२१ सतीचा देहत्याग

सिव अपमानु न जाइ सहि हृदयँ न होइ प्रबोध।
सकल सभहि हठि हटकि तब बोलीं बचन सक्रोध॥ ६३॥

सतीला शिवांचा अपमान सहन झाला नाही. तिला दुसरा विचारच सुचेना. तेव्हा भरसभेत आवेशाने फटकारून ती रागारागाने बोलू लागली,॥ ६३॥

सुनहु सभासद सकल मुनिंदा।
कही सुनी जिन्ह संकर निंदा॥
सो फलु तुरत लहब सब काहूँ।
भली भाँति पछिताब पिताहूँ॥

‘‘सभासदांनो व सर्व मुनीश्वरांनो, ऐका. ज्या लोकांनी शिवांची निंदा केली आहे किंवा ऐकली आहे, त्या सर्वांना त्याचे फळ ताबडतोब मिळणार आहे. आणि माझे वडील दक्ष यांनाही चांगलाच पश्चात्ताप करावा लागेल.॥ १॥

संत संभु श्रीपति अपबादा।
सुनिअ जहाँ तहँ असि मरजादा॥
काटिअ तासु जीभ जो बसाई।
श्रवन मूदि न त चलिअ पराई॥

जेथे संतांची, शिवांची किंवा भगवान विष्णूंची निंदा कानी पडते, तेथे असा नियम आहे की, शक्य असेल तर निंदा करणाऱ्याची जीभ छाटावी आणि नसेल तर कान बंद करून तेथून निघून जावे.॥ २॥

जगदातमा महेसु पुरारी।
जगत जनक सब के हितकारी॥
पिता मंदमति निंदत तेही।
दच्छ सुक्र संभव यह देही॥

त्रिपुरासुराला मारणारे भगवान महेश्वर हे संपूर्ण जगाचे आत्मा आहेत. ते जगत्पिता आहेत आणि सर्वांचे कल्याण करणारे आहेत. माझा मूर्ख पिता त्यांची निंदा करीत आहे आणि माझा हा देह दक्षाच्याच वीर्यापासून बनला आहे.॥ ३॥

तजिहउँ तुरत देह तेहि हेतू।
उर धरि चंद्रमौलि बृषकेतू॥
अस कहि जोग अगिनि तनु जारा।
भयउ सकल मख हाहाकारा॥

म्हणून मी आपल्या भाळी चंद्रमा धारण करणाऱ्या वृषध्वज शिवांचे मनात स्मरण करून हे माझे शरीर विसर्जित करते.’’ असे म्हणत सतीने योगाग्नीने आपले शरीर भस्म करून टाकले. संपूर्ण यज्ञशाळेत हाहाकार माजला.॥ ४॥

सती मरनु सुनि संभु गन लगे करन मख खीस।
जग्य बिधंस बिलोकि भृगु रच्छा कीन्हि मुनीस॥ ६४॥

सतीचा देहत्याग ऐकून शिवांचे गण यज्ञाचा विध्वंस करू लागले, तेव्हा भृगू ऋषींनी यज्ञाचे रक्षण केले.॥ ६४॥

समाचार सब संकर पाए।
बीरभद्रु करि कोप पठाए॥
जग्य बिधंस जाइ तिन्ह कीन्हा।
सकल सुरन्ह बिधिवत फलु दीन्हा॥

ही वार्ता शिवांना कळली, तेव्हा त्यांनी रागारागाने वीरभद्राला पाठविले. त्याने जाऊन यज्ञाचा विध्वंस केला आणि सर्व देवांना यथोचित प्रायश्चित्त दिले.॥ १॥

भै जगबिदित दच्छ गति सोई।
जसि कछु संभु बिमुख कै होई॥
यह इतिहास सकल जग जानी।
ताते मैं संछेप बखानी॥

शिव-द्रोह्याची जी गती होते, ती दक्षाच्या वाटॺाला आली. हा इतिहास सर्व जगाला ठाऊक आहे, म्हणून मी तो येथे थोडक्यात सांगितला आहे.॥ २॥