561 सौगतव्याप्तिः

अथ व्याप्तिपदार्थीयविकल्पस्यापि संग्रहः। तत्प्रमाणविकल्पोऽपि संग्रहादिह सूच्यते॥

अविनाभावनियमः व्याप्तिस्सौगतसम्मता। सा च साध्यवदन्यस्मिन्नसंबन्धो निरुच्यते॥

न्या. र.[388]

व्यतिरेकस्सुग्रहस्स्याद्दुर्ग्रहो यावदन्वयः। अतएवाविनाभाव इत्युक्तिः व्यतिरेकतः॥

व्यतिरेकव्याप्तिरेवानुमानाङ्गतया मता। वैधर्म्यतश्च दृष्टान्तः विपक्षाद्विनिवृत्तये॥

कार्यकारणभावो वा स्वभावो वाऽत्र गृह्यते। व्यप्तिग्रहोपायतया तैर्बौद्धैरिति निर्णयः॥