०३

तृतीयः परिच्छेदः

अथ कर्णपिशाची मन्त्रः

तदुक्तं तन्त्रान्तरे -

कर्णास्येक्षणलोहितोरकगतोऽनन्तश्चिकारोवदातीतानागतशब्दयु
क्तभुवनेशीवह्निजायान्विता ।
ताराद्यो मनुरेष लक्षजपतो व्यासेन संसेवितः, सार्वज्ञं
लभतेऽचिरेण नियतं पैशाचिकी भक्तितः ॥ १ ॥

मन्त्रान्तरम् -

कहयुग्मं कालिके च गृह्णयुग्मं तथैव च ।
पिण्डं पिशाचि स्वाहेति नृपार्णः कथितः प्रिये ॥ २ ॥

ध्यानं यथा -

कृष्णां रक्तविलोचनां त्रिनयनां खर्वाञ्च लम्बोदरीं,
बन्धूकारुणजिह्विकां वरकराभीयुक्करामुन्मुखीम् ।
धूमार्चिर्जटिलां कपालविलसत्पाणिद्वयां चञ्चलां,
सर्वज्ञां शवहृत्कृताधिवसतीं पैशाचिकीं तां नुमः ॥ ३ ॥

अथ पूजा -

निशायामर्द्धरात्रौ च हृदि न्यस्य पिशाचिकीम् ।
दग्धमीनं बलिं दत्त्वा रात्रौ सम्पूज्य सञ्जपेत् ॥ ४ ॥
ॐ कर्णपिशाचि दग्धमीनबलिं गृह्ण गृह्ण मम सिद्धिं कुरु कुरु
स्वाहेति दग्धमीनबलिं दद्यात् ॥ ५ ॥
रक्तचन्दनबन्धूकजवापुष्पादिकञ्च यत् ।
अमृतं कुरु देवेशि स्वाहेति प्रोक्षयेज्जलैः ॥ ६ ॥
पूर्वाह्णे किञ्चिञ्जप्त्वा मध्याह्ने एकभक्तं निरामिषं
भुक्त्वा रात्रावपि तत्सङ्ख्यं जपेत् ।
अन्यत्किञ्चिन्न भोक्तव्यं ताम्बूलकादिकं विना ।
जपस्य दशांशं तर्पणम् ।
ॐ कर्णपिशाचीं तर्पयामि ह्रीं स्वाहा ।
एवं क्रमेण लक्षमेकं पुरश्चरणं कृत्वा दशांशं
होमयेत् ।
तदभावं दशांशं तर्पणं कृत्वा वरं प्रार्थयेत् ।
मूलं रक्तचन्दनेन लिखित्वा यन्त्रोपरि इष्टदेवतां पूजयेत् ॥ ७ ॥

अथ सिद्धिलक्षणमुच्यते -

गगने हूङ्कारादिश्रवणदीर्घाग्निशिखारूपसन्दर्शनात्-
सिद्धिर्भविष्यतीति ज्ञात्वा तथा विधमाचरेत् ॥ ८ ॥

मन्त्रान्तरम् -

प्रणवं माया कर्णपिशाचि मे कर्णे कथय हूं फट् स्वाहेति ।
प्रदीपतैलं पादयोर्दत्त्वा रात्रौ लक्षं जपेत् ।
ततः सर्वज्ञो भवति नास्य पूजाध्यानम् ॥ ९ ॥

तथा -

तारं कामबीजं जयादेवि स्वाहा ।
अस्यापि ऋष्यादिन्यासादेरभावः पूर्वं लक्षं जप्त्वा
गृहगोधिकां निपात्य तदुपरि जयादेवीं यथाशक्ति सम्पूज्य
तावज्जपेद् यावत् सा जीवति, ततः सिध्यति ।
सिद्धिस्तु मानसादिप्रश्ने कृते सा आयाति, ततस्तस्याः पृष्ठे सर्वं
भूतभविष्यादिकं पश्यति ॥ १० ॥

अथ मञ्जुघोषमन्त्राः -

जाड्यौघतिमिरध्वंसी संसारार्णवतारकः ।
श्रीमञ्जुघोषो जयतां साधकानां सुखावहः ॥ ११ ॥

तत्र आगमोत्तरे -

मातृकादिं समुद्धृत्य वह्निबीजं समुद्धरेत् ।
वामांशं कूर्मसञ्ज्ञञ्च ततो मेघेसमुद्धरेत् ।
मीनेशञ्च ततः कुर्याद् वामनेत्रेन्दुसंयुतम् ।
षडक्षरो मनुः प्रोक्तो मञ्जुघोषस्य शम्भुना ।
मातृकादिरकारः वामांशोऽन्तस्थचतुर्थः कूर्मश्चकारः
मेषेशो लकारः मीनेशो धकारः ।
ईयन्तु दीपनी प्रोक्ता मूलमन्त्रस्तु कथ्यते ॥ १२ ॥
अङ्कुशं शक्ति बीजञ्च रमाबीजं ततः प्रिये ।
बीजत्रयात्मको मन्त्रो जाड्यौघध्वान्तनाशनः ।
शक्तिबीजं रमाबीजं कामबीजं ततः प्रिये ।
विद्या श्रुतिधरी प्रोक्ता एषा वर्णत्रयात्मिका ॥ १३ ॥
हकारो वह्निमारूढो वामनेत्रेन्दुभूषितः प्रोक्ता
सर्वज्ञविद्येयमेकर्णात्मिका प्रिये ॥ १४ ॥
सिद्धः साध्यः सुसिद्धो वा साधकस्य रिपूश्च वा ।
तदा मन्त्रो भवेद्भक्त्या शुभदो बुद्धिदो भवेत् ॥ १५ ॥ मध्याह्ने
सलिले चैव भोजने�भाजने तथा ।
गोमये तु बहिर्देशे मैथुने रमणीकूचे ।
गोष्ठे च निशि गोमुण्डे यन्त्रं डमरुसन्निभम् ।
विलिख्य मन्त्रवर्णांश्च त्रिश ऊर्ध्वे अथस्तथा ।
लिखेच्चन्दनलेखन्या प्रयत्नात् साधकोत्तमः ॥ १६ ॥
उच्चाटने लिखेद्यन्त्रं (मन्त्रं) गोचर्मणि विशेषतः ।
सलिले विजयी नित्यं भोजने च महेश्वरः गोमये वावदूकः
स्याद्गोष्ठे सर्वज्ञतां व्रजेत् ।
कुचे श्रुतिधरो नित्यं गोमुण्डे च महाकविः ॥ १७ ॥
गोमूत्रं बदरीमूलं चन्दनं पांशुमेव च ।
एकीकृत्याष्टधा जप्त्वा तिलकं धारयेत् सदा ।
नमस्कृत्य वरं श्रेष्ठं प्रार्थयेद्भक्तितत्परः ।
वरं प्राप्य च तस्माद्वै विहरेत् यथासुखम् ॥ १८ ॥
नान्यदेवार्च्चनं स्नानं प्रणवोच्चारणं न तु ।
वस्त्राञ्चलेन दन्तानां शोधनं लवणेन वा रात्रिवासो न
मुञ्चेत न शुचिः स्यात्कदाचन ।
एवं कृत्वा प्रयत्नेन ज्ञात्वा गुरुमुखात् सुधीः ।
मासैकेन कवीन्द्रः स्याद् द्विमासेनैव ईश्वरः ।
त्रिभिर्मासैर्भवेन्मर्त्त्यः सर्वशास्त्रविशारदः ॥ १९ ॥
पुत्रार्थी लभते पुत्रं धनार्थी विपुलं धनम्
आयुरारोग्यकामस्तु सर्वान् कामानवाप्नुयात् ॥ २० ॥ (चित्र ४४)

ततः कराङ्गन्यासौ -

क्षां शाम् अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
एवं हृदयादिषु ।

तथा च तन्त्रे -

संवर्त्तको वकेशश्च द्वौ वर्णौ कथितौ प्रिये ।
षड्दीर्घभाग्भ्यामेताभ्यां षडङ्गानि समाचरेत्
संवर्त्तकः क्षकारः ।
वकेशः शकारः ॥ १ ॥

ध्यानम् -

शशधरमिव शुभ्रं खड्गपुस्ताङ्गपाणिं,
सुरुचिरमतिशान्तं पञ्चचूडं कुमारम् ।
पृथुतरवरमुख्यं पद्मपत्रायताक्षं, कुमतिदहनदक्षं
मञ्जुघोषं नमामि ॥ २ ॥
पीठपूजां ततः कुर्याद् आधाराद्यादिशक्तित ।
भूतप्रेतादिभिः कुर्यात् पीठासनमनन्तरम् ।
ज्ञानदात्रे नमः पाद्यं बुद्धिकर्त्रे तथा च मम् ।
जाड्यानाशाय गन्धः स्याद् अर्घ्यं यक्षाधिपाय वै ।
सर्वसिद्धि प्रदायेति पुष्पं दद्याद् विचक्षणः ॥ ३ ॥
कुन्दपुष्पं समादाय भैरवान् पूजयेत् ततः ।
असिताङ्गो रुरुश्चण्डः क्रोध�उन्मत्तसञ्ज्ञकः ।
कपाली भीषणश्चैव संहारश्चाष्टमः स्मृतः ॥ ४ ॥
ततो धूपादिकं दत्त्वा प्रसूनानि विसर्जयेत् ।
तैः पुष्पैः पूजयेद् अष्टौ यक्षिणीश्च विशेषतः ।
सुरादिसुन्दरी चैव मनोहारिण्यनन्तरम् ।
कनकावती तथा कामेश्वरी च रतिवर्यथ ।
पद्मिनी च नटी चैव अनुरागिण्यनन्तरम् ।
पूजा एतास्तु योगिन्यो हृल्लेखाबीजपूर्विकाः ॥ ५ ॥
एवं सम्पूज्य देवेशं लक्षषट्कं जपेन्मनुम् ।
धृताक्तकुन्दपुष्पैश्च एकादशशतानि च ।
जुहुयादेधिते वह्नौ कान्तारे पितृवेश्मनि ।
एवं सिद्धमनुर्मन्त्री महायोगीश्वरो भवेत् ॥ ६ ॥

कुक्कुटेश्वरतन्त्रे -

मेरुपृष्ठे सुखासीनं देवदेव जगद्गुरुम् ।
शङ्करं परिपप्रच्छ पार्वती परमेश्वरम् ॥ ७ ॥

श्रीपार्वत्युवाच -

भगवान् सर्वधर्मज्ञ सर्वशास्त्रागमादिषु ।
वाञ्छितार्थप्रदंलोके मञ्जुघोषं ब्रवीहि मे ॥ ८ ॥
विशेषतोऽपि जप्त्वा किं कवित्वपदं नृणाम् ।
सर्वकामप्रदं चैव मनःसिद्धिप्रदन्तथा ।
भक्तानां कामदं मन्त्रं कल्पवृक्षमिवापरम् ॥ ९ ॥

श्रीशङ्कर उवाच -

शृणु देवी महामन्त्रं साधकानां सुखावहम् ।
यज्ज्ञात्वा जडधीः प्रायो वाचस्पति समोभवेत् ॥ १० ॥
अङ्गन्यासकरन्यासवहिर्न्याससमन्वितम् ।
जपात् सिद्धिप्रदं मन्त्रं विना होमार्चनादिभिः ॥ ११ ॥
जपेद् वा जापयेद् वापि साधको विधिपूर्वकम् ।
सर्वज्ञत्वमवाप्नोति सत्यं सत्यं हि पार्वती ॥ १२ ॥
कार्त्तिकेयमुखं यावत् तावल्लक्षं जपेन्मनुम् ।
सर्वशास्त्रेषु सोऽप्युच्चैर्बृहस्पतिसमो भवेत् ॥ १३ ॥

श्रीपार्वत्युवाच -

कोऽप्यत्रापि ऋषिश्छन्दः पूज्यते कात्र देवता ।
ध्येयः को वात्र तत्सर्वं ब्रूहि मे भक्तवत्सल ॥ १४ ॥

ईश्वर उवाच -

वृहदारण्यको नामर्षिर्विराट्छन्दः एव च ।
स एव मञ्जुघोषाख्यो भक्तिदानेन मुक्तिदः ॥ १५ ॥
ध्यात्वा भैरवरूपेण जपेन्मन्त्रमनन्यधीः ।
तदा मुक्तिप्रदो मन्त्रो नात्र कार्या विचारणा ॥ १६ ॥
ध्यानं तत्र प्रवक्ष्यामि भैरवस्य महात्मनः ।
यथा ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं तन्मे निगदतः शृणु ॥ १७ ॥
सात्विकं राजसञ्चैव तामसं तदनन्तरम् ।
ध्यानं वक्ष्ये महेशानि क्रमेण हितकाम्यया ॥ १८ ॥
सद्यः सिद्धिकरं रूपं ध्यात्वा जपेच्च सात्विकम् ।
सिद्धिप्रदं साधकानां भक्तानां चिन्तितप्रदम् ॥ १९ ॥
मन्त्रोद्धारमिमं देवि त्रैलोक्यस्यापि दुर्लभम् ।
अप्रकाश्यं परं गुह्यं न देयं यस्य कस्यचित् ॥ २० ॥
मन्त्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि गुह्याद्गुह्यतरं प्रिये ।
विष्ण्वग्निपाशिशशियुक्-चलधीस्वरूपषड्वर्णमन्त्र उदितो जगतां
सुखाय ।
सर्वज्ञतां सदसि वाक्पटुतां प्रसूते वेदान्तवेदनिरतस्य
वसुप्रदः स्यात् ॥ २१ ॥
आद्यमन्त्रं जपेन्मन्त्री अयुतं यदि साधकः ।
बलिनैवेद्यभुक् साक्षाद्बृहस्पतिरिवापरः ॥ २२ ॥
मासमात्रेण यः कुर्यात्पुरश्चरणवान्नरः ।
तस्यापि वदनाद्बाणी निःसरेद्रसवर्तिनी ।
मासत्रयेण सततं कविरेव न संशयः ॥ २३ ॥
गोमुण्डे गवि पृष्ठे च चक्रे वापि च गोमये ।
यन्त्रे मन्त्रं लिखेदादौ पश्चान्मन्त्रं जपेत् पुनः ॥ २४ ॥
ध्यानमात्रं विधायादौ भावयित्वा चिरं सुधीः ।
निर्जनं स्थानमागत्य जपेन्नन्मत्रमधोमुखः ॥ २५ ॥
पौर्णमासीं समारभ्य कुन्दस्य कुसुमैः शतैः ।
अष्टाधिकैश्च सम्पूज्य जपेन्मन्त्रं चतुष्पथे ॥ २६ ॥
त्रिमुण्डारोहणं कृत्वा निशीथे मुक्तकुन्तलः ।
षण्मासमात्रं हि जपेद्यति कृत्वा विधानवित् ।
बृहस्पतिसमो वक्ता नात्र कार्या विचारणा ॥ २७ ॥
कुक्कुरस्य च मुण्डैकं मुण्डं क्रोष्टुर्वृषस्य च ।
त्रिमुण्डमेतद्विख्यातं साधकानां सुखावहम् ॥ २८ ॥
आसनञ्चैव गोमुण्डे वामे कुक्कुरमुण्डकम् ।
दक्षिणे च शिवामुण्डं कृत्वा पूजां समाचरेत् ॥ २९ ॥
अर्द्धचन्द्राकृतिं साक्षाद्वालचन्द्रोपमं स्फुटम् ।
यन्त्रं लिखेत् तत्र पूजा कुन्दस्य कुसुमेन च ॥ ३० ॥ (चित्र ४५)
सव्येन पाणिकमलेन जपादिपूजां शृङ्गारशीलनविधौ खलु
दक्षिणेन ।
राकासुधाकरतुषारमरीचिगौरं, ध्यात्वा चतुष्पथतटे
वृषमस्तकस्थः ॥ ३१ ॥
सञ्चिन्त्य कुक्कुरशिवाशिरसाधिरूढः, कुन्देन साधकतभो
जपतिप्रकामम् ।
गोचर्मणा विरचितं रसकोणमात्रं, चक्रं ततोऽपि
नवकुङ्कुमरोचनाभिः ॥ ३२ ॥
निर्माय सव्यविधिना विजने श्मशाने, सम्पूजयेद् वनभवैश्च
नवैः पलाशैः ।
सम्पूर्णमण्डलतुषारमरीचिमध्ये, बालं विचिन्त्य धवलं
वरखड्गहस्तम् ॥ ३३ ॥
उद्दामकेशनिवहं वरपुस्तकाढ्यं नग्नं जपेत्
क्षतजपद्मदलायताक्षम् ।
अरिष्टगेहे निशि तैलमेवमादाय यत्नात्करपल्लवेन ॥ ३४ ॥
तेनाञ्चितं काञ्चनपुष्पमेव, निवेद्य तस्यै जपति प्रकामम् ।
आकिंशुकाक्षोडतरोश्चमूले, विलिप्य पादौ वदनामृतेन ॥ ३५ ॥
त्रिमुण्डमात्राश्रित एव रात्रौ, जपेद्यथाशक्ति तु पौर्णमास्याम् ।
लकुचतरुतलस्थो मुण्डमात्रैकरूढो, हिमकरकरगौरं
चिन्तयित्वा निशीथे ।
यदि जपति जडो वा मन्त्रमेनं त्रिलक्षं, भवति जगति
साक्षाद्गीष्पतिर्नात्र चित्रम् ॥ ३६ ॥
भुक्तान्नशेषकदलीतरुमूलसंस्थ
आस्तीर्णपुष्परचितासनसन्निविष्टः ।
एकाविधूद्गममुपेत्य करोति पूजां, यः सोऽप्यजेय इह
वाक्पतिरीश्वरः स्यात् ॥ ३७ ॥
जिह्वां विमृज्य निजपाणिसरोरुहाभ्यां रास्नाप्रसूनशतकैः
परिपूज्यगोष्ठे ।
यो वै जपेदनुदिनं रसलक्षमात्रम् ईशं जयेत् किमुत वाक्पतिमेव
चित्रम् ॥ ३८ ॥
स्थित्वा निशीथसमये रजकस्य काष्ठे, खड्गान्वितो जपति यद्यपि
पौर्णमास्याम् ।
सम्पूर्णमासमथवा तरसापि तस्य, वक्त्राद्विनिःसरति
गीरमृतायमाना ॥ ३९ ॥
यो दन्तधावनकरश्च करञ्जकाष्ठैस्तस्यापि गीष्पतिवचो नियतं
सुलभ्यम् ॥ ४० ॥
तिलतैलेन मतिमान् कुन्दकैरवपुष्पकैः ।
जुहुयाद्यत्नतो मन्त्री सर्वसिद्धिमवाप्नुयात् ॥ ४१ ॥
मञ्जिष्ठतोयदवचासितभानुमूलैः स्वीयाङ्गशोणितयुतैः
समकुष्ठकैश्च ।
कृत्वा ललाटफलके तिलकं जपस्थो, विद्याप्रबोधविषये
नवगीष्पतिः स्यात् ॥ ४२ ॥

भैरवतन्त्रेऽपि -

मञ्जुघोषाख्यममलं मन्त्रमाकर्णय प्रिये ।
धनवंशप्रदं रम्यं सार्वज्ञवाग्मिताप्रदम् ॥ ४३ ॥
अदोषकवितामूलं सर्वत्र प्रतिभाप्रदम् ॥ ४४ ॥

देव्युवाच -

भगवान् गिरिजानाथ कथयस्व यथोचितम् ।
मञ्जुघोषः स कः कीदृक्तस्यानुष्ठानमेव हि ॥ ४५ ॥

ईश्वर उवाच -

श्रूयतां देवि मे वाक्यं नात्र कार्या विचारणा ।
मञ्जुघोषस्तु यो देवः सोऽहं देवि न संशयः ॥ ४६ ॥
एकोऽहंशङ्करो देवि नानामूर्तिधरः स्वयम् ।
तस्यानुष्ठानमधुना श्रूयतां मम तत्त्वतः ॥ ४७ ॥
मन्त्रः षडक्षरः सारः सद्यः कुमतिनाशनः ।
रसलक्षावधिस्तस्य जाप्य एव सुरेप्सितः ॥ ४८ ॥
त्रिपक्षजपनाद्देवि वाग्मी भवति मानवः ।
सुकवित्वं भवेत् तस्य प्रतिभा विश्वजित्वरी ॥ ४९ ॥
मासत्रयं जपेद्यस्तु पण्डितोऽपण्डितो यदि ।
षण्मासं यस्तुजपति स सर्वज्ञः कुशाग्रधीः ॥ ५० ॥
अब्देन सिद्धयः सर्वा भवन्ति सत्यमीश्वरि ।
आहारोऽस्य नृणांवर्चो नैवेद्यं चक्षुषोर्मलम् ।
मूत्रैः पाद्यं ददेत् तस्य गन्धो विट्खदिरोद्भवः ।
आरण्यकस्य पत्राणि पुष्पाण्यैव सुनिश्चितम् ।
एरण्डमूलैः कार्पासबीजमर्घ्यं प्रचक्षते ।
तुण्डकीनालदानेन भवेदाचमनीयकम् ॥ ५१ ॥
ध्यानं वक्ष्ये महादेवि सर्वसिद्धिप्रदायकम् ।
शशधरमिव शुभ्रं खड्गपुस्ताङ्गपाणिं सुरुचिरमतिशान्तं
पञ्चचूडं कुमारम् ।
पृथुतरवरमुख्यं पद्मपत्रायताक्षं, कुमति दहनदक्षं
मञ्जुघोषं नमामि ॥ ५२ ॥
मन्त्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि नमस्कारोपदेशतः ।
शृणु देवि महाभागे कलौ सद्यः फलप्रदम् ॥ ५३ ॥
मन्त्रं सर्वार्थदं सारं वशीकरणरूपकम् ।
अमलं निर्गुणं सारं गुणिनं सर्वकामदम् ।
तं नमामि हितं नाथं मञ्जुघोषं नमाम्यहम् ॥ ५४ ॥
रवीशं परमं सारं स्तुतं ब्रह्मादिभिः सुरैः ।
रक्तं रजोगुणैर्युक्तं मञ्जुघोषं नमाम्यहम् ॥ ५५ ॥
वचनेन न जानन्ति न कायेन च कोविदाः ।
तं शान्तं तमसायुक्तं पीतवस्त्रं नमाम्यहम् ॥ ५६ ॥
चरणे पतिता देवा दैत्यानां जयहेतवे ।
चरणे पतितो जीवो बुद्धये तं नमाम्यहम् ॥ ५७ ॥
न जानन्ति सुरा यस्य तत्त्वं सत्त्वगुणेन वै ।
हृष्टं समस्तसारञ्च मञ्जुघोषं नमाम्यहम् ॥ ५८ ॥
धीशं विश्वेश्वरञ्चैव प्रतिपत्त्यादिहेतुकम् ।
सकलं निष्फलञ्चैव तं नमामि हितप्रदम् ॥ ५९ ॥
ऋषिः कण्।वो भवेत् पङ्क्तिश्छन्दोऽङ्गानि षडक्षरैः ।
दक्षिणां शक्तितो दद्याद्गुरुतुष्टिर्यथा भवेत् ॥ ६० ॥
गुरुसन्तोषमात्रेण सिद्धिर्भवति निश्चितम् ।
पिता गुरुर्न कार्यो वै दीक्षाकर्मणि पार्वति ।
यावत् कार्ल सुतो दुःखी पिता तु नरकं व्रजेत् ॥ ६१ ॥

अथ तारिणी कल्पः

तारिणीतन्त्रे -

ईश्वर उवाच श्रूयतां शैलतनये जाड्यनाशकरी परा ।
चतुर्वर्गफला विद्या सर्वसिद्धिप्रदायिका ॥ ६२ ॥
वर्गाद्यं वह्निसंयुक्तं वामाक्षिपरिभूषितम् ।
नादबिन्दुसमायुक्तं वसुसिद्धिप्रदायकम् ।
पूनश्चतुर्मुखं देवि लकारेण विभूषितम् ।
स्वरेणैव चतुर्थेन चन्द्रखण्डेन च प्रिये ।
लाञ्छितं वै महाबीजं चतुर्वर्गफलप्रदम् ।
ततः कृष्णपदं चोत्क्वा ततो देविपदं स्मृतम् ।
ह्रीङ्कारञ्च ततो दद्यात् खपूर्वमुद्धरेत् ततः ।
ईकारेण च रेफेण मकारेण विभूषितम् ।
ततो वाग्भवमुच्चार्य मन्त्रमेनं समुद्धरेत् ।
नवाक्षरो मनुर्दवि तारिण्याः समुदीरितः ॥ ६३ ॥
ईयमेव महाविद्या स्वर्गे मर्त्त्ये च दुर्लभा ॥
अष्टसिद्धिप्रदा देवी चतुर्वर्गफलप्रदा ॥ ६४ ॥
अनया सदृशी विद्या अनेन सदृशो मनुः ।
अनया सदृशी सिद्धिर्न भूता न भविष्यति ॥ ६५ ॥
यो विद्यां लभते देवि किं नु तस्य न जायते ।
अचिराल्लभते वाणीं गद्यपद्यप्रमोदिनीम् ।
ज्ञानमात्रेण विद्यायाः क्षिप्रं द्रुतकविर्भवेत् ।
बिना छन्दो बिना शिक्षां बिनाभ्यासेन पार्वति ॥ ६६ ॥
बिना ज्ञानं बिना यत्नं बिनालापं कवेरपि ।
जिह्वायां जायते तस्य कवित्वं रसनिर्मितम् ॥ ६७ ॥

तत्र पूजाप्रयोगः -

प्रथमं जलमादाय पादप्रक्षालनं स्मृतम् ।
द्विराचम्य शिखां बद्धा ततो भूमिविशोधनम् ॥ ६८ ॥
विघ्नानुत्सारणं कृत्वा ततः पुष्पविशोधनम् ।
करौ संशोध्य देवेशि चास्त्रमन्त्रेण तत्परम् ॥ ६९ ॥
गुरून् गणपतिं नत्वा भूतशुद्धिं समाचरेत् ।
स्वाधिष्ठाने स्थितं बीजं वाग्भवं सर्वसिद्धिदम् ।
तदुद्भुताग्निबलिभिः शरीरं दह्यते बुधैः ॥ ७० ॥
तद्भस्म पुञ्जमुत्सार्य ह्रीं समुद्भूतवायुना ।
ललाटे कामबीजन्तु तदुद्भूतामृतेन च ।
तदस्थि प्लावितं कृत्वा दृढीभूतं चरेत्ततः ।
निर्लेपं निर्गुणं शुद्धमात्मानं देवतामयम् ।
सर्वपापविनिर्मुक्तं देहं सञ्चिन्त्य साधकः ।
शरीरस्य विशोधेन प्राणायामं चरेत् ततः ॥ ७१ ॥
आद्येन मूलबीजेन प्राणायामत्रयञ्चरेत् ।
मन्त्रन्यासस्ततो देवि श्रूयतां मन्त्रसिद्धिदः ॥ ७२ ॥
शङ्करोऽस्य ऋषिः प्रोक्तो बृहतीच्छन्द ईरितम् ।
तारिणी देवता प्रोक्ता ह्रीङ्कारं बीजमुच्यते ।
वाग्भवं शक्तिरित्युक्तमिति ऋष्यादिकं न्यसेत् ।

प्रयोगः -

शिरसि शङ्कर-ऋषये नमः ।
मुखे बृहतीच्छन्दसे नमः ।
हृदि तारिण्यै देवतायै नमः ।
गुह्ये ह्रीं बीजायः नमः ।
पादयोः वाग्भवशक्तये नमः ॥ ७३ ॥

ततः कराङ्गन्यासौ -

क्रीम् अङ्गुष्ठाभ्यां नमः, क्लीं तर्जनीभ्यां स्वाहा,
कृष्णदेवि मध्यमाभ्यां वषट्, ह्रीम् अनामिकाभ्यां हुं,
क्रीं कनिष्ठाभ्यां वौषट्, ऐं करतलपृष्ठाभ्यां फट्,
एवं हृदयादिषु ।
तथा बीजेन तु षडङ्गानि प्रकल्पयेत् ॥ ७४ ॥
धर्मादि विन्यसेद्देवि ततोऽधर्मादि विन्यसेत् ।
उपर्युपरि मध्ये च क्रमेणैतान्न्यसेत् ततः ।
कल्पवृक्षं समुच्चार्य मणिपीठं ततः स्मरेत् ।
शवमुच्चारयित्वा तु तत्रोपरि कपालकम् ।
चतुर्दिक्षु न्यसेद्देवि चितामग्निसमन्विताम् ।
हृत्पद्माष्टदले तत्र चाष्टशक्तीर्न्यसेत् ततः ।
दुर्गा जया ततो मेधा विजया सुप्रभा मता ।
काली गौरी शिवा चैव इत्यष्टौ शक्तयः स्मृताः ॥ ७५ ॥
तत एव स्वदेहेषु पञ्चयोनिं न्यसेद्बुधः ।
केशान्ते दक्षिणे भागे यो न वीरां न्यसेत् ततः ।
केशान्ते वामभागे च योनिविश्वां ततो न्यसेत् ।
नासामूले च देविशि योनिरूपां विभागतः ।
योनिकामां योनिहारां नेत्रयोः सव्यवामयोः ।
योनिरूपां न्यसेदोष्ठे सर्वकामार्थसिद्धये ।
मुखकोणे च देविशि दक्षवामादिभेदतः ।
चिबुके च महादेवी विन्यसेत् साधकोत्तमः ।
योनिच्छायां योनिकामां योनिरूपां तत परम् ।
बाहुमूले तथा वामे हृदि चैव वरानने ।
योनिचिन्तां योनिनित्यां योनिरूपां स्मरेद्बुधः ।
स्तनयोर्नाभिदेशे च योनिस्थानं सदा स्मरेत् ।
योनिसिद्धां योनिविद्धां योनिरूपां न्यसेद्बुधः ।
एताः स्मृताश्चतुर्थ्यन्ता नमोऽन्ताश्च विचक्षणैः ।
देहपीठे ततो देवीं ध्यायेत्सुस्थिरमानसः ॥ ७६ ॥

ध्यानमाह -

कृष्णां लम्बोदरीं भीमां नागकुण्डलशोभिताम् ।
रक्तमुखीं ललज्जिह्वां रक्ताम्बरधरां कटौ ।
पीनोन्नतस्तनीमुग्रां महानागेन वेष्टिताम् ।
शवस्योपरि देवेशि तस्योपरि कपालके ।
नासाग्रध्याननिरतां महाघोरां वरप्रदाम् ।
चतुर्भुजां दीर्घकेशीं दक्षिणस्योर्ध्वबाहुना ।
विभ्रतीं नलिनीमेकां वामोर्ध्वे पानपात्रकम् ।
वराभयधरां देवीमधस्ताद्दक्षवामयोः ।
पिबन्तीं रौधिरीं धारां पानपात्रे सदाशिवे ।
सर्वसिद्धिप्रदां देवीं नित्यां गिरिनिवासिनीम् ।
लोचनत्रयसंयुक्तां नागयज्ञोपवीतिनीम् ।
दीर्घनासां दीर्घजङ्घां दीर्घाङ्गी दीर्घजिह्विकाम् ।
चन्द्रसूर्याग्निभेदेन त्रिलोचन-समन्विताम् ॥ ७७ ॥
शत्रुनाशकरीं देवीं महाभीमां वरप्रदाम्
व्याघ्रचर्मशिरोवद्धां जगत्त्रयविभाविनीम् ।
साधकानां सुखं कर्त्रीं सर्वलोकभयङ्करीम् ।
एवं भूतां महादेवीं तारिणीं प्रणमाम्यहम् ।
एवं ध्यात्वा मानसैः सम्पूज्य शङ्खस्थापनं
तारावत्कुर्यात् ॥ ७७क ॥

अस्याः पूजायन्त्रम् -

यन्त्रं निर्माय देवेशि स्थापयेन्मन्त्रमध्यतः ।
रक्तमलयजेनापि वसुपत्रं लिखेत् ततः ।
तद्बाह्ये वसुपत्राणि लिखेत् साधकसत्तमः ।
वह्निमण्डलयुग्मञ्च यन्त्रमध्ये लिखेत् ततः ।
पूर्वदले च देवेशि आद्यं बीजं लिखेत् ततः ।
द्वितीयं दक्षिणे तृतीयं पश्चिमे दले ।
उत्तरे च दले देवि फट् वाणीञ्च ततो लिखेत् ।
चतुर्द्वारसमायुक्तम् अष्टवज्रसमन्वितम् ॥ ७८ ॥
तत्र पूर्वोक्तमन्त्रेण पीठं सम्पूज्य, पूर्ववद्ध्यात्वा
तत्रावाह्य महेशानीं यजेद्वै मन्त्रमुच्चरन् । (चित्र ४६)
षडङ्गेनैव देवेशि पूजयित्वा तु पार्वतीम् ।
क्षेत्रपालं भैरवञ्च गणनाथं महान्तकम् ।
एतच्चतुष्टयं देविं यजेद् द्वारचतुष्टये ।
पूर्वाद्यष्टदले देवि एताः सम्पूज्य साधकः ।
अणिमानङ्गमदना लघिमा मदनातुरा ।
अनङ्गकुसुमा देवि ततोऽष्टकर्णिका तथा ।
कपालिका च देवेशि ततोऽष्टयोगिनीस्तथा ।
तथा षोडशपत्रेषु पूजपेत् परिचारिकाः ।
सुखदां मोक्षदां तत्र भुक्तिदां भोगदां तदा ।
मुक्तिदां सिद्धिदां चैव कामदां धनदां तथा ।
क्षेमदां शिवदां वापि वरदामात्मदां तथा ।
योगदां भोगदां देवि भक्तिदां सर्वसिद्धिदाम् ।
अणिमाद्यष्टसिद्धीश्च पूर्वद्वारे यजेत् ततः ।
वह्नेर्दशकला देवि द्वारे च दक्षिणे तथा ।
पाश्चात्यद्वारे देवेशि कलाश्चन्द्रस्य पूजयेत् ।
उत्तरे च तथा देवि रवेरपि कलास्ततः ।
षडङ्गेन यजेद् देवि ततश्चास्त्राणि पूजयेत् ।
एतास्तु देवदेवेशि चतुर्थ्यन्ताः समीरिताः ।
नमोऽन्ताश्च महादेवि प्रोक्ताः सकलसिद्धिदाः ।
पुष्पैर्बहुविधैश्चैव रक्तचन्दनचर्चितैः ।
रक्तपुष्पैर्महादेवि नानागन्धसमन्वितैः ॥ ७९ ॥
बिल्वपत्रैस्तथा गन्धैर्जवापुष्पैर्विशेषतः ।
श्वेतरक्तपलाशैश्च करवीरैर्मरूवकैः ।
बिल्वपुष्पैः कुन्दपुष्पैर्लवङ्गकुसुमैः शुभैः ।
अपराजितापुष्पैश्च चम्पकैः केशरैस्तथा ।
एभिः पुष्पैर्महादेवि पूजयेन्नित्यतारिणीम् ।
मालतीवकपुष्पैश्च सदूर्वैर्वनार्चयेत् तथा ।
कदम्बैः श्वेतकुसुमैः कुङ्कुमैः काञ्चनैस्तथा ।
एवं सम्पूजयित्वा तु एभिर्द्रव्यैर्महेश्वरि ।
लक्षमात्रं जपेन्मन्त्रं हविष्याशी जितेन्द्रियः ॥ ७९-क ॥

अथ सारस्वतकल्पः -

नारद उवाच -

केनोपायेन देवेश विद्योत्पत्तिर्भवेन्नृणाम् ।
वेदविद्याप्रकाशस्तु तन्मे ब्रूहि जगत्पते ॥ ८० ॥

ब्रह्मोवाच -

साधु साधु त्वया पृष्ठं लोकानां हितकारकम् ।
एतदेव पुरा पृष्ठं कल्पादौ विष्णवे मया ॥ ८१ ॥
ब्रह्मशब्दस्वरूपेण प्रसन्नेनान्तरात्मना ।
यत्प्रोक्तं तेन मे ब्रह्मन् तत्ते वक्ष्यामि यत्नतः ॥ ८२ ॥

भगवानुवाच -

शृणु ब्रह्मन् परं गुह्यं कल्पं सारस्वतं मम ।
यस्या विज्ञानमात्रेण जाड्यापहरणं भवेत् ॥ ८३ ॥
सर्वशास्त्र प्रकाशश्च सर्वज्ञो जायतेऽचिरात् ।
अभ्यासाच्च भवेद्यस्य वाचश्चित्रा भवन्ति हि ॥ ८४ ॥
अवापुस्त्रिदशा व्याप्तिं वागीशत्वं वृहस्पतिः ।
द्वैपायनोऽपि यं ज्ञात्वा वेदव्यासोऽभवन्मुनिः ॥ ८५ ॥
मन्त्रोद्धारं प्रवक्ष्यामि साङ्गावरणपूजनैः ।
अनन्त बिन्दुना युक्तं वामगण्डान्तभूषितम् ।
जपेद् द्वादशलक्षन्तु मूकोऽपि वाक्पतिर्भवेत् ॥ ८६ ॥
नाभौ शुद्धरविन्दञ्च ध्यायेद् दशदलं सुधीः ।
तन्मध्ये भावयेन्मन्त्री मण्डलानान्त्रयं चिरम् ।
रत्नसिंहासनं ध्यायेद्वर्णं ज्योत्स्नामयं पुनः ।
तस्योपरि पुनर्ध्यायेद् देवीं वागीश्वरीं ततः ॥ ८७ ॥
मुक्ताकान्तिनिभां देवीं ज्योत्स्नाजालविकाशिनीम् ।
मुक्ताहरयुतां शुभ्रां शशिखण्ड विमण्डिताम् ।
विभ्रतीं दक्षहस्ताभ्यां व्याख्यां वर्णस्य मालिकाम् ।
अमृतेन तथा पूर्णं घटं दिव्यञ्च पुस्तकम् ।
दधतीं वामहस्ताभ्यां पीनस्तनभरान्विताम् ।
मध्ये क्षीणां तथा स्वच्छां नानारत्नविभूषिताम् ।
आत्माभेदेन ध्यात्वैवं ततः सम्पूजयेत् क्रमात् ॥ ८८ ॥
आद्येन दीर्घयुक्तेन कुर्यादङ्गानि हस्तयोः ।
हृदयादौ तथा कुर्याद् बीजेनाङ्गक्रिया पुनः ।
भ्रुवोर्मध्ये तथा नाभौ गुह्ये च देशिकस्तथा ।
न्यसेद्बीजं पुनर्वस्तौ व्यापकं विन्यसेत् ततः ।
पीठन्यासं तनौ कुर्याद् देवताभावसिद्धये ।
मातृकायास्तु यत्प्रोक्तं पीठमभ्यर्च्य यत्नतः ।
वर्णाब्जेनासनं कुर्यान्मूर्ति मूलेन कल्पयेत् ।
आवाह्य पूजयेत् तस्यां देवीं वागीश्वरीं ततः ॥ ८९ ॥
अङ्गैः प्रथमा वृत्तिः स्याद् द्वितीया शक्तिभिस्ततः ।
दलाग्रेषु समभ्यर्च्य ब्रह्माण्याद्या यथाविधि ।
लोकपाला बहिः पूज्यास्तेषामस्त्राणि तद्बहिः ।
एवं सम्पूजयेन्मन्त्री जपपूजारतः सदा ॥ ९० ॥
कवित्वं लभते वाग्मी लक्षैर्द्वादशभिर्ध्रुवम् ।
प्रातर्जप्त्वा सहस्रन्तु पिवेद् ब्राह्मीं वचान्विताम् ।
न विस्मरति मेधावी श्रुतान् वेदागमानपि ॥ ९१ ॥
कण्ठमात्रोदके स्थित्वा ध्यायेन्मार्त्तण्डमण्डले ।
ज्योतिः पुञ्जनिभां देवीं परिवारसमन्विताम् ।
वराभययुतां हस्ते मूद्रापुस्तकधारिणीम् ।
जपन् सहस्रमानेन षण्मासं विजितेन्द्रियः ।
भीमां सम्प्राप्य वाक्सिद्धिं कवीनामग्रणीर्भवेत् ॥ ९२ ॥
अथ प्रयोगं वक्ष्यामि जाड्यनाशकरं परम् ।
रात्रिशेषे समुत्थाय शुचिर्भूत्वा समाहितः ।
शुद्धभावेन चात्मानं गुरुञ्च परिकल्पयेत् ।
तत्प्रभापटलं व्याप्तं जगत्सर्वं विचिन्तयेत् ॥ ९३ ॥
मूलाधारे स्थितां देवीं कुण्डलीं परदेवताम् ।
सुप्तां प्रोत्थाप्य तां शक्त्या क्रमाच्चक्राणि भेदयेत् ।
ततः परशिवे नीत्वा सौधीञ्च प्रापयेत् ततः ।
ऊर्ध्वग्रन्थिं विनिर्भिद्यजित्वा दीपस्वरूपिणीम् ।
बीजरूपस्वशक्त्या तु प्रोल्लसन्तीं परात्मिकाम् ।
शब्दब्रह्मस्वरूपाञ्च निश्चलां चिन्तयेत् ततः ।
तत्प्रभापटलव्याप्तं शरीरं चिन्तयेत् ततः ।
नित्यं सहस्रमानेन जपेत् संवत्सरं यदि ।
ततः सञ्जायते मन्त्री वाचस्पतिरिवापरः ।
छन्दोऽलङ्कार-तर्कादि-नानाशास्त्रार्थविद्भवेत् ।
कवित्वं ज्ञानशक्त्या तु पाण्डित्यमधिकं भवेत् ॥ ९४ ॥
अथापरं प्रवक्ष्यामि योगं भुवि सुदुर्लभम् ।
नाभिचक्रे स्थितां सौम्यां रक्ताकारां विचिन्तयेत् ।
क्षौमावद्धनितम्बाञ्च रक्ताभरणभूषिताम् ।
पाशाङ्कुशधरां दिव्यां वराभययुतां पुनः ।
दृष्ट्या चामृतवर्धिण्या पूरयन्तीं मनोरथान् ।
एवं ध्यात्वा जपेल्लक्षं मनुजो विहितं ततः ।
होमं कुर्यात् त्रिमध्वक्तं रक्तोत्पलयुतैर्द्विजः ।
ततः सन्तर्पयेद् देवीं दुग्धयुक्तेन सर्पिषा ।
पायसेन बलिं दद्याद् दधिपिष्टैर्मधुप्लुतैः ।
एवं कृत्वा विधानन्तु साक्षाद्वैश्रवणो भवेत् ॥ ९६ ॥
सिद्धार्थैस्त्रिमधुपेतैर्हुत्वा जगद्वशं नयेत् ।
पद्महोमेन महतीं प्राप्नुयात्श्रियमुर्ज्जिताम् ॥ ९६ ॥
देवी हृदयविद्याया नास्ति किञ्चित् सुदुर्लभम् ।
स्नेह भावेन सम्प्रोक्तं न देयं यस्य कस्यचित् ॥ ९७ ॥
एतत् ते कथितं गुह्यं विद्योत्पत्तेश्च कारणम् ।
विष्णुना दत्तमस्मभ्यं मया तुभ्यं द्विजोत्तम ॥ ९८ ॥
सिद्धमन्त्री यदा मन्त्री बालीशस्यापि मूर्ध्नि ।
हस्तं दत्त्वा स्पृशेत् सोऽपि सौधीं वाचमनर्गलम् ।
गद्यपद्यमयीं ब्राह्मीं सिद्धविद्याप्रसादः ॥ ९९ ॥
इति स्वायम्भुवमातृकातन्त्र सारस्वतः पटलः ।

कात्यायनीकल्पः -

भगवानुवाच -

अतिगुह्यतरं मन्त्रं पृष्ठवत्यसि पार्वति ।
भक्तिभावेन ते देवि कथयामि शुचिस्मिते ॥ १०० ॥
प्रसन्नतां यदा याति देवि कात्यायनी तदा ।
कवितामतुलैश्वर्यं ददाति पदमुत्तमम् ॥ १ ॥
स्त्रीणामाकर्षणञ्चैव मारणोच्चाटने रिपोः ।
नृपाणां वश्यता चैव जायते च तथा प्रिये ॥ २ ॥
कथयामि तथा सर्वं भक्त्यां कलय मद्वचः ।
आदौ शृणु महामन्त्रं वाग्भवादि-नमोऽन्तकम् ।
वह्न्यासनं शिवं वान्तं बिन्दुशान्तिविभूषितम् ।
चकारं बिन्दुना युक्तं चतुर्द्दशस्वरान्वितम् ।
ङेयुता चण्डिका चैव मन्त्रः प्रोक्तो दशाक्षरः ॥ ३ ॥
चिन्तामणिरिति ख्यातो मायाद्यापि विचिन्त्यिते ।
देवता चण्डिका छन्दो गायत्री कपिलो मुनिः ।
लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं दशांशं जुहुयात् ततः ।
मातृकोक्ते यजेत् पीठे बीजेनाङ्गक्रिया मता ।
आदावङ्गानि सम्पूज्य शस्त्रपूजा ततः परम् ॥ ४ ॥
लोकपालास्ततः पूज्यास्तेषामस्त्राणि तद्बहिः ।
डाकिनी�योगिनी चैव खेचरी शाकिनी तथा ।
दिक्षु पूज्या इमा देव्यः सुसिद्धाः फलदायिकाः ॥ ५ ॥

ततो ध्यानम् -

सव्यपादसरोजेनालङ्कृतोरुभृगाधिपाम् ।
वामपादाग्रदलितमहिषासुरनिर्भराम् ।
सुप्रसन्नां सुवदनां चारुनेत्रत्रयान्विताम् ।
हारनूपुरकेयूरजटामुकुटमण्डिताम् ।
विचित्रपट्टवसनामर्द्धचन्द्रविभूषिताम् ।
खड्गखेटकवज्राणि त्रिशूलं विशिखं तथा ।
धारयन्तीं धनुः पाशं शङ्खं घण्टां सरोरुहम् ।
बाहुभिर्ललितैर्देवीं कोटिचन्द्र-समप्रभाम् ।
समावृतैर्दिविषदैर्देवैराकाशसंस्थितैः ।
स्तूयमानां मोदमानैर्लोकपालादिभिः सदा ।
एवं सञ्चिन्तयेद् देवीं जायते नरपुङ्गवः ॥ ६ ॥
क्षत्रियेषु यथा रामो देवेषु च पुरन्दरः ।
भुजङ्गेषु यथा तार्क्ष्यः क्रूरकार्यो यथा शनिः ॥ ७ ॥
शकुन्तेषु यथा श्येनो मन्त्रज्ञो बलवांस्तथा ।
इदन्त परमं गुह्यं सङ्क्षेपात्कथितं मया ॥ ८ ॥
इदानीं जपहोमानां विधानञ्च शृणु प्रिये ।
मन्त्रोऽयं चिन्त्यते देवि सभायां पुरतो यदि ।
कोटिसूर्यप्रतीकाशो दृश्यते वादिभिस्तथा ।
पलायन्ते महादेवि साध्वसेन क्षणात्ततः ॥ ९ ॥
इषेमास्यसिते पक्षे नवम्यामारभेज्जपम् ।
सहस्रं प्रत्यहं प्रत्यहं कृत्वा सम्प्राप्य नवमीं सिताम् ।
विजयं खड्गमादाय पूजयित्वा यथाविधि ।
अर्द्धरात्रे बलिं दत्त्वा प्रातर्यात्रां समाचरेत् ।
रणभूमिं समासाद्य सहस्रं प्रजपेन्मनुम् ।
तं दृष्ट्वा पुरुषं देवि हृत्क्षोभो जायते रिपोः ॥ १० ॥
सदूतं यममायातं मन्यमाना नराधिपाः ।
पलायन्ते महादेवि नात्र कार्या विचारणा ॥ ११ ॥
शुक्लाम्बरधरो मौनी ब्रह्मचारिव्रते स्थितः ।
शुक्लवर्णां महादेवीं ध्यात्वा शुक्लविभूषणाम् ।
सहस्रं मासमेकन्तु जपेन्नित्यं यथाविधि ।
मालतीबकुलैः कुन्दैर्मन्त्री मधुरसंयुतैः ।
सहस्रत्रितयं हुत्वा वागीशो जायतेऽचिरात् ॥ १२ ॥
हेलया कवितां देवि विशदां कुरुते द्रुतम् ।
जपं वा कुरुते नित्यं शतशो वत्सरावधि ।
बन्ध्यापि लभते पुत्रः कार्त्तिकेयपराक्रमम् ।
दुर्भगा च भवेत्पत्युः सुभगातिमनोरमा ॥ १३ ॥
रूपं विचिन्त्य पूर्वोक्तं लक्षं जप्त्वायुतं ततः ।
नीलोत्पलैः सरोजैर्वा हुत्वा वै श्रवणायते ॥ १४ ॥
व्याघ्रचर्मपरीधानां मुण्डमालाविभूषिताम् ।
रक्तवर्तुलभीमाक्षी जिह्वया लीलयासुरान् ।
चर्वयन्तीं महाकालीं कालरात्रिमिवापराम् ।
क्षोभयन्तीं जगत्सर्वं ससुरासुरपर्वतम् ।
एवं ध्यात्वा जपेद् देवीं श्मशाने वा चतुष्पथे ।
सप्ताहं त्रिशतं कृत्वा व्रतस्थः स्थिरमानसः जपेत् यो नियतं
देवि स रिपून्नाशयेद्ध्रुवम् ॥ १५ ॥
अनेनैव विधानेन बलिं दद्याच्चतुष्पथे ।
दग्धमत्स्यं सरक्तान्नं पुण्डी कृत्य समाहितः ।
आममांसं हरिद्राक्तं यं विचिन्त्य प्रदापयेत् ।
सप्ताहाल्लभते शत्रुर्यमसद्म न संशयः ।
हरिर्वा शङ्करो वापि न शक्तो रक्षितुं क्वचित् ॥ १६ ॥

बलिमन्त्रस्तु -

उमाबीजयुगञ्चादौ चामुण्डाबीजयुग्मकम् ।
कालिकालि पदञ्चोक्त्वा खादय द्वितयं ततः ।
वशीकुरु महासत्त्वानादिद्वन्द्वं पुनर्वदेत् ।
वह्निजायां ततः प्रोक्त्वा बलिमन्त्रः शुभावहः ।
उमाबीजं हृल्लेखाबीजं चामुण्डाबीजं श्यामाबीजम् ॥ १७ ॥
एणाजिनं परिधाय उपविश्य निजाङ्गने ।
आत्मानं घोररूपञ्च चिन्तयित्वा समाहितः ।
अङ्गारकदिने चैव निन्दितासु तिथिष्वपि ।
पूजितं खड्गमादाय निशीथे बलिमाहरेत् ।
प्रहारशोणितञ्चास्य दद्याद्देव्यै यथाविधि ।
अच्छेद्याभेद्यकायः स्यात् रिपूणां नात्र संशयः ॥ १८ ॥
मायाबीजं समुद्धृत्य रमाबीजं ततः परम् ।
कत्यायनीपदं ङेऽन्तं वह्नेर्भार्या ततः परम् ।
अष्टाक्षरी महाविद्या सर्वकामफलप्रदा ।
ध्यानपूजादिकं सर्वं पूर्ववच्च समाचरेत् ।
इति कात्यायनीकल्पः ॥ १९ ॥

अथ दुर्गामन्त्राः -

विश्वसारे -

अथ दुर्गामनुं वक्ष्ये शृणुष्व कमलानने ।
यस्याः प्रसादमात्रेण भवेद् गङ्गाधरः स्वयम् ॥ २० ॥
थान्तबीजं समुद्धृत्य वामकर्णाभिभूषितम् ।
इन्दुबिन्दुसमायुक्तं बीजं परमदुर्लभम् ।
चतुर्वर्गप्रदं साक्षान्महापातकनाशनम् ।
एकाक्षरीसमा नास्ति विद्या त्रिभुवने प्रिये ॥ २१ ॥
विना गन्धैर्बिना पुष्पैर्बिना होमपुरःसरैः ।
विनायासैर्महादेवि जपमात्रेण सिद्धिदा ॥ २२ ॥
मन्त्रस्यास्य ऋषिर्देवि नारदः परिकीर्त्तितः ।
गायत्रीच्छन्दः आख्यातं जगद्धात्री च देवता ।
चतुर्वर्गप्रदा दुर्गा सर्वसत्त्वेषु संस्थिता ॥ २३ ॥
विविधा सा महाविद्या तत्शृणुष्व गणेश्वरि ।
कूर्चाद्यां वा जपेद्विद्यां तदन्ते वह्निसुन्दरी ।
लज्जाद्यां वा जपेद्विद्यां फडन्तां वा जपेत् सुधीः ।
वधूबीजयुतां वापि स्वाहान्तां वा जपेत् पुनः ।
लक्षम्याद्यां वा जपेद्विद्यां चतुर्वर्गफलाप्तये ।
वाग्भवाद्यां जपेद्वापि प्रणवाद्यां जपेत् पुनः ।
कामबीजादिकं वापि फडन्तां वा जपेत् सुधीः ।
त्र्यक्षरी विविधा विद्या कथिता ब्रह्मणा पुरा ॥ २४ ॥
दीर्घस्वरसमायुक्तनिजबीजानि पार्वति ।
विन्यसेदात्मनो देहे हृदयादिषु पूर्ववत् ।
पूर्ववन्न्यासवर्गन्तु पूर्ववत्कर्म चाचरेत् ।
कालीवदाचरेद्विद्यां जपेद्विद्यामहर्निशम् ॥ २५ ॥
लक्षैर्द्वादशकैर्देवि पुरश्चरणमीरितम् ।
यथास्थाने यथाकाले यथाचारविधानतः ।
प्रजपेत्परया भक्त्या दुर्गां दुर्गतिनाशिनीम् ॥ २६ ॥
मत्स्यमांसैः सूपपूपैर्मृगैः शशकशल्लकैः ।
पूजयेत्परया भक्त्या दुर्गा दुर्गतिहारिणीम् ॥ २७ ॥
स्वयम्भूकुसुमैः शुक्रैः सुगन्धिकुसुमान्वितैः ।
जवायावकसिन्दूरैः रक्तचन्दनसंयुतैः ।
नानामांसैर्नानाद्रव्यैः पूजयेत् परमेश्वरीम् ॥ २८ ॥
काकैः शुकैश्च महिषैश्छागैर्मोषैर्नरैस्तथा ।
गजैरुष्ट्रैः खरैर्गृध्रैः पूजयेद् विधिनामुना ।
तदा भवेन्महासिद्धिर्नात्र कार्या विचारणा ॥ २९ ॥

ध्यानन्तु -

सिंहस्कन्धाधिरूढां नानालङ्कारभूषिताम् ।
चतुर्भुजां महादेवीं नागयज्ञोपवीतिनीम् ।
सङ्खशार्ङ्गसमायुक्तवामपाणिद्वयान्विताम् ।
चक्रञ्च पञ्चवाणांश्च धारयन्तीञ्च दक्षिणे ।
रक्त वस्त्रपरीधानां बालार्कसदृशीतनुम् ।
नारदाद्यैर्मुनिगणैः सेवितां भवसुन्दरीम् ।
त्रिवलीवलयोपेत-नाभिनाल-मृणालिनीम् ।
रत्नद्वीप-मयद्वीपे सिंहासनसमन्विते ।
प्रफुल्लकमलारूढां ध्यायेत् तां भवगेहिनीम् ॥ ३० ॥
दुर्गायन्त्रं प्रवक्ष्यामि शृणुस्व हरवल्लभे ।
त्रिकोणं विन्यसेत्पूर्वं नवकोणसमन्वितम् ।
त्रिविम्ब सहितं कार्यम् अष्टपत्रसमन्वितम् ।
त्रिरेखासहितं कार्यं रुद्रभूपुरसंयुतम् ।
समीकृत्य यथोक्तेन विलिखेद्विधिनामुना ।
नानास्त्रसंयुतं लेख्यं चक्रं मन्त्रसमन्वितम् ।
तत्र तां पूजयेद् देवीं मूलप्रकृतिरूपिणीम् ।
पद्मस्थां पूजयेद् दुर्गां सिंहपृष्ठनिषेदुषीम् ।
प्रभाद्याः शक्तयः पूज्या गन्धाद्यैर्नवकोणके ॥ ३१ ॥
प्रभा माया जया सूक्ष्मा विशुद्धा नन्दिनी पुनः ।
सुप्रभा विजया सर्वसिद्धिदा नव शक्तयः ॥ ३२ ॥
ह्रीमाद्याः पूजयेत्तास्तु गन्धचन्दनवारिणा ।
ओङ्कारं पूर्वमुच्चार्य ह्रीङ्कारं तदनन्तरम् ।
यथा पदं चतुर्थ्यन्तं पूजयेत् क्रमतः प्रिये ।
शङ्खपद्मनिधी देव्या वामदक्षिणयोगतः ।
पूजयेत् परया भक्त्या रक्तचन्दनपूर्वकैः ।
अर्घ्यदानं सदा कुर्यात् पूजान्ते पर्वतात्मजे ।
अङ्गावृत्तिः पुनः पूज्याः पत्रकोणेषु-मातरः ।
वज्राद्यायुधसंयुक्ता भूपुरे लोकपालकाः ॥ ३३ ॥ (चित्र ४७)

इति दुर्गामन्त्राः

अथ विशालाक्षीमन्त्राः

आदियामले -

ईश्वर उवाचः ध्रुवमाद्यं समुद्धृत्य मायाबीजं समुद्धरेत्
।
विशालाक्षीपदं ङेऽन्तं हृदन्तं मन्त्रमुद्धरेत् ।
अष्टाक्षरी महाविद्या अष्टसिद्धिप्रदा शिवे ।
प्रसङ्गात् कथिता विद्या त्रैलोक्यदुर्लभा प्रिये ॥ ३४ ॥
ऋषिरस्य महेशानि सदाशिवो महाप्रभुः पङ्क्तिच्छन्दश्च
कथितं विशालाक्षी च देवता ।
शक्तिः प्रणवमित्युक्तं लज्जाबीजञ्च बीजकम् ।
धर्मार्थकाममोक्षेषु विनियोगः प्रकीर्त्तितः ॥ ३५ ॥
अङ्गन्यासकरन्यासौ यथावदभिधीयते ।
षड्दीर्घभाजा बीजेन प्रणवाद्येन कल्पयेत् ।
वाक्यन्तु ॐ ह्रां हृदयाय नमः इत्यादि ॥ ३६ ॥
मूलेन व्यापकं न्यस्य ध्यायेद् देवीं परां शिवाम् ।
ध्यायेद् देवीं विशालाक्षीं तप्तजाम्बुनदप्रभाम् ।
द्विभुजान्विकां चण्डीं खड्गखेटकधारिणीम् ।
नानालङ्कारसुभगां रक्ताम्बरधरां शुभाम् ।
सदा षोडशवर्षीयां प्रसन्नास्यां त्रिलोचनाम् ।
मुण्डमालावलीरम्यां पीनोन्नतपयोधराम् ।
शवोपरि महादेवीं जटामुकुटमण्डिताम् ।
शत्रुक्षयकरीं देवीं साधकाभीष्टदायिकम् ।
सर्वसौभाग्यजननीं महासम्पत्प्रदां स्मरेत् ।
एवं ध्यात्वा महादेवीमुपचारैः प्रपूजयेत् ॥ ३७ ॥
पुरश्चरणकाले तु वर्णलक्षं जपेत् सुधीः ।
यन्त्रमध्ये समावाह्य प्रतिष्ठां कारयेत् ततः ।
त्रिकोणं चाष्टपत्रञ्च ततो वृत्तं समालिखेत् ।
चतुरस्रं चतुर्द्वारमेवं मण्डलमालिखेत् ।
तत्रावाह्य यजेद् देवीं सर्वसौभाग्यसुन्दरीम् ।
विशालाक्षीं विशालास्यां यथाविधि प्रपूजयेत् ।
त्रिकोणान्तर्महादेवीं सम्पूज्य मातरः क्रमात् ।
पङ्कजाक्षी विरूपाक्षी रक्ताक्षो च सुलोचना ।
एकनेत्रा द्विनेत्रा च कोटराक्षी त्रिलोचना ।
एताः पूज्या महेशानी पत्राग्रेष्वष्टयोगिनीः ।
पश्चिमादिक्रमेणैव अष्टसिद्धिस्वरूपिणीः ।
चतुरस्रे महादेवी लोकपालान् समर्चयेत् ।
तद्बहिश्चैव वज्राद्यान् पूजयेद्भाग्य हेतवे ।
ततो यथाशक्ति जप्त्वा पूर्ववच्च समाचरेदिति ॥ ३८ ॥
(विशालाक्षीयन्त्रम् चित्र ४८) ।

अथ गौरीमन्त्राः

तन्त्रे -

ह्रीं गौरी रुद्रदयिते योगेश्वरि सवर्म फट् ।
द्विठान्तः षोडशार्णोऽयं मन्त्रः सद्भिरुदाहृत ॥ ३९ ॥

अस्या पूजा -

प्रातःकृत्यादि प्राणायामान्तं कर्म समाप्य ऋष्यादिन्यासं
कुर्यात् ।

यथा -

शिरसि पर्वत-ऋषये नमः ।
मुखेगायत्रीच्छन्दसे नमः ।
हृदि श्रीगौर्यै देवतायै नमः ।

ततः कराङ्गन्यासः -

ह्राम् अङ्गुष्ठाभ्यां नमः इत्यादि ।
ह्रां हृदयाय नमः इत्यादि ॥ ४० ॥

ततो ध्यानम -

हेमाभां विभ्रतीं दोभिर्दर्पणाञ्जनसाधने ।
पाशाङ्कुशौ सर्व भूषां तां गौरीं सर्वदा भजे ।
एवं ध्यात्वा मानसैः सम्पूज्य, शङ्खस्थापनादि
पीठमन्वन्तं सम्पूज्य, पुनर्ध्यात्वावाह्य, देवीं पूजयेत् ॥ ४१ ॥
ततोऽग्न्यादिकोणेषु ह्रां हृदयाय नमः इत्यादिना षडङ्गानि
पूजयेत् ।
पत्रेषु पूर्वादि ॐ सुभगायै नमः एवं रति-कामिनी-कामदायिनी-
पाशाङ्कुशदर्पणाञ्जनशलाकाः पूजयेत् ।
तद्बहिरिन्द्रादीन् वज्रादींश्च पूजयेत् ।
ततो धूपादिविसर्जनान्तं कर्म समापयेत् ॥ ४२ ॥
अस्य पुरश्चरणं लक्षजपः ।
आज्येन दशांशहोमः ।

तथा च -

लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं हविष्याशी जितेन्द्रियः ।
दशांशं होमयेदाज्यैः पुरश्चरणसिद्धये ॥ ४३ ॥

फलन्तु -

गन्धपुष्पाञ्जनभक्ष्यचन्दनादिकं मूलमन्त्राभिमन्त्रितं
यस्मै कस्मै दीयते स वश्यो भवति निश्चितम् ॥ ४४ ॥
यथा रात्रौ हरिद्रया वामोरुमध्ये प्रियस्त्रीनामाभिलिख्य,
वामकरेण पिधाय, शतं सहस्रं वा जपन्निष्ठां
स्त्रियमाकर्षयति ।
एतत् पूजादिकं सौभाग्यवश्यसर्वसम्पत्करम् ॥ ४५ ॥

अथ ब्रह्मश्रीमन्त्रः -

स च मन्त्रदेवप्रकाशिन्याम् -

हृल्लेखा नमस्कारादि ब्रह्मश्रीः राजिते राजपूजिते जये-विजये गौरि
गान्धारि त्रिभुवनवशङ्करि सर्वलोकवशङ्करि
सर्वस्त्रीपुरुषवशङ्करि सुयुद्धदुर्घोरां ह्रीं स्वाहा ॥ ४६ ॥

अङ्गन्यासश्च -

राजिते राजपूजिते अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
जये विजये गौरि गान्धारि तर्ज्जनीभ्यां स्वाहा ।
त्रिभुवनवशङ्करि मध्यमाभ्यां वषट् ।
सर्वलोकवशङ्करि अनामिकाभ्यां हूम् ।
सर्वस्त्रीपुरुषवशङ्करि कनिष्ठाभ्यां वौषट् ।
सुयुद्धदुर्घोररावे ह्रीं स्वाहा अस्त्राय फट् ।
राजिते राजपूजिते हृदयाय नमः ।
जये विजये गौरि गान्धारि शिरसे स्वाहा ।
त्रिभुवनवशङ्करि शिखायै वषट् ।
सर्वलोकवशङ्करि कवचाय हुम् ।
सर्वस्त्रीप्रुषवशङ्करि नेत्रत्रयाय वौषट् ।
सुयुद्धदुर्घोररावे ह्रीं स्वाहा अस्त्राय फट् ॥ ४७ ॥

ततो ध्यानम् -

अविकलशशिराजन्मौलिरावद्धपाशाङ्कुशरूचिरकराब्जा
बन्धुजीवारुणाङ्गी ।
अमरनिकरवन्द्या त्रीक्षणा शोणलेपांशुकुसुमयुता स्यात् सम्पदे
पार्वती वः ।
अस्याङ्गैर्लोकपालैर्मातृकाभिस्त्रीण्यावरणानि ॥ ४८ ॥
तस्या पुरश्चरणमयुतजपः ।
पायसेन दशांशहोमः ।
मधुत्रययुतैस्तिलतण्डुलैर्लवर्णैर्वा दिनत्रयम् ।
सहस्रहोमः शीघ्रवशङ्करः ।
प्रातःकाले सूर्यमण्डलस्थां देवीं सम्पूज्य अष्टोत्तरशतं
जपन्त्रिभुवनवश्यकरः ॥ ४९ ॥

अथ राजमुखीमन्त्रः -

स च द्विचत्वारिंशदक्षरः अङ्गन्यासे विविच्यते ।

यथा -

ॐ राजमुखि हृदयाय नमः ।
वश्यमुखि ह्रीं ह्रीं क्लीं शिरसे स्वाहा ।
देवि देवि शिखायै वषट् ।
महादेवि कवचाय हुम् ।
देवाधिदेवि नेत्रत्रयाय वषट् ।
सर्वजनस्य मुखं मम वशं कुरु कुरु स्वाहा अस्त्राय फट् ।
सर्व श्रीमनोरिव ।
जपादौ सर्वजनस्थाने साध्यनाम देयमिति ॥ ५० ॥

अथ इन्द्रमन्त्रः -

मन्त्रदेवप्रकाशिकायाम् -

इम् इन्द्राय हृत् ।
अस्य ब्रह्मा-ऋषि पङ्क्तिश्छन्द इन्द्रो देवता इं बीजम् आयेति शक्तिः ।
बीजेनाङ्गन्यासः ।

यथा -

इम् अङ्गुष्ठाभ्यां नमः इत्यादि ।
इं हृदयाय नमः इत्यादि ॥ ५१ ॥

ततो ध्यानम् ।

पीतवर्णं सहस्राक्षं वज्रपद्मकरं विभुम् ।
सर्वालङ्कारसंयुक्तं नौमीन्द्रं दिक्पतीश्वरम् ।
एवं ध्यात्वावाह्य पूजयेत् ॥ ५२ ॥
ततोऽग्न्यादिकोणे मध्ये दिक्षु च इं हृदयाय नमः इत्यादिना
षडङ्गानि पूजयेत् ।
ततः पत्रेषु पूर्वादि कं कार्त्तिकेयाय नमः एवं रम् अग्नये,
यं यमाय, क्षं निर्-ऋतये, वं वरुणाय, यं वायवे, सं
सोमाय, ईम् ईशानाय ।
ततो वज्रादीन्पूजयेत् ॥ ५३ ॥
अस्य पुरश्चरणं लक्षजपः ।
आज्येन तिलैरयुत होमः ॥ ५४ ॥

अथ प्रयोगः -

चतुष्कोणस्थपद्मे नववस्त्रवेष्टितं जलकुम्भं स्थापयित्वा,
गन्धोदकेन सम्पूर्य, तत्र सपरिवारमिन्द्रमाराध्य, सहस्रं
जप्त्वा तज्जलाभिषेकेण भ्रष्टराज्यस्य राज्यप्राप्तिरन्येषां
परमा श्रीर्भवति ॥ ५५ ॥

अथ गरुडमन्त्रः -

निबन्धे -

संवर्त्तको नेत्रयुतः पार्श्वस्तारोऽग्निसुन्दरी ।
गारुडो मनुराख्यातो विषद्वयविनाशकः ।
स्मरन्गरुडमात्मानं मन्त्रमेनं जपेन्नरः ।
विषमालोकनेनैव हन्यान्नागकुलोद्भवम् ॥ ५६ ॥

अस्य पूजा -

प्रातःकृत्यादि वैष्णवोक्तपीठमन्वन्तं विन्यस्य ऋष्यादिन्यासं
कुर्यात् ।

यथा -

शिरसि रुद्र-ऋषये नमः, मुखे पङ्क्तिच्छन्दसे नम, हृदि
पक्षीन्द्राय देवतायै नमः ।
प्रणवो बीजं, स्वाहा शक्तिः ॥ ५७ ॥

ततः कराङ्गन्यासौ -

ज्वल ज्वल महामते स्वाहा अङ्गुष्ठाभ्यां नमः,
गरुडचूडामणे स्वाहा तर्जनीभ्यां स्वाहा, गरुडशिखिशिखे
स्वाहा मध्यमाभ्यां वषट्, गरुड प्रभञ्जन प्रभञ्जन
प्रभेदन प्रभेदन विद्रावय विद्रावय विमर्द्दय स्वाहा
अनामिकाभ्यां हूं, ॐ उग्ररूपधर सर्वविषहर भीषय
भीषय स्वाहा कनिष्ठाभ्यां वौषट्, सर्वं दह दह भस्मीकुरु
स्वाहा करतलपृष्ठाभ्यां फट् ।
हृदयादिष्वेवम् ॥ ५८ ॥
ततः करद्वयाङ्गुष्ठादिकनिष्ठाङ्गुलिषु मन्त्रवर्णान्विन्यस्य
पादकटिहृदयवक्त्रमूर्द्धसु पञ्चवर्णान्न्यसेत् ॥ ५९ ॥

ततो ध्यानम् -

वर्मान्तर्वह्नियुग्माक्षरकमलगतं पञ्चभूताद्यवर्णं,
कॢप्ताकल्पं फणीन्द्रैरभयवरकरं पद्मनेत्रं सुवक्त्रम् ।
दुष्टाहिच्छेदितुण्डं स्मरदखिलविषप्रोषणं प्राणभूतं,
प्राणाग्रण्यं त्रिवेदोतनुममृतमयं पक्षिराजं भजेऽहम् ।
एवं ध्यात्वा मानसैः सम्पूज्य, शङ्खस्थापनं कृत्वा
वैष्णवोक्तं पीठमन्वन्तं पीठं सम्पूज्य
पुनर्ध्यात्वावाह्य, रेफद्वयं हुङ्कारमध्यस्थं
क्षकारेकार-बिन्द्वात्मकबीजयुक्त-कर्णिकं स्वरद्वन्द्वाष्टकेशरे
कचटतपय-शलाष्टवर्गयुक्ताष्टदले मातृकापद्मे पक्षिराजं
पूजयेत् ॥ ६० ॥
अङ्गैः प्रथमावरणम् अनन्तवासुकि-तक्षक-कर्कोटक-पद्म-
महापद्म-शङ्ख-कुलिकाष्ट-नागैर्द्वितीयम्, इन्द्रादिभिस्तृतीयम् ।
अस्या पुरश्चरणं पञ्चलक्ष-जपः ।
अथवा पुरश्चरणार्थं मूलमयुतं
प्रत्येकमक्षरसङ्ख्यसहस्रं मालामन्त्रं जपेत् ।
घृताक्तैः कृष्णपुष्पैर्दशांशहोमः ॥ ६१ ॥

मालामन्त्र उच्यते -

ॐ नमो भगवते गरुडाय कालाग्निवर्णाय एह्येहि कालानललोल-
जिह्वाय पातय पातय मोहय मोहय विद्रावय विद्रावय भ्रम
भ्रम भ्रामय भ्रामय हन हन दह दह पच पच हूं फट्
स्वाहा ॥ ६२ ॥
क्षिराब्धिमध्ये तत्रोत्पन्न-पूर्वोक्त-
मातृकाक्षरमयममृतात्मकं श्वेतवर्णं विचिन्त्य, तत्पद्मे
दष्टं विचिन्त्य, दष्टस्य मूर्द्ध-वक्त्र-हृदय-नाभिषु रं हं
ठं वमिति बीजचतुष्टयम् अमृतस्रावित्वेन सञ्चिन्त्य, दष्टशिरस
उपरिचन्द्रकान्तवर्णं सुधामयं गरुडं ध्यात्वा,
तद्धस्तस्थितामृतपूरितशङ्खनिर्गलदमृतधारया दष्टं
प्लावयन्तं गरुडं ध्यायन् मन्त्रं जपेत् । (चित्र ४९)
एवं ध्यानमात्रेण दष्टो निर्विष्यः समुत्थाय चिरं जीवेत् ॥ ६३ ॥
ॐ नमो भगवते गरुडाय महेन्द्ररूपाय
पर्वतशिखराकाररूपाय संहर संहर मोचय मोचय चालय
चालय पातय पातय निर्विष निर्विष विषमप्यमृतं
चाहारसदृशं रूपमिदं प्रज्ञापयामि स्वाहा नमः नल नल
वर वर दुन दुन क्षिप क्षिप हर हर स्वाहा ।
अनेन गरुडमन्त्रेण मन्त्री गरुडो भूत्वा अभिमन्त्रितं
स्थावरविषं भक्षितमप्यमृतं भवति किमुतान्नपानादिकमिति ॥
६४ ॥
इति गरुडमन्त्रः ।

अथ गरुडस्तवः -

सुपर्णं वैनतेयञ्च नागारिं नागभीषणम् ।
जितान्तकं विषारिञ्च अजितं विश्वरूपिणम् ।
गरुत्मन्तं खगश्रेष्ठं तार्क्ष्यं कश्यपनन्दनम् ।
द्वादशैतानि नामामि गरुडस्य महात्मनः ।
यः पठेत् प्रातरुत्थाय स्नाने वा शयनेऽप् वा ।
विषं नाक्रामते तस्य न च हिंसन्ति हिंसकाः ।
सङ्ग्रामे व्यवहारे च विजयस्तस्य जायते ।
बन्धनान्मुक्तिमाप्नोति यात्रायां सिद्धिरेव च ।
इति गरुडस्तोत्रम् ॥ ६५ ॥

अथ हनूमत्कल्पः -

देव्युवाच -

शैवानि गाणपत्यानि शाक्तानि वैष्णवानि च ।
साधनानि च सौराणि चान्यानि यानि तानि च ।
श्रुतानि तानि देवेश त्वद्वक्त्रान्निःसृतानि च ।
किञ्चिदन्यत् तु देवानां साधनं यदि कथ्यताम् ॥ ६६ ॥

शङ्कर उवाच -

शृणु देवि प्रवक्ष्यामि सावधानावधारय ।
हनूमत्साधनं पुण्यं महापातकनाशनम् ।
एतद्गुह्यतमं लोके शीघ्रसिद्धिकरं परम् ।
जयो यस्य प्रसादेन लोकत्रयजितोऽभवत् ।
तत्साधनविधिं वक्ष्ये नृणां सिद्धिकरं द्रुतम् ॥ ६७ ॥
वियत्सनरकं हनूमते तदनन्तरम् ।
रुद्रात्मकाय कवचं फडिति द्वादशाक्षरः ।
एतन्मन्त्रं मयाख्यातं गोपनीयं प्रयत्नतः ।
तव स्नेहेन भक्त्या च दासोऽस्मि तव सुन्दरि ।
एतन्मन्त्रमर्जुनाय प्रदत्तं हरिणा पुरा ।
जयेन साधनं कृत्वा जितं सर्वं चराचरम् ॥ ६८ ॥
नदीकूले विष्णुगृहे निर्जने पर्वते वने ।
एकाग्रचित्तमाधाय साधयेत् साधनं महत् ॥ ६९ ॥

ध्यानमाह -

महाशैलं समुत्पाट्य धावन्तं रावणं प्रति ।
तिष्ठ तिष्ठ रणे दुष्ट घोररावत् समुत्सृजन् ।
लाक्षारसारुणं रोद्रं कालान्तकयमोपमम् ।
ज्वलदग्निलसन्नेत्रं सूर्यकोटिसमप्रभम् ।
अङ्गदाद्यैर्महादेवीरैर्वेष्टितं रुद्ररूपिणम् ।
एवं रूपं हनूमन्तं ध्यात्वा यः प्रजपेत् मनुम् ।
लक्षजपात् प्रसन्नः स्यात् सत्यं ते कथितं मया ॥ ७० ॥
ध्यानैकमात्रतः पुंसां सिद्धिरेव न संशयः ।
प्रातः स्नात्वा नदीतीरे उपविश्य कुशासने ।
प्राणायामं षडङ्गञ्च मूलेन सकलञ्चरेत् ।
पुष्पाञ्जल्यष्टकं दत्त्वा ध्यात्वा रामं ससीतकम् ।
ताम्रपात्रे ततः पद्ममष्टपत्रं सकेशरम् ।
रक्तचन्दनघृष्टेन लिखेत् तस्य शलाकया ।
कर्णिकायां लिखेन्मत्रं तत्रावाह्य कपिप्रभुम् ।
कर्णिकायाः हनुमन्तं ध्यात्वा पादादिकं ततः । (चित्र ५०)
गन्धपुष्पादिकञ्चैव निवेद्य मूलमन्त्रतः ।
सुग्रीव लक्ष्मणञ्चैव अङ्गदं नलनीलकम् ।
जाम्बवन्तञ्च कुमुदं केशरिणं दले दले ।
पूर्वादिक्रमतो देवि पूजयेद् गन्धचन्दनैः ।
पवनञ्चाञ्जनाञ्चैव पूजयेद् दक्षवामतः ।
दलाग्रेषु कपिभ्योऽपि पुष्पाञ्जल्यष्टकं ततः ।
ध्यात्वा तु मन्त्रराजं वै लक्षं यावत् तु साधकः ।
लक्षान्तदिवसं प्राप्य कुर्याच्च पूजनं महत् ।
एकाग्रचित्तमनसा तस्मिन्पवननन्दने ।
दिवारात्रो जपं कुर्याद् यावत् सन्दर्शनं भवेत् ॥ ७१ ॥
सुदृढं साधकं मत्वा निशीथे पवनात्मजः ।
सुप्रसन्नस्ततो भूत्वा प्रयाति साधकाग्रतः ॥ ७२ ॥
यथेप्सितं वरं दत्त्वा साधकाय कपिप्रभुः ।
वरं लब्ध्वा साधकेन्द्रो विहरेदात्मनः सुखम् ॥ ७३ ॥
एतद्धि साधनं पुण्यं देवानामपि दुर्लभम् ।
तव स्नेहान्मयाख्यातं भक्तासि मयि पार्वति ।
इति गरुडतन्त्रे देवीश्वरसंवादे हनूमत्साधनम् ॥ ७४ ॥

वीरसाधनम्

अथ वीरसाधनम् -

हनूमतोऽतिगुह्यन्तु लिख्यते वीरसाधनम् ।
ब्राह्म्ये मुहूर्ते उत्थाय कृतनित्यक्रियो द्विजः ।
गत्वा नदीं ततः स्नात्वा तीर्थमावाह्य चाष्टधा ।
मूलमन्त्रं ततो जप्त्वा सिञ्चेदादित्यसङ्ख्यया ॥ ७५ ॥
ततो वाससी परिधाय गङ्गा तीरे पर्वते वा उपविश्य, हाम्
अङ्गुष्ठाभ्यां नमः, हां हृदयाय नमः इत्यादिना च
कराङ्गन्यासौ कुर्यात् ॥ ७६ ॥

ततः प्राणायामः -

अकारादिवर्णान् उच्चार्य वामनासापुटेन वायुं पूरयेत् ।
पञ्चवर्गानुच्चार्य वायुं कुम्भयेत् यकारादिवर्णान् उच्चार्य
दक्षिणनासापुटेन वायुं रेचयेत् ।
एवं वारत्रयं कृत्वा मन्त्रवर्णैरङ्गन्यासं कृत्वा ध्यायेत् ॥
७७ ॥
ध्यायेद्रणे हनूमन्तं कोटिकपिसमन्वितम् ।
धावन्तं रावणं जेतुं दृष्ट्वा सत्वरमुत्थितम् ।
लक्ष्मणञ्च महावीरं पतितं रणभूतले ।
गुरुञ्च क्रोधमुत्पाद्य गृहीत्वा गुरुपर्वतम् ।
हाहाकारैः सदर्पैश्च कम्पयन्तं जगत्त्रयम् ।
आब्रह्माण्डं समाव्याप्य कृत्वा भीमं कलेवरम् ।
इति ध्यात्वा षट्सहस्रं जपेत् ॥ ७८ ॥

अस्य मन्त्रः -

स्वबीजं पूर्वमुच्चार्य पवनञ्च ततो वदेत् ।
नन्दनञ्च ततो देयं ङेऽवसानेऽनलप्रिया ।
दशार्णोऽयं मनुः प्रोक्तो नराणां सुरपादपः ॥ ७९ ॥
सप्तमदिवसे दिवारात्रिं व्याप्य जपेत्, ततो महाभयं दत्त्वा
त्रिभागशेषासु निशासु नियतमागच्छति ।
साधको यदि मायां तरति तदेप्सितं वरं प्राप्नोति ॥ ८० ॥ विद्यां
वापि धनं वापि राज्यं वा शत्रुनिग्रहम् ।
तत्क्षणादेव चाप्नोति सत्यं सत्यं सुनिश्चितम् ॥ ८१ ॥
इति हनूमत्कल्पः ।

अथ विषराग्निमन्त्रः

स च विसर्गबिन्दुयुक्तः खकारद्वयस्वरूपः ॥ ८२ ॥

अथ पूजाप्रयोगः -

प्रातःकृत्यादिकं कृत्वा ऋष्यादिन्यासं कुर्यात् ।

यथा -

शिरसि अग्नये ऋषये नमः ।
मुखे पङ्क्तिच्छन्दसे नमः ।
हृदि अग्नये देवतायै नमः ।
गुह्ये खं बीजाय नमः ।
पादयोः बिन्दुशक्तये नमः ॥ ८३ ॥
षड्दीर्घयुक्तखकारेण कराङ्गन्यासकल्पना ।
ध्यानार्चने शारदोक्तवैश्वानरमन्त्रवत् ॥ ८४ ॥
अस्य पुरश्चरणं द्वादशलक्षजपः आज्येन दशांशहोमः ॥ ८५
॥
स्ववामहस्ततले पञ्चदलं श्वेतपद्मं ध्यात्वा,
तत्कर्णिकायां सविसर्गं खकारं तत्पञ्चदलेषु सानुस्वारं
खकारञ्च ध्यात्वा, रक्तवर्णामृतमयं विचिन्त्य, तत्स्पर्शनात्
सर्वं विषं नाशयेत् ।
इत्थम्भूतकरेण विषरोगग्रस्तं स्पृष्ट्वा अष्टोत्तरशतं जपेत् ।
सर्ववृश्चिकादिविषज्वराजीर्ण-विसर्पदन्तादिशूलनेत्ररोग-
सर्ववेदनाञ्च नाशयेत् ॥ ८६ ॥

अथ वृश्चिकादिविषहरमन्त्रः

स च ॐ स व ह स्फुः ॐ हिलि मिलि चिलि हस्फुः, ॐ हिलि हिलि चिलि चिलि हस्फुः ।
ब्रह्मणे फुः विष्णवे फुः इन्द्राय फुः सर्वेभ्यो देवेभ्यो स्फुः ।
एते वृश्चिकविषहराः ।
ॐ गेरि ठः ।
इति मूषिकविषहरमन्त्रः ॥ ८७ ॥
ॐ सरणे स्फुः ॐ असरणे स्फुः ॐ विषहरणे स्फुः ।
एतन्मन्त्रं जप्त्वा श्वेतसर्षपविक्षेपेण मूषिकविनाशनम् ।
इति मूषिकविनाशनमन्त्रः ॥ ८८ ॥
ॐ ह्रां ह्रीं हूं हूं ॐ स्वाहा गरुड हूं फट् ।
इति दुर्गामन्त्रो लूताविषहरः ॥ ८९ ॥
ॐ नमो भगवते विष्णवे सर सर हन हन हूं फट् स्वाहा ।
इति विष्णुमन्त्रः सर्वकीटजातिविषहरः ॥ ९० ॥

अथार्द्रपटी -

प्रणवो हृदयं भगवति चामुण्डे रक्तवाससे
अप्रतिहतरूपपराक्रमे अमुकवधाय विचेतसे वह्निवल्लभा ।
आर्द्ररक्तपटेनावृतः समुद्रगामि-नदीतीरे ऊषरभूमौ वा
दक्षिणामुख ऊर्ध्वबाहुजपेत् ।
यावत्पटः शुष्यति, तावत्प्राणा शुष्यन्ति शत्रोः ।
इत्यार्द्रपटी ॥ ९१ ॥

अथ श्मशानभैरवीमन्त्रः

श्मशानभैरवि नररूधिरास्थिरसभक्षिणि सिद्धिं मे देही मम
मनोरथान् पूरय हूं फट् स्वाहा ॥ ९२ ॥

अथ महाकालीमन्त्रः

ॐ फ्रें फ्रें क्रों क्रों पशून् गृहाण हुं फट् स्वाहा ।
श्मशानभैरवीमन्त्रेण यावत् क्रूरकर्मणि प्रयोगः कर्त्तव्यः ॥
९३ ॥

अथ महाकालीमन्त्रप्रयोगः

तत्र न न्यासादिकं कर्त्तव्यम् ।

तथा च -

न्यासशुद्ध्यादिकं किञ्चिन्नात्र कार्या विचारणा ॥ ९४ ॥
कृष्णतोयैश्च सम्पूर्णे कृष्णकुम्भेऽथ कालिकाम् ।
पूजयेत् कृष्णपुष्पेण श्मशाने दक्षिणामुखः ।
पञ्चवक्त्रां महारौद्रीं प्रतिवक्त्रत्रिलोचनाम् ।
शक्तिशूलधनुर्वाण-खड्गखेटवराभयान् ।
दक्षादक्षभुजैर्देवीं विभ्राणां भूरिभूषणाम् ।
ध्यात्वैवं साधकः साध्यं साधयेन्मनसि स्थितम् ॥ ९५ ॥
ब्राह्मी माहेश्वरी चैव कौमारी वैष्णवी तथा ।
वाराही च तथा चैन्द्री चामुण्डा चण्डिकाष्टमी ।
पूर्वादीशान पर्यन्तं कुम्भस्थाने स्थिता इमाः ॥ ९६ ॥

तत्र क्रमः -

देवीं ध्यात्वा यथा विध्युपचारेण सम्पूज्य
ब्राह्म्याद्यष्टशक्तीः पूर्वादिक्रमेण पूजयेत् ॥ ९७ ॥

तथा -

नामोच्चारणसंरब्धं वह्नौ प्रज्वलितेऽम्बरे ।
जुहुयाद्वैरिणां शुद्धौ देवीमन्त्रं जपस्तथा ।
समिधः पिचुमर्द्दस्य तथा विभीतकाष्ठिका ।
गृहधूमं श्मशानान्त विभीताङ्गारहोमतः ।
सप्ताहाद्वैरिणं हन्ति कालीमन्त्रप्रयोगतः ॥ ९८ ॥
ऊच्चाटनं चापराह्णे सन्धायां मारणं तथा ।
दक्षिणस्यां दिशि स्थित्वा ग्रामादेर्दक्षिणामुखः ॥ ९९ ॥

अथ ज्वालामालिनी-मन्त्रः

ॐ नमो भगवति ज्वालामालिनि गृध्रगणपरिवृते हूं फट् स्वाहा ।
तत्र प्रयोगः ।
तत्राङ्गन्यासः -

ॐ नमो हृदयं प्रोक्तं भगवतीति शिरः स्मृतम् ।
ज्वालामालिनी च शिखा गृध्रगणपरिवृते ततः ।
वर्म स्वाहास्त्रमित्युक्तं जातियुक्तं न्यसेत् तनौ ।

प्रयोगस्तु -

ॐ नमो हृदयाय नमः इत्यादि ॥ १०० ॥
अभुक्त्वा नियतं चैव जपेन्मन्त्रं जपाज्जयी ।
जपेदष्टसहस्रन्तु त्रयोविंशतिवासरान् ।
प्रत्यहं साधनं सिद्धिं ददाति च न संशयः ।
स्मृतिमात्रेण वै मन्त्री रिपून सर्वान् विनाशयेत् ॥ १ ॥

प्रयोगान्तरम् -

फेत्कारीयेः ॐ ठं ठां ठिं ठीं ठुं ठूं ठें ठैं
ठों ठौं ठं ठः ।
अमुकं गृह्ण गृह्ण हूं हूं ठः ठः ।
अनेन मन्त्रेण शृगालास्थिमयं कीलकं पञ्चाङ्गुलं
सहस्रेणाभिमन्त्रितं यस्य गेहे निखनेत्, यस्य नाम्ना श्मशाने
वा निखनेत्, स उन्मत्तो भवति ॥ २ ॥
ॐ डं डां डिं डीं डुं डूं डें डैं डों डौं डं
डः अमुकं गृह्ण गृह्ण हूं हूं ठः ठः ।
अनेन मन्त्रेण मनुष्यास्थिमयं कीलकं वितस्तिप्रमाणं
सहस्रेणाभिमन्त्रितं यस्य गृहे निखनेत्, यस्य नाम्ना श्मशाने
वा निखनेत् तस्य समस्तपरिवारा नश्यन्ति ॥ ३ ॥
उद्धृते खलु शान्तिः ।

शान्तिमन्त्रो यथा -

ॐ सः सं सं हः अमुकस्य शान्तिर्भवतु स्वाहा ।
अनेन मन्त्रेण धृतमधुसिक्तं क्षीर हुनेत् ।
तेन शान्तिर्भवति ॥ ४ ॥
ॐ ढं ढां ढिं ढीं ढुं ढूं ढें ढैं ढों
ढौं ढं ढः अमुकं मारय मारय ठः ठः ।
अनेन मन्त्रेण गर्द्दभास्थिमयं कीलकं त्रयोदशाङ्गुलं
सहस्रेणाभिमन्त्रितं यस्य गेहे निखनेत्, स ज्वरेण विनश्यति ॥ ५ ॥
ॐ णं णां णिं णीं णुं णूं णें णैं णों णौं णं
णः अनेन खदिरकाष्ठमयं कीलकं षडङ्गुलं
सहस्रेणाभिमन्त्रितं यस्य गृहे निखनेत्, यस्य नाम्ना श्मशाने
वा निखनेत्, तस्य सर्वान्नाशयति ॥ ६ ॥

निगडबन्धनमोक्षणम्

अथ निगडबन्धनमोक्षणम्
ॐ नमः निर्-ऋते निर्-ऋते तिग्मतेजो यन्मयं विव्रेता बन्धमेत यमेन
दत्तं तस्य सम्विदा नोत्तमे नाके अघोरोह वैरम् ॥ ७ ॥
अस्य निगडभञ्जनमन्त्रस्य प्रजापतिर्-ऋषिर्निर्-ऋतिर्देवता
तुष्टुप्छन्दो बन्धनादिव्यसनपरिहारे विनियोगः ॥ ८ ॥
एवम् ऋष्यादिकं नयस्य अयुतं प्रजपेत् सुधीः ।
ततो बन्धनाद्व्यसनाच्च मुक्तो भवति नान्यथा ॥ ९ ॥

अथ चिटिमन्त्रः

तारं चिटिद्वयं ब्रूयाचाण्डालि च ततः परम् ।
महदाद्यां ततो ब्रूयादमुकं मे ततः परम् ।
वशमानय ठद्वन्द्वं चिटिमन्त्रः उदाहृतः ।
सप्तभिर्दिवसैर्भूपान् वशयेद्विधिनामुना ॥ १० ॥

विधिमाह -

विलिख्य तालपत्रे तं साध्यनाम्ना विदर्भितम् ।
निक्षिप्य क्षीरसम्मिश्रे जले तत् क्वाथयेन्निशि ।
वश्यो भवति साध्यश्च नात्र कार्या विचारणा ॥ ११ ॥
तालपत्रे लिखित्वैनं भद्रकाली गृहे खनेत् ।
वश्याय सर्वजन्तुनां प्रयोगोऽयमुदाहृतः ॥ १२ ॥

अथ त्र्यम्बकमन्त्रः

त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टि वर्द्धनम् ।
उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीयमामृतात् ॥ १३ ॥
वसिष्ठोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दोऽनुष्टुवुदाहतम् ।
देवतास्य समुद्दिष्टा त्र्यम्बकः पार्वतीपतिः ।
विभक्तैर्मन्त्रवर्णैश्च षडङ्गानाञ्च कल्पनम् ॥ १४ ॥

तत्र प्रयोगः -

भूतशुद्ध्यादिपीठन्यासान्तं कर्म समाप्य ऋष्यादिन्यासं
कुर्यात् ।

यथा -

शिरसि वसिष्ठ-ऋषये नमः, मुखे अनुष्टुप्छन्दसे नमः, हृदि
त्र्य्म्बकाय देवतायै नमः ।
अमुकस्यामुकशान्तये विनियोगः ॥ १५ ॥
ततः कराङ्गन्यासौ ।

यथा -

त्र्यम्बकम् अङ्गुष्ठाभ्यां नमः, यजामहे तर्जनीभ्यां
स्वाहा, सुगन्धिं पुष्टिवर्द्धनं मध्यमाभ्यां वषट्,
उर्वारुकमिव बन्धनात् अनामिकाभ्यां हुं, मृत्योर्मुक्षीय
कनिष्ठाभ्यां वौषट्, मामृतात् करतलपृष्ठाभ्यां फट् ।
एवं हृदयादिषु ।

यथा -

त्रिभिस्तु वर्णैर्हृदयं शिरश्चतुर्भिरीरितम् ।
अष्टाभिश्च शिखा प्रोक्ता नवार्णैः कवचं तथा ।
तथाक्षि पञ्चाक्षरैस्त्र्यक्षरं करतले स्मृतम् ।
ततः पूर्वपाश्चात्ययाम्योत्तरवक्त्रेषु तदनन्तरम् ।
उरोगलास्येषु पुनर्नाभिहृत्पृष्ठकुक्षिषु ।
लिङ्गपायूरुमूलान्तर्जानुजङ्घायुगेषु तत्परम् ।
तद्वृत्तयुग्मे स्तनयोः पार्श्वयोः पादयोः पुनः ।
पाण्योर्नासिकयोः शीर्षे मन्त्रवर्णान्न्यसेत्क्रमात् ॥ १६ ॥
ततः पदान्येकादश न्यसेत् ।
शिरोभ्रूयुगलाक्षिषु वक्त्रे गण्डद्वये भूयो हृदये जठरे पुनः ।
गुह्योरुजानुपदेषु न्यासमेवं समाचरेत् ॥ १७ ॥

ततो ध्यानम् -

हस्ताभ्यां कलसद्वयामृतरसैराप्लावयन्तं शिरो द्वाभ्यां
तौ दधतं मृगाक्षवलये द्वाभ्यां वहन्तं परम् ।
अङ्गन्यस्तकरद्वयामृतघटं कैलासकान्तं शिवं,
स्वच्छाम्भोजगतं नवेन्दुमुकुट देवं त्रिनेत्रं भजे ।
एवं ध्यात्वा मानसैः सम्पूज्य अर्घ्यस्थापनं कुर्यात् ॥ १८ ॥
ततः शैवोक्तपीठपूजां विधाय, पुनर्ध्यात्वा, आवाहनादि
पञ्चपुष्पाञ्जलिदान पर्यन्तं विधाय, आवरणपूजामारभेत् ।
अग्न्यादिकोणे केशरेषु मध्ये दिक्षु च त्र्यम्बकं हृदयाय नमः
इत्यादिना षडङ्गैः पूजयेत् ।
ततोऽष्टपत्रेषु ॐ अर्काय नमः, एवम् इन्दवे वसुधायैः जलाय
वह्नये वायवे वियते यजमानाय ॥ १९ ॥

तद्बाह्ये पूर्वादि -

रमा राका प्रभा ज्योत्स्ना पूर्णा पूषा पूरणी सुधा ।

वाक्यन्तु -

रमायै नमः इत्यादि ।

तद्बाह्ये -

विश्वा विद्या सिता प्रज्ञा सारा सन्ध्या शिवा निशा ।

तद्बाह्ये -

आर्द्रा प्रज्ञा प्रभा मेधा कान्तिः शान्तिर्धृतिर्मतिः ।

तद्बाह्ये -

परा उमा पावनी पद्मा शान्ता अमोघा जया अमला एताः पूजयेत् ।
ततो धूपादिविसर्जनान्तं कर्म समापयेत् ॥ १९-क ॥
अस्य पुरश्चरणं लक्षजपः ॥

तथा च शारदायाम् -

जपेन्मन्त्रमिमं लक्षमेवं ध्यायञ्जितेन्द्रियः ।
जुहुयाद्दशभिर्द्रव्यैरयुतं घृतसम्प्लुतैः ।
बिल्वं पलाशं खदिरं वटञ्च तिलसर्षपौ ।
दौग्धं दुग्धं दधि पुनर्दूर्वास्तानि विदुर्बुधाः ॥ २० ॥

प्रयोगस्तु -

शनैश्चरदिने अन्यदिवसे वा अश्वत्थमूलं स्पृष्ट्वा सहस्रं जपेत्
।

तथा च -

शनिवारे दिनेऽश्वत्मूलं संस्पृश्य यो जपेत् ।
साक्षान्मृत्योर्विमुच्येत किमन्याः क्षुद्रिकाः क्रियाः ॥ २१ ॥

तथा -

स्नात्वा सहस्रं प्रजपेदादित्याभिमुखो मनुम् ।
आधिव्याधिविनिर्मुक्तो दीर्घमायुरवाप्नुयात् ॥ २२ ॥
प्रत्यहं जुहुयान्मन्त्री दूर्वयाष्टोत्तरं शतम् ।
आमयानखिलाञ्जित्वा दीर्घमायुरवाप्नुयात् ॥ २३ ॥
वटवृक्षस्य समिधो जुहुयादयुतावधि ।
धनधान्यसमृद्धिः स्यादचिरेणैव सिध्यति ॥ २४ ॥

अथ अमृतसञ्जीवनी -

आदौ प्रासादबीजं तदनु मृतिहरं तारकं व्याहृतिश्च,
प्रोच्चार्य त्र्यम्बकं यो जपति च सततं सम्पुटं चानुलोमात् ।
मृतिहरं त्र्यक्षरमृत्युञ्जयमन्त्रम् ।
ॐ जूं सः ।
अस्य जपात्सर्वसिद्धिर्भवति ॥ २५ ॥
अथ शुक्रोपासिता मृतसञ्जीवनी विद्या गायत्र्याः प्रथमः
पादस्त्र्यम्बकपादैकं तथा ।
गायत्र्याः द्वितीयः पादः त्र्यम्बकस्य द्वितीयः पादः ।
गायत्र्याः तृतीयः पादः त्र्यम्बकशेषपादः ।

मन्त्रो यथा -

ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं
पुष्टिवर्द्धणं भर्गो देवस्य धीमहि उर्वारुकमिवबन्धनात्
धियो यो नः प्रचोदयात् मृत्योर्मुक्षीयमामृतात् ॥ २६ ॥

ध्यानम् -

स्वच्छं स्वच्छारविन्दस्थितमुभयकरे संस्थितौ पूर्णकुम्भौ
द्वाभ्यामेणाक्षमाले निजकरकमले द्वौ घटौ नित्यपूर्णौ ।
द्वाभ्यां तौ च स्रवन्तौ शिरसि शशिकलां चामृतैः प्लावयन्तं,
देहं देवो दधानः प्रदिशतु विशदाकल्पजालः श्रियं वः ।
एवं ध्यात्वावाह्य त्र्यम्बकाय महारुद्राय नमः इत्यनेन
पूजयेत् ।
अस्य जपात् सवसिद्धिभवति ॥ २७ ॥

आथाकर्षणम् -

आकर्षणविधानानि कथयामि समासतः ।
यद्दृष्टं त्रिपुरातन्त्रे यद्दृष्टं भूतडामरे ॥ २८ ॥
श्रीबीजं मान्मथं बीजं लज्जाबीजं समुद्धरेत् ।
प्रथमं प्रणवं दत्त्वा त्रिपुरादेविपदं ततः ।
अमुकीमिति पदद्वन्द्वम् आकर्षय द्विधा पदम् ।
स्वाहान्तं मन्त्र मुद्धृत्य जपेद् दशसहस्रकम् ॥ २९ ॥
षट्कोणञ्च समालिख्य रक्तचन्दनकुङ्कुमैः ।
षडङ्गं कारयेन्मन्त्री लज्जाबीजसमन्वितम् ।
षड्दीर्घभावस्वरेणैव नादविन्दुविभूषितम् ।
रक्तपुष्पाक्षतधूपादिनैवेद्यैः परिपूज्यताम् ।
भावयञ्चेतसा देवीं त्रिनेत्रां चन्द्रशेखराम् ।
बालार्ककिरणप्रख्यां सिन्दूरारुणविग्रहाम् ।
पद्मञ्च दक्षिणे पाणौ जपमालाञ्च वामके ।
मन्त्रस्यास्य प्रसादेन रम्भामपि तथोर्वशीम् ।
आकर्षयेन्न सन्देहः किं पुनर्मानुषीमिह ॥ ३० ॥
भूर्ज्जपत्रे समालिख्य कुङ्कुमालक्तवारिणा ।
काश्मीरागुरुकस्तूरीरोचनामिलितेन तु ।
अनामारक्तमिश्रेण कमलाक्षीमनुं जपेत् ।
ॐ श्रीं कमलाक्षि अमुकीमाकर्षयाकर्षय ॐ फट् ।
इमं मन्त्रं जपेदादौ सहस्रैकं ततः पुनः ।
भूर्जपत्रे समादाय गुलिकां कारयेत् सुधीः ।
तेनैव साध्यपादोत्थं मृत्तिकापङ्कवेष्टाम् ।
शोषितां तेजसा भानोर्वेष्टयेत् त्रिकटुकैः पुनः ।
प्रतिमां स्त्रीनिभां कृत्वा तस्याः क्षिपेत् तयोदरे ।
गुलिकां पातयेत्पात्रे प्रतिमां साध्यरूपिणीम् ।
तादृशाभिमुखो भूत्वा निर्जने निशि साधकः ।
यावद्गच्छति चित्तञ्च तावद्रूपं जपेन्मनुम् ।
यावदायाति सन्त्रस्ता मदनालसविग्रहा ॥ ३१ ॥

वशीकरणम्

अथ वशीकरणम्

तत्र चामुण्डामन्त्रः -

तारं चामुण्डे जय चामुण्डे मोहय वशमानयामुकं स्वाहा
॥ ३२ ॥

ध्यानम् -

दंष्ट्राकोटिविशङ्कटा सुवदना सान्द्रान्धकारे स्थिता,
खट्टाङ्गाशनिगूढदक्षिणकरा वामेन पाशं शिरः ।
श्यामा पिङ्गलमूर्द्धजा भयकरी शार्दूलचर्मावृता,
चामुण्डा शववाहिनी जपविधौ ध्येया सदा साधकैः ॥ ३३ ॥
लक्षं जप्त्वा दशांशं किंशुककुसुमैर्वह्निमध्ये च देवी ।
चामुण्डा साधकानां भवति च फलदा नाममात्रेण शीघ्रम् ॥
३४ ॥

विद्वेषणम्

अथ विद्वेषणम्

अन्योन्यसमसंरम्भात्-रोषितो समरे युतौ ।
तदीयनखरोड्डीन धूलिमादाय साधकः ।
धूलिना तेन विद्वेषस्ताडनादभिजायते ।
परस्परं रिपोर्वैरं मिश्रेण सह निश्चितम् ।
महिषाश्वपुरीषाभ्यां गोमूत्रेण समालिखेत् ।
ययोर्नाम तयोः शीघ्रं विद्वेषञ्च परस्परम् ॥ ३५ ॥
रक्तेन महिषाश्वेन श्मशानवस्त्रके लिखेत् ।
यस्य नाम भवेत् तस्य विद्वेषञ्च परस्परम् ॥ ३६ ॥
षट्कोणचक्रमध्ये तु रिपोर्नामसमन्वितम् ।
मन्त्रन्तु सम्प्रवक्ष्यामि महाभैरवसञ्ज्ञकम् ॥ ३७ ॥
ॐ नमो महाभैरवाय श्मशानवासिने अमुकामुकयोर्विद्वेषं
कुरु कुरु हूं फट् ।
एतन्मन्त्रं लिखेत्तत्र विद्वेषो जायते ध्रुवम् ॥ ३८ ॥
अन्ययोगमहं वक्ष्ये दुर्लभं वसुधातले ।
ज्ञानमात्रेण शत्रूणां विद्वेषो जायते ध्रुवम् ॥ ३९ ॥
ॐ नमो भगवति श्मशानकालिके अमुकं विद्वेषय विद्वेषय हन
हन पच पच मथ मथ हूं फट् स्वाहा ।
अमुना मन्त्रराजेन होमयेत् प्रयतः सुधीः ।
वह्निकुण्डे निम्बपत्रेण कटुतैलान्वितेन च ।
प्रज्वाल्य खादिरं वह्निं श्मशानजं ततः पुनः ।
दशसाहस्रसंयुक्तं तिलयवाक्षतान्वितम् ।
भावयन् कालिकां देवीम् इन्द्रनीलसमप्रभाम् ।
व्योमनीलां महाचण्डां सुरासुरविमर्द्दिनीम् ।
त्रिलोचनां महारावां सर्वाभरणभूषिताम् ।
कपालकर्त्तृकाहस्ता चन्द्रसूर्योपरि स्थिताम् ।
शरजालगतां चैव प्रेतभैरववेष्टितम् ।
वसन्तीं पितृकान्तारे सर्वसिद्धिप्रदायिनीम् ।
होमयेद्विविधैः पुष्पैर्वलिच्छागोपहारकैः ।
पूजयित्वा महेशानीं भक्तियुक्तेन चेतसा ।
तद्भस्म च समादाय धारयेदभिमन्त्रितम् ।
भस्मना तेन यं हन्याद्विद्वेषस्तद्भवेन्नृणाम् ॥ ४० ॥
वह्निः शीतलतां याति पतेद्भूमौ यदा रविः ।
यदा शुष्यति पाथोधिश्चन्द्रमाः पतते यदि ।
यदा मिथ्या भवेद्देवि योगराजः सुदुर्लभः ॥ ४१ ॥
षट्कोणं चक्रराजन्तु शत्रूणां नामटङ्किटतम् ।
पूर्वद्रव्येण विद्वेषं कारयेदथ साधकः ॥ ४२ ॥
ॐ द्रां विद्वेषिणि अमुकामुकयोः परस्परं विद्वेषं कुरु कुरु
स्वाहा ।
यन्त्रवाह्ये लिखेन्मन्त्रमिमं पूर्वोक्तवस्तुभिः ।
परस्परं भवेद्द्वेषी योगोऽयं कुब्जिकामते ॥ ४३ ॥

अथा उच्चाटनम् -

उच्चाटनविधिं वक्ष्ये यथोक्तं श्रीमतोत्तरे ।
निम्बपत्रे लिखेन्नाम महिषाश्वरपुरीषकैः ।
ॐ नमः काकतुण्डि धवलामुखि अमुकमुच्चाटय हूं फट् ।
एतन्मन्त्रं समभ्यर्च्य लिखित्वा पूर्ववस्तुभिः ।
निम्बवृक्षस्थितं सर्वं काकालयं हुनेदथ ।
श्मशानवह्निमानीय धुस्तुरकाष्ठदीपितम् ।
वह्निं हुत्वा महातैलैरथवा कटुवस्तुभिः ।
पूर्वोक्तमनुना तस्य पत्रं राजिकटुप्लुतम् ।
सम्पूज्य धवलामुखीं पञ्चोपचारपूजया ।
तद्भस्म प्रक्षिपेच्छत्रोर्मन्दिरोपरि मन्त्रवित् ।
ध्यानयुक्तेन मनसा शत्रोरुच्चाटनं भवेत् ॥ ४४ ॥
धूम्रवर्णां महादेवीं त्रिनेत्रां शशिशेखराम् ।
जटाजूटसमायुक्तां व्याघ्रचर्मपरिच्छदाम् ।
कृशाङ्गीमस्थिमालाढ्यकर्त्तृकाढ्यकराम्बुजाम् ।
कोटराक्षीं सुदंष्ट्राञ्च पातालसन्निभोदराम् ।
एवं विधं धिया भाव्यं कार्यमुच्चाटनं रिपोः ॥ ४५ ॥
एष योगविधिं प्रोक्तो वीरतन्त्रे महेश्वरि ।
गोपनीयं प्रयत्नेन न प्रकाश्यं कदाचन ॥ ४६ ॥

तथा -

सौरारयोर्दिने ग्राह्यं नरास्थिचतुरङ्गुलम् ।
निशारमेन संलिख्य प्रधानभवने क्षिपेत् ।
सप्ताहाभ्यन्तरे शत्रोरुच्चाटनकरं भवेत् ।

मन्त्रस्तु -

हूम् अमुकस्य उच्चाटनं कुरु कुरु स्वाहा ।
हूम् अमुकं हन हन स्वाहा ॥ ४७ ॥

रिपुमल�रोधनम् -

रिपोर्मलं वृश्चिकञ्च खनित्वा भुवि निक्षिपेत् ।
म्रियते मलरोधेन उद्धृते च सुखावहम् ।
मन्त्रस्तु-ॐ स्तम्भिनि अमुकस्य मलं स्तम्भय स्तम्भय हूं फट् ॥
४८ ॥

अथ अभिचारः -

ॐ विरुद्धे रूपिणि चण्डिके वैरिणममुकं देहि देहि स्वाहा ।
इति खड्गमभिमन्त्र्य खड्गमन्त्रांश्च पठित्वा खड्गं
सम्पूज्य छागादिकममुकोऽसि इति वैरिनाम्नाभिमन्त्र्य,
रक्तसूत्रेण त्रिधा मुखं वद्धा, वैरिनाम्ना प्राणप्रतिष्ठां
कृत्वा, ॐ अयं स वैरी यो द्वेष्टि तमिमं पशुरूपिणम् ।
विनाशय महादेवि स्फें स्फें खादय खादय इति पठित्वा,
वलिशिरसि पुष्पं दत्त्वा, बलिमन्त्रं पठित्वा बलिं सम्पूज्य,
अद्याश्विने मासि महानवम्याम् अमुकगोत्रः श्री-अमुकदेवशर्मा
अमुकशत्रुं नाशय इमं छागं महिषं वा अमुकदैवतं
भगवत्यै दुर्गायै तुभ्यमहं सम्प्रददे ।
इत्युत्सृज्य आं हूं फट् इति छित्वा, भूलं पठित्वा, एतद्रुधिरं
दुर्गायै नमः इति रक्तं शिरश्च दत्त्वा, अष्टाङ्गमांसैर्होमं
मूलमन्त्रेण कुर्यादिति ॥ ४९ ॥

अथ सुखप्रसवमन्त्रः -

ॐ मन्मथ मन्मथ वाहि वाहि लम्बोदर मुञ्च मुञ्च स्वाहा ।
ॐ मुक्ताः पाशा विपाशाश्च मुक्ता सूर्येण रश्मयः ।
मुक्तः सर्वभयाद्गर्भ एह्येहि मारीच स्वाहा ।
एतदन्यतरेणाष्टवारं जलमभिमन्त्र्य पेयम् ।
ततः सुखप्रसवोभवति ॥ ५० ॥

अथ अदर्शन�प्रकारः -

अर्कशाल्मलिकार्पासपट्टपङ्कज�तन्तुभिः ।
पञ्चभिर्वर्त्तिकाभिश्च नृकपालेषु पञ्चसु ।
नरतैलेन दीपाः स्युः कज्जलं नृकपालकैः ।
ग्राहयेत् पञ्चभिर्यत्नात् पूर्ववच्च शिवालये ।
पञ्चस्थानीय�जायन्तु एकीकुर्याच्च तं पुनः ।
मन्त्रयित्वाञ्जयेन्नेत्रे देवैरपि न दृश्यते ॥ ५१ ॥

मन्त्रस्तु -

ॐ हूं फट् कालि कालि महाकालि मांसशोणितं खादय खादय
देवि मा पश्यतु मानुषेति हूं फट् स्वाहेति
मन्त्रेणाष्टोत्तरसहस्रजप्तेन मन्त्रयेत् ।
अथ मूलमन्त्रेणाष्टोत्तरसहस्राभिमन्त्रितम् कृत्वा, तत्कज्जलं नेत्रे
दत्त्वा, त्रैलोक्यादृश्यो भवति ॥ ५२ ॥

योगिनीसाधनम्

अथ योगिनीसाधनम् -

भूतडामरे -

अथातः सम्प्रवक्ष्यामि योगिनीसाधनोत्तमम् ।
सर्वार्थसाधनं नाम देहिनां सर्वसिद्धिदम् ।
अतिगुह्या महाविद्या देवानामपि दुर्लभा ॥ ५३ ॥
यासामभ्यर्च्चनं कृत्वा यक्षेशोऽभूद्धनाधिपः ।
तासामाद्यां प्रवक्ष्यामि सुराणां सुन्दरीं प्रिये ।
अस्या अभ्यर्चनेनैव राजत्वं लभते नरः ॥ ५४ ॥
अथ प्रातः समुत्थाय कृत्वा स्नानादिकं शुभम् ।
प्रासादञ्च समासाद्य कुर्यादाचमनं ततः ।
प्रणवान्ते सहस्रार हूं फट् दिग्बन्धनञ्चरेत् ।
प्राणायामं ततः कुर्यान्मूलमन्त्रेण मन्त्रवित् ।
षडङ्गं मायया कुर्यात् पद्ममष्टदलं लिखेत् ।
तस्मिन् पद्मे महामन्त्रं जीवन्यासं समाचयेत् ।
पीठदेवीः समावाह्य ध्यायेद् देवीं जगत् प्रियाम् ।
पूर्णचन्द्रनिभां गौरीं विचित्राम्बरधारिणीम् ।
पीनोत्तुङ्गकुचां वामां सर्वेषामभयप्रदाम् ।
इति ध्यात्वा च मूलेन दद्यात् पाद्यादिकं शुभम् ।
पुनर्धूपं निवेद्यैव नैवेद्यं मूलमन्त्रतः ।
गन्धचन्दनताम्बूलं सकर्पूरं सुशोभनम् ।
प्रणवान्ते भुवनेशीमागच्छ सुरसुन्दरि ।
वह्नेर्भार्या जपेन्मन्त्रं त्रिसन्ध्यञ्च दिने दिने ।
सहस्रैकप्रमाणेन ध्यात्वा देवीं सदा बुधः ।
मासान्ते दिवसं व्याप्य बलिपूजां सुशोभनाम् ।
कृत्वा च प्रजपेन्मन्त्रं निशीथे याति सुन्दरी ॥ ५५ ॥
सुदृढं साधकं मत्वा याति सा साधकालये ।
सुप्रसन्ना साधकाग्रे सदा स्मेरमुखी ततः ।
दृष्ट्वा देवीं साधकेन्द्रो दद्यात् पाद्यादिकं शुभम् ।
सुचन्दनं सुमनसो दत्त्वाभिलषितं वदेत् ॥ ५६ ॥
मातरं भगिनीं वापि भार्यां वा भक्तिभावतः ।
यदि माता तदा वित्तं द्रव्यञ्च सुमनोहरम् ।
भूपतित्वं प्रार्थितं यत् तद् ददाति दिने दिने ॥ ५७ ॥
पुत्रवत् पालितं लोके सत्यं सत्यं सुनिश्चितम् ।
स्वसा ददाति द्रव्यञ्च दिव्यवस्त्रं तथैव च ।
दिव्यकन्यां समानीय नागकन्यां दिने दिने ।
यद्यत्प्रार्थयते सर्वं सा ददाति दिने दिने ।
भातृवत् पालितं लोके कामनाभिर्मनोगतैः ॥ ५८ ॥
भार्या स्याद्यदि सा देवी साधकस्य मनोहरा ।
राजेन्द्रः सर्वराजानां संसारे साधकोत्तमः ।
यद्यद्भवति भूतञ्च भविष्यतीति यत्पुनः ।
तत्सर्वं साधकेन्द्राय निवेदयति निश्चितम् ॥ ५९ ॥
स्वर्गे मर्त्त्ये च पाताले गतिः सर्वत्र निश्चितम् ।
यद्यद् ददाति सा देवी कथितुं नैव शक्यते ।
तथा सार्द्धञ्च सम्भोगं करोति साधकोत्तमः ।
अन्यस्त्रीगमनं त्यक्त्वा अन्यथा नश्यति ध्रुवम् ॥ ६० ॥
ततोऽन्यत् साधनं वक्ष्ये निर्मितं ब्रह्मणा पुरा ।
नदीतीरं समासाद्य कुर्यात् स्नानादिकं ततः ।
पूर्ववत् सकलकार्यं चन्दनैर्मण्डलं लिखेत् ॥ ६१ ॥
स्वमन्त्रं तत्र संलिख्यावाह्य ध्यायेन्मनोहराम् ।
कुरङ्गनेत्रां शरविन्दुवक्त्रां विम्बाधरां
चन्दनगन्धलिप्ताम् ।
चीनांशुकां पीनकुचां मनोज्ञां श्यामां सदा
कामदुघां विचित्राम् ।
एवं ध्यात्वा जपेद् देवीमगुरुधूपदीपकैः ।
गन्धं पुष्परसञ्चैव ताम्बूलादींश्च मूलतः ॥ ६२ ॥
तारं माया गच्छ मनोहरे पावकवल्लभा ।
कृत्वायुतं प्रतिदिनं जपेन्मन्त्रं प्रसन्नधीः ।
मासान्ते व्याप्य दिवसं कुर्याच्च जपमुत्तमम् ।
आनिशीथं जपेन्मन्त्रं ज्ञात्वा च साधकं दृधम् ।
गत्वा च साधकाभ्यासे सुप्रसन्ना मनोहरा ।
वरं वरय शीघ्रं र्त्व यत्ते मनसि वर्त्तते ॥ ६३ ॥
साधकेन्द्रोऽपि तां ध्यात्वा पाद्याद्यैर्रर्चयेन्मुदा ।
प्राणायामं षडङ्गञ्च मायया च समाचरेत् ॥ ६४ ॥
सद्योमांसं बलिं दत्त्वा पूजयेच्च समाहितः ।
चन्दनोदकपुष्पेण फलेन च मनोहराम् ।
ततोऽर्चिता प्रसन्ना स पुष्णाति प्रार्थितञ्च यत् ॥ ६५ ॥
स्वर्णशतं साधकाय ददाति सा दिने दिने ।
स चाशेषं व्ययं कुर्यात् स्थिते तत्तुन दास्यति ॥ ६६ ॥
अन्यस्त्रीगमनन्तस्य न भवेत् सत्यमीरितम् ।
अव्याहतगतिस्तस्य भवतीति न संशयः ॥ ६७ ॥
इयं ते कथिता विद्या सुगोप्या या सुरासुरैः ।
तव स्नेहेन भक्त्या च वद्धोऽहं परमेश्वरि ॥ ६८ ॥
ततोऽन्यात् साधनं वक्ष्ये शृणुष्वैकमनाः प्रिये ।
गत्वा वटतलं देवीं पूजयेत् साधकोत्तमः ।
प्राणायामं षडङ्गञ्च माययाथ समाचरेत् ॥ ६९ ॥
सद्योमांसं बलिं दत्त्वा पूजयेत् तां समाहितः ।
अर्घ्यमुच्छिष्टरक्तेन दद्यात् तस्यै दिने दिने ॥ ७० ॥
प्रचण्डवदनां देवीं पक्वविम्बाधरं प्रिये ।
रक्ताम्बरधरां वालां सर्वकामप्रदां शुभाम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रमयुतं साधकोत्तमः ।
सप्तदिनं समभ्यर्च्य चाष्टमे विधिवच्चरेत् ।
कायेन ममसा वाचा पूजयेच्च दिने दिने ॥ ७१ ॥
तारं माया तथा कूर्च्चं रक्ष कर्मणि तद्बहिः ।
आगच्छ कनकान्ते तु वति स्वाहा महामनुः ।
आनिशीथं जपेन्मन्त्रं बलिं दत्त्वा मनोहरम् ॥ ७२ ॥
साधकेन्द्रं दृधं मत्वा आयाति साधकालये ।
साधकेन्द्रोऽपि तां दृष्ट्वा दद्यादर्घ्यादिकं ततः ॥ ७३ ॥
ततः सपरिवारेण भार्या स्यात् कामभोजनेः ।
वस्त्रभूषादिकं त्यक्त्वा याति सा निजमन्दिरम् ॥ ७४ ॥
एवं भार्या भवेन्नित्यं साधकाज्ञानुरूपतः ।
आत्मभार्यां परित्यज्य भजेत् ताञ्च विचक्षणः ॥ ७५ ॥

कामेश्वरी -

ततः कामेश्वरीं वक्ष्ये सर्वकामफलप्रदाम् ।
प्रणवं भूवनेशानीं चागच्छ कामेश्वरि ततः ।
वह्नेर्भार्या महामन्त्रः साधकानां सुखावहः ॥ ७६ ॥
पूर्ववत् सकलं कृत्वा भूर्जपत्रे सुशोभने गोरोचनाभिः
प्रतिमां विनिर्माय स्वलङ्कृताम् ।
शय्यामारुह्य प्रजपेन्मन्त्रमेकमनास्ततः ।
सहस्रैकप्रमाणेन मासमेकं जपेद्बुधः ।
घृतेनमधुना दीपं दद्याच्च सुसमाहितः ।
कामेश्वरीं शशाङ्कास्यां खेलत्खञ्जनलोचनाम् ।
सदा लोलगतिं कान्तां कुसुमास्त्रशिलीमुखीम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं निशीथे याति सा तदा ॥ ७७ ॥
दृष्ट्वा तु साधकश्रेष्ठमाज्ञां देहीति तं वदेत् ।
स्त्रीभावेन तदा तस्यै दद्यात् पाद्यादिकं ततः ॥ ७८ ॥
सुप्रसन्ना मुदा देवी साधकं तोषयेत् सदा ।
अन्नाद्यै रतिभोगेन पतिवत् पालयेत सदा ॥ ७९ ॥
नीत्वा रात्रौ सुखैश्वर्यं दत्त्वा च विपुलं धनम् ।
वस्त्रालङ्कारद्रव्यादीन्प्रभाते याति निश्चितम् ।
एवं प्रतिदिनम् तस्य सिद्धिः स्यात् कामरूपतः ॥ ८० ॥

रतिसुन्दरी -

ततः पटे विनिर्माय पुत्तलीं ध्यानरूपः सुवर्णवर्णां
गौराङ्गीं सर्वालङ्कारभूषिताम् ।
नूपुराङ्गदहाराढ्यां रम्याञ्च पुष्करेक्षणाम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं दत्त्वा च पाद्यमुत्तमम् ।
सचन्दनेन पुष्पेण जातीपुष्पेण साधकः ।
गुग्गुलु-धूपदीपौ च दद्यान्मूलेन साधकः ।

मन्त्रन्तु -

तारं माया तथा गच्छ रतिसुन्दरी पदं ततः ।
वह्निजायाष्टसहस्त्र्यं जपेन्मन्त्रं दिने�दिने ॥ ८१ ॥
मासान्ते दिवसं व्याप्य कुर्यात् पूजादिक शुभम् ।
घृतदीपं तथा गन्धं पुष्पताम्बूलमेव च ।
तावन्मन्त्रं जपेद्विद्वान् यावदायाति सुन्दरी ।
ज्ञात्वा दृढं साधकेन्द्रं निशीथे याति निश्चितम् ॥ ८२ ॥
ततस्तामर्चयेद् भक्त्या जातीकुसुममालया ।
सुसन्तुष्टा साधकेन्द्रं तोषयेद् रतिभोजनैः ॥ ८३ ॥
भूत्वा भार्या च सा तस्मै ददाति वाञ्छितं वरम् ।
भूषादिकम् परित्यज्य प्रभाते याति सा ध्रुवम् ।
साधकाज्ञानुरूपेण प्रयाति सा दिने दिने ।
निर्जने प्रान्तरे देवि सिद्धिः स्यान्नात्र संशयः ।
त्यक्त्वा भार्यां भजेताञ्च अन्यथा नश्यति ध्रुवम् ॥ ८४ ॥

पद्मिनी -

ततोऽन्यत् साधनं वक्ष्ये स्वगृहे शिवसन्निधौ ।
वेदाद्यं भुवनेशीञ्चागच्छ पद्मिनी वल्लभा ।
पावकस्य महामन्त्रं पूर्ववत्सकलं ततः ।
मण्डलं चन्दनैः कृत्वा मूलमन्त्रं लिखेत् ततः ।
पद्मासनां श्यामवर्णां पीनोत्तुङ्गपयोधराम् ।
कोमलाङ्गीं स्मेरमुखीं रक्तोत्पलदलेक्षणाम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं सहस्रञ्च दिने दिने ।
मासान्ते पूर्णिमां प्राप्य विधिवत् पूजयेत् सदा ।
आनिशीथं जपेन्मन्त्रं दृढाभ्यासेन साधकः ।
सर्वत्र कुशलं ज्ञात्वा याति सा साधकालयम् ॥ ८५ ॥
भूत्वा भार्या साधकं हि साधयेद् विविधैरपि ।
भोज्यैर्दिव्यैर्भूषणाद्यैः पद्मिनी सा दिने दिने ।
पतिवत् पालितं लोके नित्यं स्वर्गे च सर्वदा ।
त्यक्त्वा भार्यां भजेत् ताञ्च साधकेन्द्रः सदा प्रिये ॥ ८६ ॥

नटिनी -

ततो वक्ष्ये महाविद्यां विश्वामित्रेण धीमता ।
ज्ञात्वा यां साधिता विद्या बला चातिबला प्रिये ॥ ८७ ॥

मन्त्रस्तु -

प्रणवान्ते महामाया नटिनि पावकप्रिया ।
महाविद्येति कथितां गोपनीया प्रयत्नतः ॥ ८८ ॥
अशोकस्य तटं गत्वा स्नानं पूर्ववदाचरेत् ।
मूलमन्त्रेण सकलं कुर्याच्च सुसमाहितः ॥ ८९ ॥
त्रैलोक्यमोहिनीं गौरीं विचित्राम्बरधारिणीम् ।
विचित्रालङ्कृतां रम्यां नर्त्तकीवेशधारिणीम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं सहस्रञ्च दिने दिने ॥ ९० ॥
मांसोपहारैः सम्पूज्य धूपदीपौ निवेदयेत् ।
गन्धचन्दनताम्बूलं दद्यात् तस्यै सदा बुधः ॥ ९१ ॥
मासमेकन्तु तां भक्त्या पूजयेत् साधकोत्तमः ।
मासान्ते दिवसं प्राप्य कुर्याच्च पूजनं महत् ।
अर्द्धरात्रौ भयं दत्त्वा किञ्चित् साधकसत्तमे ।
सुदृढं साधकं मत्वा याति सा साधकालयम् ॥ ९२ ॥
विद्याभिः सकलाभिश्च किञ्चित् स्मेरमुखी ततः ।
वरं वरय शीघ्रं त्वं यत्ते मनसि वर्त्तते ।
तत्श्रुत्वा साधकश्रेष्ठो भावयेन्मनसा धिया ।
मातरं भगिनीं वापि भार्यां वा प्रीतिभावतः ।
कृत्वा सन्तोषयेद् भक्त्या नटिनी ततत्करोत्यलम् ॥ ९३ ॥
माता स्याद्यदि सा देवी पुत्रवत् पालितं मुदा ।
स्वर्णशतं सिद्धिद्रव्यं ददाति सा दिने दिने ॥ ९४ ॥
भगिनी यदि सा कन्यां देवस्य नागकन्यकाम् ।
राजकन्यां समानीय ददाति सा दिने दिने ।
अतीतानागतां वार्त्तां सर्वां जानाति साधकः ॥ ९५ ॥
अन्नाद्यैरुपचारैस्तु ददाति कामभोजनम् ।
स्वर्णशतं सदा तस्मै ददाति सा ध्रुवं प्रिये ।
यद्यद्वाञ्छति तत्सर्वं ददाति नात्र संशयः ॥ ९६ ॥

अथ मधुमती -

महाविद्यां प्रवक्ष्यामि सावधानावधारय ।
कुङ्कुमेन समालिख्य भूर्जपत्रे स्त्रियं मुदा ।
ततोऽष्टदलमालिख्य कुर्यान्न्यासादिकं प्रिये ।
जीवन्यासादिकं कृत्वा ध्यायेत् तत्र प्रसन्नधीः ॥ ९७ ॥
शुद्धस्फटिकसङ्काशां नानालङ्कारभूषिताम् ।
मञ्जीरहारकेयूररत्नकुण्डलमण्डिताम् ।
एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं सहस्रन्तु दिने दिने ॥ ९८ ॥
प्रतिपद्दिनमारभ्य पूजयेत् कुसुमादिभिः ।
धूपदीपविधानैश्च त्रिसन्ध्यं पूजयेन्मुदा ॥ ९९ ॥
पूर्णिमां प्राप्य गन्धाद्यैः पूजयेत् साधकोत्तमः ।
घृतदीपं तथा धूपं नैवेद्यञ्च मनोरमम् ।
रात्रौ च दिवसे जाप्यं कुर्याच्च सुसमाहितः ।
प्रभातसमये याति साधकस्यान्तिकं ध्रुवम् ॥ १०० ॥
प्रसन्नवदना भूत्वा तोषयेद्रति भोजनैः ।
देवदानवगन्धर्वविद्याधृग्यक्षरक्षसाम् ।
कन्याभीरत्नभूषाभिः साधकेन्द्रं मुहुर्मुहुः ।
चर्व्यं चोष्यादिकं द्रव्यं दिव्यं ददाति सा ध्रुवम् ॥ १ ॥
स्वर्गे मर्त्त्ये च पाताले यद्वस्तु विद्यते प्रिये ।
आनीय दीयते सत्यं साधकाशानुरूपतः ॥ २ ॥
स्वर्णशतं सदा तस्मै ददाति सा दिने दिने ।
साधकाय वरं दत्वा याति सा निजमन्दिरम् ॥ ३ ॥
तस्या वरप्रसादेन चिरजीवी निरामयः ।
सर्वज्ञः सुन्दरः श्रीमान् सर्वगो भवति ध्रुवम् ।
रेमे सार्द्धं तया देवी साधकेन्द्रो दिने दिने ॥ ४ ॥

मन्त्रस्तु -

तारं माया तथा गच्छानुरागिणि मैथुन प्रिये ।
वह्निभार्या मनुः प्रोक्तः सर्वसिद्धिप्रदायकः ॥ ५ ॥
एषा मधुमती तु स्यात् सर्वसिद्धिप्रदा प्रिये ।
गुह्याद्गुह्य ह्येषा तव स्नेहात्प्रकीर्तिता ॥ ६ ॥
योगिनी साधनस्य कालपात्रस्थानादिनिर्णयः ।

देव्युवाच -

श्रुतञ्च साधनं पुण्यं यक्षिणीनां सुखप्रदम् ।
कस्मिन् काले प्रकर्त्तव्यं विधिना केन वा प्रभो ।
अथाधिकारिणः के वा समासेन वद प्रभो ॥ ७ ॥

ईश्वर उवाच -

वसन्ते साधयेद्धीमान् हविष्याशी जितेन्द्रियः ।
सदा ध्यानपरो भ्हूत्वा तद्दर्शनमहोत्सुकः ॥ ८ ॥
उज्जटे प्रान्तरे वापि कामरूपे विशेषतः ।
स्थानेष्वेकतमं प्राप्य साधयेत्सुसमाहितः ।
अनेन विधिना साक्षाद्भविष्यति न संशयः ॥ ९ ॥
देव्याश्च सेवकाः सर्वे परं चात्राधिकारिणः ।
तारकब्रह्मणो भृत्यं विनाप्यत्राधिकारिणः ।
इति योगिनी साधन प्रकरणम् ॥ १० ॥

पूजाधारनिरूपणम्

अथ पूजाधारनिरूपणम् -

तत्र नारदीये -

आपोग्निर्हृदयं चक्रं विष्णोः क्षेत्रसमुद्भवम् ।
यन्त्रञ्च प्रतिमास्थानमर्चने सर्वदा हरेः ॥ ११ ॥

गौतमीये -

शालग्रामे मणौ यन्त्रे प्रतिमामण्डलेषु वा नित्यं पूजा हरेः
कार्या न तु केवलभूतले ॥ १२ ॥
शालग्रामशिलास्पर्शात्कोटिजन्माघनाशनम् ।
किं पुनश्चार्चनं तत्र हरिसान्निध्यकराणम् ॥ १३ ॥
बहुभिर्जन्मभिः पुण्यैर्यदि कृष्णां शिलां लभेत् ।
गोष्पदेनैव चिह्नेन तेन जन्म समाप्यते ।
एतेन विष्णुपूजायां शिलाया अपि प्राधान्यम् ।
मण्डलादीनान्तु सर्वसाधारणत्वात् ॥ १४ ॥

योगिनीतन्त्रे -

लिङ्गस्यथां पूजयेद् देवीं पुस्तकस्थां तथैव च ।
मण्डलस्थां महामायां यन्त्रस्थां प्रतिमासु च । जलस्थां
वा शिलास्थां वा पूजयेत् परमेश्वरीम् ॥ १५ ॥

कौलावलीये -

यत्रापराजितापुष्पं जवापुष्पञ्च विद्यते ।
करवीरे शुक्लरक्ते द्रोणं वा यत्र तिष्ठति ।
तत्र देवी वसेन्नित्यं तद्यन्त्रे चण्डिकार्चनम् ।
एतत् सर्वं यन्त्राभावे ॥ १६ ॥

तथा च -

यन्त्रं मन्त्रमयं प्रोक्तं मन्त्रं वा देवतेति च ।
देहात्मनो यथा भेदो यन्त्र देवतयोस्तथा ।
तथादौ विलिखेद् यन्त्रं देवतायाश्च विग्रहम् ॥ १७ ॥
कामक्रोधादि दोषोत्थं सर्वदुःखनियन्त्रणात् ।
यन्त्रमित्याहुरेतस्मिन् देवः प्रीणाति पूजितः ॥ १८ ॥
विना यन्त्रेण देवता न प्रसीदति ।
दुःखनियन्त्रणाद्ययन्त्रमित्याहुस्तन्त्रवेदिनः ।
इति यन्त्रस्य पूजयां प्राधान्यमिति ॥ १९ ॥

अथ यन्त्रसंस्कारः -

वामकेश्वरतन्त्रे -

भैरव्युवाच ।

चक्रभेदं महादेव त्वत्प्रसादान्मयाश्रुतम् ।
इदानीं श्रोतुमिच्छामि प्रतिष्ठाकर्मनिर्णयम् ॥ २० ॥

श्रीशङ्कर उवाच ।

शृणु देवि महाभागे जगत्कारिणी कौलिनि ।
तस्योद्यापनकर्माङ्गं सर्ववर्णविनिर्णयम् ॥ २१ ॥
स्नात्वा सङ्कल्पयेन्मन्त्री गुरोरर्चनमाचरेत् ।
पञ्चगव्यं ततः कृत्वा शिवमन्त्रेण मन्त्रितम् ।
तत्र चक्रं क्षिपेन्मन्त्री प्रणवेन समाकुलम् ।
तदुद्धृत्य ततश्चक्रं स्थापयेत् स्वर्णपात्रके ।
पञ्चामृतेन दुग्धेन शीतलेन जलेन च ।
चन्दनेन सुगन्धेन कस्तूरीकुङ्कुमेन च ।
पयोदधिघृतक्षौद्रशर्कराद्यैरनुक्रमात् ।
तोयधूपान्तरैः कुर्यात् पञ्चामृत विधिं बुधः ॥ २२ ॥
हाटकैः कलसैर्देवीमष्टाभिर्वारिपूरितैः ।
कषायजलसम्पूऋनैः कारयेत् स्नानमुत्तमम् ॥ २३ ॥
स्नानं समाप्य तां देवीं स्थापयेत् स्वर्णपीठके ।
यन्त्रराजाय विद्महे महायन्त्राय धीमहि तन्नो यन्त्रः प्रचोदयात्
।
स्पृष्ट्वा यन्त्रं कुशाग्रेण गायत्र्या चाभिमन्त्रयेत् ।
अष्टोत्तरशतं देवि देवताभावसिद्धये ॥ २४ ॥
आत्मशुद्धिं ततः कृत्वा षडङ्गैर्देवतां यजेत् ।
तत्रावाह्य यजेद् देवीं जीवन्यासं समाचरेत् ।
उपचारैः षोडशभिर्महामुद्रादिभिः सदा ।
फलताम्बूलनैवेद्यैर्देवीं तत्र समर्चयेत् ॥ २५ ॥
पट्टसूत्रादिकं दद्याद्वस्त्रालङ्कारमेव च ।
मुद्गरं चामरं घण्टां यथा योग्यं महेश्वरि ।
सर्वमेतत् प्रयत्नेन दद्यादात्महिते रतः ॥ २६ ॥
ततो जपेत् सहस्रन्तु सकलेप्सितसिद्धये ।
बलिदानं ततः कृत्वा प्रणमेद्यन्त्रराजकम् ॥ २७ ॥
अष्टोत्तरशतं हुत्वा सम्पाताज्यं विनिक्षिपेत् ।
होमकर्मण्य शक्तश्चेद् द्विगुणं जपमाचरेत् ॥ २८ ॥
धेनुमेकां समानीय स्वर्णशृङ्गाद्यलङ्कृताम् ।
गुरवे दक्षिणां दद्यात् ततो देव्या विसर्जनम् ॥ २९ ॥

तन्त्रप्रदीपे -

फले भित्तौ तथा पट्टे स्थापयेद् यन्त्रमीश्वरि ।
धनधान्य-पुत्र-पौत्र-यश-आयूंषि मुञ्चति ॥ ३० ॥

अन्यत्रापि -

न भित्तौ स्थापेयेद् यन्त्रं न पटे फलके तथा ।
यस्य वै ममता देवि पुत्र-पौत्रगृहादिषु ॥ ३१ ॥

अथ यन्त्रसंस्कार प्रयोगः -

कृतनित्यक्रियः स्वास्तिवाचनपूर्वकं सङ्कल्पं कुर्यात् -

अद्येत्यादि अमुकगोत्रः श्री-अमुकदेवशर्मा अमुकदेवतायाः
प्रीत्यर्थं यन्त्रसंस्कारमहं करिष्ये इति सङ्कल्प्य
पञ्चगव्यमानीय हौमिति मन्त्रेणाष्टोत्तरशतमभिमन्त्र्य
प्रणवेन तत्र यन्त्रं निक्षिपेत् ।
तत उत्तोल्य स्वर्णादिपात्रे स्थापयेत् ।
ततः शीतलजल-चन्दन-गन्धकस्तूरीकुङ्कुमैः ।
स्नापयित्वा पञ्चामृतमानीय हौमिति
मन्त्रेणाष्टोत्तरशतमभिमन्त्र्य पूर्ववत् शोधयित्वा स्नापयेत् ॥ ३२
॥

तत्र क्रमः -

प्रथमं क्षीरेण स्नापयित्वा पुनर्जलेन स्नापयित्वा धूपं
दद्यात् ।
एवं दध्ना धृतेन मधुना शर्करया च ।
ततो दुग्धेन शीतलजलेन (सुगन्धेन चन्दनेन कस्तूरीकुङ्कुमेन च)
स्नापयेत् ।
ततो हाटकैरष्टभिः कलसैः कुङ्कुम-रोचना-मिश्रितैस्तोयैः
स्नापयेत् ।
सर्वत्र स्नानं मूलमत्रेण ॥ ३३ ॥
ततो यन्त्रमुत्तोल्य पात्रान्तरे स्थापयित्वा कुशाग्रेण यन्त्रं
स्पृष्ट्वा यन्त्रराजाय विद्महे महायन्त्राय धीमहि तन्नो यन्त्रः
प्रचोदयात् ।
इति गायत्र्या चाष्टोत्तरशतमभिमन्त्र्य प्राणप्रतिष्ठां कुर्यात् ॥
३४ ॥

विश्वसारतन्त्रे -

प्राणप्रतिष्ठामन्त्रस्य देवता ब्राह्मणादयः ।
ब्रह्माविष्णुश्च रुद्रश्च ऋषयः परिकीर्त्तिताः ।
ततः ऋग्-यजुः सामानि छन्दांसि च तदा चरेत् ।
अस्य प्राणप्रतिष्ठामन्त्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा-ऋषयः ।
ऋग्-यजुः सामानि छन्दांसि चैतन्यं देवता प्राणप्रतिष्ठायां
विनियोगः ॥ ३५ ॥

तद्यथा -

आं ह्रीं क्रों यं रं लं वं शं षं सं हौं हंसः
अमुकदेवताया प्राणा इह प्राणाः, एवम् आमित्यादि अमुकदेवताया
जीव इह स्थितः, एवम् आमित्यादि अमुकदेवतायाः सर्वेन्द्रियाणि, एवम्
आमित्यादि अमुकदेवताया वाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्र-घ्राणप्राणा
इहागत्य सुखं चिरं तिष्ठन्तु स्वाहा ।
इति प्राणान् प्रतिष्ठाप्य तत्र देवतामावाह्यषोडशोपचारैः
पञ्चोपचारैर्वा पूजयेत् ॥ ३५-क ॥

तथा च भैरवतन्त्रे -

मूर्त्ति मूलेन सङ्कल्प्य जीवन्यासं समाचरेत् ।
मायां पाशाङ्कशाद्यन्तां यादीन्सप्त सबिन्दुकान् ।
वियत्सत्येन्दुसंयुक्तं तदन्ते हंस उच्चरेत् ।
अस्याः प्राणा इह प्राणाः पुनर्जीव इह स्थितः ।
पुनरुच्चार्य तस्या वै सर्वेन्द्रियाणि पूनर्वदेत् ।
तस्याश्च वाङ्गमनश्चक्षुः-श्रोत्रघ्राणपदान्यपि ।
प्राणा इहागत्य सुखं चिरं तिष्ठन्तु ठद्वयम् ।
इति प्राणान् प्रतिष्ठाप्य देवीमावाह्येत् ततः ॥ ३६ ॥
ततः षडङ्गानि पूजयेत् ।
ततः पट्टसूत्रादिकं दत्त्वा अष्टोत्तरसहस्रं जप्त्वा
शक्तश्चेद्बलिं दद्यात् ।
ततोऽष्टोत्तरशतं हुत्वा प्रत्याहुतिसम्पातं दद्यात् ।
होमाभावे द्विगुणजपः कार्यः ।
ततो दक्षिणां दत्त्वा अच्छिद्रावधारणं कुर्यात् ॥ ३७ ॥

इति यन्त्रसंस्कारविधिः -

इति महामहोपाध्याय श्रीकृष्णानन्द भट्टाचार्यविरचिते
तन्त्रसारे तृतीयः परिच्छेदः ॥ ३ ॥