१६ रुद्राष्टक

करि दंडवत सप्रेम द्विज सिव सन्मुख कर जोरि।
बिनय करत गदगद स्वर समुझि घोर गति मोरि॥१०७(ख)॥

तो ब्राह्मण प्रेमाने दंडवत घालून शिवांसमोर हात जोडून आणि माझ्या भयंकर शिक्षेचा विचार करून सद्गदित वाणीने शिवांची प्रार्थना करू लागला.॥१०७(ख)॥

नमामीशमीशान निर्वाणरूपं।
विभुं व्यापकं ब्रह्म वेदस्वरूपं॥
निजं निर्गुणं निर्विकल्पं निरीहं।
चिदाकाशमाकाशवासं भजेऽहं॥

‘हे मोक्षस्वरूप, विभू, व्यापक, ब्रह्म व वेदस्वरूप, ईशान्य दिशेचे ईश्वर आणि सर्वांचे स्वामी हे शिव, मी तुम्हांला नमस्कार करतो. निजस्वरूपात स्थित, मायिक गुणांनी रहित, भेदरहित, इच्छारहित, चिदाकाशस्वरूप आणि आकाशरूप वस्त्र धारण करणारे हे भगवन, मी तुम्हांला भजतो.॥१॥

निराकारमोंकारमूलं तुरीयं।
गिरा ग्यान गोतीतमीशं गिरीशं॥
करालं महाकाल कालं कृपालं।
गुणागार संसारपारं नतोऽहं॥

निराकार, ओंकाराचे मूळ, त्रिगुणातीत, वाणी, ज्ञान आणि इंद्रिये यांच्या पलीकडचे, कैलासपती, रुद्ररूप, महाकालाचेही काल, कृपाळू, गुणांचे धाम, संसारापलीकडचे तुम्ही परमेश्वर आहात. मी तुम्हांला नमस्कार करतो.॥२॥

तुषाराद्रि संकाश गौरं गभीरं।
मनोभूत कोटि प्रभा श्री शरीरं॥
स्फुरन्मौलि कल्लोलिनी चारु गंगा।
लसद्भालबालेन्दु कंठे भुजंगा॥

जे हिमालयाप्रमाणे गौरवर्णाचे आहेत, ज्यांच्या शरीरामध्ये कोटॺावधी कामदेवांचे लावण्य आहे, ज्यांच्या शिरावर सुंदर गंगानदी विराजमान आहे, ज्यांच्या ललाटावर द्वितीयेचा चंद्र आणि गळ्यात सर्प शोभत आहे,॥३॥

चलत्कुंडलं भ्रू सुनेत्रं विशालं।
प्रसन्नाननं नीलकंठं दयालं॥
मृगाधीशचर्माम्बरं मुण्डमालं।
प्रियं शंकरं सर्वनाथं भजामि॥

ज्यांच्या कानांमध्ये कुंडले हलत आहेत. सुंदर भ्रुकुटी आणि विशाल नेत्र आहेत. जे प्रसन्नमुख, नीलकंठ आणि दयाळू आहेत, सिंहचर्माचे वस्त्र धारण केलेले, व मुंडमाला घातलेले आहात, सर्वांना प्रिय आणि सर्वांचे नाथ अशा श्रीशंकरांना मी भजतो.॥४॥

प्रचंडं प्रकृष्टं प्रगल्भं परेशं।
अखंडं अजं भानुकोटिप्रकाशं॥
त्रयः शूल निर्मूलनं शूलपाणिं।
भजेऽहं भवानीपतिं भावगम्यं॥

रुद्ररूप, श्रेष्ठ, तेजस्वी, परमेश्वर, अखंड, अजन्मा, कोटॺावधी सूर्यांसारखे प्रकाशयुक्त, तीन प्रकारच्या दुःखांचे निर्मूलन करणारे, हातात त्रिशूळ धारण केलेले, प्रेमाने प्राप्त होणारे, भवानीचे पती असलेल्या श्रीशंकरांना मी भजतो.॥५॥

कलातीत कल्याण कल्पान्तकारी।
सदा सज्जनानन्ददाता पुरारी॥
चिदानंद संदोह मोहापहारी।
प्रसीद प्रसीद प्रभो मन्मथारी॥

कलेंच्या पलीकडील, कल्याणस्वरूप, कल्पाचा अंत करणारे, सज्जनांना नेहमी आनंद देणारे, त्रिपुराचे शत्रू, सच्चिदानंदघन, मोह हरण करणारे, मनाचे मंथन करून टाकणाऱ्या कामदेवाचे शत्रू अशा हे प्रभो, प्रसन्न व्हा, प्रसन्न व्हा.॥६॥

न यावद् उमानाथ पादारविन्दं।
भजंतीह लोके परे वा नराणां॥
न तावत्सुखं शान्ति सन्तापनाशं।
प्रसीद प्रभो सर्वभूताधिवासं॥

मनुष्य जोपर्यंत पार्वतीचे पती असलेल्या तुम्हांला भजत नाहीत, तोपर्यंत त्यांना इहलोकी व परलोकी सुख-शांती लाभत नाही आणि त्यांच्या त्रिविध तापांचा नाश होत नाही. म्हणून हे सर्व जिवांच्या हृदयामध्ये निवास करणाऱ्या प्रभो, प्रसन्न व्हा.॥७॥

न जानामि योगं जपं नैव पूजां।
नतोऽहं सदा सर्वदा शंभु तुभ्यं॥
जरा जन्म दुःखौघ तातप्यमानं।
प्रभो पाहि आपन्नमामीश शंभो॥

मी योग जाणत नाही, जप आणि तपही जाणत नाही. हे शंभो, मी सदा सर्वदा तुम्हांलाच नमस्कार करतो. हे प्रभो, म्हातारपण आणि जन्म-मृत्यू यांच्या दुःखसमूहामध्ये होरपळणाऱ्या पण तुम्हांला शरण आलेल्या माझे दुःखापासून रक्षण करा. हे ईश्वरा, हे शंभो, मी तुम्हांला नमस्कार करतो.’॥८॥

रुद्राष्टकमिदं प्रोक्तं विप्रेण हरतोषये।
ये पठन्ति नरा भक्त्या तेषां शम्भुः प्रसीदति॥ ९॥

भगवान रुद्रांचे हे अष्टक शंकरांना प्रसन्न करण्यासाठी ब्राह्मणाने म्हटले आहे. जो मनुष्य भक्तिपूर्वक याचे पठण करतो, त्याच्यावर भगवान शंभू प्रसन्न होतात.॥९॥