६४ श्रीरामचरित्र-महिमा

राम रूपु भूपति भगति ब्याहु उछाहु अनंदु।
जात सराहत मनहिं मन मुदित गाधिकुलचंदु॥ ३६०॥

गाधिकुलातील चंद्रमा विश्वामित्र मोठॺा आनंदाने श्रीरामचंद्रांचे रूप-लावण्य, राजा दशरथांची भक्ती, चारी भावांचा विवाह आणि सर्वांचा आनंद-उत्साह यांची मनातल्या मनात वाखाणणी करीत जात होते.॥ ३६०॥

बामदेव रघुकुल गुर ग्यानी।
बहुरि गाधिसुत कथा बखानी॥
सुनि मुनि सुजसु मनहिं मन राऊ।
बरनत आपन पुन्य प्रभाऊ॥

वामदेव आणि रघुकुलाचे गुरू ज्ञानी वसिष्ठ हे पुन्हा एकदा विश्वामित्रांची कथा वर्णन करून सांगू लागले. मुनींचे सुयश ऐकून त्यांची कृपा लाभल्यामुळे राजांना मनोमन आपल्या पुण्याईचा प्रभाव जाणवला.॥ १॥

बहुरे लोग रजायसु भयऊ।
सुतन्ह समेत नृपति गृहँ गयऊ॥
जहँ तहँ राम ब्याहु सबु गावा।
सुजसु पुनीत लोक तिहुँ छावा॥

आज्ञा झाल्यावर सर्व लोक परतले. राजा दशरथसुद्धा पुत्रांसह राजमहालात परतले. जिकडे-तिकडे सर्वजण श्रीरामचंद्रांच्या विवाहाची गाथा गात होते. श्रीरामचंद्रांची पवित्र सुकीर्ती त्रैलोक्यात पसरली.॥ २॥

आए ब्याहि रामु घर जब तें।
बसइ अनंद अवध सब तब तें॥
प्रभु बिबाहँ जस भयउ उछाहू।
सकहिं न बरनि गिरा अहिनाहू॥

श्रीरामचंद्र विवाह करून घरी आल्यापासून सर्व प्रकारचा आनंद अयोध्ये-मध्ये येऊन निवास करत होता. प्रभू रामांच्या विवाहामध्ये जसा आनंद व उत्साह उसळला होता, त्याचे सरस्वती व सर्पराज शेष हे सुद्धा वर्णन करू शकणार नाहीत.॥ ३॥

कबिकुल जीवनु पावन जानी।
राम सीय जसु मंगल खानी॥
तेहि ते मैं कछु कहा बखानी।
करन पुनीत हेतु निज बानी॥

श्रीरामांची कीर्ती ही कविकुलाचे जीवन पवित्र करणारी व मांगल्याची खाण समजून मी आपली वाणी पवित्र करण्यासाठी थोडीशी वर्णन करून सांगितली आहे.॥ ४॥

निज गिरा पावनि करन कारन राम जसु तुलसीं कह्यो।
रघुबीर चरित अपार बारिधि पारु कबि कौनें लह्यो॥
उपबीत ब्याह उछाह मंगल सुनि जे सादर गावहीं।
बैदेहि राम प्रसाद ते जन सर्बदा सुखु पावहीं॥

स्वतःची वाणी पवित्र करण्यासाठी तुलसीने श्रीरामांची कीर्ती वर्णन केली आहे. तसे पाहिले तर श्रीरघुनाथांचे चरित्र हा अपार समुद्र आहे. कोणता कवी तो पार करू शकेल? जे लोक श्रीरामांच्या मुंज व विवाह या मंगलमय उत्सवांचे वर्णन आदराने ऐकून गात रहातील, ते श्रीसीतारामांच्या कृपेने सदा सुख प्राप्त करतील.

सिय रघुबीर बिबाहु जे सप्रेम गावहिं सुनहिं।
तिन्ह कहुँ सदा उछाहु मंगलायतन राम जसु॥ ३६१॥

श्रीसीता व श्रीरामचंद्र यांचा विवाह-प्रसंग जे लोक प्रेमाने गातील, ऐकतील, त्यांच्याकरिता सदा उत्साह-आनंदच आहे, कारण श्रीरामचंद्रांची कीर्ती ही मांगल्याचे धाम आहे.॥ ३६१॥