327 सेश्वरसिद्धान्तः

कर्मानुष्ठानजनितदेवताबुद्धिरेव हि। अदृष्टमिति सिद्धान्तः बादरायणसम्मतः॥

यागो हि देवतापूजा पूजनं प्रीणनं मतम्। अतो यज्ञाराधितस्सन् फलं देवः प्रयच्छति॥

नच प्रीतेरपूर्णत्वं नच कोपात्सदुःखता। फलप्रदित्सारूपत्वादुभयोरपि कर्मणोः॥

विग्रहो हविरादानं युगपत्कर्मसन्निधिः। प्रीतिः फलप्रदानं च देवतानां न विद्यते॥

इति लाघवयुक्तिस्तु शास्त्रेणैव व्यपोद्यते।प्रजया पशुभिश्चैव तृप्त एनं समर्धयेत्॥

अन्नादो वसुदानश्चेत्याद्याः बह्वीरधीयते। यथा स्वर्गपरो वेदः तथा वै देवतापरः॥

प्रत्यक्षमुभयं कस्माद्देवताद्वेषसंभवः। कृष्यादौ मर्दनादौ च फलं स्यात्स्वस्वशक्तितः॥

न तद्वदेव शास्त्रीये कर्मण्यपि कुतो भवेत्। नहि दृष्टान्तमात्रेण श्रतसाय त्यागा इष्यते॥

राज्ञामाज्ञानुवृत्त्यादेः प्रीतिकोपौ हि सिध्यतः। प्रधानकर्मवत्प्रीतिः गुणकर्मस्वपीष्यते॥

केचित्सत्त्वसमुद्रेकं द्रव्यादिष्वनुजानते। सोऽपीशसंकल्पनिघ्नः तं विना न तृणं चलेत्॥

अहं हि सर्वज्ञानां भोक्ता च प्रभुरेव च। इत्याह भगवान् देवः सर्वदेवमयोऽच्युतः॥

आत्मानां विभुतासिद्ध्यै गीताऽधीता कुमारिलैः। अन्यत्र विस्मृता कस्मात् प्रमादो धीमतामपि॥

तस्मादिन्द्राद्यपायेऽपि न फलस्य च्युतिः क्वचित्। सुप्तिर्मृतिः यस्य न स्तः तस्य चाज्ञा श्रुतिः स्मृतिः॥

तन्त्र.[380]

पितृत्वं देवतात्वं च केषां चित्कर्मणां फलम्। तेषां समाराध्यताऽतः द्वारं तत्सर्वशासितुः॥

बहुधा दृश्यते धर्मः दुर्ज्ञानः सूक्ष्म इत्यपि। महर्षयोऽपि धर्मज्ञाः प्राहुरन्यत्र विस्तरः॥