॥ अथ लिङ्गादिसंग्रहवर्गः ५ ॥
सलिङ्गशास्त्रैः सन्नादि कृत्तद्धित-समासजैः ॥ ३.६.९४० ॥
अनुक्तैः संग्रहे लिङ्गं संकीर्णवद् इहोन्नयेत् ॥ ३.६.९४१ ॥
लिङ्गशेष-विधिर् व्यापी विशेषैर् यद्य् अबाधितः ॥ ३.६.९४२ ॥
स्त्रियाम् ईद्-ऊद्-अविरामैकाच्-सयोनि-प्राणिनाम च ॥ ३.६.९४३ ॥
नाम विद्युन्निशावल्लीवीणादिग्भूनदीह्रियाम् ॥ ३.६.९४४ ॥
अदन्तैर्द्विगुरेकार्थो न स पात्रयुगादिभिः ॥ ३.६.९४५ ॥
तल्वृन्दे येनिकट्यत्रा वैरमैथुनिकादिवुन् ॥ ३.६.९४६ ॥
स्त्रीभावादावनि क्तिण् ण्वुल्णच्ण्वुच्क्यब्युजिञ्ङ्नि शाः ॥ ३.६.९४७ ॥
उणादिषु निरूरीश्च ङ्याषूडन्तं चलं स्थिरम् ॥ ३.६.९४८ ॥
तत्क्रीडायां प्रहरणं चेन्मौष्टा पाल्लवा ण दिक् ॥ ३.६.९४९ ॥
घञो ञः सा क्रियास्यां चेद्दाण्डपाता हि फाल्गुनी ॥ ३.६.९५० ॥
श्यैनम्पाता च मृगया तैलम्पाता स्वधेति दिक् ॥ ३.६.९५१ ॥
स्त्री स्यात्काचिन्मृणाल्यादिर्विवक्षापचये यदि ॥ ३.६.९५२ ॥
लङ्का शेफालिका टीका धातकीपञ्चिकाढकी ॥ ३.६.९५३ ॥
सिध्रका सारिका हिक्का प्राचिकोल्का पिपीलिका ॥ ३.६.९५४ ॥
तिन्दुकी कणिका भङ्गिः सुरङ्गासूचिमाढयः ॥ ३.६.९५५ ॥
पिच्छा वितण्डा काकिण्यश्चूर्णिः शाणी द्रुणी दरत् ॥ ३.६.९५६ ॥
सातिः कन्था तथासन्दी नाभी राजसभापि च ॥ ३.६.९५७ ॥
झल्लरी चर्चरी पारी होरा लट्वा च सिध्मला ॥ ३.६.९५८ ॥
लाक्षा लिक्षा च गण्डूषा गृध्रसी चमसी मसी ॥ ३.६.९५९ ॥
॥ । इति स्त्रीलिङ्ग संग्रहः ॥
पुंस्त्वे सभेदानुचराः सपर्यायाः सुरासुराः ॥ ३.६.९६० ॥
स्वर्गयागाद्रिमेघाब्धि द्रु कालासिशरारयः ॥ ३.६.९६१ ॥
करगण्डोष्ठदोर्दन्तकन्ठकेशनखस्तनाः ॥ ३.६.९६२ ॥
अह्नाहान्ताः क्ष्वेडभेदा रात्रान्ताः प्रागसंख्यकाः ॥ ३.६.९६३ ॥
श्रीवेष्टाद्याश्च निर्यासा असन्नन्ता अबाधिताः ॥ ३.६.९६४ ॥
कशेरुजतुवस्तूनि हित्वा तुरुविरामकाः ॥ ३.६.९६५ ॥
कषणभमरोपान्ता यद्यदन्ता अमी अथ ॥ ३.६.९६६ ॥
पथनयसटोपान्ता गोत्राख्याश्चरणाह्वयाः ॥ ३.६.९६७ ॥
नाम्न्यकर्तरि भावे च घञ् जब्नङ्ण घाथुचः ॥ ३.६.९६८ ॥
ल्युः कर्तरीमनिच्भावे को घोः किः प्रादितोन्यतः ॥ ३.६.९६९ ॥
द्वन्द्वेऽश्ववडवावश्ववडवा न समाहृते ॥ ३.६.९७० ॥
कान्तः सूर्येन्दुपर्यायपूर्वोऽयः पूर्वको.पि च ॥ ३.६.९७१ ॥
वटकश्चानुवाकश्च रल्लकश्च कुडङ्गकः ॥ ३.६.९७२ ॥
पुङ्खो न्यूङ्खः समुद्रश्च विटपट्टधटाः खटाः ॥ ३.६.९७३ ॥
कोट्टारघट्टहट्टाश्च पिण्डगोण्डपिचण्डवत् ॥ ३.६.९७४ ॥
गडुः करण्डो लगुडो करण्डश्च किणो घुणः ॥ ३.६.९७५ ॥
दृतिसीमन्तहरितो रोमन्थोद्गीथबुद्बुदाः ॥ ३.६.९७६ ॥
कासमर्दोऽर्बुदः कुन्दः फेनस्तूपौ सयूपकौ ॥ ३.६.९७७ ॥
आतपः क्षत्रिये नाभिः कुणपक्षुरकेदराः ॥ ३.६.९७८ ॥
पूरक्षुरप्रचुक्राश्च गोलहिङ्गुलपुद्गलाः ॥ ३.६.९७९ ॥
वेतालभल्लमल्लाश्च पुराडाशोऽपि पट्टिशः ॥ ३.६.९८० ॥
कुल्माषो रभसश्चैव सकटाहः पतद्रहः ॥ ३.६.९८१ ॥
॥ । इति पुंलिङ्गशेषसंग्रहः ॥
द्विहीनेऽन्यच्च खारण्यपर्णश्वभ्रहिमोदकम् ॥ ३.६.९८२ ॥
शीतोष्णमांसरुधिरमुखाक्षिद्रविणं बलम् ॥ ३.६.९८३ ॥
फलहेमशुल्बलोहसुखदुह्खशुभाशुभम् ॥ ३.६.९८४ ॥
जलपुष्पाणि लवणं व्यञ्जनान्यनुलेपनम् ॥ ३.६.९८५ ॥
कोट्याः शतादिसंख्यान्या वा लक्षा नियुतं च तत् ॥ ३.६.९८६ ॥
द्वयष्कमसिसुसन्नन्तं यदनान्तमकर्तरि ॥ ३.६.९८७ ॥
त्रान्तं सलोपधं शिष्टं रात्रं प्राक्संख्ययान्वितम् ॥ ३.६.९८८ ॥
पात्राद्यदन्तैरेकार्थो द्विगुर्लक्ष्यानुसारतः ॥ ३.६.९८९ ॥
द्वन्द्वैक्त्वाव्ययीभावौ पथः संख्याव्ययात्परः ॥ ३.६.९९० ॥
शड्याश्छाया बहूनां चेद्विच्छायं संहतौ सभा ॥ ३.६.९९१ ॥
शालार्थापि परा राजामनुष्यार्थादराजकात् ॥ ३.६.९९२ ॥
दासीसभं नृपसभं रक्षस्सभमिमा दिशः ॥ ३.६.९९३ ॥
उपज्ञोपक्रमान्तश्च तदादित्वप्रकाशने ॥ ३.६.९९४ ॥
कोपज्ञकोपक्रमादि कन्थोशीनरनामसु ॥ ३.६.९९५ ॥
भावे न णकचिद्भ्योऽन्ये समूहे भावकर्मणोः ॥ ३.६.९९६ ॥
अदन्तप्रत्ययाः पुण्यसुदिनाभ्यां त्वहः परः ॥ ३.६.९९७ ॥
क्रियाव्ययानां भेदकान्येकत्वेऽप्युक्थतोटके ॥ ३.६.९९८ ॥
चोचं पिच्छं गृहस्थूणं तिरीटं मर्म योजनम् ॥ ३.६.९९९ ॥
राजसूयं वाजपेयं गद्यपद्ये कृतौ कवेः ॥ ३.६.१००० ॥
माणिक्यभाष्यसिन्दूरचीरचीवरपिञ्जरम् ॥ ३.६.१००१ ॥
लोकायतं हरितालं विदलस्थालबाह्लिकम् ॥ ३.६.१००२ ॥
॥ । इति नपुंसकशेषसंग्रहः ॥
पुन्नपुंसकयोः शेषोऽर्धर्चपिण्याककण्टकाः ॥ ३.६.१००३ ॥
मोदकस्तण्डकष्टङ्कः शाटकः कर्पटोऽर्बुदः ॥ ३.६.१००४ ॥
पातकोद्योगचरकतमालामलका नडः ॥ ३.६.१००५ ॥
कुष्ठं मुण्डं शीधु बुस्तं क्ष्वेडितं क्षेमकुट्टिमम् ॥ ३.६.१००६ ॥
संगमं शतमानार्मशम्बलाव्ययताण्डवम् ॥ ३.६.१००७ ॥
कवियं कन्दकार्पासं पारावारं युगन्धरम् ॥ ३.६.१००८ ॥
यूपं प्रग्रीवपात्रीवे यूषं चमसचिक्कसौ ॥ ३.६.१००९ ॥
अर्धर्चादौ घृतादीनां पुंस्त्वाद्यं वैदिकं ध्रुवम् ॥ ३.६.१०१० ॥
तन्नोक्तमिह लोकेऽपि तच्चेदस्त्यस्तु शेषवत् ॥ ३.६.१०११ ॥
॥ । इति पुन्नपुंसकशेषसंग्रहः ॥
स्त्रीपुंसयोरपत्यान्ता द्विचतुष्षट्पदोरगाः ॥ ३.६.१०१२ ॥
जातिभेदाः पुमाख्याश्च स्त्रीयोगैः सह मल्लकः ॥ ३.६.१०१३ ॥
ऊर्मिर्वराटकः स्वातिर्वर्णको झाटलिर्मनुः ॥ ३.६.१०१४ ॥
मूषा सृपाटी कर्कन्धूर्यष्टिः शाटी कटी कुटी ॥ ३.६.१०१५ ॥
॥ । इति स्त्रीपुंसशेषसंग्रहः ॥
स्त्रीनपुंसकयोर्भावक्रिययोः व्यञ् क्वचिच्च वुञ् ॥ ३.६.१०१६ ॥
औचित्यमौचिती मैत्री मैत्र्यं वुञ् प्रागुदाहृतः ॥ ३.६.१०१७ ॥
षष्ठ्यन्तप्राक्पदाः सेनाछायाशालासुरानिशाः ॥ ३.६.१०१८ ॥
स्याद्वा नृसेनं श्वनिशं गोशालमितरे च दिक् ॥ ३.६.१०१९ ॥
आबन्नन्तोत्तरपदो द्विगुश्चापुंसि नश्च लुप् ॥ ३.६.१०२० ॥
त्रिखट्वं च त्रिखट्वी च त्रितक्षं च त्रितक्ष्यपि ॥ ३.६.१०२१ ॥
॥ । इति स्त्रीनपुंसकशेषसंग्रहः ॥
त्रिषु पात्री पुटी वाटी पेटी कुवलदाडिमौ ॥ ३.६.१०२२ ॥
॥ इति त्रिलिङ्गशेषसंग्रहः ॥
परं लिङ्गं स्वप्रधाने द्वन्द्वे तत्पुरुषेऽपि तत् ॥ ३.६.१०२३ ॥
अर्थान्ताः प्राद्यलम्प्राप्तापन्नपूर्वाः परोपगाः ॥ ३.६.१०२४ ॥
तद्धितार्थो द्विगुः संख्यासर्वनामतदन्तकाः ॥ ३.६.१०२५ ॥
बहुर्व्रीहिरदिङ्नाम्नामुन्नेयं तदुदाहृतम् ॥ ३.६.१०२६ ॥
गुणद्रव्यक्रियायोगोपाधयः परगामिनः ॥ ३.६.१०२७ ॥
कृतह्कर्तर्यसंज्ञायां कृत्याः कर्तरि कर्मणि ॥ ३.६.१०२८ ॥
अणाद्यन्तास्तेन रक्ताद्यर्थे नानार्थभेदकाः ॥ ३.६.१०२९ ॥
षट्संज्ञकास्त्रिषु समा युष्मदस्मत्तिङ्व्ययम् ॥ ३.६.१०३० ॥
परं विरोधे शेषं तु ज्ञेयं शिष्टप्रयोगतः ॥ ३.६.१०३१ ॥
॥ इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने ॥
॥ सामान्यकाण्डस्तृतीयः साङ्ग एव समर्थितः ॥