शुद्धः
- उदात्तजन्य इति विश्वासः।
- शुद्धः dependent , substitute, or enclitic svarita
- “उदात्ताद् अनुदात्तस्य स्वरितः” इत्यनेन जातः।
जात्यः
- जात्यः/ नित्यः/ independent/ innate
- पदमध्ये संहिताजन्यः। “When an ancestral Udātta bearing syllable is innately lost due to certain natural saṃdhi-s (an innate version of the Kṣaipra clause) then such syllables come with a Svarita tone. " - MT
- उच्चारणम् अर्वाचीनम् - “on hrasva AV jAtyasvarita is stressed and in higher pitch like regular svarita. in dIrgha it is reduplicated but the second copy is uttered in slightly higher pitch than 1st.”
उदाहरणानि
- वात्स्यः॒ क्व॑ - क्व॑शब्दः स्वरितः। कु+अ॒=क्व॑।
- वि+आ॒पि॒थ॒ - व्या॑पिथ। वी॒र्या॑णि।
अनित्यः
कम्पः
कम्पपृष्ठम् भिन्नम्।
क्षैप्रः
- उदात्तसन्नतरयोर् हि यण् सन्धौ क्षैप्र उद्भवति।
- (U or S_i) + A ) → semivowel + S_i । तत्र तत्त्वम् एवम् - एकस्यैव यण्-सन्धि-जन्यस्य स्वरस्योच्चारणय् उदात्त-सन्नतरयोर् उभयोर् अपि श्रावणे प्रयत्नात् क्षैप्रस्वरितो भवति।
- अ॒प्सु अ॒न्तः - अ॒प्स्व॒॑न्तः! अन्तिमस् तकारोऽप्युदात्तः।
प्रश्लिष्टः
- एकादेशे पदसन्धौ वैकल्पिकः स्वरितः। न ए॒व - नै॒॑व।
- (U + A ) →S_i
- [ (A + U ) →U इति साधारणनियमस्यापवादः।]