभागोऽयं द्वितीयस्समगृह्यत॥