आगमे विश्वासटिप्पन्यः

परिचयः

केचिदाहुः - “सप्तैव पदार्थाः इति गणनं “मोक्षोपयोगिपदार्थानां”। यदि च “युक्तिसिद्धाः” (इदमेव नवीनानां नवीनत्व) तदतिरिक्ताः अपि पदार्थाः, तदा “अगत्या” तेषां मोक्षानुपयोगित्वं। तेन, न सप्तेतिविभागः अफलः। नापि केषांचित् पदार्थानां तदनन्तर्भावेsपि क्षतिः।” इति केचित्। परम्परया वाऽपि द्रव्यकेन्द्रिता एव दृश्यन्ते पदार्थविभागाः, आत्मनस् तत्रान्तर्भावात्। नेतीतरे।

द्रव्य-गुण-कर्म-सामान्य-विशेष-समवायाऽभावाः।
लौकिकः - द्रव्य-गुण-कर्म-सामान्यानि अभावश्च
शास्त्रीयः - विशेष-समवायौ। नानुभवगोचराः, नानुभवविरोधिनः।
भावः - द्रव्य-गुण-कर्म-सामान्य-विशेष-समवायाः।
- सत्ता - द्रव्य-गुण-कर्माणि।
कर्मसु - उत्क्षेपणम् अपक्षेपणम् आगुच्छनम् प्रसारणम् गमनम्।
धर्मः - सामान्यविशेषौ। द्रव्यगुणकर्मसु भेदकः तत्-तद्-धर्मः।
मुक्त्यै मुख्यपदार्थाः - आत्मा, शरीरम्, इन्द्रियः, अर्थः, बुद्धिः, मनः, प्रवृत्तिः, दोषः, प्रेत्यभावः, फलम्, दुःखम्, अपवर्गः।

नित्यद्रव्यवृत्तयो व्यावर्तका विशेषाः॥
नित्य-द्रव्य-वृत्तित्वे सति व्यावर्तकत्वं विशेषस्य स्वरूपम्।
प्रत्येकस्मिन् नित्यद्रव्ये (विशिष्य परमाणौ) विद्यमानं वैशिष्ट्यम्। पुनः सः विशेषः स्वप्रकाशः। [तस्य विशिष्टस्य अवगमनं न अपेक्षितं ।] तेनैव ““वैशेषिकम्”” दर्शनम्। विशेषाः अनन्ताः। genius.।
स्वप्रतिपत्तिः - अनावश्यकः, अवकाशावधिभेदात्।