श्रीरामबाणाने रावणाचा मुकुट इत्यादी पडणे
मूल (दोहा)
पवन तनय के बचन सुनि बिहँसे रामु सुजान।
दच्छिन दिसि अवलोकि प्रभु बोले कृपानिधान॥ १२(ख)॥
अनुवाद (हिन्दी)
पवनपुत्र हनुमानाचे बोलणे ऐकून सुज्ञ श्रीराम हसले, मग दक्षिणेकडे पाहून कृपानिधान प्रभू म्हणाले,॥ १२(ख)॥
मूल (चौपाई)
देखु बिभीषन दच्छिन आसा।
घन घमंड दामिनी बिलासा॥
मधुर मधुर गरजइ घन घोरा।
होइ बृष्टि जनि उपल कठोरा॥
अनुवाद (हिन्दी)
‘हे बिभीषणा, दक्षिणेकडे बघ. मेघ कसे भरून आले आहेत आणि वीज चमकू लागली आहे. भयानक मेघ हलक्या स्वरांनी गरजत आहेत. गारांचा वर्षाव होऊ नये, म्हणजे झाले.॥ १॥
मूल (चौपाई)
कहत बिभीषन सुनहु कृपाला।
होइ न तड़ित न बारिद माला॥
लंका सिखर उपर आगारा।
तहँ दसकंधर देख अखारा॥
अनुवाद (हिन्दी)
बिभीषण म्हणाला, ‘हे कृपाळू, ही वीजही नव्हे की मेघांचा जमाव नव्हे. लंकेच्या शिखरावर एक महाल आहे. रावण तेथे नाच-गाण्याचा कार्यक्रम पहात आहे.॥ २॥
मूल (चौपाई)
छत्र मेघडंबर सिर धारी।
सोइ जनु जलद घटा अति कारी॥
मंदोदरी श्रवन ताटंका।
सोइ प्रभु जनु दामिनी दमंका॥
अनुवाद (हिन्दी)
रावणाच्या डोक्यावर मेघडंबरी छत्र आहे. तेच जणू मेघांचा काळा जमाव आहे. मंदोदरीच्या कानांमध्ये जी कर्णफुले हलत आहेत, हे प्रभू, तीच जणू विजेची चमक आहे.॥ ३॥
मूल (चौपाई)
बाजहिं ताल मृदंग अनूपा।
सोइ रव मधुर सुनहु सुरभूपा॥
प्रभु मुसुकान समुझि अभिमाना।
चाप चढ़ाइ बान संधाना॥
अनुवाद (हिन्दी)
हे देवांचे सम्राट, ऐका. अनुपम ताल व मृदंग वाजत आहेत. तीच मधुर गर्जना होय.’ रावणाचा हा अभिमान जाणल्यावर श्रीराम हसले. त्यांनी धनुष्य सज्ज करून, त्यावर बाण चढविला.॥ ४॥
दोहा
मूल (दोहा)
छत्र मुकुट ताटंक तब हते एकहीं बान।
सब कें देखत महि परे मरमु न कोऊ जान॥ १३(क)॥
अनुवाद (हिन्दी)
आणि एकाच बाणात रावणाचे छत्र, मुकुट आणि मंदोदरीची कर्णफुले तोडून टाकली. सर्वांसमोरच ते जमिनीवर पडले. पण कसे पडले, याचे रहस्य कोणालाच कळले नाही.॥ १३(क)॥
मूल (दोहा)
अस कौतुक करि राम सर प्रबिसेउ आइ निषंग।
रावन सभा ससंक सब देखि महा रसभंग॥ १३(ख)॥
अनुवाद (हिन्दी)
असा चमत्कार करून श्रीरामांचा बाण परत येऊन भात्यामध्ये बसला.हा मोठा रस-भंग झाल्याचे पाहून रावणाची सारी सभा भयभीत झाली.॥ १३(ख)॥
मूल (चौपाई)
कंप न भूमि न मरुत बिसेषा।
अस्त्र सस्त्र कछु नयन न देखा॥
सोचहिं सब निज हृदय मझारी।
असगुन भयउ भयंकर भारी॥
अनुवाद (हिन्दी)
भूकंप झाला नव्हता किंवा जोराचे वारे आले नव्हते. कोणतेही शस्त्र-अस्त्र डोळ्यांना दिसले नाही. मग हे छत्र-मुकुट-कर्णफुले तुटून कशी पडली? सर्वांना मनातून काळजी वाटू लागली की, हा मोठा अपशकुन झाला.॥ १॥
मूल (चौपाई)
दसमुख देखि सभा भय पाई।
बिहसि बचन कह जुगुति बनाई॥
सिरउ गिरे संतत सुभ जाही।
मुकुट परे कस असगुन ताही॥
अनुवाद (हिन्दी)
सभा भयभीत झालेली पाहून रावणाने हसून युक्तीने सांगितले की, ‘मुंडकी तुटून खाली पडणे, हेही ज्याला नित्य शुभ असते, त्याला मुकुट खाली पडणे हा अपशकुन कसा?॥ २॥