१४ शेषहोमः

(सू - तञ्चतुर्थ्याऽपररात्र उत्तराभ्यामुत्थाप्य प्रक्षाळ्य निधाय अग्नेरुपसमाधानाद्याज्यभागान्तेऽन्वारब्धायामुत्तरा आहुतीर्हुत्वा जयादि प्रतिपद्यते परिषेचनान्तं कृत्वा अपरेणाग्निं प्राचीमुपवेश्य तस्याश्शिरस्याज्यशेषात् व्याहृतीभिरोङ्कारचतुर्थाभिरानीँयोत्तराभ्यां यथालिङ्गं मिथस्समीँक्ष्योत्तरयाऽऽज्यशेषेण हृदयदेशौ सम्मृज्योत्तरास्तिस्रो जपित्वा शेषं समावेशने जपेत् ।) विवाहदिनमारभ्य चतुर्षु दिनेषु गच्छत्सु परस्मिन् दिनेऽतीव उषःकाले शेषहोमं कुर्यात् । उषसि सुस्नातौ

சேஷஹோம்:

" ஐந்தாவது தினம் விடியற்காலையில் மங்கள ஸ்னானம் செய்து ஹோமத்தைச் செய்ய வேண்டும். முதலில் கந்தர்வ பூஜை செய்து ‘உதீர்ஷ்வாத: + தஸ்ய வித்தி" என்கிற மந்திரங்களால் கந்தர்வனை உத்வாஸனம் செய்து சேஷஹோமத்திற்கு அனுஜ்ஞை-ஸங்கல்ப்பம் அக்நி இவைகளைச் செய்து ப்ரதிஷ்டாதி ஆஜ்யபாகாந்தம் செய்து பத்னி அந்வாரம்பணம் செய்து கொண்டிருக்க.

  1. “अरुंGh_ignwsAgGz”, 2. " QuTGT LigmwzAgGz", 3. “शुक्री Lignw&igGz”, 4. “ingnu Ga”, 5. “ūvu”, 6. “Log|88’, 7. “AB”,[[TODO::परिष्कार्यम्??]]

[[161]]

(मङ्गलस्नानेन) धौतवस्त्रं परिदधानौ सोर्ध्वपुण्ड्रौ पादौ प्रक्षाल्य द्विराचम्य कटे, उपविश्य गन्धर्वपूजां कृत्वा

उदीर्ष्वातःँ, वि॒श्वावसो, नमॅसा, ईडामहे त्वा ।
अ॒न्याम्, इच्छ, प्रफर्व्यँ, सञ्जायां, पत्याँ सृज ।
उदीर्ष्वातःँ, पतीँवती, ह्ये॑षा, वि॒श्वावॅसुं, नमॅसा, गीर्भिरीट्टे ।
अ॒न्याम्, इच्छ, पि॒तृ॒षदं, व्यँक्तां, सतेँ भागः, जनुषा, तस्यँ विद्धि ॥ [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

विश्वावसुं गन्धर्वराजं यथास्थानं प्रतिष्ठापयामि । इत्युद्वास्य दण्डं (समिधं वा) प्रक्षाल्य निधाय अनुज्ञां प्रार्थयेत् । ताम्बूलं दक्षिणां च गृहीत्वा, उत्थाय,

नम॒स् सद॑से …स॒भाम् मे॑ गोपाय ...{Loading}...
नमस् सदसे ...{Loading}...
मूलम् (संयुक्तम्)

नम॒स्सद॑से॒ नम॒स्सद॑स॒स्पत॑ये॒ नम॒स्सखी॑नाम्पुरो॒गाणा॒ञ्चख्षु॑षे॒ नमो॑ दि॒वे नमᳶ॑ पृथि॒व्यै

विश्वास-प्रस्तुतिः

नम॒स् सद॑से॥
नम॒स् सद॑स॒स्-पत॑ये॥
नम॒स् सखी॑नाम् पुरो॒गाणा॒ञ् चख्षु॑षे॥
नमो॑ दि॒वे॥
नमᳶ॑ पृथि॒व्यै॥

मूलम्

नम॒स्सद॑से
नम॒स्सद॑स॒स्पत॑ये
नम॒स्सखी॑नाम्पुरो॒गाणा॒ञ्चख्षु॑षे
नमो॑ दि॒वे
नमᳶ॑ पृथि॒व्यै

भट्टभास्कर-टीका

‘ऐन्द्रं हि देवतया सदः’ इति इन्द्रः सदसस्पतिः पालयिता तस्मै नमः । ‘षष्ठयाः पतिपुत्र’ इति सत्वम् । सखीनां समानख्यानानामृत्विजां पुरोगाणामग्रतो गन्तृणां प्रधानानां सर्वेषामपि चक्षुषे चक्षुसथानीयाय दर्शनहेतवे सवित्रे च नमः । गतमन्यत् ॥

267 सप्रथ सभाम् ...{Loading}...

सप्र॑थ स॒भाम् मे॑ गोपाय ।
ये च॒ सभ्या᳚स् सभा॒सदः॑ ।
तानि॑न्द्रि॒याव॑तᳵ कुरु ।
सर्व॒म् आयु॒र् उपा॑सताम् ।

(सर्वे॑भ्यः श्रीवैष्ण॒वेभ्यो॒ नमः॑॥)

अशेषे हे परिषत् ...{Loading}...

स्वामिनः!
अशेषे हे परिषत्
भवत्-पादमूले मया समर्पिताम् इमां सौवर्णीं यत्-किञ्चिद्-दक्षिणां
यथोक्तदक्षिणामिव स्वीकृत्य

उद्वाहे शेषहोमं कर्तुं योग्यतासिद्धिमनुगृहाण । विष्वक्सेनं सम्पूज्य । प्राणानायम्य सङ्कल्प्य, उद्वाहे शेषहोमं करिष्ये । तत्प्रसादं स्वीकृत्य ।

अग्नेरुप समाधानादि, आज्यभागान्ते वध्वामन्वारब्धायाम्

अग्ने॑, प्रायश्चित्ते, त्वं, दे॒वानां, प्रायँश्चित्तिरसि, ब्राह्मणस्त्वा॑, नाथकॉमः, प्रपॅद्ये, याऽस्यां, प॒ति॒घ्नीँ, तनूः, प्र॒जाघ्नी, पशुघ्नी, ल॒क्ष्मि॒घ्नीं, जारघ्नीँ, अ॒स्यैतां, कृ॒णोमि॒, स्वाहा॑ । अग्नये, इदन्न मम । वायो॑, प्रा॒य॒श्चित्ते॒, त्वं, दे॒वानां॑’ + कृ॒णो॒मि, स्वाहा॑ वाय॒वे, इदन्न मम । - आदिँत्य, प्राय॒श्चि॒त्ते॒, त्वं, दे॒वानां + कृणोमि॒ स्वाहा॑ [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

ஹோமம், சம்யா அபோஹநம், ப்ராயச்சித்தம், ப்ராணாயாமம் பரிஷேசனம் ப்ரணீதா மோக்ஷணம், பிராம்மண தக்ஷிணை, அக்ன்யுபஸ்தானம். அக்னிக்கு மேல்புறத்தில் பத்னியை உட்கார வைத்து ஆஜ்ய சேஷத்தினால் அவள் தலையில் பூஸ்வாஹா, புவஸ்வாஹா, ஸுவஸ்ஸ்வாஹா, ஒஸ்வாஹா என்று ஹோமம் செய்து, யதாஸ்தானத்தில் உட்கார்ந்து “அபச்யம்த்வா” என்கிற மந்திரத்தினால் வரனை வதூ பார்க்க வேண்டும். “அபச்யம்த்வா” வரன் பார்க்க வேண்டும். வதூவை “ஸமஞ்ஜந்து திதேஷ்டுதௌ” என்கிற மந்திரத்தினால் ஆஜ்யமிகுதியினால் இருவர்களின் ஹ்ருதய தேசத்தையும் துடைத்து “ப்ரஜாபதே + ப்ரஹரேமசேபம்” என்கிற மந்திரங்களை ஜபிக்க வேண்டும். [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

[[162]]

आदित्याय इदन्न मम । प्रजॉपते, प्रायश्चित्ते॒ त्वं दे॒वानां + कृणोमि॒ स्वाहा॑ । प्र॒जापतये इदन्न मम - प्रसवश्चँ, उपयामश्च॑, काटॅश्च, अर्णवश्चँ, ध॒र्णसिश्चॅ, द्रवॅिणञ्च, भगॅश्च, अन्तरिँक्षं च, सिन्धुँश्च, समुद्रश्चँ, सरॅस्वाँश्च, वि॒श्वव्यँचाश्च, तेयं, द्विष्मः, यश्चॅ नः, द्वेष्ठिँ, तमेँषां, जम्भेँदध्मः स्वाहा॑ । प्रसवादिभ्यः इदन्न मम । मधुँश्च, माधँवश्च, शुक्रश्चँ, शुचिँश्च, नभॅश्च, नभस्यॅश्च, इषश्चँ, ऊर्जश्चँ, सहॅश्च, सहस्यँश्च, तपॅश्च, तपस्यॅश्च, तेयं, द्विष्मः, यश्चँनः, द्वेष्टिँ, तमेँषां, जम्भे, द॒ध्मः, स्वाहा॑ । मध्वादिभ्यः इदन्न मम । चित्तं चँ, चित्तिँश्च, आकूँतं च, आकूँतिश्च, अधीँतं च, अधीँतिश्च, विज्ञॉतं च, विज्ञानॅञ्च, नामॅ च, क्रतुँश्च, दर्शँश्च, पूर्णमॉसश्च, तेयं, द्विष्मः, यश्चॅनः, द्वेष्टिँ, तमेँषां, जम्भे॑, द॒ध्मः स्वाहा॑ । चित्तादिभ्यः, इदन्न मम । [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

अनन्वारब्धः, जयादि प्रतिपद्यते (अत्रापि शम्या एव) प्रायश्चित्तहोमः, प्राणायामः, परिषेचनं, प्रणीतामोक्षणं, ब्राह्मणोद्वासनम्, अग्न्युपस्थानम् ।

अपरेणाग्निं प्राचीमुपवेश्य होमाज्यशेषमादाय

भूस्स्वाहा॑, भुव॒स्स्वाहा॑ सु॒व॒स्स्वाहा॑, ओँस्वाहा॑

इ॒ति चतुर्भिर्मन्त्रैः अन्ते तस्याश्शिरसि निनयेत् । (अयमेव शेषहोमः) यथास्थानमुभावुपविश्य,

தாம்பூல சர்வணம் பிறகு ஸந்த்யோபாஸனம் ப்ரஹ்ம யஜ்ஞம் - ப்ராத ரௌபாஸனம் விவாஹ அங்கபூதமான அப்யுதயம், புண்யாஹம் பலதானம் ஆசீர்வாதம். வைகளைச் செய்ய வேண்டும். விவாஹத்தின் மத்தியில் வரும் ஆக்நேய ஸ்தாலீ பாகத்தில் மட்டும்தான் பத்னியின் அந்வாரம்பணம் தர்ச, பூர்ண மாஸ ஸ்தாலீ பாகங்களில் அந்வாரம்பணம் கிடையாது. ஆக்ரயணம்

சரத் ருதுவில் பர்வ-ப்ரதிபத் ஸந்தி தினத்தில் புது நெல்லின் அரிசியைக் கொண்டு ஆக்ரயண ஸ்தாலீ பாகம் ஆக்ரயண ஸ்தாலீபாகேந யக்ஷ்யே என்று ஸங்கல்ப்பம். ஸ்தாலீ பாக தர்மப்படி புது அரிசியைக் கொண்டு ஔபாஸனாக்னியில் ச்ரபணம் அக்னிப்ரதிஷ்டாதி முகாந்தம் ஆனதும் அபதான ஹவிஸ்ஸை தர்மத்துடன் எடுத்துக் கொண்டு,[[TODO::परिष्कार्यम्??]]

[[163]]

अपॅश्यन्त्वा, मनॅसा, चेकिँतानं, तपॅसः, जातं, तपॅसः, विभू॑तम् । इह प्रजां, इह रयिं, ररॉणः, प्रजॉयस्व, प्रजया, पुत्रकाम । [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

इति वधूः वरं समीक्षेत् ।

अपॅश्यन्त्वा, मनॅसा, दीध्याँनां, स्वायां, तनूम्, ऋत्विये॑, नाथॅमानाम् ।
उपमाम्, उच्चा, युवतिः बुभूँयाः, प्रजॉयस्व, प्र॒जया॑ पु॒त्र॒कामे॒ । [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

इति वरः वधूं समीक्षेत् । अङ्गुष्ठविस्रंसिकाभ्यां हुतशेषमाज्यं स्पृष्ट्वा वधूं दक्षिणहस्तेन परिष्वज्य स्वाङ्गुष्ठेन वधूहृदयदेशं तर्जन्या स्वहृदयदेशं च

समॅञ्जन्तु, विश्वेँदे॒वाः, समापॅः, हृदॅयानिनौ । सम्मा॑त॒रिश्वा॑, सन्धाता, समु॒ देष्ट्री, दि॒देष्टुनौ । [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

इति युगपदनक्ति ।

वरः, प्रजॉपते, तन्वँमे, जुषस्व, त्वष्टःँ, देवेभिःँ, स॒हसामः, इ॒न्द्र॒ ।
विश्वे॑दे॒वैः, रा॒तिभिः, सँरराणः, पुँसां, बहूनां, मातॅरस्स्याम ।
आनँः, प्र॒जां, जनयतु, प्र॒जापॅतिः, आजर॒सायॅ, समॅनक्तु, अर्यमा ।
अदुँर्मङ्गलीः, पतिलोकं, आविँश, शन्नॅ एधि, द्विपदे, शं, चतुँष्पदे ।
तां पूँषन्, शि॒वतँमां, एरॉयस्व, यस्यां, बीजं, मनुष्याः । वपॅन्ति ।
यानॅ ऊरू, उश॒तीँ, वि॒स्रयाँतै, यस्यां, उशन्तःँ, प्रहॅरेम, शेफम् । [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

इति जपेत् ॥ सन्ध्योपासनं, क्रमशः ब्रह्मयज्ञं, प्रातरौपासनहोमं च हुत्वा उद्वाहकर्माङ्गम् अभ्युदयं पुण्याहञ्च कुर्यात् । ताम्बूलचर्वणं फलदानञ्च कुर्यात् ।

इदानीं वा मध्ये वा महदाशीर्वादः । विवाहान्तर्गत, आग्नेयस्थालीपाकवदेव दर्शपूर्णमासस्थालीपाकप्रयोगश्च । उद्वाहे आग्नेयस्थालीपाके पत्न्या अन्वारम्भे प्रधानहोमः कर्तव्यः । दर्शपूर्णमास आग्रयणादिषु तु तादृशोऽन्वारभोपि न इति व्यवस्थितिः ।

  1. “இந்த்ராக்நிப்யாம் ஸ்வாஹா’, 2. விச்வேப்ய: தேவேப்ய ஸ்வாஹா, 3. த்யாவாபிருதீவீப்யாம் ஸ்வாஹா. ஸ்விஷ்டகிருத் ஹோமாதி ஹோம சேஷம் மிகுதி ஹவிஸ்ஸிலிருந்து முகம் கொள்ளக் கூடிய ஹவிஸ்ஸை வாயில் போட்டுக் கொண்டு சாப்பிட்டு ஜலத்தை உறிஞ்சி சாப்பிட்டு, ஆசமனம் செய்து புது அன்னத்தில் ஒரு பிண்டத்தைத் தயாரித்து, “பரமேஷ்ட்யஸி பரமாம்மாம்ச்ரியம்கமய” என்கிற மந்திரத்தினால் சுவற்றுச் சுவர்க்கட்டையில் எறிய வேண்டும். [[TODO::परिष्कार्यम्??]]

[[164]]