०६ सीता-त्रिजटा-संवाद

जहँ तहँ गईं सकल तब सीता कर मन सोच।
मास दिवस बीतें मोहि मारिहि निसिचर पोच॥ ११॥

नंतर त्या सर्व जिकडे तिकडे निघून गेल्या. सीता मनात काळजी करू लागली की, एक महिना झाल्यावर नीच राक्षस मला मारणार.॥ ११॥

त्रिजटा सन बोलीं कर जोरी।
मातु बिपति संगिनि तैं मोरी॥
तजौं देह करु बेगि उपाई।
दुसह बिरहु अब नहिं सहि जाई॥

सीता हात जोडून त्रिजटेला म्हणाली की, ‘हे माते, तू संकटामध्ये माझी सोबतीण आहेस. मी शरीर-त्याग करू शकेन असा उपाय लवकर कर. विरह असह्य झाला आहे.॥ १॥

आनि काठ रचु चिता बनाई।
मातु अनल पुनि देहि लगाई॥
सत्य करहि मम प्रीति सयानी।
सुनै को श्रवन सूल सम बानी॥

लाकडे आणून चिता रच. हे माते, मग तिला आग लाव. तू सुज्ञ आहेस, तेव्हा माझ्यावरील प्रेम खरे करून दाखव. रावणाचे शूलाप्रमाणे दुःख देणारे बोलणे कानांनी कोण ऐकणार?’॥ २॥

सुनत बचन पद गहि समुझाएसि।
प्रभु प्रताप बल सुजसु सुनाएसि॥
निसिन अनल मिल सुनु सुकुमारी।
अस कहि सो निज भवन सिधारी॥

सीतेचे बोलणे ऐकून त्रिजटेने तिचे पाय धरून तिची समजूत घातली आणि श्रीरामांच्या प्रताप, बल आणि सुकीर्ती यांचे वर्णन केले. ती म्हणाली, ‘हे सुकुमारी, ऐक. रात्रीच्या वेळी आग मिळू शकणार नाही.’ असे म्हणून ती घरी गेली.॥ ३॥

कह सीता बिधि भा प्रतिकूला।
मिलिहि न पावक मिटिहि न सूला॥
देखिअत प्रगट गगन अंगारा।
अवनि न आवत एकउ तारा॥

सीता मनात म्हणू लागली, ‘काय करू? विधाता प्रतिकूल झाला आहे. आग मिळणार नाही आणि दुःखही संपणार नाही. आकाशामध्ये निखारे दिसत आहेत, परंतु पृथ्वीवर एकही तारा येत नाही.॥ ४॥

पावकमय ससि स्रवत न आगी।
मानहुँ मोहि जानि हतभागी॥
सुनहि बिनय मम बिटप असोका।
सत्य नाम करु हरु मम सोका॥

चंद्र अग्निमय आहे, परंतु तोसुद्धा मला हतभागिनी समजून आग्नीचा वर्षाव करीत नाही. हे अशोक वृक्षा, माझी विनंती मान्य कर. माझा शोक हरण कर आणि आपले अशोक हे नाव सार्थ कर.॥ ५॥

नूतन किसलय अनल समाना।
देहि अगिनि जनि करहि निदाना॥
देखि परम बिरहाकुल सीता।
सो छन कपिहि कलप सम बीता॥

तुझी नवीन कोवळी पाने अग्नीसारखी आहेत. म्हणून विचार न करता मला अग्नी दे, विरह रोग वाढवून त्याची परिसीमा करू नकोस.’ सीता ही विरहाने अत्यंत व्याकूळ झालेली पाहून तो क्षण हनुमानाला कल्पाप्रमाणे वाटला.॥ ६॥