449 पक्षान्तरम्

सत्ख्यातिपक्षे सामान्यधर्मग्रहणलक्षणे ॥

अप्यंशत्रयमस्तीति नावकाशो विवादिनाम् । यथार्थं सर्वविज्ञानमिति वेदविदां मतम् ॥

श्रीभा. ख्यातिवादः.[ ]

श्रुतिस्मृतिभ्यः सर्वस्य सर्वात्मत्वप्रतीतितः । सोमाभावे च पूतीकग्रहणं श्रुतिचोदितम् ॥

योमावयवसद्भावादिति न्यायविदो विदुः । व्रीह्यभावे च नीवारग्रहणं व्रीहिभावतः ॥

तदेव सदृशं तस्य यत्तद्रव्यैकदेशभाक् । शुक्त्यादौ रजतादेश्च भावः श्रुत्यैव बोधितः ॥

रूप्यशुक्त्यादिनिर्देशभेदः भूयस्त्वहेतुकः । रूप्यादिसदृशश्चायं शुक्त्यादिरुपलभ्यते ॥

अतस्तस्यात्र सद्भावः प्रतीतेरपि निश्चितः ।कदाचिच्चक्षुरादेस्तु दोषाच्छुक्त्यंशवर्जितः ॥

रजतांशो गृहीतोऽतः रजतार्थी प्रवर्तते ।दोषाहानौ तु शुक्त्यंशे गृहीते न प्रवर्तते ॥

अतो यथार्थं रूप्यादिविज्ञानं शुक्तिकादिषु ।बाध्यबाधकभावोऽपि भूयस्त्वेनोपपद्यते ॥

शुक्तिभूयस्त्वसाकल्यवैकल्यग्रहरूपतः ।एवं सर्वस्य सर्वत्वे व्वहारव्यवस्थितिः ॥

एवं स्वप्नादिविज्ञानं तत्तुत्पुंकर्ममूलकम् ।स हि कर्ता सृजति च तादृशार्थानिति श्रुतम् ॥

पीतशङ्खालातचक्रद्विचन्द्रमृगतृष्णिकाः ।लोहितस्फटिकादर्शप्रतिबिम्बादयोऽपि च ॥

यथार्था इति सिद्धान्ताः युक्तिभिः प्रकटीकृतः ।इति सत्ख्यातिसिद्धान्तसंग्रहोऽयं निरूपितः ॥

स. सि.[4-11]