617 सौगतमतम्

दृश्यसत्ता भवद्व्याप्या दर्शनं व्यापकं मतम् । व्यापकानुपलब्ध्यैव व्याप्याभावोऽवसीयते ॥

न्या. र.[486]

लिङ्गेनानुपलब्ध्यैव ह्यभावस्य गतार्थता। इति बौद्धाः तन्न युक्तं लिङ्गज्ञानानवस्थितेः॥

अभिप्रायस्सौगतानां तेषामेषोऽवधार्यताम्। यो न्यायमञ्जरीन्यायरत्नाकरविशोधितः॥

दृश्यं सद्यत्र यत्किंचिद्वस्तु नैवोपलभ्यते। नास्ति तद्वस्तु तत्रेति बुद्धिसत्त्वे पुमानिव॥

न दृश्यते चात्र देशे दृश्योऽपि कलशस्त्विति। स्वभावहेतुरनुपलब्धिः स्यात्प्रतिषेधकः॥

यैवैकज्ञानसंसर्गिवस्त्वन्यतरगोचरा। धीस्सैवैकतरस्येष्टाऽनुपलब्ध्यभिधा॥

उपलब्धेरभावोऽन्यो नोपलब्ध्यतिरेकतः। तस्मान्न तस्यानुरलब्ध्यन्तरापेक्षयास्थितिः॥

योऽसावन्यतरस्योपलम्भः स स्वयमेवहि। संवेद्य इतियपि ततो नैव चात्रानवस्थितिः॥

नास्तीत्यादिव्यवहृतियोग्यताऽभावशब्दिता। तादात्म्यमेव संबन्धः तया तस्या इति स्थिति॥

बहुधाऽनुपलब्धिर्हि तीर्थकृद्भिर्निरूपिता। एकादशविधामेके परे षोडशधा विदुः॥

व्यापकानुपलब्धिस्तु प्रायशस्सर्वसम्मता। व्यापकानुपलब्ध्या हि पक्षे व्याप्यं निवर्त्यते॥

या व्यापकविरुद्धस्य चोपलब्धिरनन्तरा। पृथिवीत्वव्यापकस्य द्रव्यत्वस्य विरोधिनः॥

गुणवस्योपलम्भेन पृथिवीत्वनिषेधधीः। तया संपद्यत इति साऽपि सर्वत्र सम्मता॥